Ερμηνευτικό Σχόλιο: Πεζό Κείμενο (Ενδεικτική Προσέγγιση)

Ερμηνευτικό Σχόλιο: Πεζό Κείμενο (Ενδεικτική Προσέγγιση)

Και βγαίνω πάλι στη λεωφόρο. Μαγαζιά, βιτρίνες, ρεκλάμες, φωτεινές επιγραφές – αυτά που αγαπάω. Το μεγάλο θέατρο της κοινωνία της κατανάλωσης, που λένε στο καφενείο. Ό,τι ποθείτε θα το βρείτε εδώ. Και δεν είναι ακριβώς αυτό που ποθείτε μονάχα, αυτό που θα βρείτε. Είναι το μεγάλο θέατρο που το παίζουμε όλοι, που μας παίζουν όλοι, που τους παίζουμε όλους.

Αυτό για το θέατρο δεν το’ παν στο καφενείο, είναι από κείνα που τα βρίσκω μονάχος μου. Οι σοφοί μας τα λένε κάπως αλλιώς – μας κάνει τάχα κακό, μας διαφθείρουν με τη σπατάλη, την αφθονία, την αχρηστία των πραγμάτων που βρίσκονται εδώ. Το νέον όπιον των λαών – το λέει ο Γιαννόπουλος.

Και να με και γω με το όπιόν μου. Στέκομαι μπροστά σ’ αυτές τις γεμάτες, τις ωραίες βιτρίνες, χαζεύω, μαγεύομαι, τις αφήνω να με διαφθείρουν όσο θέλουν. Κοιτάζω τα είδη τους, μελετάω τα σχήματα και τα χρώματα, σκέφτομαι τις ποιότητες, τα υλικά τους, βλέπω τις τιμές τους, τις λογαριάζω με τα μεροκάματα τα δικά μας. Είμαι καταναλωτής. Για τους σοφούς μας του καφενείου σημαίνει πως διαλύομαι, αλλοτριώνομαι, λένε, μέσα στους άλλους. Για μένα τέτοιαν ώρα στη λεωφόρο, που δεν έχω πουθενά να πάω – είμαι καταναλωτής θα πει πως υπάρχω. Υπάρχω μέσα στους άλλους. Έχω στην τσέπη μου τα λεφτά μου – μοιράζομαι τη ζωή μας, ας λένε πως είναι ψεύτικη, ας είναι και θέατρο μόνο.

Κοιτάζω, λοιπόν, όσο θέλω, κάνω μια και μπαίνω και στο κατάστημα. Μπορώ να διαλέξω – για μένα το’ χουν αυτό το κατάστημα. Διαλέγω. Δε με ρωτάει κανένας ποιος είμαι, που τα βρήκα τα λεφτά μου, με περιμένουνε να διαλέξω – πρέπει να με περιμένουν. Σούζα. Είναι η δική τους η νόρμα. Και σκέφτομαι εδώ πως ένας μας να παραβιάσει τη νόρμα του, όλος αυτός ο μηχανισμός, το σύστημα της παραγωγής και της κατανάλωσης γκρεμίζεται αμέσως. Και δεν αφήνουν βέβαια κανέναν να μην κρατάει τη νόρμα του. Μα δεν αφήνουμε κι εμείς οι άλλοι τους άλλους. Αυτή η πωλήτρια εδώ πρέπει να στέκεται σούζα μπροστά μου – βάζω τις φωνές αλλιώς – αύριο τη διώχνουν, όπως διώξανε τη Σπανιόλα. Έτσι γίνεται το σύστημα, έτσι γίνεται και το πλέγμα που το κρατάει – το κρατάμε – κ’ είμαστε όλοι μέσα.

Το πρόσεξες; Εδώ στη λεωφόρο η σοφία μου τετραπλασιάζεται κάθε βράδυ.

