Τεχνητή & Συναισθηματική Νοημοσύνη Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)
Για να μεταφερθείτε σε κάποια άλλη ενότητα των Νέων Ελληνικών Γενικής Παιδείας της Γ’ Λυκείου επιλέξτε την αντίστοιχη σελίδα από το παρακάτω μενού:
Κείμενο Ι
Δρ. Σποκ εναντίον Ντέιτα
Ή
Όταν η γνώση δεν είναι αρκετή
Κατά τη δεκαετία του 1960, όταν σημειώθηκε η «γνωσιακή επανάσταση», το ενδιαφέρον της επιστήμης της ψυχολογίας επικεντρώθηκε στον τρόπο με τον οποίο ο ανθρώπινος εγκέφαλος καταγράφει και αποθηκεύει την πληροφορία, καθώς και στη φύση της νοημοσύνης. Εντούτοις, τα συναισθήματα δεν είχαν ακόμα μπει στο παιχνίδι. Η συμβατική άποψη μεταξύ των γνωστικών επιστημόνων υποστήριζε ότι η νοημοσύνη εμπεριέχει μια ψυχρή, ρεαλιστική επεξεργασία δεδομένων. Είναι πέραν της λογικής, θα λέγαμε, σαν τον Δρα Σποκ στο Σταρ Τρεκ[1], το αρχέτυπο των ψυχρών ψηφιολέξεων της πληροφορικής (ή μπάιτς) που διαχωρίζονται από το συναίσθημα, υιοθετώντας την ιδέα ότι οι συγκινήσεις δεν έχουν θέση στη νοημοσύνη και το μόνο που κάνουν είναι να συσκοτίζουν την εικόνα της νοητικής ζωής.
Οι γνωστικοί επιστήμονες που ενστερνίστηκαν αυτή την άποψη σαγηνεύθηκαν από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, θεωρώντας τους ως λειτουργικά πρότυπα νοημοσύνης και ξεχνώντας ότι, στην πραγματικότητα, ο εγκέφαλος επιπλέει μέσα σε ένα μπερδεμένο, παλλόμενο βούρκο νευροχημικών ουσιών, που σε τίποτα δε μοιάζει με την αποστειρωμένη, τακτοποιημένη σιλικόνη που γέννησε αυτό το σπουδαίο υποκατάστατο του μυαλού. Τα κυρίαρχα πρότυπα που δημιούργησαν οι γνωστικοί επιστήμονες σχετικά με τον τρόπο επεξεργασίας των πληροφοριών δεν μπόρεσαν να κατανοήσουν ότι η λογική καθοδηγείται από τα συναισθήματα και μπορεί και να πλημμυρίσει από αυτά.
Το γνωσιακό πρότυπο είναι, από αυτή την άποψη, μια φτωχή θεώρηση του νου, η οποία αποτυγχάνει να εξηγήσει τον κυκεώνα των συναισθημάτων που δίνουν γεύση στο πνεύμα. Για να επιμείνουν στην άποψη αυτή, οι ίδιοι οι γνωστικοί επιστήμονες αναγκάστηκαν να αγνοήσουν τη σημασία που μπορούσαν να έχουν για τα δικά τους νοητικά πρότυπα οι προσωπικές ελπίδες και οι φόβοι τους, οι συζυγικές τους συγκρούσεις και οι επαγγελματικές τους αντιζηλίες – αυτό το κύμα των συναισθημάτων που δίνει στη ζωή γεύση και ζωντάνια, και που κάθε στιγμή επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο (και πόσο καλά ή κακά) γίνεται η επεξεργασία μιας πληροφορίας.
