Αλληλεγγύη και Υγειονομική Κρίση: Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) Απαντήσεις

ΘΕΜΑ Α

Α. Στο υπό εξέταση απόσπασμα ο κ. Πιερίδης ερμηνεύει την εξέλιξη της πανδημίας και την απομείωση που έχει επέλθει στις δομές υγείας, στην βάση των νεοκαπιταλιστικών μορφωμάτων. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνει την εστίαση στον καίριο ρόλο που διαδραματίζουν οι λοιμωξιολόγοι ως προς την διαχείριση της εξάπλωσης του ιού. Παράλληλα, καθιστά επιτακτική την ανάγκη εξυγίανσης των δομών υγείας, ιδιαίτερα κατά την εκτύλιξη της οικονομικής κρίσης. Ολοκληρώνοντας, τονίζει την ευθύνη για την τόνωση του κρατικού μηχανισμού οικουμενικά, σε ό, τι αφορά την εξάλειψη συντηρητικών πολιτικών, οι οποίες άπτονται των δομών υγείας. (88 λέξεις)

ΘΕΜΑ Β

Β1. α. Σωστό: «Καλό, λοιπόν, θα είναι, ιδιαίτερα όσο το φαινόμενο της πανδημίας είναι εν εξελίξει, να αφήσουμε τους ειδικούς να τοποθετηθούν στην φυσιολογία και την παθολογία του».

β. Λάθος: «Το δεύτερο σημείο που η πανδημία αποκάλυψε με όρους ραγδαίους και ακραιφνείς είναι η γύμνια των εθνικών συστημάτων υγείας των χωρών του ανεπτυγμένου καπιταλισμού».

γ. Λάθος: « […]και μια αποθέωση της «ιδιωτικής πρωτοβουλίας» με το αόρατο χέρι της αγοράς να κρατάει το μαγικό ραβδί που απελευθερώνει από δεσμά και λύνει κάθε πρόβλημα».

δ. Σωστό: «Στόχος τους, η αποψίλωση των δημοσίων δομών εις βάρος του κέρδους, χωρίς ταβάνι, που μεταξύ άλλων φρόντισε με τα χρόνια να αποσαρθρώσει ακόμα και τις μεταπολεμικές δομές των συστημάτων υγείας».

ε. Σωστό: «Ίσως τους βοηθήσει να καταλάβουν ότι η αλληλεγγύη θα έπρεπε να είναι μια λέξη εντός του πολιτικού λεξιλογίου».

Β2α. Στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου ένα ο συντάκτης επικαλείται το συναίσθημα του δέκτη, στοχεύοντας στην ευαισθητοποίηση του. Το γεγονός αυτό γίνεται ορατό, με την αξιοποίηση του α΄πληθυντικού προσώπου «θα τη θυμόμαστε», «να το αφήσουμε», με το οποίο προσδίδεται οικειότητα και αμεσότητα στο προβαλλόμενο μήνυμα, υπό το πρίσμα της προτροπής. Ταυτόχρονα, με την χρήση του αναδεικνύεται ένα αίσθημα συλλογικότητας και συνυπευθυνότητας, διότι ο πομπός εντάσσει και το εαυτό του στον προβληματισμό (τοποθετεί τον εαυτό του σ’ ένα ευρύτερο σύνολο). Επιπλέον με τη χρήση του ά  ενικού προσώπου «Σημειώνω», διαφαίνεται ο υποκειμενισμός και ο βιωματικός τόνος με τα οποία διανθίζεται η προσωπική άποψη του πομπού, ενώ ταυτόχρονα καθίσταται εμφανής η διάθεση ενσυναίσθησης που επιχειρεί να προάγει, προκειμένου να επιχειρηματολογήσει για την υγειονομική κρίση, αλλά και την ευθύνη των λοιμωξιολόγων. Τέλος, με την αξιοποίηση της ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας και το συναισθηματικά φορτισμένο λεξιλόγιο «εκκωφαντικό», «θα φρενάρουν», τελεσφορεί η οικειότητα με το αναγνωστικό κοινό, εκπληρώνοντας περαιτέρω τη στόχευσή του για τη διαμόρφωση γνώμης κι ευαισθητοποίησης στο ζήτημα που πραγματεύεται.

