Ρατσισμός Γ Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) Απαντήσεις

ΘΕΜΑ Α

Το άρθρο αναφέρεται στην εκδήλωση κοινωνικού ρατσισμού από νέους. Αυτή η μορφή ρατσισμού στρέφεται εναντίον ανθρώπων που αποκλίνουν από τα προβαλλόμενα πρότυπα εξωτερικής ομορφιάς και οφείλεται στον ναρκισσισμό της ανάλγητης  εποχής μας, στην κυριαρχία της εικόνας που προβάλλει συγκεκριμένα πρότυπα, στην αδιαφορία πολιτικών παρατάξεων, ανθρωπιστικών οργανώσεων και κινημάτων απέναντι στο  πρόβλημα, στην κυριαρχία αποκλειστικά οικονομικών κριτηρίων και στην ανικανότητα των προηγούμενων γενεών να μεταδώσουν ανθρωπιστικές αξίες στους νέους.

ΘΕΜΑ Β

Β1. α = Λάθος, β = Λάθος, γ = Σωστό, δ = Σωστό. Ε= Σωστό

Β2.

α. Η Ντέμπορα Οντόνγκ αμφισβητεί το ότι μπορούμε να εντοπίσουμε το ρατσισμό στην καθημερινή μας ζωή και αιτιολογεί το γεγονός λέγοντας πως ο ρατσισμός είναι ένα πολύπλοκο κοινωνικοπολιτικό σύστημα που λειτουργεί σε  τεράστιο βάθος χρόνου και γι αυτό έχει εμπεδωθεί στις συνειδήσεις των λευκών ανθρώπων. Υποκινείται από τα συμφέροντα των λευκών και γι αυτό κι αυτοί συνειδητά ή ασυνείδητα επωφελούνται από το ρατσισμό.

β . Η Ντέμπορα Όντονγκ είναι έγχρωμη Ελληνίδα ηθοποιός. Σε  συνέντευξή της στην Ξένια Κουναλάκη (28/06/2020 για την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ») παρουσιάζει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας έγχρωμος ηθοποιός στην Ελλάδα καθώς υποχρεώνεται να παίξει συγκεκριμένους ρόλους υπηρετριών ή μεταναστών, υποχρεώνεται να μιλά σπαστά ελληνικά ή σε ρόλους γελοιοποίησης. Εκτός του γεγονότος ότι δεν προτιμώνται οι έγχρωμοι καλλιτέχνες να αποδώσουν ρόλους λευκών χαρακτήρων, όπως συμβαίνει σε άλλα κράτη, το τελευταίο διάστημα υπάρχει και η ανεργία. Στη μαρτυρία της κυρίαρχο ρόλο ως σχήμα λόγου παίζει η μεταφορά. Έτσι, στη φράση: «δεν έχουν να παλέψουν και με το χρώμα του δέρματός τους», τονίζεται πως οι έγχρωμοι ηθοποιοί έχουν να αντιμετωπίσουν μαζί με την ανεργία που πλήττει τους υπόλοιπους καλλιτέχνες και την δυσκολία να βρουν ρόλους λόγω της κυριαρχίας στερεοτύπων. Επίσης, με τη μεταφορά: «λευκή κυριαρχία» τονίζεται το γεγονός πως στην πατρίδα μας δεν δίνεται χώρος έκφρασης  στους έγχρωμους ηθοποιούς. Τέλος, στη φράση : «Η τέχνη την οποία με περηφάνια υπηρετώ έχει τη δύναμη να γκρεμίσει ανόητα στερεότυπα που αφορούν το χρώμα της επιδερμίδας», η ηθοποιός δηλώνει την πίστη της ότι μέσα από την ίδια την Τέχνη που υπηρετεί θα μπορέσει να ανατρέψει τα κυρίαρχα στερεότυπα.

Β.3.α.  Η παρένθεση: (εν μέρει κληρονομημένες, εν μέρει αναδυόμενες) αποτελεί ένα σχόλιο του αρθρογράφου με το οποίο προσπαθεί να εξηγήσει την προέλευση της νοοτροπίας και των συμπεριφορών των ανθρώπων που επιδεικνύουν κοινωνικό ρατσισμό. Με τον τρόπο αυτό αναδεικνύει τα εγγενή προβλήματα της κοινωνίας μας που από τη μια εξακολουθεί να αναπαράγει και από την άλλη επιτρέπει την ανάδυση ρατσιστικής κουλτούρας. Το θαυμαστικό στη φράση: «Ζωή παρά φύσιν, κατά μία έννοια!» θέλει να δηλώσει από τη μια την αντίθεση του αρθρογράφου στη στάση ζωής που υπαγορεύει  να υποβάλλονται σε «πόνους και έξοδα» όσοι απέχουν από τα προβαλλόμενα πρότυπα ομορφιά για να μπορέσουν να τα πλησιάσουν  και από την άλλη εκφράζει την αγανάκτηση και την αποδοκιμασία του απέναντι σ΄ αυτήν την επιλογή που θεωρεί πως είναι αντίθετη με την φύση.

