Βία & Εγκληματικότητα Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) Απαντήσεις

Θέμα Α

Η συγγραφέας του κειμένου αμφισβητεί την άποψη ότι η έξαρση της βίας και της εγκληματικότητας είναι συγκυριακή, αλλά πιστεύει πως πρόκειται για φαινόμενο δυναμικό κι επικίνδυνο. Μάλιστα, για την αντιμετώπισή του και προκειμένου να εξαχθούν συνολικά συμπεράσματα για την παράνομη συμπεριφορά δεν αρκεί  πολλαπλασιασμός των αστυνομικών αλλά ορθή εκπαίδευση και χωραταξική διάθεσή τους, επιχειρησιακός σχεδιασμός ανάλογα με το είδος του εγκλήματος και τις επιπτώσεις του, ηλικιακή διάκριση των εγκληματικών ατόμων και ομάδων και έρευνα για πιθανή διαπλοκή τους με τρομοκράτες.

αρ. λέξεων 80

Θέμα Β

Β1.

α) Λ: («Τυχαία εξέλιξη» και όχι «πραγματική έξαρση του βίαιου εγκλήματος στο κέντρο της πόλης», χαρακτήρισε  κορυφαίο στέλεχος του υπουργείου Δημόσιας Τάξης τα τελευταία, διαδοχικά συμβάντα, στην Αθήνα)

β) Σ: (Εδώ και καιρό αναφερόμαστε στην έξαρση της βίας και της εγκληματικότητας, όμως τα στοιχεία, τα συμπεράσματα και η ανάλυσή τους δεν επαρκούν για να συνθέσουν μια συνολική εικόνα)

γ) Λ: (Το πρόβλημα, ίσως, δεν είναι η «διάλυση» αλλά η κόπωση από τη διαρκή παρουσία του κινδύνου)

δ) Λ: (Προπολεμικώς και μεταπολεμικώς, εις την Ελλάδα, οι αστυνομικοί ήσαν κατά κανόνα αγράμματοι, και ευκόλως καθοδηγούμενοι από αυταρχικά καθεστώτα. Ό,τι τους έλεγε η εκάστοτε εξουσία το υιοθετούσαν. Έτσι, σπανίως εσέβοντο τα δικαιώματα του πολίτη, σπανίως ήσαν ευγενικοί και συχνά βιαιοπραγούσαν σωματικώς επί του πολίτη, ασχέτως αν δεν είχε διαπράξει αδίκημα)

ε) Λ: (Για παράδειγμα ο αστυνομικός που έριξε δακρυγόνο στον Μανώλη Γλέζο, τον επισκέφθηκε την επομένη ημέρα και ζήτησε συγνώμη (2012))

Β2.

Ι. Στη δεύτερη παράγραφο στο Κείμενο Ι η συγγραφέας θέτει επιτατικά μια σειρά από ερωτήματα (συγκεκριμένα δέκα ερωτήματα) τα οποία αμφισβητούν με τον τρόπο που διατυπώνονται την άποψη στελέχους του υπουργείου Δημόσιας τάξης και επιθυμεί να θέσει σε πιο στέρεα βάση το ζήτημα της βίας. Μάλιστα κάποια από αυτά έχουν ειρωνικό τόνο (Κι αυτό αρκεί; Το πρόβλημα, δηλαδή, είναι ποσοτικό;), άλλα απορηματικό (Και τι είδους έγκλημα καλούνται να αντιμετωπίσουν; Οργανωμένο, με επιχειρησιακό σχέδιο; Πρόκειται για ενέργειες αποσπασματικές, οι οποίες έχουν κοινό παρονομαστή; ΄Η εντελώς τυχαίες και συγκυριακές;) κι άλλα είναι ρητορικά (Δεν παίζουν ρόλο η χωροταξική κατανομή ή η σωστή εκπαίδευση των αστυνομικών;). Επιπλέον, με τις ερωτήσεις δίνει ζωντάνια και παραστατικότητα στο κείμενο και προβληματίζει τον αναγνώστη δείχνοντας μία διάθεση συνομιλίας μαζί του. Μάλιστα το πρώτο ερώτημα με τη δεικτική αντωνυμία «αυτό» αποτελεί έναν τρόπο μετάβασης από την προηγούμενη σε αυτή την παράγραφο συνέχοντας έτσι το κείμενο, καθώς συνδέει τις δύο παραγράφους μεταξύ τους, ενώ δίνουν και μία απάντηση (με απορηματικό-ειρωνικό τόνο) στην αντιμετώπιση από την Πολιτεία του ζητήματος της βίας.

