Μεγαλοϊδεατισμός: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου – Απαντήσεις

Μεγαλοϊδεατισμός: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου – Απαντήσεις

ΘΕΜΑ Α

• Χαρακτηριστικά του σύγχρονου πνευματικού μεγαλοϊδεατισμού: θα είναι ένας πολιτισμός με ουσιαστικές και εγκλιματισμένες στην δύσκολη πραγματικότητα προτάσεις, που θα απορρέουν απ’ τις αρχές του ελληνικού ανθρωπισμού, όπως γεννήθηκε στην αρχαιότητα και πορεύτηκε, επηρεάζοντας την Αναγέννηση και τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό, μέχρι τις μέρες μας. Αυτός, με ταπεινότητα και πίστη στις πανάρχαιες και διαρκώς διαμορφούμενες αξίες, μπορεί ν’ αποτελέσει μια πρακτική και εφαρμόσιμη λύση για τα προβλήματα του σήμερα.
• Προϋποθέσεις: συστηματική και ουσιαστική μελέτη των βασικών σταδίων του, της αρχαιότητας, του Βυζαντίου, του Νέο Ελληνισμού. Επίσης, κριτική προσέγγιση της παράδοσης, αφομοιώνοντας τα στοιχεία που θα δώσουν απαντήσεις στο σήμερα. Σημείο αναφοράς μιας παγκόσμιας πολιτισμικής αναγέννησης θα είναι ο ελληνηνικός πνευματικός μεγαλοϊδεατισμός.

ΘΕΜΑ Β

Β1

Ισχυρισμός 4^ης παραγράφου: η ελληνική πρόταση στον κόσμο πρέπει να είναι ένας νέος πνευματικός μεγαλοϊδεατισμός βασισμένος στην μελέτη και αφομοίωση των ανθρωπιστικών στοιχείων της αρχαιότητας, του Βυζαντίου και του Νέο Ελληνισμού. Στην υλοποίηση του νέου μεγαλοϊδεατισμού θα συνδράμει η παράδοσή μας. Αιτιολογεί αυτή την επιλογή του «γιατί αυτό χρειάζεται» με την άποψη ότι μπορεί, δυνητικά, η παράδοση ν’ αποτελέσει αφετηρία ανανέωσης και δημιουργίας. Τεκμηριώνει τα παραπάνω μ’ ένα εκτενές παράδειγμα, δοσμένο σε ασύνδετο για να δοθεί και η ένταση του επιχειρήματος σ’ αυτό το σημείο, «έννοιες όπως λ.χ. … στιγμές», όπου μέσα στο ασύνδετο αναφέρονται αρχές και αξίες βαρυνούσης σημασίας στις οποίες στηρίχτηκε, όσο μπόρεσε, ο ελληνικός πολιτισμός αλλά και ο ευρωπαϊκός, όταν μεγαλουργούσε. Κλείνει το επιχείρημά του με το συμπέρασμα πως αυτές οι αξίες μπορούν ν’ αποτελέσουν «φάρο» για τον σύγχρονο άνθρωπο «Αυτές είναι … άνθρωπο»

Β2

Δομικός ρόλος ερωτήματος: 1) θεματική περίοδος της τελευταίας παραγράφου. Σκοπίμως το βάζει να λειτουργεί αντιθετικά σε σχέση με τις λεπτομέρειες της παραγράφου που ακολουθούν, οι οποίες τονίζουν το γεγονός πως αν πιστέψουμε στις αξίες του ελληνικού ανθρωπισμού σε πρακτικό, εφικτό επίπεδο, μια παγκόσμια αναμόρφωση, στην οποία σαφέστατα θα ‘χει βοηθήσει ο αξιακός προαναφερθείς κώδικας.

Άρα δεν «υπεργενικεύει, υπεραπλοποιεί, εξιδανικεύει, ωραιοποιεί, εξαγνίζει μια χαλασμένη πραγματικότητα», όπως διερωτάται, αλλά με πιθανολογικές και εφικτές γι’ αυτόν προτάσεις δίνει/προτείνει λύση.2) Συνοχή με λεπτομέρειες παραγράφου- άμεση απάντηση του ερωτήματος.3) Νοηματική αλληλουχία και με την προηγούμενη παράγραφο με την μορφή γενίκευσης/συμπεράσματος.

