Καλλιτεχνική Αγωγή Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Μια νέα πρόκληση: Το εφηβικό θέατρο στις συνήθειες των καιρών

Οι έφηβοι έχουν ό,τι ανησυχίες έχετε εσείς κι εγώ. Απλώς δεν ξέρουν ακόμα ότι θα τις έχουν πάντα. Το εφηβικό θέατρο βοηθάει ψυχικά στη συνειδητοποίηση των καυτών πρωταρχικών ερωτημάτων. Δεν θα απαντηθούν τα περισσότερα, όπως δεν απαντήθηκαν ποτέ και για κανέναν. Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα υπάρχει μια μεγάλη άνθηση στο λεγόμενο εφηβικό θέατρο με ποικίλες αποκλίσεις, συγκλίσεις και αισθητικές προτάσεις που επιχειρούν έναν ορισμό για το είδος, με σκοπό να προσεγγισθούν τα θέματα, το περιεχόμενο, οι φόρμες που μπορούν να προσελκύσουν το εφηβικό κοινό στο θέατρο.

Το θέατρο και οι έφηβοι είναι δύο λέξεις, που, μαζί, δημιουργούν ενδιαφέροντες συνειρμούς. Υπάρχει θέατρο που κάνουν οι έφηβοι, συνήθως το λέμε σχολικό, στο οποίο συνήθως υποδύονται ενηλίκους, υπάρχουν ενήλικοι στο επαγγελματικό θέατρο, στο οποίο υποδύονται τους εφήβους, υπάρχουν θεάματα που απευθύνονται στους εφήβους με ήρωες εφήβους είτε με ήρωες ενήλικες και, σπανιότερα, θεάματα όπου οι ηθοποιοί είναι έφηβοι που υποδύονται ρόλους εφήβων. Εφηβικό θέατρο λοιπόν θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ένα θέατρο που μιλά για ζητήματα πρωτογενή και όχι αποκλειστικά νεανικά. Διότι ο νέος άνθρωπος στην εφηβεία αρχίζει να αντιμετωπίζει προβλήματα υπαρξιακά, πολιτειακά, πολιτισμικά, θέματα ετερότητας, στα οποία θα προσπαθεί να τοποθετηθεί ή να τα επιλύσει μια ολόκληρη ζωή. Πολύς είναι ο αντίλογος για τις παραστάσεις που μπορούμε να ονοματίσουμε εφηβικές, με βασικό επιχείρημα ότι το καλό θέατρο είναι καλό για όλους. Και ως προς αυτό δεν υπάρχει βέβαια καμία διαφωνία, πώς άλλωστε γαλουχήθηκαν θεατρικά γενιές και γενιές θεατρόφιλων στο παρελθόν; Παρ’ όλα αυτά το βάπτισμα ενός θεάτρου επαγγελματικών θιάσων ως εφηβικό θέατρο, δηλαδή ενός θεάτρου που απευθύνεται κατ’ αρχήν στους νέους των 12 ως 18 ετών, απέκτησε ειδικά χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τις βασικές θέσεις των πρωτεργατών του ή και τα μοντέλα πάνω στα οποία βασίστηκε για να δημιουργήσει ένα σύστημα αναφοράς.

Να διδάσκεται και να επικοινωνείται το θέατρο στα σχολεία;

Το θέατρο στο σχολείο εξυπηρετεί δύο μεγάλα κεφάλαια της εκπαίδευσης. Μπορεί, και οφείλει, να ενισχύσει ισχυρές αξίες για τη ζωή, αξίες διαχείρισης και ανοχής της πραγματικότητας, όπως η λειτουργία της ομάδας, η αλληλεγγύη, η επινόηση ενός κοινού στόχου, ο σεβασμός στη γνώμη και την πρόταση του άλλου, η αποδοχή της ετερότητας της ανθρώπινης σκέψης, η χωρίς λογοκρισία, χωρίς ανταπόδοση δημιουργικότητα, η ελεύθερη έκφραση του σώματος, η απελευθερωτική δύναμη της παραβολής μέσα από τη μυθοπλασία. Αν μπορεί να τα κάνει αυτά ένα άλλο μάθημα ή μια άλλη δραστηριότητα ή εκπαιδευτική εκδήλωση, σε τόσο σύντομο χρόνο, ε!, τότε δεν χρειάζεται θέατρο στο σχολείο. Αλλά η αλήθεια είναι η εξής: οι έφηβοι έχουν ό,τι ανησυχίες έχετε εσείς και εγώ. Απλώς δεν ξέρουν ακόμα ότι θα τις έχουν πάντα. Το εφηβικό θέατρο, όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ τουλάχιστον, βοηθάει νομίζω ψυχικά στη συνειδητοποίηση αυτών των καυτών πρωταρχικών ερωτημάτων. Νομίζω ότι η κάθε γενιά είναι καλύτερη από την προηγούμενη, είναι πιο ώριμη, κάνει δικά της λάθη, δεν φορτώνεται τα παλιά. Γι’ αυτήν τη γενιά αξίζει να ερευνήσουμε εκ νέου τρόπους επικοινωνίας και γειτνίασης

