Τεχνητή Νοημοσύνη & Εκπαίδευση Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Από την Φινλανδία ξεκίνησε το Elements of AI, μία παγκόσμια, διαδικτυακή τάξη για την εκμάθηση και την εξοικείωση των πολιτών κάθε ηλικίας με τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης. Εκ των επικεφαλής είναι ο καθηγητής της Επιστήμης των Υπολογιστών του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι, κ. Τιμού Ρόος, ο οποίος μίλησε στο  CNN Greece για το Elements of AI και για το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον πάνω στην τεχνητή νοημοσύνη.

-Τι είναι το Elements of AI και ποιοι ο στόχοι του;

Το Φινλανδικό Κέντρο για την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα ερευνητικό κέντρο που αποτελεί κοινή προσπάθεια του πανεπιστημίου Allto, του πανεπιστημίου του Ελσίνκι και του Τεχνολογικού Κέντρου Ερευνών της Φινλανδίας. Δουλειά μας είναι να υποστηρίζουμε και να συντονίζουμε διαφορετικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες και να φιλοξενούμε ψηφιακά, τα πανεπιστήμια. Δραστηριότητες όπως πανεπιστημιακά προγράμματα, εκπαίδευση στελεχών επιχειρήσεων έως και εκστρατείες για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού για την τεχνητή νοημοσύνη.

-Πώς επηρεάζει σήμερα και πώς θα επηρεάσει στο μέλλον η τεχνητή νοημοσύνη τη διαδικασία της εκπαίδευσης και τελικά της μάθησης;

Το Elements of ΑΙ είναι δύο πράγματα. Στον πυρήνα του είναι μια σειρά από μεγάλα, ανοιχτής πρόσβασης, online μαθήματα, σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι προσβάσιμα από τον οποιονδήποτε, χωρίς προηγούμενες τεχνολογικές γνώσεις ή γνώσεις προγραμματισμού ή τεχνητής νοημοσύνης. Το πρώτο μέρος των μαθημάτων λέγεται “Elements of AI: Introduction to AI” και έχει περίπου 660.000 εγγεγραμμένους χρήστες σε περισσότερες από 170 χώρες σε όλο τον κόσμο. Είναι μεταφρασμένο και το αποτέλεσμα είναι μία συνεργασία του Φινλανδικού Κέντρου για την Τεχνητή Νοημοσύνη και της φινλανδικής εταιρίας Reaktor. Σκοπό έχει να φέρει σε επαφή όσο το δυνατό περισσότερο κόσμο από την Φινλανδία και όλο τον πλανήτη με την Τεχνητή Νοημοσύνη. Δουλεύουμε με δεκάδες συνεργάτες παγκοσμίως για να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο και να τον παρακινήσουμε να μάθει τουλάχιστον τα βασικά, πάνω σε αυτές τις τεχνολογίες.

Έχουμε δύο βασικούς στόχους. Ο ένας είναι να εκπαιδεύσουμε τους ανθρώπους για να επωφεληθούν από τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης ως χρήστες, αλλά και να συνεισφέρουν σε αυτές τις εφαρμογές. Θέλουμε να βοηθήσουμε τους πάντες να συμμετάσχουν στην κοινότητα αυτή, ώστε τελικά να είμαστε σε θέση να προωθήσουμε και να δημιουργήσουμε μια πιο διαφορετική και περιεκτική κοινότητα.

Ο άλλος στόχος είναι να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να είναι καλύτερα εξοπλισμένοι με γνώση, για να γίνουν «πολίτες» σε έναν κόσμο στον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη είναι στην καθημερινότητα μας. Αυτό σημαίνει να βοηθήσουμε στη διαμόρφωση μιας ενημερωμένης άποψης για τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις, για να μπορούμε να βλέπουμε τη συνάφεια της τεχνητής νοημοσύνης με διαφορετικά περιβάλλοντα.

Δεν λέμε στους ανθρώπους ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι καλή ή κακή. Προσπαθούμε να τους βοηθήσουμε να δουν την πραγματικότητα και να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό αυτές τις μέρες που διαμορφώνεται ο κανονισμός στην Ευρώπη για την τεχνητή νοημοσύνη. Είναι αδύνατο να κάνουμε μια καλή δημόσια συζήτηση σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τη ρύθμισή της, αν οι άνθρωποι δεν έχουν τις βασικές γνώσεις. Έτσι, κατά κάποιον τρόπο, οι δύο στόχοι της πρωτοβουλίας είναι: α) επιτάχυνση της ανάπτυξης και υιοθέτησης της τεχνολογίας και β) ο μελλοντικός κανονισμός τεχνητής νοημοσύνης να βασίζεται στην ευρύτερη δυνατή δημόσια συζήτηση με βάση τα γεγονότα.

