Έρωτας-Συντροφικότητα Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) Απαντήσεις

Θέμα Α

Α. Ο έφηβος βιώνει έντονα τον έρωτα και αυτός αντανακλά θετικά στην προσωπικότητά του. Σχετικά με το θέμα του έρωτα σημαντική είναι και η συμβολή των μεγαλυτέρων στην ορθή αγωγή των εφήβων, ώστε να κατανοήσουν τον αμοιβαίο χαρακτήρα και τη γνησιότητα που εμπεριέχει. Ο εφηβικός έρωτας περιλαμβάνει και απογοητεύσεις που μπορεί να βιώσει ο έφηβος κατά τη σταδιακή προσαρμογή του στον κόσμο των ενηλίκων. Απαραίτητη είναι η ενημέρωση των νέων για τις ερωτικές σχέσεις τονίζοντάς τους πως ο έρωτας δεν εξαντλείται στην επιθυμία, αλλά περιβάλλεται από τα χαρακτηριστικά της αγάπης.

Θέμα Β

Β1. α, α, β, α, β

Β.2. Τα δύο συγκεκριμένα ρηματικά πρόσωπα κυριαρχούν στο κείμενο (ενθουσιάζεται,  παθιάζεται, δεν είναι, δε θα πρέπει να αμελήσουμε, τους παροτρύνουμε). Με το γ΄ ενικό η συντάκτρια δίνει αντικειμενική χροιά στα λεγόμενά της παρουσιάζοντας την πραγματικότητα αναφορικά με τον έρωτα στην εφηβεία. Με το α΄ πληθυντικό δίνει αμεσότητα, οικειότητα και συλλογικότητα στους ισχυρισμούς της. Παράλληλα, βάζει και τον εαυτό της στη διαδικασία του προβληματισμού σχετικά με τον τρόπο που θα πρέπει οι μεγαλύτεροι να χειρίζονται τον εφηβικό έρωτα. Με την εναλλαγή ρηματικών προσώπων το κείμενο εμφανίζει ζωντάνια και κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Β.3. α. Ό,τι ακολουθεί τη διπλή τελεία αποτελεί απαραίτητο συμπλήρωμα επεξηγηματικού χαρακτήρα για τη στήριξη της βασικής άποψης της παραγράφου που δηλώνεται στη θεματική περίοδο. Οι πληροφορίες μάλιστα δίνονται σε ασύνδετο σχήμα, στοιχείο που δίνει θεατρικότητα στα λεγόμενα και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

β. Το κείμενο ανήκει στην κατηγορία του στοχαστικού δοκιμίου. Σκοπός του συγγραφέα δεν είναι αυστηρά η απόδειξη μιας θέσης, αλλά ο ελεύθερος στοχασμός πάνω σε ένα θέμα που αγγίζει την ανθρώπινη ευαισθησία, αυτό του έρωτα. Το ύφος του κειμένου ομοιάζει με αυτό ενός λογοτεχνικού κειμένου, αφού εμπεριέχει πολλά στοιχεία λογοτεχνικού λόγου, όπως η αναλογία (Η μετάβαση από την «επιθυμία»… θαυμάσια λουλούδια: ο έρωτας), οι μεταφορές (Του άγριου δέντρου οι χυμοί από δω και πέρα τρέφουν αυτό το «άλλο»… Στον Έρωτα όσο περισσότερο δίνεται κανείς, τόσο πλουσιότερος επιστρέφει στον εαυτό του), η παρομοίωση (Όποιος αρπάζει σα λάφυρο το «αντικείμενο» της επιθυμίας του…). Αναφορικά με τα εξωτερικά χαρακτηριστικά θα λέγαμε ότι το κείμενο έχει τίτλο (έρωτας) που παραπέμπει σε ένα διαχρονικό θέμα συζήτησης, ενώ στο τέλος του υπάρχει το όνομα του δοκιμιογράφου, ο τίτλος της συλλογής που υπάγεται το δοκίμιο κ.λπ. (Ε.Π. Παπανούτσος, Πρακτική Φιλοσοφία, Ο Έρωτας, σελ. 84-86, εκδόσεις Δωδώνη).

