Καταναλωτισμός: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου

Καταναλωτισμός: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου

Το φαινόμενο του καταναλωτισμού (διασκευασμένο κείμενο)

1^η Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής μας σήμερα είναι ο υπερκαταναλωτισμός και αναφερόμαστε στην ακατάπαυστη και ανεξέλεγκτη αγορά προϊόντων. Εδώ δεν υπάρχει κάποιο όριο, ένα σημείο δηλαδή όπου ο αγοραστής θα θεωρήσει πως δεν χρειάζεται πλέον να αγοράσει κάτι, καθώς αυτό που έχει σημασία είναι η ηδονή από τη διαδικασία, την αγορά, την κατανάλωση καθεαυτή.

2^η Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, πρέπει να αναφερθεί πως το φαινόμενο της καταναλωτικής συμπεριφοράς δεν περιορίζεται στα υλικά αγαθά, αλλά καλύπτει και άλλες μορφές ανθρώπινης στάσης όπως: Η συνεχής εναλλαγή ερωτικών συντρόφων, όπου η προσωπικότητα του καθενός περνάει σε δεύτερη μοίρα, ενώ εκείνο που κυριαρχεί είναι η σωματικότητα, δηλαδή το υλικό στοιχείο της ύπαρξής μας. Η απρόσωπη επικοινωνία στο Διαδίκτυο, όπου καθένας έχει τη δυνατότητα να απεκδυθεί όλα τα στοιχεία του χαρακτήρα του και να υπάρξει μόνο με τη μορφή λέξεων και εικόνων. Η εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου στον τηλεφακό, με στόχο την αύξηση της τηλεθέασης και με το κοινό να αποτελεί τη σύγχρονη αρένα που κρίνει, καταδικάζει, απαλλάσσει.

3^η Ο καταναλωτισμός αποτελεί τρόπο διεξόδου από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος. Αυτά μπορούμε σε γενικές γραμμές να τα προσδιορίσουμε ως έλλειψη αξιών και ουσιαστικά νοήματος ζωής, εσωτερική φτώχεια και απόγνωση. Εκείνο που επιδιώκει να επιτύχει το καταναλωτικό ον με τις συχνές αγορές, είναι να κουκουλώσει το υπαρξιακό κενό του.

4^η Έτσι καταφεύγει στις αγορές υλικών αντικειμένων, γιατί αυτές παράγουν ψευδαισθησιακή χαρά που ανακουφίζει προσωρινά. Η παροδική χαρά αυτή σύντομα χάνεται και χρειάζεται να επαναληφθεί. Οπότε το πρόσωπο επαναλαμβάνει τη διαδικασία ξανά και ξανά, γιατί είναι πολύ πιο εύκολη από την προσπάθεια επίλυσης των προβλημάτων που πρέπει να αντιμετωπίσει.

5^η Βέβαια, στην έξαρση ενός φαινομένου όπως ο καταναλωτισμός συμβάλλουν αναμφίβολα και διάφοροι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες: η  αμφισβήτηση, λόγου χάρη, παραδοσιακών αξιών  δοκιμασμένων σε αντοχή και χρόνο, αλλά και των διαφόρων θεσμών όπως η οικογένεια. Το πρόβλημα δεν είναι τόσο η άρνηση των αξιών και των θεσμών αυτών όσο η απουσία εναλλακτικών αξιών και θεσμών. Όταν απλώς γκρεμίζουμε για να γκρεμίσουμε, χωρίς να έχουμε να βάλουμε κάτι στη θέση αυτών που εξαφανίσαμε, νιώθουμε το υπαρξιακό κενό για το οποίο έγινε λόγος προηγουμένως. Σε αυτό συντείνουν και άλλα στοιχεία της σύγχρονης κοινωνίας όπως ο απομονωτισμός μας στο Διαδίκτυο. Που προκαλεί  μοναξιά και περιθωριοποίηση. Και όσο μεγαλώνει η μοναξιά τόσο κορυφώνεται η αγωνία του ανθρώπου.