β. Ο τίτλος του Κειμένου 2 είναι παρμένος μέσα από το ίδιο το κείμενο  και μάλιστα είναι πρόταση που είπε το πρόσωπο που έδωσε τη συνέντευξη. Προτείνεται από την Οντόγκ μαύροι ηθοποιοί να παίζουν ρόλους χαρακτηρισμένους για λευκούς και θεωρεί ότι αυτό θα αποτελέσει ένα βήμα για να αντιμετωπιστεί ο αποκλεισμός των έγχρωμων καλλιτεχνών. Ο τίτλος εναρμονίζεται πλήρως με το περιεχόμενο του κειμένου που αποτελεί μια μαρτυρία για τα βιώματα ενός έγχρωμου ατόμου και μάλιστα καλλιτέχνη στην Ελλάδα σήμερα και αποτελεί μια πρόταση άμβλυνσης του φαινομένου. Στον τίτλο υπάρχει σχόλιο που αποδεικνύεται με τη χρήση του θαυμαστικού και υποδηλώνει μια αισιόδοξη ματιά και μια ελπίδα βελτίωσης της θέσης των  έγχρωμων καλλιτεχνών στην Ελλάδα.

ΘΕΜΑ Γ

Το ποίημα της Μάγιας Αγγέλου «Still Rise»  αναφέρεται στο πείσμα, στην αγωνιστικότητα και στο αδάμαστο πνεύμα των ανθρώπων που κάποιοι προσπάθησαν να υποτάξουν και να εκμεταλλευτούν. Μιλά για τους έγχρωμους ανθρώπους αλλά και γενικότερα γι αυτούς που είναι διαφορετικοί και έχουν αντιμετωπίσει τη διαστρέβλωση της ιστορίας και το ψεύδος, αλλά οι ίδιοι επιμένουν να σηκώνονται ψηλά και σαν τον ήλιο λαμπρά να ανατέλλουν. Απέναντι στην καχυποψία και την αμηχανία που αντιμετωπίζουν απαντούν με ελπίδα και χαρά (Η χρήση επάλληλων ρητορικών ερωτήσεων δημιουργεί ένταση και δύναμη στο λόγο και επιτείνει το συναίσθημα της αδάμαστης αγωνιστικότητας που εκφράζει η ποιήτρια:  Μήπως η ευφορία μου σας αναστατώνει;

Γιατί με θλίβετε;

Μήπως επειδή περπατάω 

σα να έχω πετρελαιοπηγές

που ξεχύνονται στο σαλόνι μου;)

Απέναντι σε όσους θέλουν να τους δουν τους ταπεινωμένους, διαλυμένους, αδύναμους η ποιήτρια αντιτάσσει δύναμη ψυχής, περηφάνια και αξιοπρέπεια: (η χρήση εικόνων και μεταφορών αποδίδει παραστατικά τον τρόπο με το οποίο θέλουν οι ισχυροί να δουν τους έγχρωμους  ανθρώπους:  τσακισμένο κεφάλι, χαμηλωμένα μάτια, οι ώμοι πέφτουν, κλάμα της ψυχής).  Απέναντι στη ρητορική του μίσους, στην υποτίμηση στην εκμετάλλευση που, η ποιήτρια αντιτάσσει τη δύναμη που αντλεί από το παρελθόν και την ιστορία της. Η επανάληψη του ρήματος «ανατέλλω» που αποτελεί ταυτόχρονα και τον τίτλο του ποιήματος, είναι  απόδειξη του πείσματος, της αγωνιστικότητας και της αδάμαστης βούλησης να μην καμφθεί από τα δεινά που αντιμετώπισε ο λαός της στο παρελθόν.  Η χρήση τοu β πληθυντικού (μπορείτε, σας αναστατώνει, θέλατε) καθώς η ποιήτρια αναφέρεται στους ρατσιστές όλων των εποχών και απέναντί τους διακηρύττει τη δύναμη και την αυτοπεποίθηση των έγχρωμων, έρχεται σε αντίθεση με το πρώτο ενικό πρόσωπο  το οποίο χρησιμοποιεί για να μιλήσει εκ μέρους όλων των ανθρώπων του λαού της. Η χρήση της Ευκτικής έγκλισης (θα μπορούσατε) δηλώνει τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν από τους ρατσιστές να κάμψουν τους έγχρωμους (προσπάθειες όμως που δεν τελεσφόρησαν) έρχεται σε αντίθεση με την οριστική έγκλιση που χρησιμοποιεί στο α ενικό για να δηλώσει τη βεβαιότητα και την πίστη της στην τελική νίκη του αγώνα της (ανατέλλω).