γ. Μεταξύ των ετερώνυμων πόλων δύο μαγνητών ασκείται έλξη.

Οι εχθροί τράπηκαν σε φυγή αφήνοντας πίσω τους πλούσια λάφυρα.

Ως γνήσιος ορθολογιστής δεν πιστεύω στη δύναμη της μαγείας.

Το μαστιχόδεντρο ευδοκιμεί αποκλειστικά στο άγονο έδαφος της Χίου και σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου.

Έχτισαν τον οικισμό τους κοντά στα γόνιμα εδάφη του δέλτα του ποταμού.

Θέμα Γ

Γ. Το ποιητικό υποκείμενο βρίσκει στο ασφαλές συναισθηματικό καταφύγιο της ποίησης γόνιμο έδαφος, για να εκφράσει το μοναδικό συναίσθημα της αληθινής αγάπης που βιώνει.

Στους πρώτους στίχους με δύο υπέροχες λυρικές παρομοιώσεις (μου σαν ένα πορφυρένιο ρόδο… Είν’ η αγάπη μου σαν τη μελωδία…) παρουσιάζει την εξωτερική ομορφιά της αγαπημένης του που στα μάτια του φαντάζει εκθαμβωτική με τα στοιχεία της νιότης και της αρμονίας. Στη συνέχεια με τη χρήση α΄ ενικού προσώπου (εγώ σε αγαπώ:… Κι ακόμα θε’ να σ’ αγαπώ) εξομολογείται την αγάπη του προς αυτή, μιαν αγάπη που δεν περιορίζεται στη λογική σαρκική επιθυμία που γεννά μια  πανέμορφη εξωτερική εικόνα, αλλά είναι βαθιά και ουσιαστική. Το βάθος της αγάπης του ποιητικού υποκειμένου και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ξεδιπλώνονται στα μάτια του αναγνώστη μετά τη χρήση της διπλής τελείας. Η αγάπη του είναι αστείρευτη και παντοτινή, στοιχεία που δηλώνονται με την υπερβολή που υπάρχει στους στίχους «μέχρι να λείψει… ακριβή μου». Η αγάπη του είναι αταλάντευτη απέναντι στις αντιξοότητες της ζωής και δεν είναι μια φευγαλέα και επιπόλαιη ερωτική περιπέτεια, αλλά δέσμευση ζωής.

Έτσι, μέσα από ένα κρεσέντο λυρισμού ο αναγνώστης λαμβάνει το μήνυμα να αναζητήσει και ο ίδιος την αληθινή αγάπη και να βιώσει την ψυχική ευφορία που αυτή συνεπάγεται.

Θέμα Δ

ΚΕΙΜΕΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Από τα κείμενα αναφοράς στην παραγωγή λόγου

Γενική επισήμανση 1: σύμφωνα με τις οδηγίες του ΙΕΠ οι μαθητές, ανάμεσα σε άλλα πρέπει:  «- να αξιοποιούν τις πληροφορίες και βασικές έννοιες που εντόπισαν στα κείμενα αναφοράς στη σύνθεση των δικών τους κειμένων». Με απλά λόγια αυτό σημαίνει ότι, για να είναι συνεπείς στη συγκεκριμένη οδηγία αυτοί που θα συντάξουν το τελικό διαγώνισμα των πανελληνίων, οφείλουν πρώτα να επιλέξουν το θέμα της παραγωγής λόγου και μετά τα κείμενα αναφοράς (τα κείμενα αναφοράς απαραιτήτως πρέπει να βοηθούν το μαθητή στην παραγωγή λόγου).