Η μονόπλευρη επιστημονική θεώρηση μιας συγκινησιακά επίπεδης διανοητικής ζωής – που καθοδηγούσε τα τελευταία ογδόντα χρόνια την έρευνα πάνω στη νοημοσύνη – άρχισε σταδιακά να αλλάζει, καθώς η ψυχολογία αναγνώριζε βαθμιαία τον ουσιαστικό ρόλο του συναισθήματος στη σκέψη. Περισσότερο σαν τον χαρακτήρα του Δρα Σποκ στο Σταρ Τρεκ: Η Επόμενη Γενιά[2], η ψυχολογία έρχεται να εκτιμήσει τη δύναμη και τις αρετές των συναισθημάτων στη διανοητική ζωή, καθώς και τους κινδύνους που μπορεί να εγκυμονούν.
Εξάλλου, όπως ο Ντέιτα – ήρωας ρομπότ της ίδιας σειράς, που ξεκινώντας από το μηδέν αναπτύσσει σιγά – σιγά συναισθήματα – διαπιστώνει, η ψυχρή λογική αποτυγχάνει να βρει τη σωστή ανθρώπινη λύση. Το ανθρώπινο στοιχείο μας είναι εμφανέστατο στα συναισθήματά μας. Ο Ντέιτα προσπαθεί να αισθανθεί, ξέροντας ότι του λείπει κάτι ουσιαστικό, η καρδιά. Στερημένος από τη λυρική αίσθηση που φέρνει το συναίσθημα, ο Ντέιτα μπορεί να παίξει μουσική ή να γράψει ποίηση με εκπληκτική δεξιοτεχνία, αλλά αδυνατεί να νιώσει το πάθος τους.
Το μάθημα του Ντέιτα, που λαχταράει να ποθήσει ουσιαστικά, είναι ότι οι υψηλότερες αξίες της ανθρώπινης καρδιάς – η πίστη, η ελπίδα, η αφοσίωση, η αγάπη – απουσιάζουν εντελώς από την ψυχρή γνωσιακή άποψη. Τα συναισθήματα μας κάνουν πλούσιους. Ένα μοντέλο του νου που τα αφήνει απ’ έξω είναι ένας στερημένος νους.
«Η συναισθηματική νοημοσύνη», Daniel Goleman, σσ. 74-76, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 2009 (διασκευασμένο απόσπασμα)
[1] Γνωστή σειρά επιστημονικής φαντασίας της αμερικανικής τηλεόρασης
[2] Η νέα έκδοση της παλιότερης σειράς
Κείμενο ΙΙ
Τεχνητή Νοημοσύνη: Καθημερινή και δυνητική χρήση
Κείμενο ΙΙΙ
Το Μονόγραμμα
Έτσι μιλώ για σένα και για μένα
Επειδή σ’ αγαπώ και στην αγάπη ξέρω
Να μπαίνω σαν Πανσέληνος
Από παντού, για το μικρό το πόδι σου μες στ’ αχανή σεντόνια
Να μαδάω γιασεμιά – κι έχω τη δύναμη
Αποκοιμισμένη, να φυσώ να σε πηγαίνω
Μεσ’ από φεγγερά περάσματα και κρυφές της θάλασσας στοές
Υπνωτισμένα δέντρα με αράχνες που ασημίζουνε
Ακουστά σ’ έχουν τα κύματα
Πώς χαϊδεύεις, πώς φιλάς
Πώς λες ψιθυριστά το «τι» και το «ε»
Τριγύρω στο λαιμό στον όρμο
Πάντα εμείς το φως κι η σκιά
Πάντα εσύ τ’ αστεράκι και πάντα εγώ το σκοτεινό πλεούμενο
Πάντα εσύ το λιμάνι κι εγώ το φανάρι το δεξιά
Το βρεμένο μουράγιο και η λάμψη επάνω στα κουπιά
Ψηλά στο σπίτι με τις κληματίδες
Τα δετά τριαντάφυλλα, το νερό που κρυώνει
Πάντα εσύ το πέτρινο άγαλμα και πάντα εγώ η σκιά που μεγαλώνει
Το γερτό παντζούρι εσύ, ο αέρας που το ανοίγει εγώ
Επειδή σ’ αγαπώ και σ’ αγαπώ
Πάντα εσύ το νόμισμα κι εγώ η λατρεία που το εξαργυρώνει:
Τόσο η νύχτα, τόσο η βοή στον άνεμο
Τόσο η στάλα στον αέρα, τόσο η σιγαλιά
Οδυσσέας Ελύτης, από τη συλλογή Ποίηση, σ. 254, εκδ. Ίκαρος, 2008
Παρατηρήσεις
ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε συνοπτικά (70-80 λέξεις) την επιστημονική θεώρηση των γνωστικών ψυχολόγων της δεκαετίας του ‘60 και την προσωπική στάση που ακολούθησαν οι τελευταίοι ως αποτέλεσμα της θεώρησής τους, σύμφωνα με το Κείμενο 1.