Τζωρτζίνα Κακουδάκη Θεατρολόγος, Δραματουργός

Θεατρικές Τεχνικές στην Εκπαιδευτική Διαδικασία με την αξιοποίηση των Ψηφιακών Μέσων

Ο γόνιμος συγκερασμός της Δραματικής Τέχνης και των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι σε θέση να αναζωογονήσει το μαθησιακό πλαίσιο, φέρνοντας στο επίκεντρο τον μαθητή και τις ανάγκες του, χωρίς ταυτόχρονα να καταστρατηγούνται οι καλλιτεχνικές και αισθητικές παράμετροι του Θεάτρου. Κάτι τέτοιο είναι δυνατόν να επιτευχθεί τόσο μέσω του Ψηφιακού Δράματος, της αξιοποίηση 3D εικονικού περιβάλλοντος στην εκπαιδευτική πράξη και της χρήσης νέων τεχνολογιών στις θεατρικές παραστάσεις.

Ψηφιακό Δράμα

Ο όρος «ψηφιακό δράμα» (cyber/digital drama)επινοήθηκε από την Janet Murray (Murray, 1997, σ. 271) και αποτελεί μια μορφή δράματος που εξελίσσεται και θα συνεχίσει να εξελίσσεται παράλληλα με τα τεχνολογικά μέσα. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια ζωντανή διαδραστική διαδικασία, η οποία διατηρεί πολλές από τις παραδοσιακές τεχνικές του θεάτρου, απαιτώντας παράλληλα την χρήση σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών.

3D Εικονικά Περιβάλλοντα

Αν και στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα η χρήση των τρισδιάστατων δυνητικών περιβαλλόντων δεν είναι συχνή, με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων του τρισδιάστατου διαδραστικού θεάτρου ο εκπαιδευτικός είναι σε θέση να προσφέρει στους μαθητές του έναν παιγνιώδη και διασκεδαστικό τρόπο μάθησης, καθώς τους παρέχει τη δυνατότητα να πάρουν πραγματικά μέρος σε διαδραστικές παραστάσεις, να διαμορφώσουν την πλοκή τους και να απολαύσουν την εμπειρία του πρωταγωνιστή . Έτσι σε εκπαιδευτικά πλαίσια τα τρισδιάστατα δυνητικά περιβάλλοντα μπορούν να αποτελέσουν ένα χρήσιμο εργαλείο οπτικοποίησης του εκπαιδευτικού υλικού και αλληλεπίδρασης αυτού με τον χρήστη μέσω των κινήσεων του σώματος, του τόνου της φωνής, αλλά και απλών φράσεων, ενώ ταυτόχρονα προωθείται η επικοινωνία μεταξύ μαθητών από διαφορετικά μέρη της ίδιας χώρας ή του κόσμου και η παραγωγή από κοινού ενός τελικού καλλιτεχνικού προϊόντος.

