ΘΕΜΑ Α.

Στο παρόν κείμενο αναπτύσσεται η τάση του σύγχρονου ανθρώπου να μην αναγνωρίζει το έργο των προγόνων του αλλά και την απουσία ιστορικής μνήμης. Αρχικά τονίζεται η ενόχληση των σύγχρονων ατόμων στην συνεισφορά των προγόνων στο όνομα της αυτοβεβαίωσης. Αυτή η στάση έρχεται σε αντίθεση με την ιστορική πορεία που προϋποθέτει και τις τρεις διαστάσεις του χρόνου. Καταγράφεται, επίσης, η αξία της ιστορικής μνήμης τόσο στην ατομική όσο και στην συλλογική – εθνική ζωή των ανθρώπων. Επιλογικά διαπιστώνεται η κακή σχέση των Νεοελλήνων με την ιστορική μνήμη καθώς λησμονούν ή αγνοούν το έργο των προγόνων.

ΘΕΜΑ Β.

Β1.

α. Λ,

β. Σ.

γ. Λ,

δ. Λ,

ε. Σ.

Β2α. Στην τελευταία § του Κειμένου 1 ο συγγραφέας καταλήγει σε θέσεις – συμπεράσματα, μέσα από τα οποία αναδύεται η βασική του στόχευση. Να αφυπνίσει και να παρακινήσει τους σύγχρονους Έλληνες να επαναπροσδιορίσουν τη στάση τους με το ιστορικό παρελθόν. Κι αυτό γιατί πιστεύει πως η ιστορική γνώμη – μνήμη συνιστά πολύτιμο στοιχείο για το παρόν και το μέλλον του λαού μας. Με το β’ ενικό πρόσωπο – που ενέχει στοιχεία προτροπής – υφαίνεται ένα πλαίσιο διαλόγου και ο λόγο αποκτά ζωντάνια και αμεσότητα. Ο διδακτικός – προτρεπτικός τόνος προκαλεί το ενδιαφέρον του δέκτη – αναγνώστη, αφού στο «εσύ» του β΄ ενικού προσώπου ο καθένας αναγνωρίζει το δικό του «Εγώ». Το α΄ ενικό πρόσωπο συνιστά μία προσωπική ομολογία – κατάθεση, μία αυτοεξομολόγηση που ενέχει στοιχεία πρότασης προς τους πνευματικούς ταγούς για το χρέος τους. Έτσι ο λόγος αποκτά μια πληρότητα αφού η συνύπαρξη των δύο προσώπων συνθέτει το κατάλληλο πλαίσιο για την ανάδειξη της αξίας της ιστορικής γνώσης στην πορεία ενός έθνους.

Β2β. Τα δύο βασικά σκέλη της αναλογίας είναι: α. «Να βυθιστούμε…άλλο» και β. «Έτσι…πολιτισμού». Το πρώτο εξαίρει το ρόλο της αυτογνωσίας στην κατανόηση και αποδοχή του συνανθρώπου-ων μας (Αυτογνωσία ® Ετερογνωσία® Ανθρωπογνωσία). Το δεύτερο τη συμβολή της «εθνικής αυτογνωσίας» στην κατανόηση και αποδοχή της διαφορετικότητας των άλλων εθνών και την προσφορά τους στον παγκόσμιο πολιτισμό.

Στόχος της αναλογίας είναι να αναδείξει το στενό δεσμό που ενώνει το κάθε άτομο χωριστά με όλους τους ανθρώπους του πλανήτη. Κι αυτό γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος εύκολα αναγνωρίζει και κατανοεί την κοινή μοίρα όλων των ανθρώπων αλλά και την προσφορά τους στο παγκόσμιο πολιτιστικό οικοδόμημα. Η ελεύθερη διακίνηση των πνευματικών προϊόντων συνέβαλαν στην επικοινωνία και συμπλησιασμό όλων των λαών. Αυτό συνιστά την αφετηρία μιας βαθιάς συνειδητοποίησης πως άνθρωποι, λαοί και έθνη με διαφορετικά χαρακτηριστικά (γλωσσικά, θρησκευτικά…) μπορούν να συνυπάρξουν ειρηνικά χωρίς αποκλεισμούς και απορρίψεις. Κι αυτός είναι ο ρόλος της Ιστορίας. Να συνειδητοποιήσουν άνθρωποι και λαοί πως η μοναδικότητά τους μπορεί να γονιμοποιήσει θετικά τη συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο και να εξοστρακίσει κάθε φανατική ή εθνικιστική συμπεριφορά.

Β3. Ο συγγραφέας στην §2 (Κείμενο 2) θεωρεί πως η έξαρση του πατριωτισμού δεν οδηγεί οπωσδήποτε στον σωβινισμό και ούτε τρέφει το μίσος προς τους άλλους. Τη θέση αυτή την στηρίζει και με άλλες διαπιστώσεις που επικυρώνουν την βασική θεωρία πως η καλλιέργεια του πατριωτισμού δεν συνιστά κατ’ ανάγκην και το προστάδιο του εθνικισμού. Στην §2 υποστηρίζει πως το έθνος και η ανθρώπινη αλληλεγγύη μπορούν να συνυπάρξουν, αφού οι εθνικές οικογένειες, δημιουργούν πάνω στο πλαίσιο της ιδιαιτερότητάς τους προσφέροντας ταυτόχρονα στο παγκόσμιο καλό. Στην §1 τονίζει πως η εθνική συνείδηση βαδίζει παράλληλα με την πανανθρώπινη αλληλεγγύη και με την αίσθηση ότι οι νέοι είναι και πολίτες του κόσμου αλλά και συνυπεύθυνοι για την πορεία και την μοίρα – τύχη της ανθρωπότητας. Στην §3 τονίζεται η ανάγκη καταβύθισης στο «εθνικό εγώ» ως προϋπόθεση κατανόησης της συνεισφοράς και των άλλων εθνών. Προβάλλεται, επίσης, πως «η εύκολη κυκλοφορία» υλικών και πνευματικών αγαθών συντείνει στην επικοινωνία και προσέγγιση των λαών με αποτέλεσμα να αποφεύγονται οι άγονοι εθνικισμοί και οι επικίνδυνες διενέξεις. Βασική διαπίστωση είναι πως η τύχη του σύγχρονου ανθρώπου είναι προσδεμένη στο άρμα της μοίρας του ανθρώπινου γένους.

