
Κοινωνία και έφηβοι Κριτήριο Αξιολόγησης
Για να μεταφερθείτε σε κάποια άλλη ενότητα των Νέων Ελληνικών Γενικής Παιδείας της Γ’ Λυκείου επιλέξτε την αντίστοιχη σελίδα από το παρακάτω μενού:
Κοινωνία και έφηβοι
Πάντοτε αναρωτιόμουν, γιατί τόσες κραυγές για τη δήθεν αξιοθρήνητη κατάσταση της νεολαίας, όταν τα δραματικότερα κοινωνικά εγκλήματα διαπράττονται από ενήλικες. Πρόκληση πολέμων, εμπορία ναρκωτικών, σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, αναξιοκρατία, καταλήστευση του δημόσιου χρήματος και τόσα άλλα, καλωσορίζουν τον έφηβο στον κόσμο των μεγάλων. Η διαφορά είναι μόνο ότι στην εποχή μας όσοι εγκληματούν κατά των νέων φορούν γραβάτα. Εξάλλου, ο έφηβος ούτε καν συνειδητοποιεί πως η Ντίσνεϋλαντ που του προσφέρουν πανηγυρικά τα ιδιωτικά κανάλια και το διαδίκτυο συνιστά την πιο στυγνή εκμετάλλευσή του – ένα άλλο «υπόγειο» αδίκημα. Η σημερινή κοινωνία έχει εμπορικοποιήσει την εφηβεία, η οποία πλέον αποτελεί αυτόνομο καταναλωτικό στόχο (ρούχα, παπούτσια, ηλεκτρονικά παιγνίδια, μουσική, τηλεοπτικές σειρές κ.ά). Με τον τρόπο αυτό εργάζεται για να επεκτείνει αυτό τον μεταδοτικό ύπνο και στους εφήβους, έτσι ώστε ως ενήλικες αύριο να συμμορφωθούν πλήρως προς το γενικό κλίμα της αναισθησίας και της κατανάλωσης.
Σε αυτό το θλιβερό ροχαλητό των παθών θα χρειαστεί να προσθέσουμε τον ύπνο της άγνοιας, της αδιαφορίας και της παθητικότητας, των συμπεριφορών δηλαδή που οδηγούν τους γονείς να εκχωρούν το προνόμιο της αγωγής στην τηλεόραση. Την ίδια ώρα που οι έφηβοι, σε αντίθεση με ό,τι ευρέως νομίζεται, λαχταρούν για κοινωνία μαζί τους.
Η «κλωτσιά» των εφήβων ενδέχεται σε ατομικό επίπεδο να περιλαμβάνει εξέγερση στην οικογένεια και βίαιη διεκδίκηση της ανεξαρτησίας˙ σε κοινωνικό δε επίπεδο, όλες εκείνες τις αποκλίνουσες καταστάσεις που πετούν το γάντι στο κατεστημένο και διεκδικούν βίαια μια διαφορετική κοινωνία.
Χωρίς να ξεχνάμε την πιθανότητα να χειραγωγηθεί τεχνηέντως ο έφηβος σε αυτή την εξέγερση (πάλι από τους μεγάλους!), πρέπει να επισημάνουμε ότι κάποιου βαθμού «αντίσταση κατά της αρχής» την έχει ανάγκη, προκειμένου να μην αλλοτριωθεί και να βρει το πρόσωπό του. Μέσα στην οικογένεια κάποιες φορές τραβά τη διάσταση στα άκρα και μεγαλοποιεί τις διαφορές, αν νιώσει ότι χωρίς αυτή την υπερβολή κινδυνεύει να μείνει ψυχολογικά προσδεδεμένος στους γονείς του…
Ακόμα, ένας σημαντικός παράγοντας δημιουργίας βίαιων συμπεριφορών είναι η επιδεινούμενη αποξένωση του εφήβου από το εκπαιδευτικό σύστημα. Ο παράγοντας αυτός δεν εξετάζεται αρκετά σήμερα, καθώς η όλη συζήτηση για την εκπαίδευση έχει καταντήσει τεχνοκρατική, ενδιαφερόμενη μόνο για κονδύλια. Όμως η περιθωριοποίηση του σχολείου μέσα στην κοινωνία επιφέρει με τη σειρά της και περιθωριοποίηση του εφήβου σε αυτήν. Καθώς το σχολείο παύει να λειτουργεί ως πρωτοπορία της κοινωνίας, όπως στο παρελθόν, χάνει το κύρος του ταυτόχρονα και όλος ο κόσμος των ενηλίκων. Ο έφηβος έτσι αισθάνεται πως οι μεγάλοι δε νοιάζονται γι’ αυτόν, ότι του λένε ψέματα, ότι δεν μπορούν να κατανοήσουν τις μαθησιακές του ανάγκες και -το χειρότερο- την αναπτυξιακή του πορεία, η οποία πρέπει να ομολογήσουμε ότι δύσκολα συμβιβάζεται με το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα.
