Καταναλωτισμός: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου – Απαντήσεις

Καταναλωτισμός: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου – Απαντήσεις

ΘΕΜΑ Α

Ο αρθρογράφος εστιάζοντας στις αιτίες επιβολής του καταναλωτικού προτύπου ζωής, παρουσιάζει την υπερκατανάλωση ως μέσο απελευθέρωσης από τα προβλήματα. Το άτομο μέσω της καταναλωτικής διαδικασίας βιώνει ένα επίπλαστο αίσθημα προσωρινής πληρότητας και επιφανειακής κάλυψης του υπαρξιακού κενού του. Η καταφυγή, επίσης, στον καταναλωτισμό θεωρεί πως οφείλεται στην αποδυνάμωση των θεσμών και την αποξένωση των ανθρώπων που προξενούν αισθήματα μοναξιάς. Η εργαλειοποίηση, τέλος, του καταναλωτισμού αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων και την διενέργεια «πλύσης εγκεφάλου», ενισχύοντας την ψευδαίσθηση εξασφάλισης κοινωνικής αποδοχής.(80 λέξεις).

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Β

Β1

Β1. Ο στερητικός τρόπος ζωής εγείρει εξαρτήσεις αντί να ισχυροποιεί τις εσωτερικές ψυχικές αντιστάσεις του ατόμου. Ειδικότερα, η υιοθέτηση εγκρατούς στάσης μέσω του υπερβολικού αυτοπεριορισμού δεν συνιστά εγκεκριμένη μέθοδο αντιμετώπισης του εθισμού. Αντιθέτως, η απουσία συνειδητοποίησης και εσωτερίκευσης της ανάγκης αντιμετώπισης των εξαρτήσεων συνιστά την κύρια αιτία στροφής σε διαφορετικές τοξικές καταστάσεις. Η στέρηση καθιστά εντονότερη την επιθυμία για το ανεπίτρεπτο, το απαγορευμένο, το εθιστικό. Επομένως, η καταπίεση και ο εγκλωβισμός σε μια υπερβολική τάση ολιγαρκούς συμπεριφοράς ενισχύουν την ανάγκη για βίωση νέων πρωτόγνωρων εμπειριών και προσκόλληση σε νέα αντικείμενα εθισμού. (90 λέξεις).

Μονάδες 10

Β2

α. Στο κείμενο Β (φωτογραφία), παρουσιάζεται η επιρροή του καταναλωτισμού στην ανθρώπινη σκέψη. Το κεφάλι που ξεχειλίζει από αγαθά και οδηγεί στην παραμόρφωσή του (μικρό πρόσωπο και σώμα σε σχέση με το διογκωμένο κεφάλι), υποδηλώνει πως  ο άνθρωπος, (μέσω μια αέναης προβολής- συχνά άχρηστων – υλικών αγαθών και υποβολής του υποσυνειδήτου) διαμορφώνει μια υλιστική νοοτροπία,  μεταπίπτει σε ένα άβουλο και παθητικό όν, ως απόρροια αυτού του βομβαρδισμού και των τεχνικών επιρροής, αδυνατώντας να ασκήσει τελικά κριτική ικανότητα και να αντισταθεί σε όλο αυτό το εγχείρημα. Έτσι, έχοντας συνεχώς πλασματικές ανάγκες μετατρέπεται σε ανδράποδο της βιομηχανικής κατανάλωσης. Το εργαλείο μάλιστα είναι ενδεικτικό της προμελετημένης και άρτια μεθοδευμένης προσπάθειας για τη αποτελεσματική διενέργεια «πλύσης εγκεφάλου».

Και τα δύο κείμενα συμπίπτουν ως προς τη θεματική τους αλλά και το μήνυμα που επιδιώκουν να μεταδώσουν στον δέκτη. Και τα δύο επιδιώκουν να δώσουν έμφαση στο πρόβλημα του καταναλωτισμού και να καταγγείλουν το φαινόμενο. Και τα δύο το συσχετίζουν με την εμπορική προπαγάνδα που υφίσταται ο σύγχρονος άνθρωπος (6^η παράγραφος του κειμένου Α). Βέβαια, ο συντάκτης του κειμένου Α θεωρεί πως η υπερκατανάλωση σχετίζεται και με άλλα αίτια, αξιακά, ψυχολογικά(3^η, 4^η, 5^η παράγραφος του κειμένου Α), αίτια δηλαδή που αφορούν βαθύτερα προβλήματα του ανθρώπου, τα οποία δεν αποδίδονται αποκλειστικά σε έξωθεν παράγοντες, όπως η εμπορική προπαγάνδα.