-Πώς επηρεάζει σήμερα και πώς θα επηρεάσει στο μέλλον η τεχνητή νοημοσύνη τη διαδικασία της εκπαίδευσης και τελικά της μάθησης;

Μέχρι σήμερα, η τεχνητή νοημοσύνη είχε σχετικά μικρό αποτύπωμα στη μάθηση. Πιστεύω ότι αυτό συμβαίνει επειδή η μάθηση είναι μια βασικά ανθρώπινη, υποκειμενική και κοινωνική δραστηριότητα που είναι εξαιρετικά δύσκολο να αυτοματοποιηθεί. Ωστόσο, υπάρχουν μεγάλες ευκαιρίες σε συγκεκριμένες διαδικασίες μάθησης -όπως η εκμάθηση γλωσσών- που χαρακτηρίζονται από επανάληψη. Πιστεύω ότι ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης στη μάθηση και στο έργο των εκπαιδευτικών θα περιοριστεί σε στενές πτυχές της μάθησης, αλλά ότι εντός αυτών των ορίων, θα έχει ένα σημαντικό αποτέλεσμα.

-Για τη νέα γενιά η εκπαίδευση με τεχνητή νοημοσύνη αλλά και η εκπαίδευση στην τεχνητή νοημοσύνη σε λίγα χρόνια θα είναι κάτι δεδομένο και αναγκαίο. Τι θα γίνει όμως με τις μεγαλύτερες γενιές ανθρώπων; Βλέπετε να δημιουργείται ένα γνωσιακό χάσμα το οποίο μπορεί να έχει κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις; Αν ναι, πώς θα μπορούσε να γεφυρωθεί;

Σημαντική ερώτηση. Οι άνθρωποι που δεν είναι πλέον στο σχολείο ή δεν σπουδάζουν, δεν πρέπει να μείνουν πίσω. Το κενό γνώσης είναι ένα σοβαρό ζήτημα και έχουμε εργαστεί σκληρά για να προσεγγίσουμε άτομα που δεν είναι οι τυπικοί χρήστες διαδικτυακών μαθημάτων, ειδικά μαθημάτων που είναι προσανατολισμένα στην τεχνολογία. Είναι πολύ δύσκολο, αλλά νομίζω ότι είναι απολύτως θεμελιώδες, από την άποψη της ισότητας. Είναι υπέροχο να βλέπουμε πόσο σοβαρά τα πανεπιστήμια και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα αγκαλιάζουν τη δια βίου εκπαίδευση, τουλάχιστον στη Φινλανδία. Θα είναι μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο που βλέπουμε την εκπαίδευση.

Κώστας Πλιάκος – CNN Greece

Εν αρχή ην ο δάσκαλος. Μη ο δάσκαλος η φύση θα ήταν, δε θα ήταν όμως οι κοινωνίες. Θα υπήρχε ο χρόνος, αλλά δε θα υπήρχε η ιστορία. Και στο βασίλειο των ζωντανών ήχων θα άκουγε κανείς την κραυγή, τα χουγιαχτά, τα συνθήματα. Δε θα άκουγε όμως ούτε θά ‘βλεπε τη φωνή, τα γράμματα της γραφής, τις συμφωνίες και τους χορούς.

Γιατί; Απλά, γιατί ο δάσκαλος είναι που μεταμορφώνει τον εγκέφαλο του ζώου σε νου του ανθρώπου. Αυτός κατορθώνει ώστε η ματιά του καθένα μας να μη μένει βλέμμα βοδιού, αλλά να γίνεται βιβλίο ανοιχτό να το διαβάζεις. Επεξεργάζεται το πετσί της κεφαλής μας και δημιουργεί πρόσωπο. Η δουλειά του δάσκαλου είναι ο αθέρας της βυρσοδεψίας. Και στο τέλος-τέλος ο δάσκαλος θωπεύει και μαλάζει έτσι το σώμα και την ψυχή μας, ώστε από τη στέρησή μας αποστάζεται το κλάμα, και από την πλησμονή κορφολογιέται το γέλιο μας.