Γενική επισήμανση 2: είτε επισημαίνεται στο θέμα (π.χ. υπάρχει η προτροπή να αξιοποιηθούν δημιουργικά στην επιχειρηματολογία τα κείμενα αναφοράς) είτε όχι, οφείλουμε να ανατρέξουμε στα κείμενα αναφοράς, γιατί είναι βέβαιο ότι θα διευκολύνουν την προσπάθειά μας. Η προηγούμενη επεξεργασία των κειμένων (περίληψη, ασκήσεις, λογοτεχνικό σχόλιο) καθιστά εφικτή την επιλογή των αποσπασμάτων που θα χρησιμοποιηθούν ως πηγή έμπνευσης στην προσπάθειά μας. Ας το δούμε στην πράξη.

Από τα παρακάτω κείμενα αναφοράς προκύπτει το εξής θέμα της έκθεσης:

Θέμα Δ

Δ1. Κοινό στοιχείο των κειμένων αναφοράς είναι ο έρωτας και το παραινετικό ύφος να τον ζήσουμε στην αληθινή και αγνή του μορφή. Με βάση τις πληροφορίες που αποκόμισες από τα κείμενα αναφοράς να παρουσιάσεις τα χαρακτηριστικά της γνήσιας συντροφικότητας στη ζωή μας και να καταγράψεις τα οφέλη που προκύπτουν από αυτήν γι’ αυτούς που τη βιώνουν. Υπόθεσε ότι το κείμενό σου (άρθρο 300-400 λέξεων) θα δημοσιευθεί στο νεανικό περιοδικό του δήμου σου.

Τρόπος αξιοποίησης των κειμένων αναφοράς για την παραγωγή λόγου

Κατασκευή σχεδιαγράμματος

Βήμα πρώτο¹: Ξεκινάμε την ανίχνευση πληροφοριών από τα κείμενα αναφοράς και υπογραμμίζουμε τα σχετικά χωρία. Μετά την επιλογή τα τοποθετούμε στη σωστή παράγραφο (εδώ κίτρινο χρώμα επισήμανσης).

Πρόλογος

Παράγραφος 1 (α΄ ζητούμενο: ποια χαρακτηριστικά έχει η γνήσια συντροφικότητα)

¹ Ο έρωτας είναι υπέροχος όταν μοιράζεται και βιώνεται εξίσου και από τους δύο και ταυτόχρονα συντελείται υπό την σκέπη ευγενών συναισθημάτων. (²εδώ επισημαίνεται η ανάγκη για αμοιβαιότητα στα ευγενή συναισθήματα)

Ότι τους δόθηκε για να αγαπούνε τον συνάνθρωπο μέσα από την σκέψη, την καρδιά τους, τις αισθήσεις τους. Να επιμείνουμε στην αγάπη. Ο έρωτας, φυσικά, είναι η βάση της αγάπης, αλλά χωρίς αυτήν δεν έχει ουσιαστικό νόημα. Να τονίσουμε ότι η θεοποίηση της επιθυμίας για τον άλλο και η δυνατότητα ικανοποίησής της, δεν αφήνουν περιθώριο στα συναισθήματα να ωριμάσουν. (²εδώ επισημαίνεται ότι στη γνήσια συντροφικότητα η σωματική/σαρκική επιθυμία δεν είναι η ενεργοποίηση του ζωώδες ενστίκτου αλλά απότοκος της αγάπης)

Ας παροτρύνουμε τους εφήβους να δούνε και άλλες πτυχές του ανθρώπου ο οποίος τους ενδιαφέρει: αν νοιάζεται για πρόσωπα και πράγματα, αν έχει ενδιαφέροντα στην ζωή του, αν καλύπτει αυτό που θέλουν κι επιζητούν, αν έχει την ωριμότητα να κουβεντιάσει μαζί τους, να χαρεί την παρέα τους, να τους σεβαστεί. Το ίδιο, βέβαια, πρέπει να ισχύει από την δική τους πλευρά για να υπάρχει η απαραίτητη αμοιβαιότητα.