Θεατρική Παράσταση

Τα τελευταία χρόνια οι σύγχρονες τεχνολογικές δυνατότητες έχουν εισβάλει σε όλα τα επίπεδα του θεάτρου και του θεάματος επηρεάζοντας και μεταβάλλοντας το σκηνικά προβαλλόμενο αποτέλεσμα μέσω του εξοπλισμού, αλλά και της νέας επικοινωνιακής διάστασης που είναι σε θέση να διαμορφώσουν. Σύμφωνα με την άποψη του Flintoff υπάρχουν τρεις τρόποι αξιοποίησης των ψηφιακών μέσων στο δράμα, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος αυτού (Flintoff, 2005, pp. 28-33).Η θέση αυτή του συγκεκριμένου ερευνητή μπορεί να αξιοποιηθεί πολύ δημιουργικά και στη δημιουργία μιας θεατρικής παράστασης στο σχολικό πλαίσιο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο “πριν το δράμα” τα ψηφιακά μέσα αξιοποιούνται για τη δραματουργική έρευνα και την αναζήτηση σχετικού υλικού, καθώς και την αποθήκευση και εύκολη αναπαραγωγή αυτού. Επιπλέον, τα blogs, τα chatrooms και τα forums επιτρέπουν την αλληλεπίδραση, την ανταλλαγή απόψεων, αλλά και την αξιοποίηση ακόμα και ολόκληρων διαδικτυακών διαλόγων για την παραγωγή ενός τελικού κειμένου (Dixon, 2007, p. 563). Κατά τη διάρκεια του δράματος ο υπολογιστής μπορεί να λειτουργήσει ως σκηνικό αντικείμενο, για τη δημιουργία ατμόσφαιρας και σε μια πιο εξελιγμένη μορφή ως ρόλος (με τη μορφή ρομπότ ή ολογράμματος) (Γραμματάς, 2015, σ. 632). Τέλος, μετά τη διαδικασία του δράματος ο υπολογιστής μπορεί να λειτουργήσει ως μια «αποθήκη» αρχείων με όλο το υλικό που συλλέχθηκε, είτε αξιοποιήθηκε είτε όχι. Επιπλέον, είναι δυνατή η μαγνητοσκόπηση της θεατρικής παράστασης και η εκ νέου προβολή της με σκοπό τον αναστοχασμό και την ανάμνηση, καθώς το άπαξ της θεατρικής διαδικασίας και η μοναδικότητά της δεν είναι δυνατόν να αναιρεθούν.(Γραμματάς, 2015, σ. 636).

(Θόδωρος Γραμματάς, διασκευή)

ΑΜΛΕΤ

Να λέτε τα λόγια σας, παρακαλώ, καθώς σας τα πρόφερα εγώ, να γλιστράνε στη γλώσσα· μα αν τα παίζετε στο στόμα, καθώς κάνουν πολλοί από σας τους θεατρίνους, προτιμώ να ειπεί τους στίχους μου ο δημόσιος κήρυκας. Ούτε να πριονίζετε τον αέρα τόσο πολύ με το χέρι σας έτσι· παρ’ όλα σας να τα κάνετε με χάρη· γιατί ακόμα και στον χείμαρρο, στη θύελλα και, θα ’λεγα, στον ανεμοστρόβιλο του πάθους πρέπει να μάθετε να κρατάτε κάποια μετριοπάθεια, που να το μαλακώνει. […] Ούτε πάλι να παραείσαστε κρύοι, παρ’ αφήστε να σας κυβερνάει ή κρίση σας ή ίδια· να συμφωνάει εκείνο που κάνετε μ’ εκείνο που λέτε, εκείνο που λέτε μ’ εκείνο πού κάνετε· με την ξέχωρη τούτη παρατήρηση να μην ξεπερνάτε το μέτρο της φύσεως· γιατί κάθε τι που γίνεται έτσι υπερβολικό, είν’ έξω απ’ τον σκοπό της δραματικής τέχνης, πού προορισμός της πάντοτε και πρώτα και τώρα, ήταν κι είναι, να κρατάει σαν να ειπούμε τον καθρέφτη μπροστά στη φύση· να δείχνει στην αγνότητα το δικό της το σχήμα, στη ντροπή τη δική της την εικόνα και να δίνει την αληθινή ηλικία και σωματική διάπλαση της εποχής, τη μορφή και το αποτύπωμά της. Τώρα αν αυτό γίνει υπερβολικό ή λειψό, μ’ όλον που κάνει τον ανήξερο να γελάει, τον έμπειρο δε μπορεί, θα τον δυσαρεστήσει· που αυτού του ενού ή κρίση στο τι σας επιτρέπεται ή όχι, πρέπει να βαραίνει περισσότερο απ’ ολόκληρο θέατρο απ’ τους άλλους. Ω, είναι κάτι θεατρίνοι, πού τούς είδα να παρασταίνουν κι άκουσα κι άλλους να τους θαυμάζουν, που, ο θεός να με συχωρέσει, δε μοιάζανε ούτε στη φωνή, ούτε στην περπατησιά ούτε με χριστιανό, ούτε με ειδωλολάτρη, ούτε καν με άνθρωπο· τόσο κορδωνόντουσαν και μούγκριζαν, που νόμισα πως θα τους είχε φτιάσει κανένας απ’ τους μεροδουλιάρηδες της φύσεως και δεν τους είχε φτιάσει καλά, τόσο φριχτά παράσταιναν την ανθρωπότητα. Ω, να διορθωθείτε στην εντέλεια! Και μην επιτρέπετε σ’ αυτούς που κάνουν τούς κωμικούς να λένε περισσότερα απ’ όσα είναι γραμμένα στο μέρος τους· γιατί είναι πολλοί απ’ αυτούς που γελάνε οι ίδιοι για να κάμουν καμπόσους χαζούς θεατές να γελάσουν κι εκείνοι ενώ τη στιγμή αυτή κάποιο σπουδαίο μέρος του έργου θα ’πρεπε να τραβήξει την προσοχή τους· αυτό είναι κακοήθεια και δείχνει την ελεεινότατη φιλοδοξία του κωμικού που το κάνει. Πηγαίνετε να ετοιμαστείτε.