Τα ζώα και τα φυτά δε γελούν ούτε δακρύζουν. Γιατί τους λείπει ο δάσκαλος. Έτσι δεν έμαθαν ποτές ότι στον ενόργανο κόσμο πέρα από τη σφαίρα του βιολογικού ανοίγεται ο φωτεινός ορίζοντας του πνεύματος. Ο θυμός, δηλαδή οι επιθυμίες, τα πάθη, η φαντασία, ο λόγος.

Ο δάσκαλος είναι ο φυτουργός και ο σπορέας του λόγου. Εκείνου του λόγου που το τέταρτο Ευαγγέλιο τον αναφέρει στο θεό. Χωρίς το δάσκαλο ο λόγος θα σάπιζε άχρηστος μέσα στο έλος του κρανίου μας. Μ’ ένα λόγο, ο δάσκαλος είναι ο ποιητής του ανθρώπου. Με την ίδια κυριότητα που ο ποιητής του κόσμου είναι ο θεός. Χωρίς το δάσκαλο το πνεύμα που πνέει θα παραπόμενε άψυχος άνεμος. Γαρμπής, δηλαδή, πουνέντες σοροκάδα και παγωμένος Σκίρωνας. Και θα φυσούσε μάταια στις άκριες των βουνών στις φυλλωσιές, στα συστήματα των υδάτων.

Αν έλειπαν οι δάσκαλοι, η γη μας θά ‘ταν τυφλή. Και το σύμπαν ανυπόστατο.

Δημήτρης Λιαντίνης, «Τα Ελληνικά»

«Κύριε! Εσύ που δίδαξες, συγχώρα με που διδάσκω·

που φέρω το όνομα της δασκάλας,

που Εσύ έφερες όταν ήσουν στη Γη.

Δώσε μου την μοναδική αγάπη για το σχολειό μου·

που ούτε το κάψιμο της ομορφιάς να είναι ικανό

να κλέψει την τρυφεράδα μου απ’ όλες τις στιγμές.

Δάσκαλε, κάνε ακατάπαυστο τον ενθουσιασμό μου

και περαστική την απογοήτευση.

Βγάλε από μέσα μου αυτό τον ακάθαρτο πόθο

για δικαιοσύνη που εξακολουθεί να με ταράζει,

το γελοίο απομεινάρι της διαμαρτυρίας

που βγαίνει από μέσα μου όταν με πληγώνουν.

Να μην πονάει η αγνόηση και να μην θλίβομαι

για την λήθη αυτών που μας δίδαξαν.

Κάνε με να είμαι πιο μάνα από τις μάνες,

για να μπορέσω ν’ αγαπήσω

και να υπερασπίσω όπως αυτές,

αυτό που δεν είναι σάρκα της σάρκας μου.

Βόηθά με να πετύχω να κάνω για καθένα

απ’ τα παιδιά μου τον στίχο μου τέλειο

και να σου αφήσω αυτή την άφωνη,

την πιο δυνατή μου μελωδία,

για όταν τα χείλη μου δεν θα τραγουδούν πια.

Δώσε μου δύναμη να υψώσω τα μάτια

πάνω από το στήθος μου με τις πληγές,

μπαίνοντας κάθε πρωί στο σχολειό μου.

Να μη φέρνω στην έδρα μου τις υλικές μου ανησυχίες,

τις καθημερινές μικροαστικές θλίψεις μου.

Ελάφρυνε το χέρι μου στην τιμωρία

κι απάλυνέ το, ακόμα πιο πολύ στο χάδι.

Να μαλώνω με πόνο,

να ξέρω ότι έχω διορθώσει αγαπώντας!»

Gabriela Mistral, «Η προσευχή της δασκάλας»

Θέμα Α

Α1. Να αποδώσετε με συντομία το περιεχόμενο της απάντησης του συνεντευξιαζόμενου στη δεύτερη ερώτηση του δημοσιογράφου.

Μονάδες 20

Θέμα Β

Β1. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση :

1. Ο συνεντευξιαζόμενος (Κείμενο 1) στη δεύτερη απάντηση

α) υποστηρίζει ότι το Elements of AI απαιτεί γνώσεις ψηφιακού γραμματισμού

β) παρακινεί τους Φινλανδούς χρήστες να εξοικειωθούν με την τεχνητή νοημοσύνη

γ) υποστηρίζει ότι το Elements of AI είναι ένα “δημοκρατικό’’ ψηφιακό εργαλείο.

