Η αλλοτρίωση του σημερινού ανθρώπου

Μέσα σ’ αυτή την ατμόσφαιρα της ιδέας και της πίστης, πως όλα πωλούνται και αγοράζονται, όλο και εξαφανίζονται τα στοιχεία της ανθρωπιάς από τη σημερινή ζωή, που τελικά οδηγούν σε μια αφόρητη ανία ή αδιαφορία προς τον πλησίον και αποξένωση από το συνάνθρωπό μας, σε μια αποξένωση της προσωπικότητας του ανθρώπου από τα πράγματα και τον εαυτό του. Οι σχέσεις μας έχουν χάσει τον προσωπικό τους χαρακτήρα. Έτσι, παρατηρεί κανένας, πως η συγκεκριμένη σχέση ενός ατόμου προς το άλλο έχασε τον άμεσο και ανθρώπινο χαρακτήρα της και διέ­πεται από πνεύμα συμφέροντος, παζαρέματος. Όλες οι προσωπικές κοινωνικές σχέσεις κυριαρχούνται από τους νόμους της αγοράς. Είναι φανερό πως οι σχέσεις ανάμεσα στους οικονομικούς ανταγωνιστές στηρίζονται επάνω στην αδιαφορία. Αν συνέβαινε το αντίθετο, κανένας απ’ αυτούς δε θα είχε τη δυνατότητα να επιτελέσει τα οικονομικά του καθήκοντα, να διαγωνιστεί, δηλαδή εναντίον των άλλων και να συμβάλει στην οικονομική τους καταστροφή.

Σήμερα ο άνθρωπος των βιομηχανικών κοινωνιών ζει τον εαυτό του και τους άλ­λους, όπως τα πράγματα, τα αντικείμενα, απλώς με τις αισθήσεις και με το νου, αλλά συγχρόνως χωρίς καμιά καρποφόρα σχέση προς τον εαυτό του και το περιβάλ­λον, γιατί έχει αλλοτριώσει τον εαυτό του. Δεν τον αισθάνεται σαν κέντρο και δημιουργό της τεχνικής του κατασκευής, του κατασκευάσματός του, παρά σαν υπηρέτη του. Όσο πιο πελώριες είναι οι δυνάμεις που έχει αποδεσμεύσει ο άνθρωπος, τόσο πιο αδύνατο αισθάνεται τον εαυτό του σήμερα μέσα στις βιομηχανικές κοινωνίες. Κατέχεται από την ίδια τη δημιουργία του, τη στιγμή που χάνει τον εαυτό του.

Ο σημερινός άνθρωπος, κάτω από το βιομηχανικό πνεύμα, που είναι η ατμό­σφαιρά του, υφίσταται τέτοια επίδραση, ώστε να ζει, χωρίς και ο ίδιος να το συνει­δητοποιεί τον εαυτό του σαν πράγμα, σαν αντικείμενο κι όχι σαν ον ενεργητικό, σαν φορέα ανθρώπινων δυνάμεων. Ο σκοπός του σημερινού ανθρώπου, που ζει μέσα στις βιομηχανικές κοινωνίες, είναι να πουλήσει τον εαυτό του με επιτυχία στην αγορά. Γι’ αυτό και δεν αντλεί τη συναίσθηση του εαυτού του από την ενεργητικό­τητά του σαν ένα ον, που σκέπτεται και αγαπά, παρά από τον κοινωνικό – οικονομικό ρόλο του. Το αίσθημα της αξίας του εξαρτάται από την επιτυχία, δηλαδή από το αν μπορεί να πουλήσει σε συμφέρουσα τιμή τον εαυτό του, το σώμα του, τη νόηση του, τη νοητική του ικανότητα και δυνατότητα. Και η ψυχή του ακόμη είναι το κεφάλαιό του.

Ο σκοπός της ζωής του συνίσταται στο να τοποθετήσει το κεφάλαιο αυτό και ν’ αποκομίσει κέρδη. Ανθρώπινες ιδιότητες, όπως φιλία, ευγένεια, καλοσύνη και άλλα πιο ιερά ακόμη πράγματα αντικρίζονται σαν εμπορεύματα, είδη χρήσιμα, αναγε­γραμμένα επάνω στο πακέτο της «προσωπικότητας» που βοηθούν στην ανθρώπινη αγορά να επιτευχθούν υψηλότερες τιμές.

