Επ-αφή Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)-Απαντήσεις

ΘΕΜΑ Α

Η συντάκτρια στο απόσπασμα αναφέρει τις επιπτώσεις από την απουσία της επαφής, αλλά και τρόπους αποκατάστασης της τελευταίας. Το ψυχικό αποτύπωμα πρόκειται να διαρκέσει και στη μεταπανδημική εποχή, με τις φοβίες και τις αγκυλώσεις να οξύνονται. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται σημαντική η επιστράτευση της ανεκτικότητας απέναντι στους πιο επιφυλακτικούς. Παράλληλα, η συντάκτρια προτείνει ως αντίδοτο στην κρίση της αφής τη συναισθαντική βλεμματική επαφή, την προσήνεια και τις πράξεις αλληλεγγύης.

69 λέξεις

ΘΕΜΑ Β

Β1.

α-Λ,

β-Σ,

γ-Λ,

δ-Σ,

ε-Σ

Β2. Η Μ. Μαρούγκα με την τοποθέτηση της παύλας, επιδιώκει να αναδείξει για ακόμη μια φορά το κεντρικό θέμα. Με αυτό το σημείο στίξης, που τίθεται κάπως ανορθόδοξα στο εσωτερικό της λέξης, αιφνιδιάζει τον αναγνώστη και στρέφει την προσοχή του στο β’ συνθετικό («αφή»), δίνοντάς του έμφαση. Έτσι, τονίζεται η λέξη «αφή» που συνδέεται άμεσα με το περιεχόμενο του κειμένου. Σε αυτό επισημαίνεται τόσο η ευεργετική για το σώμα, τον νου και την ψυχή , επίδραση του αγγίγματος («Ένα θετικό αισθητηριακό ερέθισμα… ενισχύει τον καλό ύπνο»), όσο και η απουσία αυτού ένεκα της πανδημίας, γεγονός  που οδηγεί σε πολλαπλά προβλήματα («η πίεση θα παραμένει μεγάλη … αγγίγματά τους»). Μάλιστα, η απουσία αυτή δηλώνεται ήδη από τον τίτλο του κειμένου («κρίση της αφής»).

Παράλληλα, κι ενώ οδεύουμε προς μια παγκόσμια κρίση της αφής, το άγγιγμα πέρα από ευεργετικό, αναδεικνύεται –όπως φανερώνεται κι από την εικόνα που συνοδεύει το κείμενο- σε ζωογόνο δύναμη. Το άγγιγμα, η αφή είναι αυτά στα οποία οφείλεται η κοσμογονία, αφού ο Θεός αγγίζοντας τον Αδάμ τού μεταδίδει τη σπίθα της ζωής.

Β3.

1. Λέξεις –φράσεις ειδικού λεξιλογίου στην παράγραφο (ενδεικτικά): νευρικές απολήξεις, αισθητηριακό ερέθισμα, οκυτοκίνη

Η πρόθεση της συντάκτριας είναι να πείσει τον αναγνώστη για την ορθότητα του ισχυρισμού της στη θεματική περίοδο, ότι δηλαδή το άγγιγμα-η αφή είναι κάτι πέρα από μια αίσθηση, καθώς χαρακτηρίζεται από περιπλοκότητα («Θεωρούμε ότι η αφή …είναι πολύ πιο περίπλοκο»). Η περιπλοκότητα αυτή συνάδει και με τα πολλαπλά οφέλη του αγγίγματος για τον ανθρώπινο οργανισμό, τα οποία αναλύονται στην παράγραφο μέσω του ειδικού λεξιλογίου. Έτσι, η Μ. Μαρούγκα αξιοποιεί την επιστημονική της ιδιότητα, με στόχο να τεκμηριώσει το πώς, μεταξύ άλλων, οι σύνθετες αυτές διαδικασίες είναι ικανές να απαλύνουν τον πόνο, να αμβλύνουν το άγχος, να ενισχύσουν εν τέλει την άμυνα. Το ύφος με αυτόν τον τρόπο καθίσταται επιστημονικό, τυπικό, επίσημο, αντικειμενικό. Μάλιστα, η χρήση ειδικού λεξιλογίου είναι εν προκειμένω η ενδεδειγμένη, για να αποσαφηνιστούν οι σύνθετες λειτουργίες, να εξασφαλιστεί η εγκυρότητα και η ακρίβεια που αρμόζει σε ένα τέτοιο θέμα, ώστε ο αναγνώστης να πληροφορηθεί επαρκώς και εν τέλει να πειστεί.

