Στο παρακάτω κείμενο, ο συντάκτης καταθέτει τις απόψεις του για το φαινόμενο του brain drain[1].
Στα βάθη της κρίσης, μια ταλαντούχα φοιτήτρια που είχε μόλις αποφοιτήσει με επισκέφθηκε στο γραφείο μου. «Ήρθα να σας πω ότι φεύγω για να ψάξω δουλειά στις Βρυξέλλες». «Έχεις κάποια βάση, ξέρεις πού να πας;» τη ρώτησα. «Έχω μια φίλη που σπουδάζει. Θα με φιλοξενήσει όσο χρειάζεται. Έχει έναν καναπέ για να κοιμάμαι».
Κανείς δεν φεύγει, εάν μπορεί να ευημερήσει στη χώρα του. Φεύγει διότι αντιμετωπίζει περιορισμένες προοπτικές εξέλιξης, φεύγει διότι τα καθαρά του εισοδήματα δεν εξασφαλίζουν επαρκή ευημερία σε μια κοινωνία ευρέων (ακόμη και μετά την κρίση) μεσοστρωμάτων. Ή φεύγει γιατί απλώς «δεν βγαίνει». Είναι μια άσκηση ελευθερίας ως προϊόν αναγκαιότητας.
Η μαζική «διαρροή εγκεφάλων» είναι απώλεια πολλών δισ. που επένδυσε η χώρα στην εκπαίδευση των γιατρών, μηχανικών, επιστημόνων της. Είναι μείωση της μελλοντικής της παραγωγικής δυνατότητας, και των φόρων και εισφορών που χρηματοδοτούν το κοινωνικό κράτος και τις αυριανές συντάξεις. Εάν παγιωθεί, μπορεί να εγκλωβίσει μια οικονομία σε μακροχρόνια αποανάπτυξη[2] και φτώχεια.
Μπορεί το brain drain να μετατραπεί σε ευκαιρία για τη χώρα προέλευσης; Μπορεί, εάν καταφέρει να τους επανεντάξει στο εργατικό της δυναμικό. Το καθαρό όφελος τότε (από την αυξημένη τεχνογνωσία, εξωστρέφεια, δικτύωση) θα υπερβαίνει την ωφέλεια του να μην είχαν φύγει. Άλλωστε, σε πολλές περιπτώσεις, δεν φεύγουν πλήρως: μετακινούνται διαρκώς, παραμένουν συνδεδεμένοι, επιστρέφουν. Η σύγχρονη εργασία ξεπερνά τους περιορισμούς της φυσικής παρουσίας. Μπορείς να γράφεις προγράμματα για ολλανδικές εταιρείες ατενίζοντας το Αιγαίο.
Η ανάκτηση δεν είναι φενάκη[3]. Ύστερα από μεγάλη διαρροή εργαζομένων στην κορύφωση της ανεργίας, η Ισπανία ζει τώρα μια θεαματική αύξηση πληθυσμού. Επαναπατρίζεται η γενιά της κρίσης, αλλά και νέοι ισπανόφωνοι μετανάστες από τη Λατινική Αμερική. Μεταξύ άλλων με πλατφόρμες, στο Διαδίκτυο, που συνδέουν εκπατρισμένους Ισπανούς με ισπανικές επιχειρήσεις. Και στοχευμένη προσέλκυση ερευνητών από τα ακαδημαϊκά ιδρύματα. Κύριος μοχλός, βέβαια, οι ισχυροί ρυθμοί ανάπτυξης της ισπανικής οικονομίας. Nothing succeeds like success.
Η εσωτερική μετανάστευση στην Ευρώπη είναι μία ακόμη περίπτωση άσκησης ατομικής ελευθερίας που μπορεί να οδηγεί σε αρνητικά (για την εθνική οικονομία) αποτελέσματα. […] Η απάντηση είναι να αυξήσουμε τις εθνικές δυνατότητες, να δουλέψουμε για να καταστήσουμε την Ελλάδα συνολικά ελκυστικότερη για τα παιδιά της, αλλά και για δημιουργικούς ανθρώπους από άλλες, φτωχότερες χώρες. Και σε επίπεδο Ε.Ε. να συμβάλουμε, μαζί με άλλα κράτη, στην επεξεργασία νέων πολιτικών συνοχής, που θα ενισχύουν τον παραγωγικό δυναμισμό και τη δημογραφική προοπτική της περιφέρειας.
ΥΓ.: Η φοιτήτριά μου κλείνει σύντομα δεκαετία επιτυχούς καριέρας στις Βρυξέλλες.
