Παραγωγή Λόγου: Αναλυτικό Σχεδιάγραμμα Εργασίας (Τέχνη)

Παραγωγή Λόγου: Αναλυτικό Σχεδιάγραμμα Εργασίας (Τέχνη)

Δ.  Σε άρθρο που δημοσιευτεί σε εφημερίδα πανελλαδικής κυκλοφορίας παρουσιάζετε την προσφορά της Τέχνης στους νέους, καθώς και στους τρόπους με τους οποίους μπορεί το σχολείο να συμβάλλει στην ουσιαστική επαφή τους με αυτήν.  (350-400 λέξεις).

Είδος κειμένου: Άρθρο

Πομπός: Μαθητής / Μαθήτρια

Μέσο: Εφημερίδα πανελλαδικής κυκλοφορίας

Αποδέκτης: Ευρύ αναγνωστικό κοινό

Όριο λέξεων: 400 λέξεις

1. Το «κλειδί» της επιτυχίας ξεκινά από την ορθή κατανόηση του θέματος. Σε κάθε θέμα υπάρχει ένας προβληματισμός, τον οποίο οφείλουμε να αποκωδικοποιήσουμε.

α. Εντοπισμός της κύριας έννοιας, του θεματικού πυρήνα (όλα σχετίζονται με αυτόν): Τέχνη.

β. Διαχωρισμός δεδομένων και ζητουμένων / ερωτημάτων (αίτια, συνέπειες, προτάσεις / προϋποθέσεις).

Εντοπισμός και Μετασχηματισμός ζητουμένων  (στόχος του μαθητή να κατανοήσει πλήρως τα ζητούμενα και, εάν χρειάζεται, να τα μετασχηματίσει, ώστε να γίνουν οικεία).

Ζ1.  Προσφορά / αξία / σημασία / ωφέλεια Τέχνης.

Ζ2. Τρόποι με τους οποίους το σχολείο μπορεί να συμβάλλει στην ουσιαστική επαφή / «επικοινωνία» τους με αυτήν / στη δημιουργία ουσιαστικής σχέσης με αυτήν.

γ. Εξέταση κειμενικού / γραμματειακού είδους (άρθρο, επιστολή, ομιλία / εισήγηση, δοκίμιο) και επικοινωνιακού πλαισίου: πομπός (ποιός γράφει ή εκφωνεί ομιλία), δέκτης (προς ποιούς απευθύνεται;), μήνυμα (οι απόψεις), επικοινωνιακή περίσταση (πού ομιλεί;), σκοπός (πειθώ).

Χαρακτηριστικά κειμενικού είδους (άρθρο)

1. Τίτλος: Προενημέρωση / προϊδεασμός, επιγραμματικός τίτλος, ουδέτερος ή με σχόλιο. Πρέπει να αντιστοιχεί προς το περιεχόμενο του κειμένου (περιεκτικός) και συγχρόνως να προσελκύει τον αναγνώστη (ευρηματικός: ποιητική λειτουργία της γλώσσας, σχολιαστικά σημεία στίξης).
2. Πρόλογος: Αφόρμηση από την επικαιρότητα.
3. Τρόπος πειθούς: Επίκληση στη λογική με επιχειρήματα και τεκμήρια.
4. Κυριαρχεί η αναφορική λειτουργία της γλώσσας.
5. Ύφος σοβαρό, ρεαλιστικό και αντικειμενικό (χρήση γ` ενικού, γ` πληθυντικού προσώπου και α` πληθυντικού).

2. Γράφω σε στήλη τους τομείς και βλέπω τα ζητούμενα μέσα από αυτούς (προσφορά Τέχνης στον πνευματικό, ηθικό, … κ.λπ.). Μπορώ να συνδυάσω τομείς στις παραγράφους μου αρκεί να σχετίζονται. Έτσι, θα επιτύχω την ενότητα (περιεχόμενο) και τη λογική αλληλουχία των νοημάτων (διάρθρωση σκέψεων / αρχιτεκτονική κειμένου).

