Ποίηση Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) Απαντήσεις

Θέμα Α

Ο ομιλητής εξηγεί στους μαθητές ότι δεν μπορούμε να προσεγγίζουμε την ποίηση με τη λογική εξήγηση των νοημάτων, όπως συμβαίνει στις θετικές επιστήμες, καθώς η ποίηση έχει δικούς της κανόνες και λογική, με την οποία εξοικειωνόμαστε όσο περισσότερο μελετάμε τα έργα της. Η ποίηση λειτουργεί, δηλαδή, περισσότερο με τον συνειρμό και τις εικόνες και μας μεταφέρει με τη φαντασία στον κόσμο του ονείρου, πέρα από τη λογική.

Θέμα Β

Β1.

α. Λάθος:«Γιατί η ποήση του Ελύτη… λογικό ειρμό στα ποιήματά του.»/«Το μόνο που θα μπορούσα… ένα θεώρημα της γεωμετρίας.»

β. Λάθος: «Αλλά οι κανόνες… στην τέχνη»

γ. Λάθος: «Γιατί η ποίηση του Ελύτη… που το χειρίζουνται.»

δ. Λάθος: «Καταλαβαίνουμε… έχει πια τελειώσει»

ε. Σωστό: «Και ένιωσα… που μου ανοίξατε…»

Β2. α. Παράδειγμα μακροπερίοδου λόγου: «Ο ποιητής… από τα χέρια του δημιουργού.»

Ο Γ. Σεφέρης δεδομένου ότι εκφωνεί μια ομιλία και απευθύνεται σε μαθητές Γυμνασίου, πραγματευόμενος ένα δύσκολο θέμα και θέλοντας να διευκολύνει την κατανόηση των νοημάτων και να κερδίσει το ενδιαφέρον των μαθητών κάνει χρήση του μακροπερίοδου λόγου. Με τον τρόπο αυτό εκφράζει καλύτερα τις σύνθετες και πολύπλοκες σκέψεις του σχετικά με την αξία της ποίησης και κάνοντας χρήση παρομοιώσεων και αναλογιών διευκολύνει στην κατανόηση δύσκολων νοημάτων. Έτσι επιζητεί να παρουσιάσει αναλυτικά την επιχειρηματολογία του σχετικά με το πώς ξεκινά να γράψει ένα ποίημα ο ποιητής με σκοπό να την καταστήσει πειστική στο ακροατήριό του. Τέλος ο μακροπερίοδος λόγος προσδίδει σοβαρότητα και επισημότητα στο ύφος του ομιλητή, κάτι που σαφώς του ταιριάζει.

β. Για να είναι επικοινωνιακά αποτελεσματικός, ο Σεφέρης προσπαθεί να προσαρμόσει την ομιλία του στα χαρακτηριστικά του κοινού στο οποίο απευθύνεται. Για να το πετύχει αυτό χρησιμοποιεί παραδείγματα αντλημένα από τα ενδιαφέροντα και τους τρόπους ψυχαγωγίας των παιδιών. («τα θαυμάσια μικρά φιλμ τα λεγόμενα Μίκυ Μάους…, Η γεωμετρία λέει λ.χ.: ο συντομότερος δρόμος»). Ακόμα χρησιμοποιούνται παρομοιώσεις, αναλογίες και συγκρίσεις, οι οποίες διευκολύνουν την κατανόηση δύσκολων νοημάτων. («Ο ποιητής, συλλογίστηκα, όταν ξεκινά για να γράψει ένα ποίημα, είναι σαν μαθητής που αφήνει την τάξη…, όπως οι χιλιάδες οι Έλληνες που έπεσαν πολεμώντας…, σαν τη γλώσσα του Αισώπου, Το μόνο που θα μπορούσα να σας πω είναι ότι η λογική της ποίησης δεν είναι ποτέ η λογική των μαθηματικών…»). Βέβαια και η χρήση του πρώτου πληθυντικού προσώπου που δημιουργεί κλίμα οικειότητας αλλά και η χρήση του δεύτερου πληθυντικού (αποστροφή προς τους μαθητές) συμβάλλουν στην αποτελεσματική επικοινωνία του ομιλητή με το ακροατήριό του. («Θα είχαμε να πούμε πολλά. Δεν έχουμε όμως τώρα τον καιρό. Σας υπόσχομαι να ξαναμιλήσουμε. Όλοι σας είδατε πιστεύω…»)

