Ελευθερία Βούλησης Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Το μεταμοντέρνο χειροκρότημα

Όσο βελτιώνεται η τεχνολογία και ενισχύονται τα γκάτζετ (τηλεόραση, home movies, ηχογραφήσεις, βίντεο κ.λπ) όλο και περισσότερος κόσμος μένει στο σπίτι και ακούει την αγαπημένη του συμφωνική ορχήστρα ή παρακολουθεί το αγαπημένο του σόου. Εκεί δεν χειροκροτεί γιατί δεν μπορεί  να γίνει πλήθος. Είναι από μόνος του κοινό του ενός.

Με άλλα λόγια, όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της ψυχαγωγίας καταναλώνεται πλέον κατά μόνας. Το live χειροκρότημα ως γκάλοπ δημοτικότητας χάνει έδαφος, κερδίζει όμως έδαφος το ίντερνετ, μέσω του οποίου έχει καθιερωθεί η νέα μορφή χειροκροτήματος, που είναι τα διάφορα likes. Μόνο που δεν έχουν ήχο. Μεταφέρουν εικόνα αποδοχής χωρίς να γίνονται αισθητά ακουστικά. Πρόκειται για ψηφιακό χειροκρότημα που ενώνεται με άλλα και δημιουργούν το ιντερνετικό χειροκρότημα, ένα από τα συμπτώματα του cocooning[1].

Με τα αλλεπάλληλα likes ο μοναχικός χειροκροτητής ενώνεται με μία εικονική κολλεκτίβα[2] χειροκροτητών, ένα πλήθος το οποίο όσο πιο μεγάλο γίνεται τόσο πιο πολύ καθορίζει trends, επιβάλλει γούστα και παραστάσεις. Δείτε πόσο εύκολα τα likes των χειροκροτητών ενός περιοδικού μπορούν να ανατρέψουν τα συμπεράσματα μιας έγκυρης θεατρικής κριτικής. […]

Είμαστε οι νέοι, μεταμοντέρνοι κλακαδόροι. Μόνο που το χειροκρότημά μας σήμερα έχει μεγαλύτερο βάρος και για έναν επιπλέον λόγο: δεν είναι εφήμερο. Δεν πεθαίνει όταν σβήσουν τα φώτα. Μένει στην οθόνη και στέλνει το μήνυμά του χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά σε ελάχιστο χρόνο. Το μαθαίνει όλη η υφήλιος. Ακούγεται παντού. Είναι εκκωφαντικό κι ας μη βγάζει άχνα. Είναι παντοδύναμο κι ας ενεργοποιείται από ένα ανεπαίσθητο άγγιγμα πλήκτρου. […]

Σήμερα, σε μία εποχή όπου δεσπόζει η φιγούρα του μοναχικού ατόμου, η δημιουργία brand name[3] είναι ένας τρόπος ζωής, ένα modus vivendi για πολλούς λόγους, και το διαδίκτυο είναι ένας ιδανικός τόπος να το χτίσει κανείς, αρκεί να είναι συνέχεια μπροστά στον υπολογιστή. Και είναι πολλοί που επιμένουν. Ό,τι ανάρτηση κυκλοφορεί θα δεις το όνομά τους να φιγουράρει από κάτω. Δεν συζητώ εδώ εάν έχουν διαβάσει τα κείμενα που «χειροκροτούν» (το πιθανότερο όχι, γιατί δεν προλαβαίνουν). Εκείνο που μετρά πάνω από όλα δεν είναι η γνώση των κειμένων αλλά η παρουσία τους με άλλοθι τα κείμενα. Είναι η ευκαιρία που τους δίνεται να βρίσκονται εκεί, ως όνομα, κάνοντας έτσι την παρουσία τους όλο και πιο αισθητή, όλο και πιο ορατή, όλο και πιο user friendly[4].

Όπως είπα και πιο πάνω, όλα αυτά είναι μέρος μιας παγκόσμιας διαδικτυακής περφόρμανς, μέσα από την οποία οι συστηματικοί επιτελεστές γίνονται αναγνωρίσιμοι και όσο πιο αναγνωρίσιμοι τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες από πομποί χειροκροτημάτων να γίνουν κάποια στιγμή οι αποδέκτες  χειροκροτημάτων. Ένας φαύλος κύκλος, με τη λογική της ρωμαϊκής αρένας.