Πρόσθετοι κειμενικοί δείκτες:

• Υποτακτική έγκλιση
• Υποτακτική σύνδεση (διαδοχική υπόταξη)
• Ειρωνεία

Β2β. Ο τίτλος του κειμένου 1 (Το «τέρας» του νεοφιλελευθερισμού σε «καραντίνα»;) είναι δηλωτικός του περιεχομένου του, διότι πλαισιώνει εύρυθμα όλη την έκταση του αποσπάσματος. Πιο εστιασμένα, φέρει στο προσκήνιο θεμελιώδη ζητήματα τα οποία αφορούν την υγειονομική κρίση και τον αρνητικό αντίκτυπο που επέφερε – κατά την εκτύλιξη της – ο συντηρητισμός και ο αποτελματωμένος φιλελευθερισμός. Τα εισαγωγικά που αξιοποιούνται «τέρας» – «καραντίνα» αναδεικνύουν συνυποδηλωτικά και συγχρόνως ειρωνικά την επικοινωνιακή διάθεση του πομπού να ωθήσει τον αναγνώστη στην συνειδητοποίηση του προβλήματος, ήτοι τη βάση των φιλελευθέρων καθεστώτων, τα οποία παρουσιάζονται ανεπαρκή έναντι της πανδημίας. Με τον τρόπο αυτόν, ο λόγος χρωματίζεται με πρωτοτυπία, εκφραστικότητα και ζωηρότητα γνωρίσματα που στοιχειοθετούν εναργέστερα την επικοινωνιακή περίσταση. Ο τίτλος είναι αρηματικός, μεταδίδοντας  αποτελεσματικότερα το μήνυμα στον δέκτη. Το ρητορικό ερώτημα που τον πλαισιώνει εγείρει ηθικά διλήμματα, ευαισθητοποιεί, προβληματίζει κι αφυπνίζει το αναγνωστικό κοινό εν σχέσει με την υγειονομική κρίση, την αλληλεγγύη, αλλά και τις σχέσεις ευθύνης που οφείλουν να καθορίζουν τις σύγχρονες πολιτικές πρακτικές. Συνεπώς, είναι εύστοχος, περιεκτικός και διεγείρει το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού. Επιτυγχάνεται η επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα εκ μέρους του πομπού, δηλαδή η πρόθεσή του να ευαισθητοποιήσει και να κινητοποιήσει ένα ευρύ κοινωνικό σύνολο προς ενεργοποίηση, έναντι του ευαίσθητου αυτού κοινωνικού ζητήματος.

Β3. Στο πολυτροπικό κείμενο θίγεται καυστικά το φλέγον ζήτημα της υγειονομικής κρίσης, που έχει περιέλθει η υφήλιος. Συγκεκριμένα, προβάλλεται σκωπτικά η διαχείριση της ατομικής ευθύνης που αποσκοπεί στον διαγνωστικό έλεγχο (rapid test). Η φωνή που ηχεί από το φαρμακείο αντιπροσωπεύει την σύγχρονη πραγματικότητα, όπου το οικονομικό και το πολιτικό σύστημα αδυνατεί εν πολλοίς να χορηγήσει με ισοσθένεια το κοινωνικό αγαθό της υγείας και της περίθαλψης. Συγχρόνως, η ουρά που έχει σχηματιστεί έξω από το φαρμακείο προσωποποιεί την καθημερινότητά μας, εφόσον υπάρχουν νέα δεδομένα αναφορικά με την υγεία, γεγονός που ανακατατάσσει τις κοινωνικές σχέσεις. Κρίνοντας ολόπλευρα το συγκείμενο, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η φράση «Όποιος δεν μπορεί να βάλει πιο βαθιά την μπατονέτα στη μύτη του, θα βάζει πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη του», σηματοδοτεί έμμεσα την ανεπάρκεια του υγειονομικού συστήματος – με οικονομικές προεκτάσεις – να αντεπεξέλθει στην «προστασία του πολίτη», έναντι της πανδημίας. Η καταγγελτική διάθεση του σκιτσογράφου επισφραγίζει επιτυχώς τη γελοιογραφία και προβάλλει εμφαντικά το μήνυμα που επιθυμεί να εκδηλώσει.

