
Εθελοντισμός Β Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) Απαντήσεις
Για να μεταφερθείτε σε κάποια άλλη ενότητα των Νέων Ελληνικών Γενικής Παιδείας της Γ’ Λυκείου επιλέξτε την αντίστοιχη σελίδα από το παρακάτω μενού:
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α
Ο δοκιμιογράφος πραγματεύεται στο συγκεκριμένο απόσπασμα την ηθική εξέλιξη του ανθρώπου. Αρχικά, διαπιστώνει ότι η έλλειψη προόδου με το πέρασμα των χρόνων προκαλεί προβληματισμό επισημαίνοντας ότι στη νεότερη ευρωπαϊκή ιστορία η ανηθικότητα δεν προκαλεί τύψεις και ενοχές, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, αλλά παρατηρείται αδιαφορία. Επομένως, καταλήγει στο συμπέρασμα πως ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να μην είναι περισσότερο ανήθικος είναι όμως πιο αδιάφορος από αυτόν του παρελθόντος.
ΘΕΜΑ Β
Β1.
α. Λ 3η§ «Παραδοσιακά ο αλτρουισμός ορίζεται ως μια εθελοντική ενέργεια – πράξη, η οποία είναι ευεργετική για τον αποδέκτη, αλλά εκτελείται από τον αλτρουιστή με κάποιο κόστος. Ο ορισμός αυτός αποκλείει κάθε ευγένεια και προθυμία για βοήθεια που εκδηλώνεται χωρίς αξιοσημείωτο κόστος».
β. Σ 3η§ «Ωστόσο, σε μια κοινωνική ομάδα, μεγάλο μέρος της συμπεριφοράς συνίσταται σε πράξεις ευγένειας και αβρότητας οι οποίες τελούνται χωρίς κανένα αισθητό κόστος. Και αυτό ακριβώς το είδος συμπεριφοράς δεν είναι μόνο πολύ σημαντικό για τη συνοχή μιας κοινωνικής ομάδας, αλλά ανοίγει επίσης ένα πέρασμα προς τον αυστηρά ορισμένο αλτρουισμό».
γ. Λ 4η§ «Στην αλτρουιστική τάση των διάφορων ατόμων καταφαίνεται μεγάλη ποικιλότητα. Περιστασιακά, θα συναντήσουμε ένα άτομο με εξαιρετική διάθεση για αυθόρμητη ευγένεια, αλτρουισμό, γενναιοδωρία και συνεργατικότητα. Οι δε οικογένειες στις οποίες εμφανίζονται τα άτομα αυτά επιμένουν πάντοτε ότι τα συγκεκριμένα άτομα ήταν έτσι από τη νηπιακή τους ηλικία. Αλλά γνωρίζουμε, επίσης, ότι υπάρχει και το αντίθετο άκρο, η διαταραχή της αντικοινωνικής προσωπικότητας. Πολλοί εγκληματίες έχουν μια τέτοια παθολογική προδιάθεση, και κάθε προσπάθεια διαπαιδαγώγησης αποδεικνύεται συνήθως μάλλον ανεπιτυχής με τέτοια άτομα. Τα περισσότερα άτομα, ωστόσο, βρίσκονται κάπου ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα. Αποκτούν την πραγματική ηθική μέσω της μάθησης».
δ. Σ 5η§ «Οι κήρυκες του εθελοντισμού και των ηθικών αρχών για την ανθρωπότητα έδωσαν δύσκολους και επίπονους αγώνες, διότι η εγγενής καχυποψία και η εχθρική διάθεση προς τους ξένους δύσκολα υπερνικούνται».
ε. Λ 6η§ «Η προκατάληψη απέναντι στους παρείσακτους, η οποία αποτελεί ίσως τον μείζονα λόγο για τη μη παγκόσμια αποδοχή μιας ευρέως εννοούμενης ανθρώπινης ηθικής, ξεπερνιέται σταδιακά με ορισμένες βασικές κοινωνικές αρχές, όπως η ισότητα, η δημοκρατία, η ανοχή και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αρκετές από τις μεγαλύτερες θρησκείες του κόσμου ασκούν με επιτυχία την ηθική διαπαιδαγώγηση˙ και όπου οι θρησκείες αυτές έχουν αποτύχει, όπως στην αποτροπή των δύο φοβερών παγκόσμιων πολέμων, μπορούμε να ευελπιστούμε ότι ο κόσμος έχει διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος».