→ Στο συγκεκριμένο θέμα λόγω του περιορισμού στον αριθμό λέξεων θα επιλέξω κάποιους από τους τομείς.

Πνευματικός / Λογικός – Ηθικός Τομέας

Η καλλιέργεια της ελεύθερης και δημιουργικής σκέψης και η μόρφωση σε συνδυασμό με την ηθικοποίηση από τις αξίες και τα πρότυπα έχουν ως αποτέλεσμα τον ολόπλευρα καλλιεργημένο άνθρωπο.

Κοινωνικός – πολιτικός τομέας

Η σχέση του ατόμου με τους άλλους / ο ρόλος του στην κοινωνία/πολιτεία: οι υγιείς κοινωνικές / διαπροσωπικές σχέσεις, αλλά και η ενεργή στάση του ως πολίτης, το ενδιαφέρον και η συμμετοχή στα κοινά, η πολιτική άποψη και δράση.

3. Όταν υπάρχουν περιορισμοί στα ζητούμενα:

Ζ1. Προσφορά τέχνης στους νέους

→ Σε θέματα που αναφέρονται στους νέους λαμβάνουμε υπόψη τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες τους π.χ. αδιαμόρφωτοι → ανάγκη για πνευματική καλλιέργεια, ηθικοποίηση, υιοθέτηση γνήσιων προτύπων, μετάβαση στην ενήλικη ζωή → διαμόρφωση κοινωνικής και πολιτικής συνείδησης, σύναψη υγιών σχέσεων, αφύπνιση και ενδιαφέρον για τα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας.

Ζ2. Τρόποι με τους οποίους μπορεί να συμβάλλει το σχολείο στην ουσιαστική επαφή τους με αυτήν

→ Αναφέρομαι μόνο στο ρόλο του φορέα που ζητείται.

Ποιός; → φορέας π.χ. το σχολείο

Τι; → η κατεύθυνση της δράσης – του ρόλου του π.χ. να καθοδηγήσει, να διαπαιδαγωγήσει κ.λπ.

Πώς; → οι ειδικές πτυχές του ρόλου του: μαθήματα, μέθοδος, ρόλος δασκάλου, υλικοτεχνική υποδομή – τα εποπτικά μέσα, δράσεις που μπορεί να λάβουν χώρα π.χ. παροχή ανθρωπιστικής αγωγής, κατάλληλα βιβλία, ειδικό μάθημα, σεμινάρια επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, κλίμα διαλόγου κ.λπ.

Τίτλος: Τέχνη: ίαμα ψυχής!

Πρόλογος: Αφόρμηση από ένα επίκαιρο γεγονός (Παγκόσμια Ημέρα Μουσείων)

1^ο Ζητούμενο: Προσφορά τέχνης στους νέους

1^η§:  Πνευματικός / Λογικός τομέας  – Ηθικός

2^η§: Κοινωνικός – Πολιτικός

Μετάβαση:  προσφορά Τέχνης → αναγκαία η  δημιουργία ουσιαστικής σχέσης με την Τέχνη → συμβολή σχολείου

2^ο Ζητούμενο: Τρόποι με τους οποίους μπορεί να συμβάλλει το σχολείο στην ουσιαστική επαφή τους με αυτήν

1^η§: Μαθήματα, μέθοδος, δάσκαλος

2^η §:  Υλικοτεχνική υποδομή – εποπτικά μέσα, δράσεις

Επίλογος: Λογικό συμπέρασμα που απορρέει φυσικά από τα παραπάνω και περιέχει επισήμανση, δηλαδή την αυτονόητη και επιβεβλημένη δράση που πρέπει να αναληφθεί.

Τέχνη: ίαμα ψυχής!