2. Ο συνεντευξιαζόμενος (Κείμενο 1) στη δεύτερη απάντηση αναφερόμενος στους στόχους του Elements of AI υποστηρίζει ότι

α) το Elements of AI σκοπό έχει να προπαγανδίσει τα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης

β) προετοιμάζει τους ανθρώπους ώστε να γίνουν ‘’ψηφιακοί πολίτες’’

γ) βοηθά τους ανθρώπους να αντεπεξέλθουν στις κοινωνικές προκλήσεις

3. Ο συνεντευξιαζόμενος (Κείμενο 1)στην τρίτη απάντηση υποστηρίζει ότι η τεχνητή νοημοσύνη

α) θα έχει αμφισβητούμενα μαθησιακά αποτελέσματα

β) θα μεταβάλει ουσιαστικά τον τρόπο πρόσληψης της γνώσης

γ) θα εφαρμοστεί σε συγκεκριμένες μαθησιακές περιπτώσεις

4. Στις δύο πρώτες παραγράφους του Κειμένου 2 ο Δ. Λιαντίνης υποστηρίζει ότι ο δάσκαλος

α) καθορίζει τη μετάβαση από την απλή βιολογική ύπαρξη στην πνευματική και νοητική ανάπτυξη του ανθρώπου

β) μεταδίδει τις γνώσεις που αφορούν τη φύση και το σύμπαν

γ) διδάσκει τις πρακτικές δεξιότητες που επιτρέπουν στον άνθρωπο να επιβιώσει

5. Στην τρίτη παράγραφο του Κειμένου 2 ο Δ. Λιαντίνης υποστηρίζει ότι τα ζώα και τα φυτά δεν γελούν ούτε δακρύζουν γιατί

α) τα συναισθήματα είναι αποκλειστικά ανθρώπινα, γιατί απαιτούν διαμόρφωση αυτογνωσίας και συνείδησης μέσω της διδασκαλίας

β) δεν έχουν κοινωνική ζωή

γ) το γέλιο και το δάκρυ δεν απορρέουν από τη φυσιολογία των ζώων και των φυτών

Μονάδες 15

Β2. Ποια είναι η βασική θέση του συνεντευξιαζόμενου στην τελευταία παράγραφο του Κειμένου 1 (« Σημαντική…εκπαίδευση») και πώς οργανώνει το επιχείρημά του, προκειμένου να τη στηρίξει;

Μονάδες 10

Β3.α. «Θα είναι μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο που βλέπουμε την εκπαίδευση» (τελευταία παράγραφος Κειμένου 1): ο συνεντευξιαζόμενος εμφανίζεται βέβαιος ή αβέβαιος για τον ισχυρισμό του; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας και να κάνετε τις απαραίτητες αλλαγές ώστε να εκφράζεται με τον αντίθετο τρόπο.

Μονάδες 4

β. Πώς «συνομιλεί» η τρίτη απάντηση του συνεντευξιαζόμενου στο Κείμενο 1 («Μέχρι σήμερα … αποτέλεσμα») με την τελευταία παράγραφο του Κειμένου 2 («Ο δάσκαλος…των υδάτων»);

Μονάδες 6

Θέμα Γ

Γ1. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η αποστολή του ποιητικού υποκειμένου στο Κείμενο 3; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με τρεις κειμενικούς δείκτες. Έχετε νιώσει ποτέ ότι η στάση ενός ανθρώπου σάς ενέπνευσε ή σας καθοδήγησε;

Μονάδες 15

Θέμα Δ

Δ1. Σε μια εποχή όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη εξελίσσεται ραγδαία και εφαρμόζεται όλο και περισσότερο στην εκπαίδευση, ο ρόλος του δασκάλου μεταβάλλεται. Σε ένα άρθρο που θα αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του σχολείου σας, να εξετάσετε: α) τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που δημιουργεί η ΤΝ για την εκπαίδευση β) τον ρόλο του δασκάλου στη νέα αυτή εκπαιδευτική πραγματικότητα. Μπορείτε να αξιοποιήσετε τα κείμενα που σας δίνονται (350-400 λέξεις).

Μονάδες 30

Για να δείτε τις ενδεικτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις του κριτηρίου επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Τεχνητή Νοημοσύνη & Εκπαίδευση Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) Απαντήσεις

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της συναδέλφου Σοφίας Βασιλειάδου, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.