Σ. Πατσαλίδης (12. 01. 2018). «Το κλασικό χειροκρότημα, η μοντέρνα σιωπή και τα μεταμοντέρνα likes», lavart.gr, Φάκελος Υλικού, «Εμείς και οι άλλοι…», Γ’ Γενικού Λυκείου

[1] κουκούλι (κυρ.), η πρακτική της παραμονής και χαλάρωσης στο σπίτι αντί της κοινωνικής ζωής εκτός σπιτιού (μτφ.)

[2] Εργατική ή αγροτική ένωση βασιζόμενη στις αρχές του σοσιαλισμού. Οργανωμένη κοινότητα βασιζόμενη σε συγκεκριμένους κανόνες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. (εδώ)

[3] Εμπορική επωνυμία

[4] Φιλικό στον χρήστη

«Ολίγον μύωψ…»

«Ολίγον μύωψ, ολίγον διοπτροφόρος ενίοτε, αφηρημένη συνήθως, έστιν ότε ολίγον κυφή, ολίγον νευροπαθής, ολίγον έξαλλος. Το φόρεμά της είναι ακανόνιστον ως ρήμα ανώμαλον». […]

Η παραπάνω περιγραφή της «λόγιας δεσποινίδας» μπορεί σήμερα να μας φαίνεται σχεδόν ευτράπελη, αλλά ήταν μια αρκετά πρόσφατη πραγματικότητα που έχει αφήσει όχι λίγα κατάλοιπα μέχρι βαθιά μέσα στον 20^ο αιώνα. Για παράδειγμα, το τι δεν άκουσε η Μέλπω Αξιώτη, όταν δημοσιεύθηκε το 1939 το βιβλίο της «Δύσκολες νύχτες», από την αντιδραστική πλευρά, όπως το εξής σεξιστικό σχόλιο στην εφημερίδα «Εστία»: «οι γυναίκες δεν ήταν ποτέ δυνατές στην ορθογραφία και το συντακτικό. Ας ελπίσουμε τουλάχιστον, ότι, κατά τ’ άλλα, το γυναικείο βιβλίο θα είναι κομψό και… καλοντυμένο». Στην ίδια εφημερίδα, στις 17 Γενάρη 1940, ο ανώνυμος κριτικός, με αφορμή την ποιητική σύνθεση «Σύμπτωση», συμβουλεύει το γυναικείο φύλο να κάτσει στο σπιτάκι του και να κάνει καμιά γυναικεία δουλειά…

Μια ματιά στην ευρωπαϊκή αστική κουλτούρα δείχνει, ότι δεν ήταν μόνο η Ζακυνθινή Μαρτινέγκου που είχε τραγική κατάληξη. Τα παραδείγματα σε άλλες χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου ήταν πολλά. Για παράδειγμα, η Κορνέλια Γκαίτε, αδελφή του Βόλφγκανγκ Γκαίτε. Ταλαντούχα κι αυτή και γράφει. Ο αδερφός της τη θαυμάζει, αλλά ενώ εκείνος στέλνεται για σπουδές, εκείνη κλείνεται μέσα στο σπίτι προορισμένη να παντρευτεί και ακόμα και ο αδερφός της την αποθαρρύνει πια να ασχοληθεί με τα γράμματα. Πεθαίνει από μελαγχολία στα 26 της χρόνια. […]

Όσο πιο πνευματικά προικισμένες ήταν οι αδερφές διάσημων αντρών και όσο περισσότερο πνευματικά κίνητρα λάμβαναν, τόσο περισσότερο εκλάμβαναν τη δική τους ζωή ως ασφυκτική: κλείσιμο στο σπίτι, γάμος ως μοναδικός προορισμός ζωής, απαγόρευση ή τουλάχιστον αποθάρρυνση από κάθε πνευματική εξέλιξη και δημιουργία εκτός από τα καθιερωμένα και επιτρεπτά «γαλλικά και πιάνο», και τελικά ολοκληρωτική φίμωση. Όμως, πλήρωναν ακριβά την προσπάθειά τους να σπάσουν τα δεσμά της αστικής γυναικείας ζωής υποφέροντας από κατάθλιψη και μελαγχολία που σε κάποιες περιπτώσεις τις οδήγησαν στο τρελοκομείο ή ακόμα και στην αυτοκτονία. Υπήρχαν και περιπτώσεις στις οποίες γιατροί προσπαθούσαν να «γιατρέψουν» με ηλεκτροσόκ τα πάθη των νέων γυναικών που διάβαζαν απαγορευμένα βιβλία, σπούδαζαν κρυφά και δεν ήθελαν να συμμορφωθούν στον γυναικείο τους προορισμό!