Β2.α.
- Πρόθεση του συγγραφέα: να πείσει, να υποστηρίξει τις θέσεις του.
- Τρόπος ανάπτυξης: παραδείγματα α.«…με ορισμένες βασικές κοινωνικές αρχές, όπως η ισότητα, η δημοκρατία, η ανοχή και τα ανθρώπινα δικαιώματα», β. «…και όπου οι θρησκείες αυτές έχουν αποτύχει, όπως στην αποτροπή των δύο φοβερών παγκόσμιων πολέμων»
- Με τα παραδείγματα αποσαφηνίζει και τεκμηριώνει τις θέσεις του, γίνονται εύληπτες και κατανοητές, μεταδίδει το μήνυμά του με άμεσο, ζωντανό και παραστατικό τρόπο.
Β3. α. Ρόλος ερωτήσεων στην πρώτη παράγραφο:
- Θέτουν το θέμα του κειμένου.
- Εκφράζουν απορία και προβληματίζουν τον αναγνώστη. Προσελκύουν το ενδιαφέρον και την προσοχή του.
- Συμβάλλουν στη συνοχή του κειμένου.
- Δίνουν αμεσότητα, ζωντάνια και παραστατικότητα στον λόγο, καθώς δίνεται η αίσθηση διαλόγου (ερώτηση – απάντηση) και το κείμενο αποκτά επικοινωνιακό τόνο, θεατρικότητα, δραματικότητα.
β. Ευθύς λόγος: «Είναι στα χρόνια μας ηθικά πιο διεφθαρμένος ο άνθρωπος από άλλοτε; Ή επειδή έχει λυτρωθεί από τις προλήψεις έγινε λιγότερο υποκριτικός και, επομένως, τιμιότερος;»
Μετατροπή σε πλάγιο: Ο συγγραφέας αναρωτιέται αν είναι στα χρόνια μας ηθικά πιο διεφθαρμένος ο άνθρωπος από άλλοτε. Ή επειδή έχει λυτρωθεί από τις προλήψεις έγινε λιγότερο υποκριτικός και, επομένως, τιμιότερος.
Αλλαγή στο ύφος: Η μετατροπή από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο δείχνει ότι ανάμεσα στα λόγια που ειπώθηκαν σε ευθύ λόγο παρεμβάλλεται η φωνή κάποιου άλλου προσώπου, που μεταφέρει τα λόγια αυτά από τη δική του οπτική. Επομένως, η αμεσότητα που διακρίνει τον ευθύ λόγο χάνεται κατά τη μεταφορά του σε πλάγιο.
Β4.
Σημεία στίξης
- Ερωτηματικό: «Μήπως όμως η εντύπωση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι άλλοτε οι άνθρωποι έπρεπε και ήξεραν να κρύβουν τις παρεκτροπές τους, ενώ στην εποχή μας οι προφυλάξεις του είδους τούτου έγιναν περιττές και όλα έρχονται στην επιφάνεια;»
- Αποσιωπητικά: «Όχι η καταπάτηση των ηθικών κανόνων (immoralite), αλλά η αδιαφορία προς τους ηθικούς κανόνες (ammoralite) του σύγχρονου ανθρώπου δείχνει τη βαθιά ηθική κρίση που περνά…»
Σχήματα λόγου στη σημασία των λέξεων
- Παρομοίωση: «Είναι διάχυτη η αντίληψη ότι έκλυση των ηθών σαν τη σημερινή δύσκολα θα μπορούσαμε να συναντήσουμε σ’ άλλη περίοδο της ιστορίας».
- Μεταφορά: «Αν γνωρίζαμε όμως καλύτερα τους παλαιότερους καιρούς, που από την απλοϊκότητα τους φανταζόμαστε παραδεισιακούς».