Μα – στάσου λιγάκι, να τελειώσουμε με το κατάστημα. Μπορώ να φύγω χωρίς ν’  αγοράσω – απλούστατα δεν αποφάσισα. Είναι δικαίωμά μου- δημοκρατικό κι αναφαίρετο. Πρέπει να με καλησπερίσουν, να μου χαμογελάσουν που φεύγω. Είναι καθήκον τους – κοινωνικό κι απαράβατο. Αποφασίζω; Πρέπει να μου δώσουν αυτό που ζητάω. Και τ’ αγοράζω. Ξυραφάκια, καθρεφτάκι, κρίκους, ωραίους για τα κλειδιά – που δε έχω – σβηστήρια – που δεν μου χρειάζονται  – ένα σβηστήρι παρακαλώ, για τα σχέδιά μου- μαλακό- κορδόνια για τα παπούτσια, κανένα μαντίλι από κάποτε, κανένα σαπούνι. Μου το τυλίγουν ωραία- ωραία σε χαρτιά χρωματιστά – σπατάλη, λέω. Μου τα βάζουνε κάποτε σε μια σακουλίτσα νάιλον – άλλη σπατάλη. Και τότε σκέφτομαι εγώ πως η σπατάλη γίνεται βέβαια για να μπορούνε να ζούνε μέσα στο σύστημα οι βιομηχανίες αυτές που φκιάχνουν τις άχρηστες σακουλίτσες. Και το σύστημα – τι είναι το σύστημα; Εκεί πια τα μπερδεύω λιγάκι.

Παίρνω τη σακουλίτσα μου και καμαρώνω που φεύγω κρατώντας τα ψώνια μου. Όταν γυρίσω στο σπίτι θα τα πετάξω στο συρτάρι του κομοδίνου – γέμισε από τέτοια. Έχουν δίκιο, σκέφτομαι τότε, οι σοφοί μας του καφενείου. Τι μου χρειάζονται αυτά που αγοράζω; Τίποτα. Και μένει μονάχα πως αυτοί δε νιώθουν τη χαρά τη δική μου που τ’  αγοράζω – εγώ δεν βρίσκω καμία καλύτερη. Μα, όπως και να το πεις, εντστασιόν κι από δω. Τέλος γι’ απόψε και με το θέατρο, την κοινωνία της κατανάλωσης, το βραδινό μου περίπατο στον παράδεισο της αφθονίας.

Και ξαναβγαίνω στη λεωφόρο. Η μέρα μου πέρασε. Το μεροκάματο το  ’βγαλα. Τη βιτρίνα μου την κοίταξα πάλι. Τα ψώνια μου τα’ άχρηστα τα   ’κανα, σκούντησα με τον αγκώνα μου δυο – τρεις και τους είπα εντσιούλντιγκουνγκ, ευγενέστατος. Τις σοφίες μου τις ξανάπα, τις ξανασκέφτηκα. Και μένει ακόμα αυτό το κάτι που θέλω ακόμα να κάνω. Και δεν το ξέρω. Μονάχο του δεν έρχεται, με το δικό μου το μυαλό δεν το βρίσκω, κανένας δεν είναι να μου το δώσει.  Και σκέφτομαι πάλι- έτσι είναι αυτός ο δικός μας, ο σημερινός μας ο κόσμος, όλα μας τα’ χει φκιασμένα, κανονισμένα, δε λείπει τίποτα – τον εαυτό σου μονάχα δεν ξέρεις τι να τον κάνεις.  Και κείνο το κάτι μένει ανεκπλήρωτο. Κάθε βράδυ.

Απόσπασμα από το «Διπλό βιβλίο» του Δημήτρη Χατζή Εκδ. Ροδακιό.

Το ερμηνευτικό σχόλιο στη Λογοτεχνία, ενδεικτική ανάλυση ερμηνευτικού σχολίου. Το απόσπασμα βρίσκεται στο βοήθημα των συναδέλφων Μαρίας Δ. Πετροπούλου και Σοφίας Ι. Μαργαρίτη, εκδόσεις (Ενότητα 6^η Κατανάλωση – καταναλωτισμός).

1. Διαβάζουμε αρκετές φορές το απόσπασμα προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσουμε το κεντρικό θέμα του.
2. Αναλύουμε την κεντρική ιδέα και σχολιάζουμε μέσω των κατάλληλων (τριών τουλάχιστον) κειμενικών δεικτών, περιεχομένου ή μορφής (θα ήταν προτιμότερο)  οι οποίοι θα το αναδεικνύουν.
3. Κάνουμε και κειμενικές αναφορές (δηλαδή αυτούσια καταγραφή αποσπασμάτων εφόσον πρόκειται για πεζογράφημα), σημειωτέον πως δεν συμπεριλαμβάνονται στο όριο λέξεων.
4. Καταγράφουμε την προσωπική μας άποψη (περιεκτικά) είτε ζητείται, είτε όχι.
5. Προσέχουμε, ιδιαιτέρως, τη δομή (συνοχή, αλληλουχία και συνεκτικότητα των νοημάτων), καθώς και την έκφρασή μας. Δεν υπερβαίνουμε το δοθέν όριο λέξεων.