Η μετάβαση από την «επιθυμία» στον «έρωτα» γίνεται με την τρυφερότητα, τη στοργή, την εμπιστοσύνη, το θαυμασμό (και τα τρία θα τα έλεγα με μια λέξη: «αγάπη» (² εδώ με έμμεσο τρόπο επισημαίνονται κάποια χαρακτηριστικά της γνήσιας συντροφικότητας που πάλι καταλήγουν στην αγάπη)

Πρόσθετη επιχειρηματολογία: δεν απαιτείται, γιατί εδώ σχετικά με την επιχειρηματολογία καλυπτόμαστε από τα κείμενα αναφοράς.

Παράγραφος 2 (β΄ ζητούμενο: τι κερδίζουμε από την γνήσια συντροφικότητα)

¹ Νιώθει μια τεράστια ψυχική ευφορία (ένα από τα οφέλη για τον εσωτερικό μας κόσμο)

Άλλωστε, στην έναρξη της ερωτικής του ζωής μπορούμε να δούμε  αρκετά στοιχεία της προσωπικότητάς του, όπως αυτή έχει δομηθεί, εκτός των άλλων επιδράσεων

Στον Έρωτα όσο περισσότερο δίνεται κανείς, τόσο πλουσιότερος επιστρέφει στον εαυτό του. (η προσφορά στο ταίρι μου αντανακλά θετικά σε εμένα)

Αντίθετα, εκείνος που προσφέρεται ερωτικά, αισθάνεται ότι πολλαπλασιάζεται και περισσεύει «το έχειν» του. Το παράδοξο τούτο είναι της ερωτικής μαγείας το έργο.[…] (το «εγώ» υποτάσσεται στο « εσύ» και το «εμείς» και σίγουρα μετουσιώνεται και σε ανάλογη κοινωνική συμπεριφορά-πολιτισμός καθημερινότητας)

Η ερωτική σχέση, όταν ιδρυθεί και ευδοκιμήσει, είναι και για τους δύο όρους της ευφρόσυνη και δημιουργική, γόνιμη σε έργα που τιμούν τον άνθρωπο. Χαρίζει ευτυχία και αυτοπεποίθηση, παρορμά σε δράση θετικά, φωτίζει τη ζωή μ’ ένα εσωτερικό φως. (επαναλαμβάνεται το προηγούμενο όφελος και προστίθεται η αυτοπεποίθηση).

Πρόσθετη επιχειρηματολογία: δεν απαιτείται, γιατί εδώ σχετικά με την επιχειρηματολογία καλυπτόμαστε από τα κείμενα αναφοράς.

Επίλογος

Σημείωση: Η παραγραφοποίηση είναι ενδεικτική.

Βήμα δεύτερο: Αποκωδικοποιούμε τις πληροφορίες που συλλέξαμε έχοντας πάντα στο μυαλό μας ότι είναι για δημιουργική αξιοποίηση και όχι για αντιγραφή. (εδώ η αποκωδικοποίηση γίνεται μέσα στις παρενθέσεις²)

Βήμα τρίτο: Αν δεν έχουμε καλυφθεί, προσθέτουμε επιπλέον επιχειρηματολογία (δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εκ των προτέρων πόσες πληροφορίες είναι χρήσιμες για την ανάπτυξη του θέματος από τα κείμενα αναφοράς).

Βήμα τέταρτο: καταγραφή της έκθεσης

Η έκθεση που ακολουθεί (διορθωμένη) είναι της μαθήτριάς μου Μαρίας Αλεξίου και η κοινοποίησή της έχει τη συγκατάθεσή της.