Επικοινωνιακό αποτέλεσμα: Η χρήση α’ ενικού το καθιστά –υπό τη μορφή εν μέρει μονολόγου- οικείο στον αναγνώστη, του δίνει τον προβληματισμό του γράφοντος και παράλληλα τον ωθεί σε κινητοποίηση και της δικής του σκέψης για την δυνατότητα πραγμάτωσης του μεγαλοϊδεατισμού ή για μια ουτοπική τελικά άποψη του γράφοντος. Τον κάνει έτσι κοινωνό του θέματος, ανοίγει έναν διάλογο μαζί του, προσδίδοντας δραματικότητα κ’ θεατρικότητα –σαν μονόπρακτο σκηνής που ο πρωταγωνιστής προβληματισμένος διερωτάται- άρα και αμεσότητα και προφορικότητα.

Η μεταφορική χρήση του λόγου «χαλασμένη» προσδίδει εικονοπλαστικότητα στα λεγόμενα και αισθητοποιεί στα μάτια του αναγνώστη την κατάσταση, αισθητοποιώντας του παράλληλα, τη σημερινή πραγματικότητα. Τέλος, σκοπίμως το τοποθετεί στο τέλος του κειμένου γιατί δίνει την θέση του σε όλο το κείμενο, η οποία είναι η αξία κ’ πρακτική εφαρμογή του ελληνικού ανθρωπισμού στον κόσμο. Δεν ότι είναι αιθεροβάμων αλλά πραγματιστής, δεν εξωραΐζει αλλά προτείνει και ο αναγνώστης κάνει τις επιλογές του.

Β3

Παράγραφος 2^η: Η στάση που τηρούμε απέναντι στους ξένους. Απ’ τη μια η ελληνική φιλοξενία, απ’ την άλλη η ξενοφοβική τάση και ο ρατσισμός.

Παράγραφος 3^η: Αγάπη για προγόνους και υπερηφάνεια απ’ την άλλη όμως πιθηκισμός και ξενομανία. [Γράφουμε και λεκτικά πως φαίνεται]

Επιλογή αντίθεσης ώστε να εξηγήσει και να τεκμηριώσει με γεγονότα και αλήθειες την αντιφατική νοοτροπία του Έλληνα φωτίζοντας ολόπλευρα το θέμα που πραγματεύεται. Επιβεβαιώνει και τον τίτλο της με την πληθώρα αντιθέσεων. Δίνει ταυτόχρονα, μέσω της ποικιλομορφίας που χαρίζει αυτό το σχήμα λόγου, και την ποικιλομορφία των απόψεών της Ελλάδας.

ΘΕΜΑ Γ

Θέμα: η Ελλάδα που πληγώνει και ταυτόχρονα είναι ιερή για μας. Θέση του: αμφιταλαντεύεται, να την αγαπήσει όπως είναι ή να φύγει και να την ξεχάσει; Πικραίνεται «αχ Ελλάδα» επιφωνηματική έκφραση, αντιθέσεις «μες στο Σικάγο (στην ξενιτιά) ζει στη λευτεριά ενώ στην Αθήνα είναι η πραγματική ξενιτιά-σκλαβιά για τον Έλληνα. Βιωματικός κ’ έντονα εξομολογητικός τόνος με το α’ ενικό, της απευθύνεται προσωποποιώντας την, β’ ενικό εκφράζει παράπονο «δεκατρείς φορές μ’ αρνιέσαι, μ’ εκβιάζεις, μου κολλάς μα απάνω μου κρεμιέσαι» με αμεσότητα και οικειότητα την «μαλώνει», τη νουθετεί αλλά απογοητευμένος τη συγχωρεί «σάμπως φταις κι εσύ καημένη». Χρήση πανάρχαιας εικόνας του νόστου του Οδυσσέα να αναζητεί το «ημαρ το ηδύ» -γλυκιά πατρίδα- και ταύτιση του ποιητ. υποκειμένου με το σύμβολο του Έλληνα, τον Οδυσσέα. Θέμα επίκαιρο πάντα. Η ξενιτιά θεματικό μοτίβο αγαπημένο στην ποίηση αλλά και η κακοδαιμονία του ελληνικού κράτους καθιστούν τη χώρα μας ως χώρα «άγια», αλλά ως Κράτος έτοιμο να «πουλήσει» τον πολιτισμό του. Αντιφατικά συναισθήματα του Έλληνα και διαχωρισμός χώρας-κράτους, ομορφιάς-ασχήμιας προβάλλουν και την ανάγκη του Έλληνα να διαμαρτυρηθεί, να φωνάξει και ν’ αναστενάξει αλλά να μη μπορεί να ξεχάσει τη βαθιά ιστορία κ’ τον πολιτισμό του για τα οποία είναι υπερήφανος. Ένας απ’ αυτούς ο στιχουργός, ένας απ’ αυτούς κι εγώ…