ΙΙ. Η συγγραφέας του κειμένου (πρόκειται για χρονογράφημα) κινείται στη δεύτερη παράγραφο στο Κείμενο ΙΙ μεταξύ καθαρεύουσας και δημοτικής γλώσσας δημιουργώντας μια κωμική ατμόσφαιρα. Με την καθαρεύουσα γλώσσα μιμείται το γλωσσικό ύφος μιας ολόκληρης εποχής το οποίο χαρακτηριζόταν από μια σοβαροφανή επισημότητα, αυταρχισμό και τυπολατρία. Στην πραγματικότητα η καθαρεύουσα συγκαλύπτει την ψεύτικη εικόνα που το κράτος συντηρούσε για τους αστυνομικούς που κατά τα άλλα ήταν «αγράμματοι» και «ευκόλως καθοδηγούμενοι από αυταρχικά καθεστώτα». Ιδιαίτερα καυστική είναι η επιχειρούμενη σύγκριση της «Αστυνομίας Πόλεων» με τη Scottland Yard. Η δημοτική γλώσσα με τη σειρά της έρχεται να ενισχύσει – με την αλήθεια και τη ζωντάνια που τη διακρίνει -τη βίαιη πλευρά της εξουσίας (Με απλά λόγια, με το παραμικρό έπεφτε σφαλιάρα, μπάτσος, ρόπαλο, ή και σφαίρα. Δικαίως λοιπόν ο λαός μας τους προσήψε αυτό τον υβριστικό χαρακτηρισμό). Η γλωσσική εναλλαγή προσφέρει στο κείμενο επιπλέον και υφολογική ποικιλία.

Β3. 

Η συγγραφέας στην παράγραφο αυτή προσπαθεί να πείσει τον αναγνώστη ότι με το πέρασμα του χρόνου η συμπεριφορά των αστυνομικών οργάνων απέναντι στους πολίτες άλλαξε χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εκλείπουν αυταρχικές ή παράνομες συμπεριφορές από μέρους τους.  Για να προβάλει τη θέση της χρησιμοποιεί τους εξής κειμενικούς δείκτες:

• Τεκμήρια – παραδείγματα: (Για παράδειγμα ο αστυνομικός που έριξε δακρυγόνο στον Μανώλη Γλέζο, τον επισκέφθηκε την επομένη ημέρα και ζήτησε συγνώμη (2012))
• Οριστική έγκλιση (επιστημική τροπικότητα που σχετίζεται με το βαθμό βεβαιότητας που εκφράζει ο ομιλητής με αυτά που λέει: «άλλαξαν», «υπάρχουν», «εδιώχθησαν»
• Τεκμήρια-παραπομπή σε βιβλιογραφία: (Δ.Μελίστας, 1985, Επ. Κορκονέας και Β. Σαραλιώτης, 2010)
• Σημεία στίξης: (2012), (επί δημοκρατίας)
• Αναφορική χρήση της γλώσσας («ο αστυνομικός που έριξε δακρυγόνο στον Μανώλη Γλέζο, τον επισκέφθηκε την επομένη ημέρα και ζήτησε συγνώμη»)

