Ιδιωτικότητα Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) Απαντήσεις

ΘΕΜΑ Α.

Α1. Στο παρόν κείμενο ο συγγραφέας πραγματεύεται το θέμα της Ιδιωτικότητας. Αρχικά τονίζεται η αναγκαιότητα της διαφύλαξης της ιδιωτικότητας, στοιχείο που συνέτεινε στη συνταγματική της κατοχύρωση. Η προστασία της ιδιωτικής ζωής συμβάλλει κατά θετικό τρόπο στην ολοκλήρωση της ανθρώπινης προσωπικότητας. Στη συνέχεια αναφέρονται οι παράγοντες εκείνοι που παραβιάζουν την ιδιωτικότητα και ενοχοποιούνται τα ΜΜΕ για την παραβίαση. Επιλογικά, προβάλλεται η θέση πως ο σεβασμός στην ιδιωτικότητα αξιολογικά υπερέχει έναντι του δικαιώματος της ελευθερίας στην ενημέρωση.

ΘΕΜΑ Β.

Β1α.  α. Λ («απαρνείται…αγορά» §1),

β. Σ («Αντίθετα…ιδιωτικότητας» §2),

γ. Λ («Στη σύγχρονη…brother» §3),

δ. Σ («Το δημόσιο…μοναδικότητά τους» §4),

ε. Λ («Ανάμεσα…καταπάτηση» §4, Κείμενο I).

β. Ο δημόσιος χώρος, η γνωστή αγορά στην αρχαία Αθήνα, αποτελούσε τον κατάλληλο χώρο στον οποίο ευδοκίμησε η δημοκρατία. Ειδικότερα, στην αγορά όπου κυριαρχούσε η ελευθερία μπορούσαν οι πολίτες να επικοινωνούν, να συζητούν και να διαλέγονται με βάση τις αρχές της ισοτιμίας και το δικαίωμα στη διαφορετικότητα. Στο δημόσιο χώρο οι πολίτες διατηρούσαν και πρόβαλαν τη μοναδικότητά τους, χωρίς να χάσουν το «πρόσωπό» τους. Οι αποφάσεις ήταν προϊόν άλλοτε διενέξεων με βάση τους κανόνες της διαλεκτικής (θέση – αντίθεση – σύνθεση) και άλλοτε προϊόν διαδικασιών που τις χαρακτήριζε η συμφωνία και η αλληλοκατανόηση. Στόχος η διακονία του κοινού συμφέροντος που συνιστά και το βάθρο ενός υγιούς πολιτικού βίου. Σε αυτό το χώρο, λοιπόν, ανθοφόρησε η δημοκρατία που προστάτευε και αναδείκνυε τόσο την ιδιαιτερότητα όσο και το κοινωνικό είναι του ανθρώπου.

Β2α. Απώτατος στόχος του συγγραφέα στη συγκεκριμένη § είναι η καταγραφή εκείνων των παραγόντων που «απειλούν» την ιδιωτικότητα του ανθρώπου «Ο κατάλογος…μακρύς». Για την πραγμάτωση αυτού του στόχου χρησιμοποιεί την τεχνική – τρόπο πειθούς της επίκλησης στη λογική με μέσα Τεκμήρια και ιδιαίτερα παραδείγματα, με αναφορά σε συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων, όπως «γειτόνισσα, κράτος, δανειστής…εχθρός». Στον κατάλογο που καταγγέλλονται ως ένοχοι παραβίασης του απορρήτου της ιδιωτικής ζωής ανήκουν και τα ΜΜΕ. Γι’ αυτά διευκρινίζει πως η παραβίαση της ιδιωτικότητας αποτελεί «τροφή» τόσο για τα ίδια όσο και για το αδηφάγο τηλεοπτικό κοινό. Στην τεκμηρίωση και κατανόηση όλων εκείνων των παραγόντων που παραβιάζουν την ιδιωτική ζωή χρησιμοποιείται ως κειμενικός δείκτης το ασύνδετο σχήμα «ο δανειστής…εχθρός». Το ασύνδετο σχήμα προσδίδει ζωντάνια… και βοηθά τον αναγνώστη να συνειδητοποιήσει το μέγεθος της παραβίασης της ιδιωτικότητας → γνωστή §. Δίπλα σε αυτό επικουρικά υπάρχουν οι αναφορικές προτάσεις και δευτερευόντως οι αιτιολογικές.