ΘΕΜΑ Γ.

Ο ποιητής στην επιλογική στροφή προβαίνει σε μία ηχηρή ομολογία – αυτοεξομoλόγηση. Η αγάπη του για τον τόπο – πατρίδα του είναι μοναδική κι απορροφά όλο του τον ενθουσιασμό. Η ομολογία – θέση αυτή είναι το καταστάλαγμα όλων εκείνων των στοιχείων που συνιστούν την μοναδικότητα της ομορφιάς του ελληνικού τοπίου. Εκτός, όμως, από την ομορφιά του τοπίου εκείνο που προκαλεί την αγάπη και τον θαυμασμό του ποιητή είναι και η ιστορία των Ελλήνων στην πορεία των χρόνων.

Στις στροφές 2-6 παρουσιάζεται με έναν υπερρεαλιστικό τρόπο η αντιφατικότητα του χαρακτήρα των Ελλήνων που ωστόσο αυτή η αντιφατικότητα συνιστά και το πυρηνικό στοιχείο της ιστορικής του πορείας με τα θετικά και τα αρνητικά της.

Κατ’ εξοχήν, όμως, οι αναφορές που θεμελιώνουν την επιλογική θέση είναι οι στροφές 7-8 και οι 10-11.

Στις στροφές 7-8 ο ποιητής προβαίνει σε έναν τηλεγραφικό απολογισμό της ιστορίας του ελληνισμού και οδηγείται σε μία διαπίστωση – ύμνο για την αντοχή και την δύναμη που επέδειξε ο Έλληνας στις πολλές δοκιμασίες. Ο ελληνισμός άντεξε και παρέμεινε πρωταγωνιστής της ιστορίας του. Στις δύσκολες στιγμές και στις πιο δραματικές περιόδους της ιστορίας τους οι Έλληνες στάθηκαν όρθιοι και αγωνίστηκαν. Δεν λύγισαν και επέπλευσαν.

Στις στροφές 10-11 παρουσιάζεται μία άλλη πτυχή του αδάμαστου πάθους και της ισχυρής θέλησης των Ελλήνων για επιβίωση. Η φτώχεια και οι πολυποίκιλοι εχθροί δεν μπόρεσαν να λυγίσουν το αγωνιστικό φρόνημα των Ελλήνων. Ιδιαίτερα στην 11^η στροφή προβάλλεται ο συνεχής αγώνας των Ελλήνων ενάντια σε εκείνους τους εχθρούς που επιβουλεύονταν την ελευθερία τους.

Η κατανόηση και η αποδοχή της επιλογικής στροφής πραγματώνεται με την βοήθεια των «δυνατών» εικόνων και της κυριαρχίας του α΄ πληθυντικού προσώπου. Οι εικόνες αποτυπώνουν με ενάργεια τη δύναμη και τους αγώνες των Ελλήνων. Άλλοτε με ένα γλαφυρό τρόπο κι άλλοτε με έναν επικό τρόπο παρουσιάζεται ο διαρκής αγώνας των Ελλήνων. Η χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου  υπόρρητα  διακηρύσσει τη συμμετοχή του ποιητή στην κοινή μοίρα των Ελλήνων και την καθολικότητα του αγώνα τους. Τόσο οι εικόνες όσο και το α΄ πληθυντικό πρόσωπο προσδίδουν στο ύφος ζωντάνια και παραστατικότητα. Έτσι ο αναγνώστης εστιάζει την προσοχή του σε εκείνα τα στοιχεία των Ελλήνων που αιτιολογούν την μεγάλη αγάπη του ποιητή στην Ελλάδα «μόνον ετούτον αγαπώ!».

ΘΕΜΑ Δ.

Υλικό για την έκθεση μπορείτε να βρείτε στο blog «ΙΔΕΟπολις»,του συγγραφέα Ηλία Γιαννακόπουλου (iliasgiannakopoulos.blogspot.com) και ιδιαίτερα στα κείμενα:

1.«Η ιστορία διακονεί την Ειρήνη ή τρέφει την μισαλλοδοξία;»,

2.«15 θέσεις για την ιστορία»,

3.«Εμφύλιο πάθος: Η Ελλάς εν καμίνω»,

4.«Ιστορία και εθνική αυτογνωσία»,

5.«Ελληνικότητα: Βίωμα ή αυθεντικότητα;»,

6.«Ελλάδα: Αγωνία και αγώνας για εθνική επιβίωση».

Πλούσιο υλικό υπάρχει και στα βιβλία του συγγραφέα: 1.«ΙΔΕΟπολις»(Εκδόσεις Λιβάνη) και 2.«Σκέψεις Εγκώμιον»(Εκδόσεις Απόπειρα».

Για να μεταφερθείτε στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Ιστορική γνώση – Μνήμη Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις του συναδέλφου Ηλία Γιαννακόπουλου, ο οποίος το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.