Θέμα Γ

Το τέλος βρίσκει τη Φραγκογιαννού να πνίγεται μεταξύ της θείας και της ανθρώπινης δικαιοσύνης, όπως χαρακτηριστικά λέει κι ο Παπαδιαμάντης. Ο συγγραφέας δεν την εμπιστεύεται ούτε στα χέρια του Θεού ούτε στα χέρια των αστυνομικών. Αντίθετα, το κείμενο δείχνει πως η φύση επιφορτίζεται με το ρόλο του τιμωρού. Ο αφηγητής περιγράφει με οπτικές εικόνες τη βύθισή της και μικροπερίοδο λόγο που ομοιάζει με δημοσιογραφικό ρεπορτάζ (Το κύμα ανέβαινεν, ανέβαινεν. Η Φραγκογιαννού επάτει. Η άμμος ενέδιδεν) δημιουργώντας κλίμα αγωνίας. Η παρομοίωση «Τα κύματα εφούσκωναν αγρίως, ως να είχον πάθος» καταδεικνύουν την αποστροφή της φύσης στις πράξεις – φόνους της Φραγκογιαννούς. Η φύση οργίζεται μαζί της γιατί η γυναίκα αυτή εναντιώθηκε στο έργο της. Μόνο η Φύση ως αρχετυπική μητέρα και δημιουργός όλων έχει το δικαίωμα της αφαίρεσης της ζωής, όχι το δημιούργημα – άνθρωπος. Η Φραγκογιαννού δεν κατορθώνει να φτάσει στο βράχο του Αγίου Σώστη (ονοματοθεσία ειρωνική και νύξη ότι η εκκλησία είναι αναρμόδια να την τιμωρήσει), αλλά δεν την πιάνουν ούτε οι αστυνομικοί (αιχμή για την ανικανότητά τους). Η αποτυχία διαφυγής της δίνεται με τρόπο νατουραλιστικό (Δεν είχε πλέον έδαφος να πατήση· εγονάτισεν. Εις το στόμα της εισήρχετο το αλμυρόν και πικρόν ύδωρ / Εκάλυψαν τους μυκτήρας και τα ώτα της).

αρ. λέξεων 199

Θέμα Δ

Προσφώνηση: Κυρίες και κύριοι – Αγαπητοί συμμαθητές

Πρόλογος: Ένα βίαιο περιστατικό, πιο συγκεκριμένα μια άγρια συμπλοκή μεταξύ συμμαθητών, εκτυλίχθηκε στο χώρο του σχολείου μας. Αυτό το γεγονός αποτέλεσε την αφορμή να σκύψουμε όλοι πάνω στο ζήτημα της νεανικής βίας και να αναζητήσουμε τα αίτια αυτού του φαινομένου. Η βία στους κόλπους των νέων είναι σοβαρό πρόβλημα που ενδιαφέρει όλη την κοινωνία και γι’ αυτό είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος / η που βλέπω πρόσωπα κάθε ηλικίας να συμμετέχουν σε αυτή την εκδήλωση.

Κύριο μέρος: Αίτια της βίας

Οικογένεια:

• Η αυταρχικότητα και η αδιαλλαξία των γονέων, η έλλειψη σεβασμού στην προσωπικότητα των παιδιών, η απουσία στοργής απέναντί τους και η άσκηση πίεσης προς αυτά για την υποταγή τους σε κανόνες ξεπερασμένους από τα πράγματα, η σωματική και ψυχική κακοποίηση των παιδιών και εφήβων, η εσφαλμένη θεώρηση ότι η βίαιη συμπεριφορά αποτελεί ένδειξη ανδρισμού, η ανοχή στα βίαια παιχνίδια, ο χωρίς όρια φιλελευθερισμός και η απουσία ελέγχου εμποδίζουν την ισορροπημένη ανάπτυξη του ψυχισμού και δεν ικανοποιούν τις ανάγκες των νέων για ωρίμανση

Σχολείο:

• Το έλλειμμα της ανθρωπιστικής παιδείας, της ηθικής διαπαιδαγώγησης και της ευρύτερης πνευματικής καλλιέργειας και η κυριαρχία ενός καθαρά γνωσιοκεντρικού μοντέλου εκπαίδευσης ενισχύει το δογματισμό, το φανατισμό, τον ανταγωνισμό, το στρες και την κυριαρχία των προκαταλήψεων και των ενστίκτων

ΜΜΕ:

• Η προβολή των αρνητικών προτύπων βίας και εγκληματικής συμπεριφοράς κάθε είδους σε δελτία ειδήσεων, εκπομπές κινουμένων σχεδίων και ψυχαγωγικά προγράμματα, η έλλειψη σεβασμού προς το διάλογο ακόμη και σε πολιτικού περιεχομένου εκπομπές και ο φανατισμός σε αθλητικού ενδιαφέροντος θέματα ακόμη και από δημοσιογράφους

Ανεργία:

• Η κοινωνική αυτή μάστιγα που παρατηρείται στις νεανικές ηλικίες προκαλεί τη διάψευση των προσδοκιών, το αίσθημα απογοήτευσης και αδιεξόδου με αποτέλεσμα ο νέος άνθρωπος να ματαιώνεται, να αισθάνεται αδικημένος και να θεωρεί ότι οι προσπάθειες που έχει καταβάλει δεν έχουν το αντίστοιχο αντίκρισμα

Έκπτωση ηθικών αξιών:

• Η επικράτηση της ιδιοτέλειας και του ατομικισμού εξασθενεί το αίσθημα συλλογικής συνείδησης με αποτέλεσμα την κυριαρχία του αμοραλισμού και της ατομικής ανέλιξης χωρίς κανένα ηθικό φραγμό

Αστικά κέντρα:

• Το τεχνητό περιβάλλον των πόλεων, η έλλειψη ζωτικού χώρου, ο συνωστισμός, οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής, η απουσία γνήσιας αστικής ζωής, α ανωνυμία κι ο ελλιπής έλεγχος τροφοδοτούν τις βίαιες / εγκληματικές συμπεριφορές

Κράτος:

• Ο νεποτισμός, η οικογενειοκρατία, η διαφθορά, η δυσλειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος και η αποσπασματικότητα και η αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της βίας

Υλικός ευδαιμονισμός:

• Η πρόταξη του «έχειν» έναντι του «είναι» που προβάλλει την εικόνα του ανθρώπου που καταναλώνει υλικά αγαθά και γι’ αυτό το λόγο καταξιώνεται κοινωνικά καθίσταται απροσπέλαστο όνειρο για τους περισσότερους νέους. Η στέρηση μάλιστα αγαθών οδηγεί σε βίαιες αντιδράσεις

Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συμμαθητές,

Επίλογος: Δεν είναι λίγοι οι συμπολίτες μας που θεωρούν ότι για την έξαρση της βίας στην ηλικιακή ομάδα των νέων ευθύνεται η ίδια η νεολαία που διακρίνεται από επαναστατικότητα, αυθορμητισμό και γενικότερα από αντίδραση απέναντι στο κατεστημένο. Χωρίς να αμφισβητώ την ύπαρξη αυτών των χαρακτηριστικών θεωρώ πως υπάρχουν βαθύτερες αιτίες που οδηγούν στην εκδήλωση βίαιων συμπεριφορών. Αποτελεί χρέος όλων μας – τόσο ως γονέων και καθηγητών όσο και ως μαθητών- να μελετήσουμε με υπευθυνότητα αυτό το νοσηρό φαινόμενο προκειμένου να το αντιμετωπίσουμε.

Αποφώνηση: Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Για να μεταφερθείτε στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Κριτήριο Αξιολόγησης Βία & Εγκληματικότητα

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις του συναδέλφου Κωνσταντίνου Μαγκλή, ο οποίος το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.