- Προσωποποίηση: «…τέτοια που ο νεοευρωπαϊκός πολιτισμός, με τους τέσσερις αιώνες της ιστορίας του, πρώτη φορά ζει σε τόσο πλάτος και τόση ένταση».
Σημεία στίξης
- Ερωτηματικό: «Μήπως όμως η εντύπωση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι άλλοτε οι άνθρωποι έπρεπε και ήξεραν να κρύβουν τις παρεκτροπές τους, ενώ στην εποχή μας οι προφυλάξεις του είδους τούτου έγιναν περιττές και όλα έρχονται στην επιφάνεια;»
- Αποσιωπητικά: «Όχι η καταπάτηση των ηθικών κανόνων (immoralite), αλλά η αδιαφορία προς τους ηθικούς κανόνες (ammoralite) του σύγχρονου ανθρώπου δείχνει τη βαθιά ηθική κρίση που περνά…»
Σχήματα Λόγου στη σημασία των λέξεων
- Παρομοίωση: «Είναι διάχυτη η αντίληψη ότι έκλυση των ηθών σαν τη σημερινή δύσκολα θα μπορούσαμε να συναντήσουμε σ’ άλλη περίοδο της ιστορίας».
- Μεταφορά: «Αν γνωρίζαμε όμως καλύτερα τους παλαιότερους καιρούς, που από την απλοϊκότητα τους φανταζόμαστε παραδεισιακούς».
- Προσωποποίηση: «…τέτοια που ο νεοευρωπαϊκός πολιτισμός, με τους τέσσερις αιώνες της ιστορίας του, πρώτη φορά ζει σε τόσο πλάτος και τόση ένταση».
ΘΕΜΑ Γ
Θέμα: Η αγάπη και η αξία της στο χρόνο.
- Η σχέση της ύλης και του πνεύματος.
- Ο ατομικισμός και η αδιαφορία προς τον συνάνθρωπο.
- Η αναγνώριση των σημαντικών αξιών και η προσπάθεια διαφύλαξής τους απαιτεί εμπειρία.
Στην ανάπτυξη του ερμηνευτικού σχολίου προσέχουμε πάντοτε να κάνουμε αναφορές στο κείμενο, να στηρίζουμε την ερμηνεία μας σε κειμενικούς δείκτες με παραδείγματα από αυτό και ο λόγος μας να διακρίνεται από συνοχή και αλληλουχία.
Για την ανάπτυξη του ερμηνευτικού σχολίου μπορεί να γίνει αναφορά στους παρακάτω κειμενικούς δείκτες:
- Λογοτεχνικό Γένος / Είδος: Παραμύθι: Βασικός στόχος του παραμυθιού είναι η περιγραφή της κοινής εμπειρίας της ανθρώπινης ύπαρξης, στο χώρο και στο χρόνο, μέσα από τον κόσμο της φαντασίας.
- Τίτλος: «Το νησί των συναισθημάτων»
- Αφήγηση
- Διάλογος
- Δομή / Πλοκή: Στα αφηγηματικά κείμενα, η δομή συνίσταται στον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται τα γεγονότα της ιστορίας σε μια συγκεκριμένη σειρά (πλοκή). Βασικός μοχλός εξέλιξης της πλοκής είναι η δράση των χαρακτήρων (οι επιθυμίες, τα κίνητρα της δράσης τους, οι συγκρούσεις με το περιβάλλον, εμπόδια στην εκπλήρωση των επιθυμιών τους και η τελική έκβαση της δράσης). Ό,τι δίνει ώθηση στην ιστορία ονομάζεται «στοιχείο πλοκής».
- Χαρακτήρες / Συναισθήματα
- Εικόνες
ΘΕΜΑ Δ
Είδος κειμένου: Άρθρο
Πομπός: Μαθητής / Μαθήτρια
Μέσο: Εφημερίδα πανελλαδικής κυκλοφορίας
Αποδέκτης: Ευρύ αναγνωστικό κοινό
Όριο λέξεων: 350 λέξεις
Χαρακτηριστικά κειμενικού είδους
- Τίτλος: Προενημέρωση / προϊδεασμός, επιγραμματικός τίτλος, ουδέτερος ή με σχόλιο. Πρέπει να αντιστοιχεί προς το περιεχόμενο του κειμένου (περιεκτικός) και συγχρόνως να προσελκύει τον αναγνώστη (ευρηματικός: ποιητική λειτουργία της γλώσσας, σχολιαστικά σημεία στίξης).