2. Ενδεικτικό χωρίο -2^η παράγραφος: «Μία από αυτές βρίσκεται …κοινωνικών στρωμάτων»

Στο συγκεκριμένο χωρίο ο αρθρογράφος περιγράφει μια πρωτοβουλία που στόχο έχει την κοινωνική ένταξη των ηλικιωμένων, μέσω του σύγχρονου χορού, αλλά και τον χώρο στον οποίο πραγματοποιείται. Αξιοποιεί, μεταξύ άλλων, ρήματα σε χρόνο ενεστώτα («χορεύουν, πλαισιώνονται »), που αποδίδουν με  παραστατικότητα τις ενέργειες των συμμετεχόντων και τις κινήσεις τους στον χώρο. Μάλιστα  το ρήμα «πλαισιώνεται» δίνει πληροφορίες , σχετικά με το πώς αυτοί είναι τοποθετημένοι στην αίθουσα. Διακρίνουμε επίσης και ονοματικά σύνολα («εντυπωσιακή ξύλινη σκηνή»). Στην προκειμένη περίπτωση, οι επιθετικοί προσδιορισμοί συμβάλλουν στη δημιουργία εικόνων και στην περιγραφή της σκηνής επάνω στην οποία οι ηλικιωμένοι χορεύουν και αλληλεπιδρούν.

ΘΕΜΑ Γ

Το ποιητικό υποκείμενο, μέσω της φράσης  «Μοναξιά δεν υπάρχει εκεί που…», παρουσιάζει εκείνες τις στιγμές στον χώρο και τον χρόνο που αντιβαίνουν στην έννοια της μοναξιάς. Μάλιστα, τα αόριστα άρθρα («ένας άνθρωπος, ένα δέντρο, ένα ανώνυμο έντομο, ένα βρέφος, ένα ρυάκι , ένα άστρο») προσδίδουν καθολικότητα στο ελπιδοφόρο αυτό μήνυμα. Συγκεκριμένα, μέσω διαδοχικών εικόνων αισθητοποιούνται απλές καθημερινές  ενέργειες των ανθρώπων, η κίνηση των όντων της φύσης ως αντίδραση σε κάποιο ερέθισμα, τα θαυμαστά φυσικά φαινόμενα, καθώς και η κορυφαία στιγμή που ένα βρέφος βυθίζεται στη μακαριότητα που του χαρίζει ο ζωογόνος θηλασμός  («σκάφτει ή σφυρίζει …κοιμάται ένα βρέφος»). Με λίγα λόγια, η απλότητα ,αλλά και η ομορφιά της ζωής, σε όλες της τις εκφάνσεις, έχει τέτοια δυναμική και αποπνέει τέτοια αισιοδοξία, που  δεν μπορεί παρά να αποδομεί την έννοια της φθαρτικής μοναξιάς. Γι’ αυτό και το ποιητικό υποκείμενο «κυκλώνει» αυτές τις εικόνες με την εμφατική επανάληψη της φράσης «μοναξιά δεν υπάρχει».

• Στο β ζητούμενοι οι μαθητές/τριες αναμένεται να συμπληρώσουν τη φράση «Μοναξιά δεν υπάρχει εκεί που…» βασιζόμενοι/ες σε δικά τους βιώματα, εμπειρίες, προσδοκίες, πεποιθήσεις.

ΘΕΜΑ Δ

Οι μαθητές/τριες αναμένεται:

α)  να λάβουν υπόψη πως πρόκειται να αναφερθούν σε ένα θέμα που αφορά όλους τους παρευρισκομένους και σε κοινά βιώματα (χρήση α’ πληθυντικού προσώπου)

β) στο β’ ζητούμενο να εκθέσουν τα σημαντικότερα, κατά την άποψή τους, προβλήματα (α’ ενικό και γ’ στην τεκμηρίωση).