Γιώργος Παγουλάτος*, Άρθρο (διασκευασμένο)
στην εφημερίδα «Καθημερινή», 27/10/2019
*Ο κ. Γιώργος Παγουλάτος είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης, αντιπρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ.
[1] brain drain: η «διαρροή εγκεφάλων»/επιστημόνων στο εξωτερικό για εύρεση εργασίας
[2] αποανάπτυξη: θεωρία η οποία υποστηρίζει τη μείωση της ανάπτυξης, συνήθως μέσω της μείωσης της κατανάλωσης, με στόχο την κοινωνική βιωσιμότητα και την οικολογική ισορροπία.
[3] φενάκη: 1. Περούκα (λογ.) 2. Το ψέμα, η πλάνη, η χίμαιρα, η απάτη[/vc_column_text][vc_text_separator title=”Κείμενο ΙΙ” color=”peacoc” border_width=”3″][vc_column_text]
Το παλιό σχολείο
Στο παρακάτω κείμενο, ο συγγραφέας Γιώργος Ιωάννου αφηγείται την προσωπική του εμπειρία/βίωμα κατά την προσπάθεια ανεύρεσης του γνωστικού αντικειμένου των σπουδών του.
Η απελευθέρωση μας πέτυχε στην προτελευταία τάξη, την εβδόμη γυμνασίου. Τότε μονάχα μπορέσαμε να κοιτάξουμε γύρω μας. Και αντικρίσαμε το χάος. Όχι μονάχα δεν προετοιμαζόμασταν για καμιά επιστήμη, αλλά ούτε καν είχαμε αποφασίσει τι θα σπουδάσουμε. […] Τότε που τελειώσαμε, μεγάλη υπόληψη είχε το επάγγελμα του γιατρού. Κατόπιν ερχόταν του δικηγόρου. Του καθηγητή ήταν πολύ ξεπεσμένο οικονομικά, του δασκάλου ακόμα χειρότερα. Και φυσικά οι μεγάλοι, που αντιμετωπίζουν σχεδόν πάντα τα πράγματα από την πρακτική τους άποψη, μας πίεζαν να γίνουμε γιατροί ή δικηγόροι. […]
Μετά από πολλές συζητήσεις, αποφασίσαμε μ’ έναν συμμαθητή μου να δώσουμε στη φιλολογία. Διαβάζαμε πολλή λογοτεχνία, είχαμε ζαλιστεί με τα τόσα αριστουργήματα και νομίζαμε πως φιλολογία και λογοτεχνία είναι το ίδιο πράγμα. Θα περνούσαμε τη ζωή μας μέσα σε μια διαρκή αποκάλυψη. Τολμήσαμε να πλησιάσουμε το φιλόλογο. «ώστε θέλετε να πάτε στη Φιλοσοφική Σχολή;» μας είπε. Κοιταχτήκαμε ενθουσιασμένοι. Ποτέ μας δεν είχαμε ακούσει ότι το άλλο όνομα τις φιλολογίας ήταν Φιλοσοφική Σχολή. Αυτό πια ήτανε ένας ακόμα λόγος. Αλλά ο φιλόλογος συνέχισε αμείλικτος. «Να πάτε, καλά είναι. αλλά να ξέρετε πως πολλά ψωμιά και φαγιά το επάγγελμα αυτό δεν έχει». Μιλούσε ο άνθρωπος με εικόνες τις κατοχής. Πάντως οι χοντράδες αυτές μας κλόνισαν.[…]
Τις νύχτες δεν μπορούσα να κοιμηθώ απ’ την αγωνία. Ήθελα να βρω το δρόμο μου και να προχωρήσω. Ένα πρωινό πήγαμε στο Πανεπιστήμιο και τρυπώσαμε σε μια παράδοση της Νομικής. Εμένα το μάθημα μου φάνηκε ιδιαίτερα ανιαρό, δεν χρειαζόμουν τίποτε άλλο πια, για να απορρίψω αυτήν την ιδέα. Ο άλλος γοητεύτηκε και τελικά έδωσε σ’ αυτή την επιστήμη. Σήμερα είναι ένας αξιοσέβαστος δικαστής. Ποτέ δεν μετανόησα γι’ αυτή την απόφασή μου.