ΘΕΜΑ Γ

Στα δοθέντα αποσπάσματα, κατά τη γνώμη μου, ο Χρήστος Βακαλόπουλος καταδεικνύει έμμεσα τις αλλοιώσεις που υφίσταται η ανθρώπινη σύσταση διαχρονικά. Αναλυτικότερα, διαμηνύει με αντισυμβατικό τρόπο κι από διαφορετικές οπτικές γωνίες τις θεωρήσεις που διαμορφώνουν την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση, ενώ, παράλληλα, προκρίνει ως επιτακτική τη συνθήκη, ο άνθρωπος να εντοπίσει τον προορισμό του, στοχεύοντας στον υπαρξισμό. Ο ετεροδιηγητικός αφηγητής (μηδενική εστίαση), υπερτονίζει σε πρώτο επίπεδο -αποστασιοποιημένα- την κοινωνική αποξένωση, αλλά και την απληστία που κάποτε την επιτείνει «Πίνουν διάφορα ποτά … δεν πήγαν πουθενά». Παράλληλα, με την αξιοποίηση παρελθοντικών χρόνων (Παρατατικός)  «Τότε ήταν συμπαθητικό το παρόν, … πόνο του», «Οι άνθρωποι … φωτογραφία» το αφηγηματικό υποκείμενο αναγάγει διαχρονικά την αδιάπτωτη αντίσταση στην ηθική μεταβολή των κοινωνικών σχέσεων. Τέλος, με την χρήση της δεοντικής τροπικότητας/υποτακτικής έγκλισης «…πρέπει να το βρει, να μείνει εκεί», επισημαίνεται η αναγκαιότητα/υποχρέωση του κάθε ανθρώπου να εντοπίσει τον προορισμό του, να αυτοπραγματωθεί στη βάση πιο υγιών σχέσεων και εξευγενισμού. Πράγματι, ο σύγχρονος άνθρωπος βιώνει την κοινωνική αποξένωση έντονα, εξαιτίας της ραγδαίας ανάπτυξης της τεχνολογίας και ειδικότερα, εξαιτίας της κοινωνικής απομόνωσης που επήλθε μοιραία εν μέσω πανδημίας. Γι’ αυτόν το λόγο, οφείλει να λειτουργεί με ενσυναίσθηση και να μην παρεκκλίνει από τον προορισμό του, τη γραμμή του ορίζοντός του. (202 λέξεις)

Πρόσθετοι κειμενικοί δείκτες:

• Οριστική/ υποτακτική έγκλιση
• α΄ /β΄ /γ΄ ενικό πρόσωπο
• Ασύνδετο σχήμα
• Αντιθετικό σχήμα

ΘΕΜΑ Δ

Κειμενικό είδος: Άρθρο γνώμης (διαδικτυακό)

Πομπός: Μαθητής/Μαθήτρια

Μέσο: Σχολικός ιστοχώρος

Αποδέκτης: Ευρύ αναγνωστικό κοινό

Πρόσωπα προς αξιοποίηση: α΄ ενικό/πληθυντικό, γ΄ ενικό/ πληθυντικό

Αλληλεγγύη σε… πανδημική κατάπτωση

 Πρόλογος

(Επικαιρική αφόρμηση συνδυαστικά με την αξιοποίηση των κειμένων αναφοράς)