(Ο μαθητής μπορεί να χρησιμοποιήσει και ως γλωσσικές επιλογές τον απλό κι επεξηγηματικό λόγο ή το φιλικό, ζεστό, διαλλακτικό ύφος)

Β3. α. Τίτλος με ερωτηματική πρόταση: «Αλλάζει η ποίηση τον κόσμο;»

Με αυτού του είδους τον τίτλο επιτυγχάνεται εξαρχής μια διαλογική επικοινωνία ανάμεσα στον πομπό και τον δέκτη. Ο πομπός με την ερωτηματική πρόταση στον τίτλο θέλει να προσελκύσει την προσοχή και ν’ αποσπάσει το ενδιαφέρον του δέκτη αλλά παράλληλα να τον προβληματίσει και να τον ευαισθητοποιήσει για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα.

Τίτλος με επιφωνηματική πρόταση: «Να την αγαπάς την ποίηση! Να τη διαβάζεις μέχρι τέλους!»

Με τον επιφωνηματικό τίτλο δίνεται έμφαση στη συναισθηματική κατάσταση του πομπού. Ο Σεφέρης απευθυνόμενος σε νέα παιδιά προσπαθεί να τους παροτρύνει να ασχοληθούν με την ποίηση και τους συμβουλεύει για τον τρόπο που πρέπει να την διαβάζουν.

β. – «Ο ποιητής, συλλογίστηκα, όταν ξεκινά για να γράψει ένα ποίημα, είναι σαν μαθητής που αφήνει την τάξη…»

– «… όπως οι χιλιάδες Έλληνες που έπεσαν πολεμώντας…»

Ο ομιλητής, γνωρίζοντας ότι απευθύνεται σε παιδιά Γυμνασίου και ότι έχει να πραγματευθεί ένα «δύσκολο» θέμα, με τη χρήση αναλογιών διευκολύνει την κατανόηση των δύσκολων νοημάτων, κάνοντας παραλληλισμούς με πράγματα οικεία στους μαθητές και απλά. Επιπλέον με τον τρόπο αυτό κερδίζει το ενδιαφέρον των μαθητών, καθώς καθιστά πιο γλαφυρό και παραστατικό τον λόγο του.

Θέμα Γ

Το ποίημα πραγματεύεται την επαναλαμβανόμενη ανά τους αιώνες απόπειρα του ανθρώπου να γνωρίσει τη βαθύτερη ουσία της ποιητικής τέχνης και να κατανοήσει το μυστήριό της. Ο ποιητής ξεκινά την αλληγορική αφήγηση (Ποίηση=πόρτα) με την εικόνα της ανοιχτής πόρτας της ποίησης («Η Ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή»), η οποία όμως κλείνει κάθε φορά που κάποιοι γοητεύονται («το μάτι τους αρπάζει κάτι») κοιτάζοντας στο εσωτερικό της κι επιχειρούν να εισέλθουν. Αναζητούν λοιπόν σε ολόκληρη τη ζωή τους το κλειδί, σύμβολο της αποκάλυψης της ουσίας της ποιητικής τέχνης, αλλά μάταια. Η πόρτα κλείνει. Αρχίζουν έτσι να φτιάχνουν αντικλείδια, αμέτρητα ποιήματα, για να μπορέσουν να περάσουν την πόρτα της και να δουν τα μυστικά της. Κανείς όμως μέχρι τώρα δεν την έχει ανοίξει. Το ποίημα κλείνει όπως άρχισε (σχήμα κύκλου), με την υπενθύμιση ότι η πόρτα της ποίησης είναι ανοιχτή.