Έτσι είναι φανερό πως η εκτίμηση των ίδιων των ικανοτήτων του ανθρώπου εξαρτάται από παράγοντες που βρίσκονται έξω απ’ αυτόν, βρίσκονται δηλαδή στην κρίση της αγοράς, η οποία αποφασίζει για την αξία του, κατά τον ίδιο τρόπο που κρίνει και αποφασίζει για κάποιο εμπόρευμα, για αντικείμενα δηλαδή και πράγματα που δεν έχουν οντότητα, εαυτό. Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι άνθρωποι του βιομηχανικού πνεύματος των κοινωνιών μας, του βιομηχανικού πνεύματος, που βάζει τη σφραγίδα του επάνω στην κοινωνική μας οργάνωση τείνουμε να χά­σουμε τον εαυτό μας κάτω από πολλούς ρόλους, με τους οποίους ντυνόμαστε και τις πολλές μάσκες που φορούμε. Μ’ αυτό λοιπόν το νόημα, πώς να πορευθεί το εγώ προς το εσύ;

Ο άνθρωπος του τεχνικού πολιτισμού μεταβίβασε το καθεστώς «είναι» του, εκ­ποίησε κατά κάποιο τρόπο τον εαυτό του. Κι έτσι, αφαίρεσε τη γνήσια έκφραση του, την συμπίεσε στις συμπληγάδες της η τεχνοκρατία, τον αποξένωσε από τον πλησίον του και δυστυχώς κι από τον ίδιο τον εαυτό του. Το χαρακτήρα της αλλοτρίωσης δεν έχουν μόνο οι οικονομικές αλλά και οι προσωπικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Αντί να είναι σχέσεις μεταξύ ανθρώπινων όντων, παίρνουν χαρακτήρα σχέσεων μεταξύ πραγμάτων. Ο άνθρωπος φαίνεται να χάνει το εγώ του.

Ι. Ν. Ξηροτύρης (διασκευασμένο κείμενο)

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100 – 120 λέξεις.

Μονάδες 25

Β1.«Κατ’ αυτό τον τρόπο […] τείνουμε να χάσουμε τον εαυτό μας κάτω από πολ­λούς ρόλους, με τους οποίους ντυνόμαστε και τις πολλές μάσκες που φορούμε». Να αποδώσετε το περιεχόμενο του χωρίου σε μία παράγραφο 70 – 90 λέξεων.

Μονάδες 10

Β2. Να βρείτε δύο τρόπους ανάπτυξης της 3^ης παραγράφου του κειμένου και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 5

Β3. Να εντοπίσετε τους τρόπους πειθούς της τελευταίας παραγράφου του κειμέ­νου και τα μέσα υλοποίησής τους.

Μονάδες 5

Β4. Στις παρακάτω περιόδους να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική και το αντίστροφο:

«Όλες οι προσωπικές κοινωνικές σχέσεις κυριαρχούνται από τους νόμους της αγο­ράς».

«Ο άνθρωπος του τεχνικού πολιτισμού μεταβίβασε το καθεστώς «είναι» του, εκ­ποίησε κατά κάποιο τρόπο τον εαυτό του».

Μονάδες 5

Β5. ανία, έχασε, καρποφόρα, υφίσταται, εκποίησε: Να γράψετε τα συνώνυμα των παραπάνω λέξεων.

Μονάδες 5

Β6.  αφόρητη, ανταγωνιστές, πελώριες, συμφέρουσα, γνήσια: Να γράψετε τα αντώ­νυμα των παραπάνω λέξεων.

Μονάδες 5

Γ. Σε ένα δοκίμιο πειθούς (500 – 600 λέξεις), να αναφέρετε τους παράγοντες που κατά τη γνώμη σας εμποδίζουν «να πορευθεί το εγώ προς το εσύ» και να καταθέ­σετε τρόπους με τους οποίους ο άνθρωπος θα καταφέρει να αντιμετωπίσει τις αλ­λοτριωτικές συνθήκες της σημερινής εποχής.

Μονάδες 40

Το υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικό υλικό που μόλις διαβάσατε προέρχεται από το βιβλίο του εκλεκτού συναδέλφου Δημήτρη Σακατζιάδη, ο οποίος παραχώρησε μέρος του στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.