
Έρωτας-Συντροφικότητα Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)
Για να μεταφερθείτε σε κάποια άλλη ενότητα των Νέων Ελληνικών Γενικής Παιδείας της Γ’ Λυκείου επιλέξτε την αντίστοιχη σελίδα από το παρακάτω μενού:
Κείμενο Ι
Ο έρωτας στην εφηβεία
Στο κείμενο η συντάκτρια παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά του εφηβικού έρωτα και προτείνει τρόπους ορθού χειρισμού αυτής της πολύ ευαίσθητης κατάστασης που βιώνουν οι νέοι.
Ο ερωτευμένος έφηβος ενθουσιάζεται, παθιάζεται, εξέρχεται του εαυτού του. Νιώθει μια τεράστια ψυχική ευφορία και αναζητά όλο και περισσότερο χρόνο με τον/τη σύντροφό του/της. Η χρονική αυτή φάση είναι εξαιρετικά ουσιαστική για τον ίδιο που τη βιώνει. Άλλωστε, στην έναρξη της ερωτικής του ζωής μπορούμε να δούμε αρκετά στοιχεία της προσωπικότητάς του, όπως αυτή έχει δομηθεί, εκτός των άλλων επιδράσεων, και από τα αδιαμεσολάβητα-ανεπεξέργαστα πρότυπα με τα οποία μεγάλωσε.
Ο έφηβος δεν είναι πλέον παιδί. Ελκύει και ελκύεται. Παρόλα αυτά, και αναγνωρίζοντας την πληροφόρηση που ο έφηβος ήδη έχει από της συνομηλίκους, την τηλεόραση και το διαδίκτυο, δε θα πρέπει να αμελήσουμε να του μεταδώσουμε ποιοτικές πληροφορίες. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ως Δημόσιο Σχολείο και ως εκπαιδευτικοί του εφήβου, πως θα πρέπει να καταστήσουμε σαφές πως η ερωτική πράξη δεν είναι προϊόν μιμητισμού. Ο έρωτας είναι υπέροχος όταν μοιράζεται και βιώνεται εξίσου και από τους δύο και ταυτόχρονα συντελείται υπό την σκέπη ευγενών συναισθημάτων. Ο ίδιος, όμως, κρύβει και μια απομυθοποίηση και, ενίοτε, βαθιά απογοήτευση. Ο κόσμος του εφήβου καταρρέει και ο ερωτευμένος έφηβος βυθίζεται στη θλίψη του, αποσύρεται και απομονώνεται: του επιτρέπουμε να το ζήσει. Του δίνουμε το χώρο και τον χρόνο που χρειάζεται. Δεν ξεχνάμε ποτέ πως ο νέος άνθρωπος εισάγεται σταδιακά στον κόσμο των ενηλίκων, στο δικό μας κόσμο που μπορεί να είναι την ίδια στιγμή γοητευτικός και σκληρός, παράλογος και συναρπαστικός.
Θεωρώ πως είναι πολύ σπουδαίο να ενημερώνουμε τους εφήβους μαθητές/τριές της σχετικά με τις διαφυλικές σχέσεις. Με απλότητα, σοβαρότητα και ειλικρίνεια οφείλουμε να τους τονίζουμε ότι το σώμα τους, της, άλλωστε, το πνεύμα και η ψυχή τους, είναι συστατικό στοιχείο της ύπαρξής τους. Ότι τους δόθηκε για να αγαπούνε τον συνάνθρωπο μέσα από την σκέψη, την καρδιά τους, τις αισθήσεις τους. Να επιμείνουμε στην αγάπη. Ο έρωτας, φυσικά, είναι η βάση της αγάπης, αλλά χωρίς αυτήν δεν έχει ουσιαστικό νόημα. Να τονίσουμε ότι η θεοποίηση της επιθυμίας για τον άλλο και η δυνατότητα ικανοποίησής της, δεν αφήνουν περιθώριο στα συναισθήματα να ωριμάσουν.