Δειλά δειλά ζήτησα ακρόαση από τον γυμνασιάρχη. Ήταν φιλόλογος και διακρινόταν για τον ζωηρό θεατρικό τρόπο με τον οποίο μιλούσε. Του είπα τα βάσανά μου, τη φοβερή ψυχική ταλαιπωρία μου. Του είπα ότι ήθελα να πάω στη φιλολογία, αλλά με είχαν τρομοκρατήσει, κι έτσι άρχισα να σκέφτομαι τη γεωπονία, μα ένιωθα μέσα μου έναν φοβερό διχασμό. Με άκουσε με προσοχή. Ύστερα σήκωσε τα χέρια του προς τον ουρανό και είπε δραματικά : «Για όνομα του θεού, παιδί μου, θ’ αφήσεις το γάμο, να πας για πουρνάρια;»
Αυτό ήταν, δεν ήθελα άλλο τίποτε. Στρώθηκα το καλοκαιράκι στη μελέτη και το φθινόπωρο ήμουν πρωτοετής φοιτητής Φιλολογίας. Παρ’ όλες δυσκολίες και τις κακοπάθειες, ποτέ μου δεν ξανακοίταξα πίσω.
«Να παρουσιάσετε συνοπτικά, σε 60-80λέξεις, το περιεχόμενο των τριών τελευταίων παραγράφων του κειμένου».
Μονάδες 15
Θέμα Β
B1. Σε κάθε έναν από τους παρακάτω ισχυρισμούς να δώσετε τον χαρακτηρισμό «Σωστό» ή «Λάθος» με βάση το Κείμενο Ι. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας παραθέτοντας σχετικά αποσπάσματα από το κείμενο.
Η μαζική «διαρροή εγκεφάλων» είναι βέβαιο ότι οδηγεί στον οικονομικό μαρασμό μιας χώρας.
Ο επαναπατρισμένοι επιστήμονες εμφανίζουν εμπλουτισμό επαγγελματικών εφοδίων.
Η φυγή ενός επιστήμονα στο εξωτερικό δε σημαίνει αυτομάτως και μόνιμη εγκατάστασή του στη χώρα υποδοχής.
Η Ισπανία απέτυχε στην πολιτική επαναπατρισμού των επιστημόνων της.
Η ορθή αντιμετώπιση του brain drain είναι καθαρά εθνική υπόθεση.
Μονάδες 15
Β2. Ποια νομίζετε ότι είναι η πρόθεση του συγγραφέα στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου Ι (Η ανάκτηση… like success.); Πώς ο τρόπος με τον οποίο επέλεξε να την αναπτύξει υπηρετεί την πρόθεση αυτή;
Μονάδες 15
Β3. Με ποιες γλωσσικές επιλογές (πέντε στον αριθμό) παρουσιάζει τις απόψεις του ο συγγραφέας στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου Ι (Μπορεί το brain drain… το Αιγαίο.) και πως συμβάλλει η καθεμιά απ’ αυτές στην ορθή αποτύπωσή τους;
Μονάδες 10
Β4. Ποιο είναι το κυρίαρχο ρηματικό πρόσωπο στην τελευταία παράγραφο του κειμένου Ι και τι προσδίδει στο ύφος της;
Μονάδες 5
Θέμα Γ
Ποιο , κατά τη γνώμη σας, είναι το βασικό μήνυμα που θέλει να περάσει ο συγγραφέας στο κείμενο ΙΙ; Πιστεύετε ότι τα λόγια του έχουν απήχηση και στη σημερινή εποχή; (150-200 λέξεις)
Σημείωση: Για την απάντηση του πρώτου ερωτήματος να εντοπίσετε στο κείμενο και να αξιοποιήσετε τις παρακάτω γλωσσικές επιλογές: κυρίαρχο ρηματικό πρόσωπο, ευθύς λόγος, λεξιλόγιο.
Μονάδες 15
Θέμα Δ
Λαμβάνοντας υπόψη τις πληροφορίες του κειμένου αναφοράς Ι να αναπτύξετε τα παρακάτω ζητούμενα:
α) Ποια είναι τα αίτια που μπορούν να οδηγήσουν έναν επιστήμονα σε φυγή από την πατρίδα του και σε αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό;
β) Ποιες είναι οι πιθανές επιπτώσεις του φαινομένου της «διαρροής εγκεφάλων» στο εξωτερικό τόσο σε εθνικό επίπεδο;
Υποθέστε ότι συντάσσετε άρθρο (300-400 λέξεων) για την σχολική σας εφημερίδα.
Μονάδες 30
Για να δείτε τις ενδεικτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις του κριτηρίου επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:
[/vc_column_text][vc_separator color=”peacoc” border_width=”3″][vc_column_text]Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις του συναδέλφου-συγγραφέα Δημήτρη Μαντά, ο οποίος το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.[/vc_column_text][vc_column_text]
Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
[/vc_column_text][vc_column_text]Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή ΚριτήριαΑξιολόγησης της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’ Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