β. Ο μακροπερίοδος λόγος κυριαρχεί απόλυτα. Λειτουργικά ο μακροπερίοδος λόγος προσδίδει κύρος, σοβαρότητα και εγκυρότητα στα επιχειρήματα και αναδεικνύει το μέγεθος και το πολυσύνθετο του προβλήματος. Το ύφος αποκτά επισημότητα και σοβαρότητα και χωρίς νοητικά χάσματα και υποδηλώνει την βαθιά γνώση του γράφοντος πάνω στο θέμα.

γ. Υποκειμενικού βιώματος/ αυθόρμητη ασημαντότητα/ το φαντασιακό…/ διαλεκτικές συγκρούσεις/ συναινετικές διαδικασίες… προσδίδουν στο κείμενο και στο ύφος επισημότητα, σοβαρότητα και εγκυρότητα. Υποδηλώνουν ακριβή και βαθιά γνώση του θέματος. Περιγράφουν με ακρίβεια τον νοηματικό πυρήνα των λέξεων και βοηθούν τον αναγνώστη να συλλάβει το βαθύτερο νόημα των όρων.

Β3. Για τον συγγραφέα του Κειμένου II η ιδιωτικότητα, ως δικαίωμα του ανθρώπου, δεν εμφανίζει μία ομοιόμορφη πορεία στο χρόνο σε διάφορες κοινωνίες και χώρες. Ειδικότερα διαπιστώνει πως η ιδιωτικότητα στην αρχαία Ελλάδα δεν εθεωρείτο ως δικαίωμα άξιο σεβασμού και προστασίας. Τον αρχαίο Αθηναίο τον ενδιέφερε μόνον ο δημόσιος χώρος, η αγορά, όπου εκεί καταξιωνόταν λειτουργώντας ως πολιτικό ον.

Αντίθετα στους νεότερους χρόνους – σύμφωνα και με τον Ρουσσώ – η προστασία της ιδιωτικής ζωής καθίσταται αξία και δικαίωμα του ανθρώπου. Απαξιώνει τα στερεότυπα της «κοινωνίας των σαλονιών» όπου η ιδιωτική ζωή αποτελούσε θέαμα για τους πολλούς κι έτσι χανόταν το «υποκειμενικό βίωμα» (§2).

Στις σύγχρονες κοινωνίες και σε πολλές χώρες η ιδιωτικότητα θυσιάζεται στο βωμό της αναγνωρισιμότητας  χάριν του υλικού κέρδους (§3). Οι ιδιωτικές στιγμές – μέσα από διάφορα παιχνίδια – γίνονται ανάγνωσμα και θέαμα του αδηφάγου κοινού. Δεν λείπουν και οι περιπτώσεις που κάποιοι – από συγκεκριμένους χώρους – συνειδητά εκθέτουν και κοινοποιούν εικόνες της προσωπικής τους ζωής χάριν της τηλεθέασης και προσδοκώντας υλικά οφέλη.

Αντίστοιχες αναφορές γίνονται και στο Κείμενο I (§1) όπου διαπιστώνεται η απουσία του δικαιώματος της ιδιωτικότητας στην αρχαία εποχή «Το δικαίωμα…βίου». Στην περίοδο αυτή δεν είναι δυνατή η διάκριση Ιδιωτικού και Δημόσιου χώρου λόγω του μεγέθους των κοινωνιών. Στη συνέχεια στην §3 «Στις μέρες μας…δώσεις» καταγγέλλεται η έκθεση της προσωπικής ζωής από τα ΜΜΕ χάριν της τηλεθέασης και του εθισμού των τηλεθεατών σε τέτοιου είδους θεάματα.

ΘΕΜΑ Γ.

Σύμφωνα με το κείμενο το βασικό έγκλημα των πολιτών της οργουελικής κοινωνίας είναι το «Έγκλημα της Σκέψης». Ένα έγκλημα που δεν σχετίζεται τόσο με το περιεχόμενο της σκέψης, αλλά με την πράξη της Σκέψης. Στα αυταρχικά καθεστώτα η Σκέψη ως δικαίωμα και διαδικασία διώκεται βάναυσα γι’ αυτό γίνεται προσπάθεια να μειωθούν ή να καταργηθούν οι λέξεις ως φορείς της σκέψης. Ο ήρωας του αποσπάσματος το γνωρίζει ότι το καθεστώς θα τον συλλάβει, γιατί βρίσκονταν σε συνεχή παρακολούθηση από το αόρατο βλέμμα του big brother και τους αφανείς μηχανισμούς του. Με τον διωγμό της Σκέψης το καθεστώς στόχευε στην διανοητική αναπηρία του πολίτη και στην κοινωνικοπολιτική του απραξία.