- Πρόλογος: Αφόρμηση από την επικαιρότητα.
- Τρόπος πειθούς: Επίκληση στη λογική με επιχειρήματα και τεκμήρια.
- Κυριαρχεί η αναφορική λειτουργία της γλώσσας.
- Ύφος σοβαρό, ρεαλιστικό και αντικειμενικό (χρήση γ` ενικού, γ` πληθυντικού προσώπου και α` πληθυντικού).
Τίτλος: «Διδάσκοντας» τον εθελοντισμό!
Πρόλογος: Αφόρμηση από ένα επίκαιρο γεγονός
- Παραδείγματα που αποδεικνύουν την κρίση των ηθικών αξιών και των επιπτώσεων της κρίσης αυτής στη ζωή του ανθρώπου (μπορούν να αξιοποιηθούν στοιχεία από τα κείμενα αναφοράς π.χ. κοινωνικός αποκλεισμός).
- Η επίλυσή τους προϋποθέτει την πρόταξη του κοινού καλού, την ανάπτυξη της κοινωνικής συνείδησης, την καλλιέργεια του συνεργατικού πνεύματος και την ενίσχυση της δημοκρατίας.
- Η εθελοντική δράση εκπληρώνει το ανθρωπιστικό ιδεώδες. Αναγκαία η εκδήλωσή της.
Ζητούμενο: Θεωρείτε ότι η αλτρουιστική τάση είναι έμφυτη ή επίκτητη ιδιότητα;
Θέση του συγγραφέα του κειμένου I: «Τα περισσότερα άτομα, ωστόσο, βρίσκονται κάπου ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα. Αποκτούν την πραγματική ηθική μέσω της μάθησης».
Η εθελοντική τάση μπορεί να θεωρηθεί εγγενής ιδιότητα που εκδηλώνεται από τα πρώιμα στάδια της ανάπτυξης του ανθρώπου. Ωστόσο, για την ενίσχυση της εθελοντικής δράσης απαραίτητη είναι η παρότρυνση από τους φορείς της αγωγής και κοινωνικοποίησης, την οικογένεια και το σχολείο.
Ρόλος οικογένειας
- Καλλιέργεια ανθρωπισμού στοχεύοντας στην ηθική αρτίωση του ατόμου.
- Διάλογος για σημαντικά προβλήματα της κοινωνίας, ώστε να ευαισθητοποιηθεί, να ενδιαφερθεί και να δραστηριοποιηθεί προσφέροντας οικειοθελώς τις υπηρεσίες του.
- Γονείς σωστά πρότυπα με το παράδειγμά τους, εθελοντική δράση ως ατομική πρωτοβουλία ή συμμετοχή σε εθελοντικές οργανώσεις.
Ρόλος σχολείου
- Παροχή ανθρωπιστικής παιδείας και στήριξη των αντίστοιχων μαθημάτων.
- Ανάδειξη της αναγκαιότητας του εθελοντισμού στη σύγχρονη εποχή.
- Προβολή της δράσης των εθελοντικών οργανώσεων.
- Δημιουργία περιβαλλοντικών ομάδων. Παρότρυνση για ανάληψη πρωτοβουλιών από τις μαθητικές κοινότητες.
- Ημερίδες και ομιλίες για τον ρόλο του εθελοντισμού στην κοινωνία.
Επίλογος
- Επιτακτική ανάγκη για εθελοντική δράση στη σύγχρονη εποχή λόγω των πολλών και σύνθετων προβλημάτων.
- Ο εθελοντισμός αποτελεί το αντιστάθμισμα στην κυριαρχία της παθητικότητας και της αδιαφορίας.
- Σημαντική η προσφορά του στην διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. Συλλογική ανάληψη ευθύνης.
Για να μεταφερθείτε στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:
Κριτήριο Αξιολόγησης Εθελοντισμός Β
Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της συναδέλφου Μαρίας Μποβολή, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.
Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’ Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:
Η ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.