Ποιο θεωρείτε πως είναι το κεντρικό θέμα του αποσπάσματος; Αξιοποιώντας τρεις τουλάχιστον κειμενικούς δείκτες του αποσπάσματος να τεκμηριώσετε την απάντησή σας, παραθέτοντας και την προσωπική σας άποψη. (150 – 200 λέξεις).

Μονάδες 15

Θέμα του αποσπάσματος αποτελεί η αδυναμία του ατόμου να αντισταθεί στον καταναλωτισμό. Μέσα από εικόνες συνειδητοποιούμε την ανάλογη αδυναμία του ήρωα, ο οποίος απεικονίζεται να περιφέρεται εκστασιασμένος από βιτρίνα σε βιτρίνα, ενώ με τη χρήση του α΄ ενικού προσώπου και του ενεστώτα επισημαίνεται η θυματοποίηση και η αυτοπαγίδευσή του στην αέναη και επαναλαμβανόμενη διαδικασία της αγοράς. («Και βγαίνω πάλι στη λεωφόρο. Μαγαζιά, βιτρίνες, ρεκλάμες, φωτεινές επιγραφές – αυτά που αγαπάω» / «Και ξαναβγαίνω στη λεωφόρο.»). Τα έντονα αλλά και ανάμικτα συναισθήματά του – από τη μια νιώθει ικανοποιημένος και κομπάζει για τις αγορές και από την άλλη, αντιλαμβανόμενος την αχρηστία αυτών των αγαθών, δηλώνει μετανιωμένος και απογοητευμένος – αισθητοποιούνται με τη χρήση του βραχυπερίοδου λόγου – των σύντομων κοφτών προτάσεων («Παίρνω τη σακουλίτσα μου και καμαρώνω που φεύγω κρατώντας τα ψώνια μου.» /« Όταν γυρίσω στο σπίτι θα τα πετάξω στο συρτάρι του κομοδίνου – γέμισε από τέτοια.»/ «Τα ψώνια μου τα’ άχρηστα»). Μάλιστα, στο τέλος του αποσπάσματος, όπου η απογοήτευσή του κορυφώνεται (κλιμάκωση συναισθημάτων) καταλήγοντας να αισθάνεται υπαρξιακό κενό («τον εαυτό σου μονάχα δεν ξέρεις τι να τον κάνεις. Και κείνο το κάτι μένει ανεκπλήρωτο. Κάθε βράδυ.»). Τέλος, η αντιφατική στάση, η εσωτερική διαμάχη και το αδιέξοδο του ήρωα διαφαίνεται και μέσω των ρητορικών ερωτήσεων, οι οποίες υποκρύπτουν και μια ειρωνική διάθεση («Τι μου χρειάζονται αυτά που αγοράζω; Τίποτα.»).

Κατά τη γνώμη μου η κατοχή υλικών αγαθών θα μπορούσε να προσφέρει στον άνθρωπο μια άνετη και ποιοτική ζωή. Όταν, όμως, γίνεται αυτοσκοπός τον εγκλωβίζει σε ένα φαύλο κύκλο αδιάλειπτων αγορών ενισχύοντας τη φιλαυτία και τον ναρκισσισμό του, ενώ οι ανθρώπινες σχέσεις φθείρονται και καθορίζονται από διαφορετικά κριτήρια. Μετατρέπεται σε πάθος και όλα τα πάθη όταν γίνονται ανεξέλεγκτα υποδουλώνουν τον άνθρωπο, απομειώνοντας την αξία και την αξιοπρέπειά του.

208 λέξεις

Για να δείτε την ακολουθούμενη προσέγγιση σε ποιητικό κείμενο επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Ερμηνευτικό Σχόλιο: Ποιητικό Κείμενο (Ενδεικτική Προσέγγιση)

Η παραπάνω ενδεικτική ανάλυση, σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου, εκπονήθηκε από τη συνάδελφο- συγγραφέα Πετροπούλου Μαρία, η οποία την παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.