Οι επιπτώσεις του εγκλήματος της σκέψης είναι πολλές και θανατηφόρες για τον πολίτη, §3. Η σύλληψη του «ενόχου» μπορούσε να οδηγήσει μέχρι τη θανάτωσή του, χωρίς αυτό να γίνει αντιληπτό από τον κοινωνικό περίγυρο. Η ανθρώπινη ζωή εθεωρείτο μία απαξία και γι’ αυτό εξαφανιζόταν κάθε στοιχείο γι’ αυτήν. Ενδεικτικά αναφέρεται πως «Τ’ όνομά του…γι’ αυτό». Η απανθρωπιά και η βαρβαρότητα του καθεστώτος αισθητοποιούνταν σε όλα τα επίπεδα: Από την παρακολούθηση και τον έλεγχο της σκέψης μέχρι και τη θανάτωση.

Η μορφή του καθεστώτος που εύκολα υποδηλώνεται είναι αυτό του αυταρχισμού και της καταπίεσης. Η εξουσία ήταν παρούσα σε όλες τις στιγμές της ζωής του πολίτη. Οι εκφραστές της εξουσίας ήταν αφανείς και σκόρπιζαν το φόβο παντού. Ο big brother εκφράζει το αφανές πρόσωπο της εξουσίας που με τους παντοειδείς μηχανισμούς της ελέγχει κάθε δραστηριότητα του πολίτη (από τη σκέψη → δράση).

Οι κειμενικοί  δείκτες όπως οι εικόνες, τα ρήματα με αρνητικό πρόσημο και το β΄ ενικό πρόσωπο συντείνουν στην χαρτογράφηση και στην αισθητοποίηση του καταπιεστικού καθεστώτος. Οι εικόνες με την παραστατικότητά τους και τη ζωντάνια τους «Το ξαφνικό…κρεβάτι του», τα ρήματα υποδηλώνουν τη βαρβαρότητα και τον εξευτελισμό του ανθρώπου «εξαφανίζονταν/ δεν αναγνωριζόταν/ καταστραφεί…εξατμιστεί…». Σημαντική είναι και η συνεισφορά του β΄ ενικού προσώπου που προσδίδει στο κείμενο ζωντάνια, θεατρικότητα κι ένα πλαίσιο διαλόγου που βοηθά το άτομο να βιώσει τους διωγμούς ως προσωπική εμπειρία.

ΘΕΜΑ Δ.

Η ανάλυση του θέματος της έκθεσης βρίσκεται στο blog  ΙΔΕΟπολις, iliasgiannakopoulos.blogspot.com του συγγραφέα  Ηλία Γιαννακόπουλου με τίτλο: «Ιδιωτικότητα: Κλείνουμε την πόρτα στον big brother».

Απαντήσεις – Πολυτροπικό κείμενο

Πολυτροπικό Κείμενο

Στο Πολυτροπικό Κείμενο (σκίτσο) υποδηλώνεται η έκθεση του ανθρώπου στα αδηφάγα βλέμματα – εικόνα της κάμερας. Ο άνθρωπος καθημερινά καθίσταται αντικείμενο μιας «εικονικής επίθεσης» από τα ΜΜΕ που αναζητούν τις ιδιαιτερότητες του ανθρώπου για κοινοποίηση. Οι κάμερες έχουν τη μορφή από άγρια τέρατα που τείνουν να κατασπαράξουν ό,τι προσωπικό στοιχείο υπάρχει. Ο άνθρωπος φαίνεται να είναι ανυπεράσπιστος σε αυτήν την επίθεση αφού η «επίθεση», γίνεται σε πολλά επίπεδα. Έτσι ο σύγχρονος τηλεθεατής καθίσταται θύμα της εξουσίας των ΜΜΕ στο όνομα της αναγνωσιμότητας και της προσδοκίας του μέγιστου υλικού κέρδους. Πολλές φορές τα ΜΜΕ επικαλούνται το δικαίωμα της ελευθερίας της ενημέρωσης κι έτσι παραβιάζουν το θεμελιώδες δικαίωμα της ιδιωτικότητας. Ανάλογες αναφορές υπάρχουν και στο Κείμενο Ι (§1, §3 &§4).

Για να μεταφερθείτε στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Ιδιωτικότητα Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις του συναδέλφου Ηλία Γιαννακόπουλου, ο οποίος το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.