Ενδοσχολική Βία B Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Ό, τι ξεφεύγει από τον χάρακα

Να ήταν τα παραπανίσια κιλά της 14χρονης Γεωργίας ή ο ιδιαίτερα ευαίσθητος και φιλήσυχος χαρακτήρας του Βαγγέλη Γιακουμάκη που προκάλεσαν τον θάνατό τους; Όποια και αν ήταν τα επί μέρους στοιχεία της εμφάνισης ή της προσωπικότητάς τους, κανείς δεν αμφιβάλλει ότι το «μπούλινγκ» ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για το βίαιο τέλος τους. Η κοπέλα υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για την τοποθέτηση γαστρικού δακτυλίου επειδή ήταν παχύσαρκη. Οι επιπλοκές (σηπτικό σοκ) της κόστισαν τη ζωή. Ο φοιτητής της Γαλακτομικής Σχολής Ιωαννίνων ήταν μόλις 20 ετών το 2015, όταν βρέθηκε (ύστερα από αναζήτηση ημερών) νεκρός. Και οι δύο υπέφεραν από τους συμμαθητές τους, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας. Η εκδίκαση της δεύτερης υπόθεσης, ακόμη σε εκκρεμότητα, φέρνει στην επιφάνεια στοιχεία όπως ότι «τον πίεζαν να τραγουδήσει μέσα από την ντουλάπα και του πέταγαν κέρματα». Η έφηβη Γεωργία, εκ Θεσσαλονίκης, κόρη ιερέα, υπέφερε από τη λεκτική βία που υφίστατο από συνομηλίκους της, όπως εξομολογήθηκε ο πατέρας της με δάκρυα στα μάτια.

Τα περιστατικά δεν είναι δύο. Είναι πολλά. Μπορεί η κατάληξη να μην είναι ο θάνατος σε όλες τις περιπτώσεις εκφοβισμού, αλλά οι επιθέσεις, ομοφοβικές, ρατσιστικές, εναντίον κάθε ανθρώπου που διαφεύγει εμφανώς από τα στερεότυπα, είναι τόσες, ώστε θα έπρεπε ήδη να έχουμε ανησυχήσει σοβαρά. «Σοβαρά» σημαίνει να έχει ενεργοποιηθεί δραστικότερα η Πολιτεία και δη το υπουργείο Παιδείας. Ο καλύτερος σύμμαχος στο πάσης φύσεως μπούλινγκ είναι η σιωπή. Το «δεν μιλάμε» για να μην εκθέσουμε τους άλλους ή να καθησυχάσουμε τον θυματοποιημένο εαυτό μας, για να μη γίνουν τα πράγματα χειρότερα, γιατί στο τέλος θα τα καταφέρουμε και άλλα τέτοια «φιλόδοξα» και την ίδια στιγμή παράγωγα φόβου. Του ίδιου φόβου που οδηγεί στην άκρα του τάφου σιωπή. Και δεν πρόκειται για σχήμα λόγου. Τον κοινωνικό κυνισμό και τη βαρβαρότητα αντιμετωπίζουν πρωτίστως οι θεσμοί. Η περιλάλητη «παιδεία» χρειάζεται χρόνο για να καρποφορήσει και, εν προκειμένω, ο χρόνος ενισχύει τις τερατογενέσεις…

Ο κυνισμός, απότοκο των στερεοτύπων, οφείλει πολλά στη σύγχυση που αφήνει πίσω της ένα τοπίο θολό, όπως το μελάνι της σουπιάς. «Έκαναν πλάκα τα παιδιά», λέμε, «παιδιά είναι», προσθέτοντας στο ακατανόητο της πράξης το ανυπόφορο της δικαιολογίας. Η ελαστικότητα και η κατανόηση της «δικής μας» ενοχικής συμμετοχής επινοεί ελαφρυντικά, στερεοτυπικά και αυτά, υποστηρίζοντας τους χάρακες με τους οποίους μετράμε τη ζωή μας. Ό,τι ξεφεύγει από τον χάρακα, είτε σε κιλά είτε σε επιλογές, πληρώνει το «υπέρβαρο» πολύ ακριβά. Ενίοτε και με τη ζωή του.

Μαρία Κατσουνάκη, εφ. Καθημερινή, 24.06.2021

Η βία στην καθημερινότητα των μαθητών

Σε άρθρο της εφημερίδας «Καθημερινή» παρατίθεται το παρακάτω γράφημα που αποτυπώνει τη βία στην καθημερινότητα των μαθητών.