Τους παροτρύνουμε τους εφήβους να δούνε και της πτυχές του ανθρώπου ο οποίος τους ενδιαφέρει: αν νοιάζεται για πρόσωπα και πράγματα, αν έχει ενδιαφέροντα στην ζωή του, αν καλύπτει αυτό που θέλουν κι επιζητούν, αν έχει την ωριμότητα να κουβεντιάσει μαζί τους, να χαρεί την παρέα τους, να τους σεβαστεί. Το ίδιο, βέβαια, πρέπει να ισχύει από την δική τους πλευρά για να υπάρχει η απαραίτητη αμοιβαιότητα.
Αμαλία Ηλιάδη, απόσπασμα από εισήγηση στο μουσικό σχολείο Τρικάλων, 2017
Κείμενο ΙΙ
Ο Έρωτας
[…] Έως τώρα δεν βρήκαμε ακόμη τον έρωτα. Για να τον συναντήσομε, πρέπει να εγκαταλείψομε τους άγριους χώρους του ζώου και να μεταφερθούμε στα ήμερα δωμάτια του ανθρώπου. Η μετάβαση από την «επιθυμία» στον «έρωτα» γίνεται (για να μεταχειριστώ μιαν αλληγορία που μ’ έχει εξαίρετα βοηθήσει στην διευκρίνιση πολλών εννοιών) με ένα είδος ενοφθαλμισμού: μπολιάζεται το άγριο δέντρο, η φυσική ορμή, μ’ ένα ήμερο κλαδί, προϊόν μακράς και επίπονης καλλιέργειας, δηλαδή με την τρυφερότητα, τη στοργή, την εμπιστοσύνη, το θαυμασμό (και τα τρία θα τα έλεγα με μια λέξη: «αγάπη», ευτυχής που υπάρχει στην εθνική μου γλώσσα χωριστή ονομασία γι’ αυτή την συναισθηματική ομάδα), και αν το μπόλι πιάσει (δυστυχώς πιάνει πολύ σπάνια), αναπτύσσεται το νέο φυτό που δίνει θαυμάσια λουλούδια: ο έρωτας.
Του άγριου δέντρου οι χυμοί από δω και πέρα τρέφουν αυτό το «άλλο», που είναι βέβαια συγγενές προς το βασικό, αλλά συνάμα και διαφορετικό – από την επιθυμία γεννιέται ο έρωτας. Και πώς μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι η έλξη μας από το πρόσωπο που «αγαπούμε» δεν βρίσκεται στο επίπεδο της απλής επιθυμίας παρά είναι γνήσια ερωτική; Από τα κριτήρια που έχει δώσει η ανάλυση και η πείρα, θα απαριθμήσω τα σπουδαιότερα κατά τη γνώμη μου. Απορρέουν από τα ειδικά γνωρίσματα των δύο καταστάσεων.[…]
Α. Η επιθυμία είναι κεντρομόλος. Ο έρωτας φυγόκεντρος. Για την φυσική ορμή ο «άλλος» είναι «αντικείμενο» που υπάρχει και λογαριάζεται μόνο ως μέσο για την ικανοποίηση μιας «δικής μου» ανάγκης. Ο άνθρωπος που επιθυμεί είναι γεμάτος από την επιθυμία του. Αυτή μόνο τον ενδιαφέρει και τον απασχολεί, αυτή δεσπόζει στις σχέσεις του με τους άλλους. Ο ορίζοντας της ψυχής του είναι κλειστός. Στον έρωτα η ροπή αντιστρέφεται, η κίνηση διευθύνεται προς ένα αυθύπαρκτο «άλλο» που καλεί το «εγώ» να στραφεί προς αυτόν και να ενωθεί μαζί του.[…]