Ένα σχολείο που «δουλεύει» με μια μικρή μειοψηφία μαθητών, στους οποίους ταιριάζει η απομνημόνευση, ένα σχολείο που καλλιεργεί μόνο τη διανοητική γνώση χωρίς εποπτεία στη ζωή και στην κοινωνία, ένα σχολείο που θέλει τον έφηβο καθηλωμένο σε μια καρέκλα για έξι ώρες, ένα σχολείο που αγνοεί την ανάγκη του εφήβου για κοινωνικοποίηση, αξίες, υπαρξιακή ωρίμανση, διαπροσωπικές σχέσεις, αναγκαστικά θα τον οδηγήσει σε αλλοτρίωση. Μάλιστα ένα μέρος των νέων θα πεταχτεί έξω από το εκπαιδευτικό σύστημα και θα στελεχώσει την παραβατικότητα και το περιθώριο, εκφράζοντας μόνιμα πια τον θυμό του προς την κοινωνία. Αλλά και ο έφηβος που παραμένει στο σχολείο είναι πεπεισμένος πως, αφού οι μεγάλοι έφτιαξαν αυτό το κατασκεύασμα, τον χωρίζει άβυσσος από εκείνους. Δεν είναι αρκετό να λέμε πως η αποξένωση φέρνει βία ως απάντηση∙ είναι η ίδια βία, γι’ αυτό γεννά αντιβία.
Τέλος, θεωρώ ότι ο έφηβος έχει συλλάβει -με την οξυδέρκεια που τον διακρίνει- την ασυνέπεια και υποκρισία πολιτείας και κοινωνίας. Στο βαθμό που τις αισθάνεται ξένες από τον κόσμο των αξιών που διακηρύσσουν, χάσμα μέγα δημιουργείται μεταξύ νέων και μεγάλων. Πράγματι, υπάρχουν σοβαρές αντιφάσεις σε μια κοινωνία σαν τη δική μας που εξυμνεί τη νεότητα και ταυτόχρονα την υπονομεύει. Όπως ακριβώς πράττει και με τη γυναίκα (που της επιδαψιλεύει* φιλοφρονήσεις και την ίδια στιγμή εμπορεύεται παντού το σώμα της), σπεύδει λαϊκιστικά να πλέξει και το εγκώμιο της νεολαίας, ενώ από την άλλη απεργάζεται την υπονόμευσή της: δεν έχει τη βούληση να αντιμετωπίσει την ανεργία, της προσφέρει πανεπιστήμια που βρίθουν σκανδάλων, της παρουσιάζει μια πολιτική ζωή εκτεταμένης διαφθοράς, της παρέχει άθλια προγράμματα τηλεόρασης, την συντρίβει ψυχικά ξεδιπλώνοντας μπροστά της την αναξιοκρατία, προσπαθεί να την προσεταιριστεί με ιδεολογίες μίσους (ναζιστικές, αρχαιολατρικές, σέκτες κλπ). Η αντίσταση του εφήβου στις αντιφάσεις και στην υπονόμευση εύλογα περιλαμβάνει κάθε είδους «κλωτσιά», ακόμη κι αν δεν γνωρίζει ποιον πρέπει να κλωτσήσει.
Βασίλειος Θερμός, «Ποια κοινωνία προτείνουμε στους εφήβους μας;», Διασκευή
*επιδαψιλεύω: παρέχω αφειδώς, πλουσιοπάροχα
Παρατηρήσεις
Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 110 – 130 λέξεις.
Μονάδες 25
Β1. «Αλλά και ο έφηβος που παραμένει στο σχολείο είναι πεπεισμένος πως, αφού οι μεγάλοι έφτιαξαν αυτό το κατασκεύασμα, τον χωρίζει άβυσσος από εκείνους. Δεν είναι αρκετό να λέμε πως η αποξένωση φέρνει βία ως απάντηση∙ είναι η ίδια βία, γι’ αυτό γεννά αντιβία». Να αναπτύξετε το περιεχόμενο του χωρίου σε μία παράγραφο 70 – 90 λέξεων.
Μονάδες 10
Β2. Να εντοπίσετε τους τρόπους πειθούς και τα μέσα υλοποίησής τους στην 1η και 6η παράγραφο του κειμένου.
Μονάδες 5
Β3. Να βρείτε δύο τρόπους ανάπτυξης στην 5η παράγραφο του κειμένου και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
Μονάδες 6
Β4. Να αναγνωριστεί το είδος της σύνταξης (ενεργητικής ή παθητικής) στις παρακάτω περιόδους και να μετατραπεί η καθεμιά σύνταξη στην αντίθετή της:
– Πρόκληση πολέμων, εμπορία ναρκωτικών, σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, αναξιοκρατία, καταλήστευση του δημόσιου χρήματος και τόσα άλλα, καλωσορίζουν τον έφηβο στον κόσμο των μεγάλων.
– Μάλιστα ένα μέρος των νέων θα πεταχτεί έξω από το εκπαιδευτικό σύστημα και θα στελεχώσει την παραβατικότητα και το περιθώριο […]
Μονάδες 4
Β5. συνιστά, αυτόνομο, αλλοτριωθεί, ομολογήσουμε, εγκώμιο: Να γράψετε τα συνώνυμα των παραπάνω λέξεων.
Μονάδες 5
Β6. βίαια, μόνιμα, υποκρισία, εξυμνεί, υπονομεύει: Να γράψετε τα αντώνυμα των παραπάνω λέξεων.
Μονάδες 5
Γ. Σε ένα δοκίμιο πειθούς (500 – 600 λέξεις), να αναφερθείτε στα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι με την έναρξη της ενήλικης ζωής τους και στις τομές που πρέπει να εφαρμοσθούν στο εκπαιδευτικό σύστημα, προκειμένου ν’ αποκτήσουν τα κατάλληλα εφόδια για να τα αντιμετωπίσουν.
Μονάδες 40
Το υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικό υλικό που μόλις διαβάσατε προέρχεται από το βιβλίο του εκλεκτού συναδέλφου Δημήτρη Σακατζιάδη, ο οποίος παραχώρησε μέρος του στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.
Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’ Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:
Η ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.