Η πόρτα αυτή παραμένει ανοιχτή ιδίως για τους νέους, αφού η ποίηση συντελεί στην πνευματική καλλιέργεια διευρύνοντας τους προβληματισμούς και ανοίγοντας νέους ορίζοντες στη σκέψη. Έτσι μέσω της ποίησης ιδίως ο νέος αποκτά μια άλλη θέαση του κόσμου, μια διαφορετική οπτική με την καλλιέργεια της ευαισθησίας  και αναπτύσσεται η φαντασία του με τη συνυποδηλωτική λειτουργία της γλώσσας, την εικονοπλασία και τα άλλα εκφραστικά μέσα. Η ποίηση λοιπόν αποτελεί καταφύγιο της ψυχής, αφού ευνοεί την ενδοσκόπηση και συντροφεύει το άτομο σε στιγμές μοναξιάς και προσωπικής δοκιμασίας.

Θέμα Δ

Πρόλογος

 Κυρίες και κύριοι,

Αγαπητοί συμμαθητές και συμμαθήτριες,

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα της ποίησης συγκεντρωθήκαμε απόψε εδώ για να συζητήσουμε για την αισθητική καλλιέργεια των νέων και την επαφή τους με τα καλλιτεχνικά δημιουργήματα τόσο του εθνικού όσο και του παγκόσμιου πολιτισμού, που αποτελούν έναν από τους πρωταρχικούς στόχους κάθε εκπαιδευτικού συστήματος. Στο πλαίσιο αυτό, η διδασκαλία αντιπροσωπευτικών κειμένων από την ελληνική και ξένη λογοτεχνική δημιουργία στο σύγχρονο σχολείο καλλιεργεί τη σκέψη, αναπτύσσει την ευαισθησία του μαθητή και συντελεί στην ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.

Κύριο μέρος

Α) Η αξία της διδασκαλίας της λογοτεχνίας στο σχολείο

 Η λογοτεχνία :

1. Εμπλουτίζει τον κόσμο της εμπειρίας του μαθητή, καθώς μέσα από την επαφή με τα λογοτεχνικά κείμενα βιώνει τις αγωνίες, τα διλήμματα και τις εμπειρίες των ηρώων, αποκομίζει γνώσεις για άλλες κοινωνίες και εποχές και αναπτύσσει τον προβληματισμό του πάνω στα μεγάλα ζητήματα της ζωής και του κόσμου.
2. Διευρύνει τα όρια της ευαισθησίας και της αντίληψης των νέων και εκλεπτύνει το αισθητικό τους κριτήριο.
3. Προσφέρει έντονες συγκινήσεις, προκαλεί πλούσια συναισθήματα, τέρπει και επιτρέπει την απόδραση από τη σχολική καθημερινότητα.
4. Προβάλλει αξίες διαχρονικές και ηθικά πρότυπα προς μίμηση, συμβάλλοντας θετικά στην ηθική διαμόρφωση του μαθητή.
5. Προσανατολίζει τον μαθητή σε δημιουργικούς τρόπους αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου, εφόσον τον εξοικειώνει με το καλό βιβλίο, την ποίηση, την πεζογραφία, τον ποιοτικό γραπτό λόγο.
6. Βοηθά τον μαθητή να γνωρίσει τη μητρική του γλώσσα σε όλη την ιστορική της πορεία μέσα από την μελέτη κειμένων της μακραίωνης λογοτεχνικής παραγωγής του έθνους.
7. Συντελεί στη γνώση και στη σωστή χρήση της γλώσσας μας, καθώς η επαφή με κείμενα ποιοτικού χειρισμού της γλώσσας του προσφέρει τη δυνατότητα να αποκτήσει εκφραστική άνεση και πλούσιο λεξιλόγιο, γεγονός ιδιαίτερα αναγκαίο σήμερα, που κυριαρχεί ο υποβαθμισμένος και τυποποιημένος τηλεοπτικός λόγος.
8. Μεταγγίζει την πολιτιστική κληρονομιά, αποτυπώνει τη ζωή του έθνους και των καθημερινών ανθρώπων στις διάφορες ιστορικές περιόδους και βοηθά τον νέο να συγκροτήσει την πολιτισμική του ταυτότητα και να ισχυροποιήσει τους δεσμούς του με την παράδοση.
9. Φέρνει σε επαφή τον νέο με την πανανθρώπινη παράδοση και τον πολιτισμό άλλων λαών (γνωριμία με την ξένη λογοτεχνική δημιουργία) και αναπτύσσει οικουμενική/πανανθρώπινη συνείδηση.