ΘΕΜΑ Δ

«Ελλάδα μπορείς, πίστεψέ το…»

Τόσες αντιφάσεις σε μια χώρα μάλλον δύσκολο να βρει ένας απλός περιηγητής ή μια εμπεριστατωμένη έρευνα ανά τον κόσμο. Η χώρα των «Ελ», η χώρα του φωτός! Η Ελλάδα με τη φωτεινή και τη σκοτεινή της πλευρά, το γέλιο και το δάκρυ πάνε μαζί εδώ, ο φόβος και το θάρρος χέρι-χέρι αιώνες, Η υπερηφάνεια και η προκατάληψη αδελφές, κι εγώ να τα κοιτάζω όλα και ν’ απορώ: πώς γίνεται να λατρεύω αυτό που με πληγώνει…Τέτοιες σκόρπιες σκέψεις θα αφήσω σ’ αυτή την εφημερίδα, και χαρά μου που μπορώ, και θα προσπαθήσω να θυμηθώ τα τρωτά αλλά και να βρω τρόπο να τα «στρογγυλέψω» λιγάκι αντιπροτείνοντας τα «καλά», τα πολλά καλά!

Ο μετανάστης-εγκληματίας μια μορφή οικεία και απεχθής ταυτόχρονα στους πολλούς. Ο πρόσφυγας που στοιβάζεται, θαλασσοπνίγεται, επαναστατεί, λαθραία μας επιβάλλεται. Ο αποδιοπομπαίος τράγος, εξιλαστήριο θύμα όπως εγώ το αντιλαμβάνομαι. Έκδηλος ρατσισμός, βία και φανατισμός, «μας πήραν τις δουλειές, μας παίρνουν το φαγητό» φράσεις τόσο γνώριμες. Καθόλου πιθανό αυτός που κατηγορεί να ´χε βρεθεί ο ίδιος, η οικογένειά του κάποτε, δεκαετίες πριν ή και τώρα(!) στην ίδια κατάσταση. Εξάλλου, σύγχρονο φαινόμενο στον δυτικό κόσμο και στη χώρα μας «η διαρροή εγκεφάλων» στο εξωτερικό. Μια μετανάστευση που πληγώνει τον τόπο αποστερώντας του πολύ καλά μυαλά.–Ναι, αλλά εμείς δεν ήμασταν έτσι! Έτοιμη κ’ βολική απάντηση.

Ιστορία και γλώσσα με θαυμαστή συνέχεια ταξιδεύει στους αιώνες και το ανάδελφό της ακόμα βρίσκεται στο βάθρο της Ευρώπης. Ο Νεοέλλην όμως πιθηκίζει. Κριτής και μέτρο σύγκρισης για αυτόν καθετί ξένο, δυτικό, κακοραμμένο ρούχο πάνω του. Ξενομανία και άκρατος εκμοντερνισμός στο φαγητό, τα ρούχα την μουσική, στη γλώσσα. Ποιος χορεύει σήμερα δημοτικά τραγούδια; Πόσοι γύρω απ´ το οικογενειακό τραπέζι μασούν αργά και συζητούν, αγαπιούνται; «Φαστ» εποχή, «φαίνεσθαι» εκ της Δυτικής Ευρώπης, εξ Αμερικής εκ των πάντων εκτός των εγχώριων προϊόντων.

Και αυτή η… αγάπη για το κράτος! «Σε κλέβω γιατί με κλέβεις»,  «σε βανδαλίζω, σε πληγώνω, σε κάνω γιατί δε με σέβεσαι, είμαι άνεργος, πεινάω λίγο ή πολύ δεν έχει σημασία, με φυλάκισες για έναν ιό, γιατί δεν φρόντισες να το αντιμετωπίσεις έγκαιρα!» Μύχιες σκέψεις, βαθμός βεβαιότητας ισχυρός με πιθανολόγηση υπαρκτή ωστόσο.