Άννεκε Ιωαννάτου, Η θέση της γυναίκας στα νεοελληνικά γράμματα τον 19^ο αιώνα: Η περίπτωση της Ε.Μ. Μαρτινέγκου, διασκευασμένο απόσπασμα, περιοδικό Φιλολογική, τεύχος 154 – 155

Σιγά μην κλάψω

Μου λεν αν φύγω από τον κύκλο θα χαθώ

Στα όριά του μοναχά να γυροφέρνω

Και πως ο κόσμος είν’ ανήμερο θεριό

Κι όταν δαγκώνει εγώ καλά είναι να σωπαίνω

Κι όταν φοβούνται πως μπορεί να τρελαθώ

μου λεν να πάω κρυφά κάπου να κλάψω

Και να θυμάμαι πως αυτό το σκηνικό

είμαι μικρός πολύ μικρός για να τ’ αλλάξω

Μα εγώ μ’ ένα άγριο περήφανο χορό

σαν αετός πάνω απ’ τις λύπες θα πετάξω

Σιγά μην κλάψω σιγά μη φοβηθώ

Σιγά μην κλάψω σιγά μη φοβηθώ

Θα πάω να χτίσω μια φωλιά στον ουρανό

θα κατεβαίνω μόνο αν θέλω να γελάσω

Σιγά μην κλάψω σιγά μη φοβηθώ

Σιγά μην κλάψω σιγά μη φοβηθώ

Γιάννης Αγγελάκας, Σιγά μην κλάψω

ΘΕΜΑ 1^ο:

Α. Να αποδώσετε συνοπτικά σε 60 – 70 λέξεις τις απόψεις του γράφοντος του Κειμένου 1 σχετικά με τη δυναμική του εικονικού χειροκροτήματος.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ 2^ο:

Β1. Να επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε με βάση τα Κείμενα 1 και 2 τις παρακάτω περιόδους λόγου, γράφοντας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο τη λέξη ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ.

α) Στην ψηφιακή εποχή, η ψυχαγωγία έχει χάσει τον συλλογικό της χαρακτήρα.

β) Οι μαζικοί χειροκροτητές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης θορυβούν χωρίς όμως να διαμορφώνουν τη δημόσια αισθητική.

γ) Η δημοφιλία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εξαρτάται από τη  συχνότητα ανταλλαγής «χειροκροτημάτων».

δ) Η λογοτεχνική κριτική μέχρι τα βάθη του 20^ου αιώνα απέναντι στις γυναίκες συγγραφείς ήταν ευνοϊκή.

ε) Η αστική γυναικεία ζωή μέχρι τα μισά του 20^ου αιώνα ήταν μία άκρως καταπιεστική συνθήκη για τις πνευματικά χαρισματικές γυναίκες.

Μονάδες 10

Β2.α) Να εντοπίσετε πέντε όρους ειδικού λεξιλογίου στο Κείμενο 1 (5 μονάδες) και να αιτιολογήσετε τη χρήση τους από τον γράφοντα σε σχέση με τη λειτουργικότητα τους μέσα στο κείμενο και το επικοινωνιακό αποτέλεσμα (10 μονάδες).

Μονάδες 15

Β2.β) Ποια είναι η επικοινωνιακή πρόθεση της γράφουσας στο Κείμενο 2; Να αναφέρετε τρεις διαφορετικές γλωσσικές επιλογές με τις οποίες επιτυγχάνει αυτή την πρόθεση.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ 3^ο:

Γ.1 Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το βασικό θέμα που αναδεικνύεται από τους στίχους του τραγουδιού; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας αναφέροντας τρεις – πέντε κειμενικούς δείκτες. Ποια είναι η δική σας γνώμη σε σχέση με την επιλογή του τραγουδοποιού; Συμφωνείτε ή διαφωνείτε; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας σε 150 – 200 λέξεις.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ 4^ο:

Δ.1 Λαμβάνοντας υπόψη σας το Κείμενο 1 και το Κείμενο 2 να γράψετε ένα άρθρο στο οποίο θα αναφέρεστε στους περιορισμούς της ελευθερίας βούλησης. Πώς κατά τη γνώμη σας θα μπορούσε σήμερα ένας νέος άνθρωπος να διαφυλάξει την ελευθερία βούλησης από τους διάφορους παράγοντες παραβίασής της; (350 – 400 λέξεις)

Μονάδες 30

Για να δείτε τις ενδεικτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις του κριτηρίου επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Ελευθερία Βούλησης Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) – Απαντήσεις 

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της συναδέλφου Κασσιμάτη Μαρία, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.