6^η  Από την άλλη, δεν πρέπει να παραλείψουμε την τεράστια παραγωγή αγαθών και την πίεση για αγορά προϊόντων. Μέσω της διαφήμισης, ο σημερινός άνθρωπος περιβάλλεται από μια πανδαισία εικόνων και υποσχέσεων που ξεστρατίζουν, το ευάλωτο άτομο, το  μεθούν, του δημιουργούν ψεύτικες ανάγκες. Έτσι το «κατέχω» γίνεται συνώνυμο του «υπάρχω» και  αρχίζει να αξιολογεί (αλλά και να αξιολογείται)  κοινωνικά με κριτήρια το σπουδαίο αυτοκίνητο, το σπίτι, τις διακοπές σε κάποιο πολυτελές ξενοδοχείο που διαφημίζεται στην τηλεόραση και που όλοι ξέρουν την αξία του.

7^η Ως λύση στο πρόβλημα του καταναλωτισμού δεν μπορεί να προβληθεί η εγκράτεια, με τη μορφή της στέρησης. Ο λόγος είναι απλός: ο στερητικός τρόπος ζωής οδηγεί εκ νέου σε εξαρτήσεις- ενώ το μέτρο και η λιτότητα, όχι.

8^η  Αυτό που κυρίως χρειάζεται είναι να αποκτήσει κανείς μια υπαρξιακή προοπτική, να έρθει δηλαδή αντιμέτωπος με τα ουσιαστικά θέματα που το απασχολούν και να αρχίσει να αναρωτιέται για την παραγωγή πιο μόνιμων πηγών χαράς. Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε ότι αντίδοτο στην καταναλωτική μανία αποτελούν η ικανοποίηση που παράγεται από την εργασία, όταν αυτή συντελείται με τη μορφή της διακονίας· η μετοχή σε μια σχέση βάθους, όπου επικρατεί μοίρασμα μεταξύ των προσώπων· προσωπική εξέλιξη, η οποία πηγάζει από το αλληλοκαθρέφτισμα των προσώπων· η εμπειρία της ανατροφής ενός παιδιού, αλλά και οι φιλικές σχέσεις όταν βασίζονται στην αλληλοεκτίμηση και την προσφορά του γέλιου. Με άλλα λόγια, χρειάζεται να στραφούμε στον διπλανό μας και να τον αντιμετωπίσουμε ως προσωπικότητα, ζητώντας του να κάνει το ίδιο με εμάς. Ένας άνθρωπος καθορίζεται από τις αξίες που τον διέπουν και όχι από το τι κατέχει σε επίπεδο προϊόντων και επιφανειακών σχέσεων.

Πηγή: Εφημερίδα Τα Νέα, 27/04/2009

Mπορώ να γίνω ευτυχισμένος με τα πιο απλά πράγματα
και με τα πιο μικρά..
Και με τα καθημερινότερα των καθημερινών.
Μου φτάνει που οι εβδομάδες έχουν Κυριακές.
Μου φτάνει που τα χρόνια φυλάνε Χριστούγεννα για το τέλος τους.

Που οι χειμώνες έχουν πέτρινα, χιονισμένα σπίτια.
Που ξέρω ν’ ανακαλύπτω τα κρυμμένα πετροράδικα στις κρυψώνες τους.
Μου φτάνει που μ’ αγαπάνε τέσσερις άνθρωποι.
Πολύ…
Μου φτάνει που αγαπάω τέσσερις ανθρώπους.
Πολύ…
Που ξοδεύω τις ανάσες μου μόνο γι’ αυτούς.
Που δεν φοβάμαι να θυμάμαι.
Που δε με νοιάζει να με θυμούνται.
Που μπορώ και κλαίω ακόμα.
Και που τραγουδάω… μερικές φορές…
Που υπάρχουν μουσικές που με συναρπάζουν.
Και ευωδιές που με γοητεύουν…

ΘΕΜΑ Α

Να παρουσιάσετε συνοπτικά σε 70-80 λέξεις τους λόγους στους οποίους αποδίδει ο συντάκτης του κειμένου Α το φαινόμενου του καταναλωτισμού.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Β

Τι εννοεί ο συγγραφέας στην 7^η παράγραφο του κειμένου Α με τη φράση: «ο στερητικός τρόπος ζωής οδηγεί εκ νέου σε εξαρτήσεις.»; Να αποδώσετε το νόημα του αποσπάσματος. (80-90 λέξεις).