Αυτά υπάρχουν, θα πει ο ξένος παρατηρητής. αντισώματα έχεις; Την παιδεία μου, τον ανθρωπισμό μου-κάπου διάβασα για μια καταπληκτική έννοια «ο νέος ουμανισμός» βασισμένος σε έναν νέο ελλην. πνευματικό μεγαλοϊδεατισμό, αυτός που αφήνει την αριθμομέτρηση κεφαλών και πιάνει και σφυγμομέτρηση καρδιών. Αγάπη θέλει ο ξένος, όπως κι εγώ. φαγητό όπως και εγώ! Μνήμη έχω και ιστορική συνείδηση θ´ αποκτήσω εάν θυμηθώ ότι ο διασημότερος ξενιτεμένος ονομαζόταν Οδυσσέας και ήταν Έλληνας. Παράδερνε χρόνια και πάλεψε για μια πατρίδα, μια Ιθάκη. Σημεία ταύτισης ψάχνω, όχι διαχωριστικές γραμμές. Συγκρίνω πολιτισμούς, ο διαπολιτισμός, η οικουμενικότητα και η φιλοξενία εξάλλου είναι το ζητούμενο, όχι ο φανατισμός και η στοχοποίηση. Εθελοντικά εξάλλου δίνω ό,τι μου περισσεύει ή δεν περισσεύει, προσφέρω στον πρόσφυγα, κατανοώ το πάσης φύσεως διαφορετικό. Είμαι ανεκτικός.

Κατανοώ και την παράδοσή μου όμως. Αγαπώ τη γλώσσα μου, την εξελίσσω, δεν την κατακρεουργώ. Εγκλιματίζομαι στις συνθήκες της παγκόσμιας κοινότητας, χωρίς να απογυμνώνομαι από την εγχάρακτη ιδιόγλωσσά μου, την μοναδική μου ταυτότητα. Συμπορεύομαι, δεν μιμούμαι και πιστέψτε με πολλοί Έλληνες την τιμούν και την παράδοση και τη γλώσσα τους, βρίσκουν σ’ αυτές καταφύγιο, τις εξελίσσουν, αποποιούνται τον άκρατο ξενισμό. Ο τουρισμός, ειδικά ο εναλλακτικός με τις τόσες μορφές του- αγροτουρισμός, αθλητικός, πολιτιστικός τουρισμός- ίσως με μάθει ως κράτος κι ως πολίτη την έννοια της πολυπολιτισμικότητας και του πολιτισμικού συγκρητισμού, όχι την ισοπέδωση και τον κομφορμισμό μπροστά σε μια παγκόσμια δικτατορία… Εξάλλου αυτός είναι η «βαριά μας βιομηχανία»

Δείχνω, τέλος, εμπιστοσύνη στην Επιστήμη και στην Τεχνολογία, με κριτική πάντα ματιά, βοηθάω το κράτος μου στη δύσκολη στιγμή με την ελπίδα –πεθαίνει πάντα τελευταία εξάλλου-της ανταπόδοσης απ’ αυτό. Ένα κράτος πρόνοιας πάντα θα γίνεται σεβαστό απ’ τον πολίτη. Η πολιτική και κοινωνική μου συνείδηση, καλλιεργημένη απ’ την Οικογένειά μου και το σχολείο μου, και σμιλεμένη κι από μένα το ίδιο θα γίνει ίσως η απαρχή για μια νέα σχέση μεταξύ εμένα και του κράτους, αν δεν είναι ήδη.

Η Ελλάδα των αντιφάσεων, η Ελλάδα που πληγώνει και σε αρνιέται πρέπει να πάρει μια ευκαιρία ακόμα με τροχό κίνησης τα πόδια σου, με χέρια τα δικά σου χέρια, με μυαλά χωρίς διαρροές, εγκατεστημένα εδώ, να χτίσουν ένα «αύριο¨, θα τολμούσα να πω φτιαγμένο στα μέτρα μας, δικό μας…

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ:

Το προσωπικό ύφος και το α’ ενικό- α’ πληθυντικό ταιριάζουν σε ένα άρθρο σχολικής εφημερίδας γραμμένο από έφηβο, που του έχει ζητηθεί η γνώμη του. Το ίδιο και ο συναισθηματικά φορτισμένος λόγος.

Για να μεταφερθείτε στο αντίστοιχο κριτήριο αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Μεγαλοϊδεατισμός: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της συναδέλφου Γεωργοπούλου Μαρίας, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.