Απόστολος Λακασάς, εφ. Καθημερινή, 14.02.2020

Το δείπνο

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Herman Koch, Το δείπνο. Εκδόθηκε πρώτη φορά τον Νοέμβριο του 2013. Έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 25 χώρες. Πρόκειται για την ιστορία δύο ζευγαριών των οποίων οι γιοι έχουν διαπράξει ένα έγκλημα. Καθώς το δείπνο προχωρά τα προσωπεία της πολιτισμένης συμπεριφοράς πέφτω. Ως πού είναι διατεθειμένοι να φράσουν, για να προστατεύσουν τα παιδιά τους;

[…] Η ιστορία είχε δημοσιευτεί σε όλες τις εφημερίδες, είχε απασχολήσει αρκετές φορές το δελτίο ειδήσεων, όμως, για πρώτη φορά έδειχνε αυτές τις σκηνές. Ήταν θαμπές, κουνημένες, καταλάβαινες με την πρώτη ματιά ότι ήταν εικόνες από κάμερα ασφαλείας. Μέχρι στιγμής ο κόσμος έλεγε ότι ήταν ντροπή. Πού πήγαινε ο κόσμος; Μια ανυπεράσπιστη γυναίκα… η νεολαία… αυστηρότερες ποινές – ναι, ακόμα και οι υποστηρικτές της επαναφοράς της θανατικής ποινής είχαν σηκώσει ξανά κεφάλι.

Όλα αυτά μέχρι την εκπομπή Αναζητείται. Ως εκείνη τη στιγμή, δεν ήταν παρά μια είδηση, μια είδηση συνταρακτική ασφαλώς, αλλά πάντως μια είδηση που, όπως όλες τις ειδήσεις, ήταν καταδικασμένη να ξεφτίσει: Με το πέρασμα του χρόνου οι αιχμές της θα στόμωναν, ώσπου τελικά θα ξεχνιόταν τελείως, σε κάθε περίπτωση δεν ήταν αρκετά σημαντική, ώστε να καταγραφεί στη συλλογική μας μνήμη.

Οι εικόνες, όμως, της κάμερας ασφαλείας άλλαξαν τα πάντα. Οι νέοι -οι δράστες- απέκτησαν πρόσωπο, έστω κι αν τα πρόσωπο αυτό δεν ήταν εύκολα αναγνωρίσιμο λόγω της κακής ποιότητας του οπτικού υλικού και του γεγονότος ότι και οι δύο φορούσαν σκουφιά, που τους κατέβαιναν ως τα φρύδια. Οι τηλεθεατές είδαν όμως κάτι άλλο: είδαν ότι οι νεαροί το διασκέδασαν με την ψυχή τους, ότι είχαν σχεδόν διπλωθεί από τα γέλια καθώς εκσφενδόνιζαν πρώτα την καρέκλα γραφείου, ύστερα τις σακούλες των σκουπιδιών, τη λάμπα, το άδειο μπιτόνι πάνω στο ανυπεράσπιστο, ή εν πάση περιπτώσει αόρατο θύμα τους.

Τους έβλεπες -σε εικόνες κουνημένες και ασπρόμαυρες- να σηκώνουν ψηλά τα χέρια και να χτυπούν θριαμβευτικά τις παλάμες τους, αφού πέταξαν τις σακούλες των σκουπιδιών, να ουρλιάζουν, σίγουρα βρίζοντας στην άστεγη γυναίκα που παρέμενε εκτός κάμερας, έστω κι αν δεν είχαν ήχο. Τους έβλεπες κυρίως να γελάνε. Αυτή ήταν η στιγμή που ξύπνησε η συλλογική μνήμη. Ήταν η στιγμή που οι δυο γελαστοί νεαροί διεκδίκησαν τη θέση τους στη συλλογική μνήμη.

Κι ήταν και κάτι ακόμα που έπαιξε ρόλο: οι δύο νεαροί φορούσαν σκουφιά, αλλά ήταν από καλή οικογένεια. Ήταν λευκοί. Δεν ήταν εύκολο να πει κανείς πώς το καταλάβαινες, ήταν δύσκολο να το προσδιορίσεις: κάτι στο ντύσιμο τους, στις κινήσεις τους. Καλοβαλμένα παιδιά. Όχι το είδος της αληταρίας που καίει αυτοκίνητα για να προκαλέσει εθνικές ταραχές. Μπόλικο χρήμα, εύποροι γονείς. Παιδιά σαν αυτά που όλοι γνωρίζουμε. Παιδιά ν τον ανιψιό μας. Σαν τον γιο μας. Εκ των υστέρων θυμάμαι ακριβώς τη στιγμή που συνειδητοποίησα ότι δεν επρόκειτο για παιδιά σαν τον ανιψιό μας ή τον γιος, αλλά για τον γιο μας τον ίδιο και για τον ανιψιό μας […] θεωρητικά έχω πάντα τη δυνατότητα να αρνηθώ τα πάντα. Στην παρούσα φάση της έρευνας μπορώ ακόμη να κουνήσω αρνητικά το κεφάλι μου. Είναι δύσκολο να πω… οι εικόνες είναι πολύ θολές… δεν μπορώ να πάρω όρκο.