 Με πυξίδα τα πρόσφατα δημοσιεύματα των Πιερίδη & Δερμετζόγλου, και με γνώμονα την πανδημική κρίση που διανύουμε σε παγκόσμια κλίμακα, θα ήταν άξια αναφοράς μια αναλυτικότερη επισκόπηση των ζητημάτων που θίγονται.  Λαμβάνοντας υπόψη τα δύο κείμενα διακρίνω τον ιδιαίτερα κρίσιμο προβληματισμό που ανάγεται και στις κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων εν μέσω της υγειονομικής κρίσης. Μάλιστα, στην επιδείνωση του προβλήματος συντελούν ποικίλοι τομείς, μεταξύ άλλων, οι ανεπαρκείς πολιτικές πρακτικές και η απουσία αλληλεγγύης στον «Άλλον». Ως πολίτες με κοινωνική ευαισθησία, αξίζει, λοιπόν, να σταθούμε πολύπλευρα σ’ αυτό το ζήτημα, διότι οι συνέπειες που εγείρονται γίνονται ολοένα και πιο κραυγαλέες στην κοινωνικότητα μας.

 Υποερώτημα α΄ [ενδεικτικά]

• Επιπτώσεις έλλειψης αλληλεγγύης εν μέσω πανδημίας[1] :
• Όξυνση της ιδιοτέλειας και του ατομικισμού
• Διαιώνιση της παθητικής αντιμετώπισης των δεδομένων/ απουσία ενεργοποίησης της κοινής γνώμης
• Αναπαραγωγή συντηρητικών πολιτικών πρακτικών, που δεν συμβάλλουν καταλυτικά στην αναχαίτιση του προβλήματος [κείμενο αναφοράς]
• Αναγκαιότητα για απαγκίστρωση από την αντίληψη του εθνικού πλαισίου, υπό την έννοια ότι η υγειονομική κρίση δεν αφορά συγκεκριμένα κράτη, αλλά ολόκληρη την ανθρωπότητα [κείμενο αναφοράς]

Κατά προέκταση:

• Διεύρυνση των (κοινωνικών) ανισοτήτων και του ανταγωνισμού
• Κρίση αξιών (δημοκρατίας, ηθικής κ.ά.)
• Διακρατική «σύγκρουση» σε ποικίλα πεδία (οικονομία, πολιτική, περιβάλλον κ.ά.)

Υποερώτημα β΄ [ενδεικτικά]

• Κοινωνικές δράσεις αναζωογόνησης της αλληλεγγύης[2]: 

• Διαμόρφωση μιας «παγκόσμιας κοινότητας», που θα ενδυναμώνει το ρόλο των διεθνών οργανισμών
• Ενίσχυση/ Ενεργοποίηση της «κοινωνίας των πολιτών», αλληλέγγυων δικτύων (γιατρών, νοσηλευτών, οδοκαθαριστών, φροντιστών κ.ά.) που στοχεύουν στο κοινωνικό αγαθό της υγείας
• Υιοθέτηση ενός πνεύματος ανεκτικότητας, διαλλακτικότητας και σεβασμού απέναντι στον «Άλλον» και στην ετερότητα
• Εθελοντισμός – δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, αίροντας τον «κοινωνικό αποκλεισμό» [κείμενο αναφοράς]
• Αιμοδοσία
• Υπεύθυνη ενημέρωση
• Πολιτικοποίηση

 Επίλογος [ανακεφαλαίωση]

Σύμφωνα με τα παραπάνω κίνητρα, η πανδημία διαθέτει πολλές προεκτάσεις, στο πλαίσιο της οικονομικής και της ανθρωπιστικής κρίσης. Από τη στάση μας στις κρίσιμες και δυσμενείς συνθήκες θα φανεί εάν υπάρχει η δυνατότητα θεμελίωσης μιας κοινωνίας δομημένης στις αξίες της κοινωνικής αλληλεγγύης. Για τον λόγο αυτό, η ενεργοποίηση των κοινωνιών και η στοχευμένη υπευθυνότητα όλων μας, κρίνεται απαραίτητη στην πολυδαίδαλη κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει.

Ο/Η αρθρογράφος

[1] Αρκούν δύο – τρεις τεκμηριωμένες θέσεις /επιχειρήματα, ανάλογα με το όριο των λέξεων.

[2] ό.π.

Για να μεταφερθείτε στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Αλληλεγγύη και Υγειονομική Κρίση: Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) 

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις του συναδέλφου Τάσου Τριανταφυλλόπουλου, ο οποίος το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.