Β) Τρόποι που συντελούν στην αποτελεσματικότερη διδασκαλία του μαθήματος της λογοτεχνίας στο σημερινό σχολείο

Τρόποι, ώστε η διδασκαλία του μαθήματος της λογοτεχνίας στο σημερινό σχολείο να γίνει περισσότερο εποικοδομητική, είναι :

• Τα μαθήματα που αφορούν στην αισθητική αγωγή των μαθητών, όπως η λογοτεχνία, δεν πρέπει να συνδέονται άμεσα με βαθμούς και εξετάσεις, γιατί έτσι μετατρέπονται σε καταπιεστική μάθηση που απωθεί τους νέους. Στόχος πρέπει να είναι η βιωματική σχέση του νέου με τη λογοτεχνία μέσα από διάφορες δραστηριότητες: εκδήλωση για έναν λογοτέχνη, αφιερώματα σε σχολικές εφημερίδες, περιοδικά και ιστότοπους, θεατρικές παραστάσεις κ.α.
• Το μάθημα της Λογοτεχνίας ενδείκνυται για διαθεματικές δραστηριότητες, στις οποίες μπορεί να αξιοποιηθεί υλικό από αρκετά γνωστικά αντικείμενα. Για παράδειγμα, η διδασκαλία ενός ποιήματος μπορεί να συνδεθεί με το μάθημα της Ιστορίας, της Γλώσσας, της Γεωγραφίας κ.α.
• Η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, τόσο στην παρουσίαση του μαθήματος όσο και στις εργασίες των μαθητών: τεχνολογία πολυμέσων, διαδίκτυο, εκπαιδευτικό υλικό σε ψηφιακή μορφή, χρήση εικόνας και ήχου, ψηφιακές παρουσιάσεις.
• Ο εκπαιδευτικός δεν πρέπει να επιβάλλει μία ερμηνεία του λογοτεχνικού κειμένου, αλλά να παραθέτει πληροφορίες, συμβατική και ηλεκτρονικά προσπελάσιμη βιβλιογραφία, να εξηγεί, να ενθαρρύνει και να αφήνει τους νέους να φτάσουν σε μια προσωπική βίωση και ερμηνεία του λογοτεχνικού κειμένου.

Επίλογος

Συμμαθητές και συμμαθήτριες,

η βελτίωση του τρόπου διδασκαλίας της λογοτεχνίας συνδέεται άμεσα με τη διαμόρφωση ενός σχολείου που ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα, την ευαισθησία και τη στέρεη πνευματική συγκρότηση των μαθητών. Ένα τέτοιο σχολείο, που δε θα προάγει την ωφελιμιστική γνώση, αλλά θα αποτελεί χώρο έκφρασης και δημιουργίας, μπορεί να αγκαλιάσει τη λογοτεχνία, να εξασφαλίσει το ενδιαφέρον του μαθητή και να τον προσανατολίσει στην καταξιωμένη καλλιτεχνική δημιουργία. Γι’ αυτό η Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης ας μας βρει όλους με μια ποιητική συλλογή στα χέρια κι ας δώσει ο καθένας από μας τη δική του ερμηνεία στο κάθε ποίημα.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Για να μεταφερθείτε στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Κριτήριο Αξιολόγησης Ποίηση

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της συναδέλφου Γεωργίας Μωραΐτη, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.