Β. Στον Έρωτα όσο περισσότερο δίνεται κανείς, τόσο πλουσιότερος επιστρέφει στον εαυτό του. Με την επιθυμία, όπως είδαμε συμβαίνει το αντίθετο: όσο παίρνεις από τον «άλλο», τόσο χάνεις τον εαυτό σου, αδειάζεις και φτωχαίνεις. Όποιος αρπάζει σα λάφυρο το «αντικείμενο» της επιθυμίας του και το νέμεται με βουλιμία, ληστεύεται από την ίδια του την ηδονή και ενώ όλο «παίρνει», «το έχειν» του διαρκώς λιγοστεύει. Αντίθετα, εκείνος που προσφέρεται ερωτικά, αισθάνεται ότι πολλαπλασιάζεται και περισσεύει «το έχειν» του. Το παράδοξο τούτο είναι της ερωτικής μαγείας το έργο.[…]
Γ. Η ερωτική σχέση, όταν ιδρυθεί και ευδοκιμήσει, είναι και για τους δύο όρους της ευφρόσυνη και δημιουργική, γόνιμη σε έργα που τιμούν τον άνθρωπο. Χαρίζει ευτυχία και αυτοπεποίθηση, παρορμά σε δράση θετικά, φωτίζει τη ζωή μ’ ένα εσωτερικό φως. Αντίθετα, η επιθυμία, όταν μένει χωρίς έλεγχο, όρεξη άπληστη και τυφλή, κατεβάζει χαμηλά το επίπεδο των απαιτήσεων, εμπνέει μικρόχαρες σκέψεις, οδηγεί στη βαναυσότητα, στην πνευματική στειρότητα, στην ηθική αναπηρία.[…]
Ε.Π. Παπανούτσος, Πρακτική Φιλοσοφία, Ο Έρωτας, σελ. 84-86, εκδόσεις Δωδώνη
Κείμενο ΙΙI
Ένα κόκκινο, κατακόκκινο ρόδο
Ο Ρόμπερτ Μπερνς (Robert Burns) που γεννήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 1759 είναι ο εθνικός ποιητής της Σκοτίας. Θεωρείται ο μεγαλύτερος λυρικός ποιητής των Βρετανικών νήσων μετά τον Σέλλεϋ και ένας από τους πρωτοπόρους του ρομαντισμού.
Είν’ η αγάπη μου σαν ένα πορφυρένιο ρόδο
που μόλις ξεπετάχτηκε τον πρώτο μήνα του καλοκαιριού:
Είν’ η αγάπη μου σαν τη μελωδία
που παίζεται γλυκά σ’ ένα ρυθμό αρμονικού συντονισμού.
Τόσ’ όμορφη είσαι εσύ, γλυκειά μου αγαπημένη,
Τόσο βαθειά εγώ σε αγαπώ:
Κι ακόμα θε’ να σ’ αγαπώ, ακριβή μου,
μέχρι να λείψει το θαλασσινό νερό.
μέχρι που ολότελα οι θάλασσες στερέψουν, ακριβή μου,
κι οι βράχοι λιώσουν με του ήλιου το λαμπρό το φως:
Κι εγώ θα σ’ αγαπώ ακόμα, ακριβή μου,
Ενώ κινούμενη άμμος θα’ ναι της ζωή μου η οδός
Να ‘σαι καλά μοναδική μου αγαπημένη
Ένα αντίο προσωρινά!
Και θα ξανάρθω, ακριβή μου αγαπημένη.
Έστω κι αν βρίσκομαι δέκα χιλιάδες μίλια μακριά.
Ρόμπερτ Μπερνς
Παρατηρήσεις
ΘΕΜΑ 1ο:
Α1. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του αποσπάσματος του κειμένου 1 «Ο έφηβος δεν είναι πλέον … ωριμάσουν» σε 70 λέξεις.
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ 2ο:
Β1. Με βάση τα κείμενα 1&2 να αντιστοιχίσετε τις προτάσεις της στήλης Α με τις φράσεις που νοηματικά τις συμπληρώνουν από τη στήλη Β.
1. | Κείμενο 1. Ο έρωτας στην εφηβεία | α. αντανακλά στοιχεία της προσωπικότητας του εφήβου.
β. είναι ανέλπιστα συγκρατημένος. |
2. | Κείμενο 1. Ο εφηβικός έρωτας | α. ελλοχεύει κινδύνους για το συναισθηματικό κόσμο του εφήβου.