Μονάδες 10

β. Στην 4^η παράγραφο η πρόθεση του συντάκτη επικεντρώνεται στην προσπάθεια ανάδειξης των λόγων υιοθέτησης ενός καταναλωτικού τρόπου διαβίωσης και των αποτελεσμάτων που επέρχονται μέσω αυτής. Η διεξοδική και ενδελεχής ανάλυσή τους αποσκοπεί στη διασάφηση και τη μετάδοσή τους με εναργή και σαφή τρόπο στον δέκτη. Για τους παραπάνω λόγους η παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο αιτίου – αποτελέσματος, εφόσον ο συντάκτης παρουσιάζει την ανάγκη βίωσης ενός αισθήματος ανακούφισης ως την βασική αιτία του καταναλωτισμού, ενώ το εφήμερο των συναισθημάτων αυτών συνιστά ένα από τα αποτελέσματα του καταναλωτικού φαινομένου. Χαρακτηριστικές είναι οι διαρθρωτικές λέξεις: «Έτσι», «γιατί». Η πρόθεση, λοιπόν, του συγγραφέα υπηρετείται με αποτελεσματικότητα.

Μονάδες 5

Β3

Β3. α. Η βεβαιότητα του συγγραφέα επιβεβαιώνεται μέσω:

– της απλής οριστικής έγκλισης («συμβάλλουν», «γκρεμίζουμε»,  «νιώθουμε», «κορυφώνεται»),

-με τη χρήση της επανάληψης (γκρεμίζουμε για να γκρεμίσουμε),

-με την επιδοτική προσθήκη (αλλά και),

-με τις λέξεις («δεν είναι τόσο…όσο») που εκφράζουν αναλογική σχέση, αλλά ταυτόχρονα καθιστούν πιο εμφατική τη σιγουριά του γράφοντος

-με τα επιρρήματα «Βέβαια», «αναμφίβολα». Προσωπικά, συμμερίζομαι τη βεβαιότητα του συγγραφέα γιατί προσεγγίζει το θέμα με αντικειμενικότητα εφόσον οι παράγοντες που αναφέρει είναι λογικοί και συμβάλλουν στην έξαρση του φαινομένου.

Μονάδες 5

β. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί κάποια παραδείγματα («Η συνεχής εναλλαγή ερωτικών συντρόφων… Η απρόσωπη επικοινωνία στο Διαδίκτυο, Η εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου στον τηλεφακό,…») μέσω των οποίων επιδιώκει να  διασαφηνίσει και να εκλαϊκεύσει το φαινόμενο της καταναλωτικής συμπεριφοράς και τις διαστάσεις που δύναται να προσλάβει. Αποτελούν, επίσης, τροφή για σκέψη και αισθητοποιούν το πρόβλημα του καταναλωτισμού, παρουσιάζοντάς το με εύληπτο τρόπο. Λειτουργούν ως αποδεικτικά στοιχεία(τεκμήρια), με τα οποία προσδίδεται εγκυρότητα, αξιοπιστία και αποδεικτική ισχύ στον λόγο και συνδέονται άμεσα με τον ισχυρισμό του συγγραφέα. Όσον αφορά το υφολογικό αποτέλεσμα καθιστούν το ύφος απλό, οικείο,  προσιτό.

Μονάδες 6

γ. «Μέσω της διαφήμισης, ο σημερινός άνθρωπος υφίσταται μια ποικιλία / πληθώρα εικόνων και υποσχέσεων που παρασύρουν το ευαίσθητο άτομο, το δελεάζουν/ γοητεύουν, του προκαλούν μη υπαρκτές ανάγκες».

Μονάδες 4

ΘΕΜΑ Γ

Στο ποίημα παρουσιάζεται η σημασία της ολιγάρκειας ως μέσου κατάκτησης της ευημερίας. Το ποιητικό υποκείμενο συνειδητοποιώντας την αξία των απλών καθημερινών στιγμών καταδεικνύει τους βασικούς πυλώνες κατάκτησης της ευτυχίας. Αρχικά, μέσω α’ πληθυντικού προσώπου προβάλλεται η προσωπική άποψη του ποιητικού υποκειμένου με εξομολογητικό και οικείο τόνο αναφερόμενο στις αργίες και τις γιορτές που του προσφέρουν τη δυνατότητα ελεύθερου χρόνου, απελευθέρωσης από τις δυσχέρειες της ζωής και σύσφιξης των σχέσεων με τα αγαπημένα του πρόσωπα («Μου φτάνει που οι εβδομάδες… χιονισμένα σπίτια». «Μου φτάνει που μ’ αγαπάνε…Πολύ»). Στη συνέχεια έχοντας συναίσθηση της αξίας της έμμετρης διαβίωσης επαναλαμβάνει με εμφατικό τρόπο τη φράση: («Μου φτάνει»). Η αληθινή ευτυχία επαφίεται στις ουσιαστικές και ανθεκτικές διαπροσωπικές σχέσεις και στις κοινωνικές συναναστροφές που εδράζονται στη μοναδικότητα των προσώπων που τις συνάπτουν («Που ξοδεύω τις ανάσες μου μόνο γι’ αυτούς»). Επιπλέον παράγοντας ενίσχυσης της ποιοτικής ζωής θεωρείται η πίστη στις αξίες και τα ιδανικά, η διαγωγή μιας ενάρετης και ηθικής ζωής που βασίζεται σε αμιγώς ειλικρινή συναισθήματα («Που δε με νοιάζει να με θυμούνται»). Η χρήση αποσιωπητικών δηλώνει την αδυναμία έκφρασης του συνόλου των ιδεών λόγω της  συναισθηματικής φόρτισης. Τέλος, η βίωση έντονων συναισθημάτων, και η επαφή με αυθεντικές καλλιτεχνικές δραστηριότητες («μουσικές που με συναρπάζουν») και με την ομορφιά της φύσης(«ευωδιές που με γοητεύουν») αποτελούν θεμελιώδη κριτήρια αναβάθμισης του ποιοτικού επιπέδου της καθημερινότητας.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ

Επικοινωνιακό πλαίσιο: άρθρο σε μαθητικό περιοδικό. Τίτλος: «Οι νέοι δέσμιοι των εξαρτήσεών τους» ή «Οι εθισμοί της νέας γενιάς» Αφόρμηση από το περιεχόμενο του κειμένου Α (αναφορά στην ωνιομανία – καταναλωτική εξάρτηση). Συμφωνούμε με την άποψη πως πολλοί νέοι στη σημερινή εποχή είναι δέσμιοι πολλών εξαρτήσεων, αναφερόμαστε σε διάφορα είδη εξαρτήσεων.

Αξιοποιήσιμο υλικό

Αιτίες του φαινομένου:

• Ψυχολογικά προβλήματα που σχετίζονται με την ψυχοσύνθεση και την ιδιοσυγκρασία κάθε ατόμου αλλά και με την ακοινωνησία, τη μοναξιά και το υπαρξιακό κενό που βιώνει ο νέος στη σύγχρονη εποχή.
• Αδύναμη προσωπικότητα και επομένως αδυναμία επίλυσης προβλημάτων και εύρεση λύσης με συνέπεια την καταφυγή σε ένα είδος εξάρτησης, αφού οι εθισμοί λειτουργούν ως υποκατάστατα προσφέροντας, πρόσκαιρα, έντονο συναίσθημα ευφορίας.
• Προβαλλόμενα ακατάλληλα πρότυπα από τα ΜΜΕ και άλλους φορείς αγωγής(καταναλωτικός τρόπος ζωής, ελευθεριότητα, αχαλίνωτα ήθη, χρήση αλκοόλ, τσιγάρου, ναρκωτικά, ευκαιριακές σχέσεις, πρότυπα της ήσσονος προσπάθειας).
• Εντάσεις και βία στο οικογενειακό περιβάλλον ή απουσία επικοινωνίας μεταξύ των δύο γενεών και η έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος για τον νέο.

Συνέπειες του φαινομένου:

• Διόγκωση προβλημάτων που οδηγεί το άτομο σε έναν «φαύλο κύκλο».
• Κίνδυνοι για τη σωματική και ψυχική υγεία.
• Αδυναμία και αναποτελεσματικότητα στην εκπλήρωση των εργασιακών υποχρεώσεων ή άλλων καθηκόντων της καθημερινότητας.
• Περιθωριοποίηση και ρατσισμός προς το πρόσωπό του λόγω της αναξιότητάς του να λειτουργεί φυσιολογικά σε κάθε τομέα της ζωής του.
• Πρόκληση προβλημάτων στο στενό περίγυρο, εξαρτητική συμπεριφορά από τους οικείους του, εντάσεις και εκδηλώσεις συχνά ακραίων, βίαιων και παραβατικών συμπεριφορών που καθιστούν το άτομο άκρως αντιπαθητικό, αποκρουστικό ή ακόμα και επικίνδυνο για τους άλλους.

Τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου:

• Ύπαρξη υποστηρικτικού περιβάλλοντος από τα οικεία και μη πρόσωπα ή δομές, διαμόρφωση θετικού κλίματος στην οικογένεια, στο σχολείο και ουσιαστική επικοινωνία με το παιδί ιδιαίτερα κατά την περίοδο της εφηβείας.
• Προβολή υγιών προτύπων, μετάδοση ηθικών αξιών, μοίρασμα θετικών συναισθημάτων και εξασφάλιση κατάλληλων ευκαιριών για δόμηση μιας ισχυρής προσωπικότητας με αυτογνωσία και αυτοεκτίμηση.
• Προσπάθεια επανένταξης των ατόμων αυτών στην κοινωνία.
• Ενημέρωση για τις συνέπειες και του κινδύνους κάθε μορφής εθισμού για τη σωματική, πνευματική και ψυχική υγεία του ατόμου μέσα από ημερίδες στον χώρο του σχολείου, ενημερωτικά φυλλάδια, ενημερωτικές εκπομπές από ειδικούς κ.ά.
• Εξειδικευμένα κέντρα απεξάρτησης για κάθε μορφή εξάρτησης, επανδρωμένα με υπεύθυνο και αποτελεσματικό προσωπικό.
• Κατάλληλοι χώροι για επωφελείς δραστηριότητες για τη σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου, πάρκα και αθλητικές δομές, κέντρα τέχνης και πολιτισμού, διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Μονάδες 30

Για να μεταφερθείτε στο αντίστοιχο κριτήριο αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Καταναλωτισμός: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της συναδέλφου- συγγραφέα Πετροπούλου Μαρίας, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.