γ) να αξιοποιήσουν ιδέες από τα κείμενα αναφοράς.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Αγαπητό ακροατήριο,

Τα τελευταία χρόνια κληθήκαμε όλοι να προσαρμοστούμε σε μια νέα κανονικότητα που ενοχοποίησε την ευεργετική επαφή. Την αντικαταστήσαμε άλλοτε με αμήχανο άγγιγμα αγκώνων, άλλοτε με σφιγμένες γροθιές ή άχαρους εξ αποστάσεως χαιρετισμούς, δυσχεραίνοντας τις ,ήδη επιβαρυμένες από πολλά προβλήματα, ανθρώπινες σχέσεις.  Ο απόηχος της στέρησης επαφής θα είναι… ηχηρός, καθώς, όπως μόλις συζητήσαμε με την κυρία Μαρούγκα, με αφορμή τα όσα θίγει σε σχετικό κείμενό της, το άγγιγμα είναι ζωτικής σημασίας για τον άνθρωπο.

ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ

Α . Η αξία της επαφής

Ευεργετική για τη σωματική και ψυχική υγεία (Κείμενο 1):

• Οι εγκεφαλικές διεργασίες, μέσω των οποίων αποκωδικοποιείται ένα αισθητηριακό ερέθισμα, συμβάλλουν στην απελευθέρωση ουσιών, ικανών να ενισχύουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα.
• Αγχολυτική δράση ενός αγγίγματος/ μιας τρυφερής αγκαλιάς- η επαφή λειτουργεί ως φυσικό αναλγητικό, ως «παυσίλυπο».
• Δικαιώνει υπαρξιακά τον άνθρωπο, που ως φύσει ον κοινωνικό επιδιώκει την επαφή, είτε με την ετυμολογική έννοια του όρου, είτε εννοούμενη ως πνευματική ή συναισθηματική σύνδεση.
• Κάμπτονται οι αντιστάσεις/ γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στους ανθρώπους/ εξασφαλίζει την απαιτούμενη εγγύτητα για την κοινωνικοποίηση, την αλληλεπίδραση /τονώνει την αυτοεκτίμηση/ λειτουργεί ,έτσι, ως αντίδοτο στη μοναξιά (Κείμενο 2).
• Συμβάλλει στην ανάπτυξη ισορροπημένης προσωπικότητας /ανθρώπων δεκτικών στην εκδήλωση των συναισθημάτων

Β. ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

(Αναφέρονται ενδεικτικά)

• Το ψυχικό αποτύπωμα της υγειονομικής κρίσης-οι αγκυλώσεις-οι φοβίες έχουν μεταβάλει τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε/ Οι άνθρωποι είμαστε πιο επιφυλακτικοί, καχύποπτοι, φειδωλοί στο άγγιγμα και κατ’ επέκταση στη μεταξύ μας λεκτική ή μη λεκτική επικοινωνία (Κείμενο 1).
• Οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής-οι πολλαπλοί ρόλοι και οι συνακόλουθες υποχρεώσεις/η απουσία του ελεύθερου χρόνου/ ως αποτέλεσμα ο άνθρωπος δεν διαθέτει τα ψυχικά αποθέματα ,για να τα διοχετεύσει στην οικοδόμηση υγιών διαπροσωπικών σχέσεων —περιχαρακώνεται στο «εγώ»/ Οι έννοιες της ενσυναίσθησης και της αλληλεγγύης κλονίζονται.
• Η ψηφιακή εποχή- στρεβλή θεώρηση της ανθρώπινης επαφής κι επικοινωνίας-ο φραγμός της οθόνης και του εικονικού κόσμου ευνοεί την υιοθέτηση διάφορων προσωπείων-υπονόμευση αυθεντικότητας, πηγαίας επικοινωνίας, αυθορμητισμού

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Σε έναν κόσμο «ανέπαφο», ασθματικό, εικονικό οι ανθρώπινες σχέσεις δοκιμάζονται. Ωστόσο, «σε αυτόν τον κόσμο που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους». Ας προεκτείνουμε το μήνυμα του ποιητή κι ας αποκαταστήσουμε, όσο κι αν φαντάζει δυσεπίτευκτο στους πιο φειδωλούς, τη χαμένη ανθρώπινη επαφή, τις σχέσεις μας.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Για να μεταφερθείτε στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Επ-αφή Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της συναδέλφου Ισιδώρας Φίλη, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.