β. απαιτεί αυστηρή εποπτεία προκειμένου να αποφευχθούν δυσάρεστα αποτελέσματα στον ψυχισμό του εφήβου. |
3. | Κείμενο 1. Η ορθή αγωγή των εφήβων αναφορικά με τον έρωτα | α. τους προσφέρει συναισθηματική ασφάλεια.
β. αναδεικνύει, ανάμεσα σε άλλα, τη διαφορά της επιθυμίας από την αγάπη. |
4. | Κείμενο 2. Τα ζωώδη ένστικτα του ανθρώπου | α. σχετίζονται με την «επιθυμία».
β. είναι ανυπέρβλητα. |
5. | Κείμενο 2. Η πλήρης αφοσίωση στον έρωτα | α. αποβαίνει αρνητική για την αυτοπεποίθηση.
β. γεννά εσωτερική πληρότητα. |
Μονάδες 10
Β.2. Παρατηρήστε τη συχνότητα με την οποία εμφανίζονται στο κείμενο 1 το γ’ ενικό και το α’ πληθυντικό πρόσωπο, καταγράψτε από δύο παραδείγματα και εξηγήστε τους λόγους που υπαγορεύουν τη χρήση του ενός ή του άλλου ρηματικού προσώπου.
Μονάδες 10
Β.3. α. Τι πετυχαίνει η αρθρογράφος με τη χρήση της διπλής τελείας (:) στην τελευταία παράγραφο του κειμένου 1 ως προς το επικοινωνιακό της αποτέλεσμα για τον αναγνώστη;
Μονάδες 5
β. Τι τύπος κειμένου είναι, κατά τη γνώμη σας, το κείμενο 2; α) δοκίμιο, β) άρθρο, γ) ημερολόγιο. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με βάση δύο εξωτερικά και δύο εσωτερικά χαρακτηριστικά του σημειώνοντας και τις αντίστοιχες παραπομπές σε συγκεκριμένα χωρία.
Μονάδες 10
γ. Με τις παρακάτω επιτονισμένες λέξεις των αποσπασμάτων του κειμένου 2 να κατασκευάσετε από μια πρόταση χρησιμοποιώντας τις με διαφορετική σημασία:
Και πώς μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι η έλξη μας από το πρόσωπο που «αγαπούμε» δεν βρίσκεται στο επίπεδο της απλής επιθυμίας
Όποιος αρπάζει σα λάφυρο το «αντικείμενο» της επιθυμίας του και το νέμεται με βουλιμία, ληστεύεται από την ίδια του την ηδονή
Το παράδοξο τούτο είναι της ερωτικής μαγείας το έργο
Η ερωτική σχέση, όταν ιδρυθεί και ευδοκιμήσει, είναι και για τους δύο όρους της ευφρόσυνη και δημιουργική, γόνιμη σε έργα που τιμούν τον άνθρωπο.
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ 3ο:
Γ. Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το θέμα του Κειμένου 3; Να γράψετε το ερμηνευτικό σας σχόλιο, τεκμηριώνοντάς το με τουλάχιστον τρεις (3) κειμενικούς δείκτες (150-200 λέξεις).
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ 4ο:
Δ1. Κοινό στοιχείο των κειμένων αναφοράς 1 & 2 είναι ο έρωτας και το παραινετικό ύφος να τον ζήσουμε στην αληθινή και αγνή του μορφή. Με βάση τις πληροφορίες που αποκόμισες από τα κείμενα αναφοράς να παρουσιάσεις τα χαρακτηριστικά της γνήσιας συντροφικότητας στη ζωή μας και να καταγράψεις τα οφέλη που προκύπτουν από αυτήν γι’ αυτούς που τη βιώνουν. Υπόθεσε ότι το κείμενό σου (άρθρο 300-400 λέξεων) θα δημοσιευθεί στο νεανικό περιοδικό του δήμου σου.
Μονάδες 30
Για να δείτε τις ενδεικτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις του κριτηρίου επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:
Έρωτας-Συντροφικότητα: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου – Απαντήσεις
Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις του εκλεκτού συναδέλφου Δημήτρη Μαντά, ο οποίος το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.
Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’ Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:
Η ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.