Ουΐλλιαμ Σαίξπηρ, Πράξη 3η Σκηνή 2η,

Μτφ. Βασίλης Ρώτας

ΘΕΜΑ Α.

Α1. Γιατί πρέπει να διδάσκεται το θεάτρου στο σχολείο σύμφωνα με την Τζωρτζίνα Κακουδάκη (κείμενο I). Να απαντήσετε με ένα κείμενο 50-60 λέξεων.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Β.

Β1. Να επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε τους ακόλουθους ισχυρισμούς που αναφέρονται στα μη λογοτεχνικά κείμενα και να τεκμηριώσετε τις επιλογές σας.

1. Το εφηβικό θέατρο μπορεί να είναι και επαγγελματικό θέατρο.
2. Ο συγκερασμός της δραματικής τέχνης και των νέων τεχνολογιών καταργεί την καλλιτεχνική αξία του θεάτρου.
3. Στα 3D Εικονικά Περιβάλλοντα ο μαθητής έχει τη δυνατότητα να πρωταγωνιστήσει σε μια διαδραστική θεατρική παράσταση.
4. Το ψηφιακό δράμα δεν έχει καμία σχέση με παραδοσιακές τεχνικές του θεάτρου.
5. Τα 3D Εικονικά Περιβάλλοντα προωθούν την επικοινωνία μεταξύ των μαθητών διαφορετικών σχολείων.

Μονάδες 15

Β2. «Νομίζω ότι η κάθε γενιά είναι καλύτερη από την προηγούμενη, είναι πιο ώριμη, κάνει δικά της λάθη, δεν φορτώνεται τα παλιά.»: Να σχολιάσετε την άποψη του κειμένου I σε μια παράγραφο 120 το πολύ λέξεων.

Μονάδες 15

Β3. Η Τζωρτζίνα Κακουδάκη (κείμενο I) επιχειρεί να ορίσει την έννοια «εφηβικό θέατρο». Να ελέγξετε το βαθμό της βεβαιότητας της μέσω των εκφραστικών επιλογών της και των τρόπων πειθούς τους οποίους χρησιμοποιεί.

Μονάδες 5

Β4. Το κείμενο II ανήκει στο κειμενικό είδος των οδηγιών. Να το αποδείξετε αναφέροντας τρία χαρακτηριστικά του.

Μονάδες 6

Β5. Να εντοπίσετε τον ρόλο των παρενθέσεων στην τελευταία παράγραφο του κειμένου II.

Μονάδες 4

ΘΕΜΑ Γ.

Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το κεντρικό θέμα του μονόλογου του Άμλετ; Να απαντήσετε με τεκμήριο τρεις τουλάχιστον κειμενικούς δείκτες. Με ποια προτροπή του Άμλετ προς τους θεατρίνους συμφωνείτε και γιατί; (200 λέξεις)

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ.

Με βάση τις πληροφορίες που μπορείτε να αντλήσετε από τα δοσμένα κείμενα και τα προσωπικά σας βιώματα από όλα τα χρόνια της σχολικής σας ζωής αναγνωρίζετε την αξία της καλλιτεχνικής αγωγής στο σχολείο; Να προτείνετε τρόπους με τους οποίους η καλλιτεχνική αγωγή θα μπορούσε προσελκύσει έναν έφηβο μαθητή της εποχής μας.

Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε ένα κείμενο επιχειρηματολογίας του οποίου τον κειμενικό τύπο θα επιλέξετε εσείς. (350-400 λέξεις)

Μονάδες 30 

Για να δείτε Απαντήσεις στις ερωτήσεις του Κριτηρίου πατήστε στον παρακάτω σύνδεσμο:

Καλλιτεχνική Αγωγή Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)-Απαντήσεις

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της  συναδέλφου Άννα Μπουλμέτη, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.