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Β
Β1.
Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση το Κείμενο 1, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος (10 Μονάδες). Να τεκμηριώσετε τη θέση σας με μία (1) αναφορά στο κείμενο για κάθε απάντηση (5 Μονάδες).
α. Στο κείμενο αναφέρεται ότι η λογική θεώρηση των πραγμάτων στερείται της ανθρώπινης πλευράς για την επίλυση των προβλημάτων.
β. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η θεωρία των γνωστικών ψυχολόγων της δεκαετίας του ‘60 συμπεριέλαβε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης νοημοσύνης.
γ. Η γνωστική ψυχολογία της δεκαετίας του ‘60 υιοθέτησε μεθόδους της επιστήμης της πληροφορικής.
δ. Ο συναισθηματικός παράγοντας έχει μόνο θετική επίδραση στην ανθρώπινη σκέψη.
ε. Η ποιότητα της επεξεργασίας των δεδομένων από το ανθρώπινο μυαλό επηρεάζεται από το συναίσθημα.
Μονάδες 15
Β2.
Ταυτίζεται το Σχεδιάγραμμα (Κείμενο 2) με την επιστημονική θεώρηση των γνωστικών ψυχολόγων, όπως αυτή αναφέρεται στο Κείμενο 1; Ποιες δεξιότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου δεν περιλαμβάνονται και γιατί;
Μονάδες 10
Β3α. Ποιος είναι ο σκοπός του συγγραφέα στις δύο τελευταίες παραγράφους «Εξάλλου, όπως ο Ντέιτα … ένας στερημένος νους»; Να αναφέρετε δύο μέσα με τα οποία προσπαθεί να τον πετύχει, για να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.
Μονάδες 8
Β3β. Να βρείτε δύο στοιχεία που προσδίδουν αντικειμενικότητα στο ύφος του κειμένου 1.
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ Γ
Να διατυπώσετε το ερμηνευτικό σας σχόλιο για το Κείμενο 3, παρουσιάζοντας το κύριο, κατά τη γνώμη σας, θέμα του. Να συμπεριλάβετε στην απάντησή σας σχετικούς με το θέμα δείκτες του ποιήματος (150-200 λέξεις).
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Δ
Ποια είναι η σημασία της τεχνητής νοημοσύνης στη ζωή του ανθρώπου; Πιστεύετε ότι ελλοχεύουν κίνδυνοι από την πλήρη επικράτησή της; Με αφόρμηση τα Κείμενα 1 και 2 αποφασίζετε να γράψετε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στο προσωπικό σας ιστολόγιο με σκοπό να καταθέσετε την προσωπική σας άποψη (350 – 400 λέξεις).
Μονάδες 30
Για να δείτε τις ενδεικτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις του κριτηρίου επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:
Τεχνητή & Συναισθηματική Νοημοσύνη Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)-Απαντήσεις
Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις των συναδέλφων Μαρία Κασιμάτη και Ευαγγελία Χίντζιου, οι οποίες το παραχώρησαν στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Τις ευχαριστούμε από καρδιάς και τους ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική τους ζωή.
Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’ Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:
Η ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.
Υλικό για ΕΠΑ.Λ.