Το χειρότερο ήταν στο τέλος, η εικόνα- κλειδί που λέμε: η σκηνή που έκανε το γύρο του κόσμο. Πρώτα έβλεπες να πετούν το μπιτόνι και μετά αφού βγήκαν και ξαναγύρισαν να πετούν κάτι άλλο: στις εικόνες δεν φαινόταν καθαρά τι ήταν: αναπτήρας, σπίρτο; Έβλεπες μια ξαφνική λάμψη που φώτιζε υπερβολικά προς στιγμή την εικόνα. Η οθόνη άσπρισε. Όταν η εικόνα επέστρεψε, μόλις που προλάβαινες να δεις τα δυο αγόρια που το έβαζαν στα πόδια.

Herman Koch, Το δείπνο, σελ. 138-140 εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2013

Θέμα Α

Α1.Ποιο είναι το θέμα που απασχολεί την αρθρογράφο του Κειμένου 1; Να αποδώσετε περιληπτικά τις απόψεις της σε ένα κείμενο 60-70 λέξεων.

Μονάδες 15

Θέμα Β

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση το Κείμενο 1 τις παρακάτω περιόδους λόγου, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στον αριθμό που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο, τη λέξη Σωστό ή Λάθος.

• Στα παραδείγματα που αναφέρονται στο άρθρο ο εκφοβισμός των θυμάτων ευθύνεται για το βίαιο τέλος τους.
• Όλες οι περιπτώσεις εκφοβισμού δεν έχουν πάντα κατάληξη τον θάνατο.
• Ομοφοβικές και ρατσιστικές επιθέσεις εναντίον ανθρώπων που διαφεύγουν τα στερεότυπα δεν πρέπει να ανησυχούν τους αρμόδιους θεσμούς.
• Σύμφωνα με την αρθρογράφο για πολλοί άνθρωποι σιωπούν σε κάθε μορφή «μπούλινγκ» με την οποία θα έρθουν αντιμέτωποι.
• Πολλοί στις μέρες μας φαίνεται να μην δείχνουν ανοχή και ελαστικότητα σε περιπτώσεις μπούλινγκ.

Μονάδες 10

Β2. α. Στο Κείμενο 1, στην 3η παράγραφο «Ο κυνισμός, απότοκο των στερεοτύπων… Ενίοτε και με τη ζωή του.» η αρθρογράφος επιδιώκει να συγκινήσει τον αναγνώστη για τη συνειδητοποίηση της διάστασης του προβλήματος του εκφοβισμού. Να δείξετε με ποιους τρόπους το πετυχαίνει αυτό (τρόπος – μέσα πειθούς, γλωσσικές επιλογές).

Μονάδες 8

β.Η πρώτη παράγραφος του Κειμένου 1 ξεκινά με μια ερώτηση. Τι επιτυγχάνει η αρθρογράφος με τη χρήση του ερωτήματος ως προς την αντίδραση του αναγνώστη;

Μονάδες 7

Β3.Σε άρθρο της εφημερίδας «Καθημερινή» παρατίθεται γράφημα (Κείμενο 2). Ποια πρόθεση του συντάκτη πιστεύετε ότι εξυπηρετεί το γράφημα; Να παρουσιάσετε τις απόψεις σας σε μια παράγραφο 100-150 λέξεων.

Μονάδες 15

Θέμα Γ

Να σχολιάσετε εκείνο το θέμα, από όσα θέτει το Κείμενο 3, που κρίνετε ως το πιο σημαντικό. Να τεκμηριώσετε την άποψή σας αξιοποιώντας κειμενικούς δείκτες. Πώς αξιολογείτε τον τρόπο που αντιδρά ο ήρωας; (100-150 λέξεις)

Μονάδες 15

Θέμα Δ

Σε μια νεανική ιστοσελίδα δημοσιεύονται τα Κείμενα 1 και 2 και καλείσαι να απαντήσεις με ένα άρθρο (350-400 λέξεις) στα παρακάτω ερωτήματα:

α) Ποια τα αίτια που πυροδοτούν και αναπαράγουν τη σχολική βία;

β) Με ποιους τρόπους μπορούν να προληφθούν κρούσματα βίας στο σχολικό περιβάλλον;

Μονάδες 30

Για να δείτε τις ενδεικτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις του κριτηρίου επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Ενδοσχολική Βία B Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) – Απαντήσεις

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της συναδέλφου Άννας Σιάτρα, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.