Έρωτας και συντροφικότητα

Έρωτας σημαίνει πάθος, ενθουσιασμός, καρδιοχτύπι, παρόρμηση. Έρωτας σημαίνει όμως και θλίψη, βαθιά απογοήτευση και μοναξιά, όταν δεν υπάρχει αμοιβαιότητα στα θετικά συναισθήματα που εμπεριέχει. Άραγε στις μέρες μας ο έρωτας παραμένει στη γνήσια και αληθινή μορφή του; Η αγνή συντροφικότητα, ο τόπος δηλαδή που ο έρωτας αντανακλά το φως του, έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που  αποτελούν τους πυλώνες της αγάπης.

Η ερωτική σχέση βιώνεται θετικά και αποβαίνει εποικοδομητική και γόνιμη, όταν συνοδεύεται από ευγενή, αγνά συναισθήματα και δεν περιορίζεται στην άκρατη σαρκική επιθυμία. Ο ερωτευμένος άνθρωπος, για να χτίσει την ουσιαστική συντροφικότητα, πρέπει να νιώσει την αγάπη σε όλο της το μεγαλείο που διαπερνά όχι μόνο της αισθήσεις αλλά και την ψυχή και το πνεύμα. Η αγάπη συνεπάγεται ενσυναίσθηση, «νοιάξιμο», υποταγή του «εγώ» στο «εσύ», στο «εμείς» και βρίσκει την αληθινή της έκφραση στην αμοιβαιότητα μεταξύ των συντρόφων. Μια σειρά από «ερωτικές αρετές», όπως η στοργή, η τρυφερότητα, ο αλληλοσεβασμός, η ειλικρίνεια οικοδομούν σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Δεν πρόκειται απλώς για μια τυπική «συναισθηματική ασφάλεια», αλλά για μια ουσιαστική ψυχική και πνευματική συνύπαρξη και επικοινωνία που ωφελεί τόσο τους συντρόφους που την μοιράζονται ατομικά και κοινωνικά.

Το άτομο που βιώνει μια τέτοια αυθεντική και ολοκληρωμένη σχέση έχει ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Ψυχικά νιώθει μια συνεχή ευφορία και «επιστρέφει στον  εαυτό του και στους άλλους πλουσιότερος». Αυτό το συναίσθημα πραγματώνεται σε θετική ενέργεια και δράση σε όλους τους τομείς της κοινωνικής του συναναστροφής. Με τη γνήσια ανθρώπινη επαφή με τους συνανθρώπους του, το σύντροφο, τα μέλη της οικογένειας, τους φίλους, τους συναδέλφους του, καλύπτει τις συναισθηματικές του ανάγκες και ολοκληρώνεται ως άνθρωπος. Παράλληλα, η προσφορά και η αποδοχή αγάπης από τον κοινωνικό περίγυρο τονώνουν την αυτοεκτίμησή και την αυτοπεποίθησή του. Σε πνευματικό επίπεδο με καθαρή σκέψη καλλιεργεί τις νοητικές του λειτουργίες και γίνεται περισσότερο δημιουργικός και ωφέλιμος στον τομέα που δραστηριοποιείται. Έτσι, η ανιδιοτελής προσφορά στο ταίρι του, η συνολική του κοινωνική παρουσία αποπνέει αισιοδοξία και θετικότητα.

Γίνεται φανερό λοιπόν από τα προηγούμενα ότι η συντροφικότητα, για να φτάσει στην «τέλεια» μορφή της είναι ανάγκη να οικοδομηθεί με τα υλικά της αγάπης, να ζυμωθεί στα στέρεα θεμέλιά της. Τότε μόνο μπορεί να αποδώσει καρπούς, τους οποίους θα γευτεί τόσο ο ίδιος ο άνθρωπος ως σύντροφος όσο και ο κοινωνικός περίγυρος.

365 λέξεις

Για να μεταφερθείτε στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Έρωτας-Συντροφικότητα Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις του εκλεκτού συναδέλφου Δημήτρη Μαντά, ο οποίος το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.