Μονάδες 10

Β2

α. Ποιο μήνυμα επιδιώκεται να μεταδοθεί μέσω του κειμένου Β; Συμπίπτει ή διαφοροποιείται από το μήνυμα που επιδιώκει να μας μεταδώσει ο συντάκτης του πρώτου κειμένου;  (90-100 λέξεις).

Μονάδες 10

β. Ποια νομίζετε ότι είναι η πρόθεση του συγγραφέα στην 4η παράγραφο του κειμένου Α; Πώς ο τρόπος με τον οποίο επέλεξε να αναπτύξει την παράγραφο υπηρετεί την πρόθεση αυτή;

Μονάδες 5

Β3

α. Ο συγγραφέας στην 5^η παράγραφο του κειμένου Α εμφανίζεται πολύ βέβαιος για τις απόψεις του. Με ποιες εγκλίσεις, με ποια σχήματα λογού, με ποιες επιλογές στο λεξιλόγιο δείχνει τη βεβαιότητά του; Να αναφέρετε από ένα παράδειγμα μέσα από το κείμενο για κάθε μια από τις παραπάνω γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα. Συμμερίζεστε τη βεβαιότητά του; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.

Μονάδες 5

β. Στην 2^η παράγραφο του κειμένου Α, ο συγγραφέας παραθέτει τρία παραδείγματα: α. Ποιος ο ρόλος τους ως προς το περιεχόμενο/ τη θέση του συντάκτη; και β. Ποιος ο ρόλος τους ως προς το υφολογικό αποτέλεσμα;

Μονάδες 6

γ. Να μετατρέψετε το συγκεκριμένο απόσπασμα αξιοποιώντας την κυριολεκτική χρήση του λόγου, κάνοντας το ύφος πιο επίσημο. «Μέσω της διαφήμισης, ο σημερινός άνθρωπος περιβάλλεται από μια πανδαισία εικόνων και υποσχέσεων που ξεστρατίζουν, το ευάλωτο άτομο, το  μεθούν, του δημιουργούν ψεύτικες ανάγκες».

Μονάδες 4

ΘΕΜΑ Γ

Ποιο, είναι, κατά τη γνώμη σας, είναι το θέμα του ποιήματος; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας αξιοποιώντας τρεις κειμενικούς δείκτες.  (100 – 150 λέξεις).

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ

Με αφορμή το περιεχόμενο του κειμένου Α και την εξάρτηση πολλών ανθρώπων από τη διαδικασία του καταναλωτισμού προβληματίζεστε σχετικά με το φαινόμενο του εθισμού κυρίως των νέων σε διάφορες μορφές εξάρτησης, όπως είναι το κάπνισμα, ο κυβερνοεθισμός, ο αλκοολισμός, η τοξικομανία, κ.ά. Ποια η γνώμη σας σχετικά με την άποψη που διατυπώνεται από πολλούς σήμερα ότι πολλοί νέοι είναι δέσμιοι αυτών  των εξαρτήσεων;

Είδος κειμένου: άρθρο

Μέσο επικοινωνίας: μαθητικό περιοδικό

Ιδιότητα: μαθητής/μαθήτρια (350-400 λέξεις).

Μονάδες 30

Για να δείτε τις απαντήσεις στο αντίστοιχο κριτήριο αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Καταναλωτισμός: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου – Απαντήσεις

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της συναδέλφου- συγγραφέα Πετροπούλου Μαρίας, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.