ΘΕΜΑ Δ

Είδος κειμένου: Ομιλία

Προσφώνηση: Αγαπητοί συμπολίτες

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Διαβαίνουμε ήδη την Τρίτη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα. Πολλά βήματα προόδου έχουν σημειωθεί και οι ειδικοί λένε πως η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος που θα πραγματοποιηθεί μέσα στα προσεχή χρόνια θα αλλάξει τη ζωή μας. Θα περίμενε κανείς, τα στερεότυπα να γκρεμίζονται, ο πολιτισμός να στρέφεται στην ανθρώπινη αξία, οι διαφορές του παρελθόντος να αμβλύνονται. Κι όμως, παρά την ραγδαία πρόοδο, ακόμα τους ανθρώπους βασανίζουν φαινόμενα όπως ο ρατσισμός, η υποτίμηση και η εκμετάλλευση. Η τεχνολογία μάλιστα  έδωσε  νέα κανάλια για να εκφράζεται το μίσος κατά της διαφορετικότητας ή μήπως όχι;

ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ:

Η μία όψη του φαινομένου

• Κυριαρχία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συγκεκριμένων προτύπων ομορφιάς, έμφαση στην εξωτερική ομορφιά, ντύσιμο, μακιγιάζ, τρόπου διασκέδασης.
• Συχνές διαφημίσεις προϊόντων ομορφιάς και μόδας συχνά με καταιγιστικό ρυθμό, με αποτέλεσμα να γίνεται «πλύση εγκεφάλου».
• Αποθέωση με «like» όσων παρουσιάζουν προφίλ συμβατό με τα τρέχοντα πρότυπα ομορφιάς.
• Πολλοί νέοι καταφεύγουν σε παρουσίαση ψευδούς εικόνας του εαυτού τους σε μια ωραιοποιημένη έκδοση, ώστε να είναι αποδεκτοί.

 Η  άλλη πλευρά

• Ελεύθερη έκφραση των νέων, προβολή της διαφορετικότητας, αποδοχή διαφορετικότητας.
• Επικοινωνία με άλλους νέους από ξένες χώρες, αμφισβήτηση στερεοτυπικών αντιλήψεων, συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι σε όλον τον πλανήτη οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι κατώτεροι.
• Πολλά κοινωνικά κινήματα ή ευαισθητοποίηση για διάφορα θέματα κοινωνικού ή ανθρωπιστικού γενικότερα χαρακτήρα ξεκινούν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
• Κείμενα και θέσεις διανοουμένων προβάλλονται και διαχέονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με αποτέλεσμα να υπάρχει προσπάθεια ευαισθητοποίησης των νέων.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Η νέα γενιά, παρά τα όσα ισχυρίζονται πολλοί,  είναι μια γενιά ατίθαση, αντισυμβατική, τεχνολογικά ενημερωμένη, θαρραλέα. Μάχεται για ό,τι πιστεύει και δεν αποδέχεται στερεοτυπικές και ρατσιστικές απόψεις. Από την άλλη μπορεί να είναι ευάλωτη στην κάθε είδους προπαγάνδα, αν δεν έχει εκπαιδευτεί να κρίνει και να αμφισβητεί τα παραδεδομένες «αλήθειες». Η εκπαίδευση, η επιστήμη, η τεχνολογία μπορούν να συμβάλλουν στη δημιουργία μιας πιο δίκαιης κοινωνίας για τους νέους ανθρώπους, μιας κοινωνίας που δεν θα έχει σημασία το χρώμα, ή καταγωγή, η σεξουαλικότητα, το φύλο, η εξωτερική ομορφιά ή τα χρήματα. Μια κοινωνία στην οποία θα μετρούν οι πανανθρώπινες αξίες

Για να μεταφερθείτε στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Κριτήριο Αξιολόγησης Ρατσισμός Γ

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της συναδέλφου Γιώτας Μπάγκα, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.