«δι` ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν»*

Πρόλογος

Η 18^η Μαϊου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Μουσείων. Ο πρόσφατος εορτασμός είχε μεγάλη απήχηση, γιατί για μια ακόμα φορά μας υπενθύμισε την αξία του πολιτισμού και κατέστησε κατανοητό και σαφές ότι η Τέχνη προβάλλοντας ιδανικά και αξίες είναι σε θέση να διαμορφώσει κατάλληλα την προσωπικότητα των νέων ανθρώπων, καθώς αποτελεί σημαντικό φορέα αγωγής.  Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η εποχή μας χαρακτηρίζεται από τεχνολογική πρόοδο και άνοδο του βιοτικού μας επιπέδου.  Ωστόσο, ο σύγχρονος πολιτισμός διέρχεται κρίση, κρίση ηθική και πνευματική.  Σε μια εποχή με σημαντικά προβλήματα στους κόλπους της κοινωνίας μας η θέση της Τέχνης στη ζωή μας επιβάλλεται να είναι ισχυρή.

Ζ1. Προσφορά Τέχνης στους νέους

1^η § Πνευματικός / Λογικός και Ηθικός τομέας

Πνευματικός τομέας: συμβάλλει στην πνευματική καλλιέργεια, γιατί:

→ προσφέρει ιδέες με αποτέλεσμα να διευρύνονται οι πνευματικοί ορίζοντες και τα ενδιαφέροντά του απελευθερώνοντάς τον από την πνευματική μονομέρεια που επιβάλλει η στείρα εξειδίκευση, να οξύνει την κριτική ικανότητα, να διεγείρει τη φαντασία και την επινοητικότητα, να γίνεται δεκτικός σε νέες ιδέες.

Ηθικός τομέας: συμβάλλει στην ηθική διάπλαση, γιατί:

→ προβάλλει ανθρωπιστικές αξίες και ιδανικά (ελευθερία, δικαιοσύνη, ομόνοια) και  πρότυπα ηθικής ζωής με αποτέλεσμα να εξευγενίζει τον νέο άνθρωπο, να τον οδηγεί στην ανιδιοτελή δράση και προσφορά με γνώμονα τον σεβασμό και την αγάπη, να τον ωθεί στην αυτοκριτική και την αυτογνωσία για την απαλλαγή από αδυναμίες και πάθη (κάθαρση).

2^η § Κοινωνικός – Πολιτικός τομέας

Κοινωνικός τομέας: συμβάλλει στην αρμονική συμβίωση και τη συνεργασία, γιατί:

→ ενώνει τους ανθρώπους παρουσιάζοντας κοινά προβλήματα και προβληματισμούς με αποτέλεσμα να τους ευαισθητοποιεί, ώστε να αγωνιστούν για την αντιμετώπισή τους με πνεύμα ομαδικότητας προτάσσοντας το «εμείς», το κοινό καλό και όχι το ατομικό συμφέρον, μεταδίδει κοινωνικές αξίες (ανεκτικότητα, διάλογος, ευγένεια) ενισχύοντας την έμφυτη κοινωνικότητα του ανθρώπου και την ανάγκη του για σύναψη υγιών σχέσεων.

Πολιτικός τομέας: εδραιώνει τη δημοκρατία, γιατί:

→ προβάλλει δημοκρατικές ιδέες (σεβασμός των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των άλλων, ισότητα, ελευθερία έκφρασης, αξιοκρατία) με αποτέλεσμα να αφυπνίζει τις συνειδήσεις των πολιτών.  Οι καλλιτέχνες καταγγέλλουν τα φαινόμενα κοινωνικής και πολιτικής παθογένειας για να ωθήσουν τους πολίτες στη γόνιμη αμφισβήτηση της εξουσίας και στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους.

Μετάβαση:  Ένας από τους ειδικότερους σκοπούς της εκπαίδευσης είναι να υποβοηθεί τους μαθητές να κατανοούν τη σημασία της Τέχνης, της επιστήμης και της τεχνολογίας, να σέβονται τις ανθρώπινες αξίες και να διαφυλάσσουν και να προάγουν τον πολιτισμό.  Γι` αυτό επιβάλλεται το σχολείο να είναι φορέας αισθητικής αγωγής και παιδείας.

 Ζ2. Τρόποι με τους οποίους μπορεί να συμβάλλει το σχολείο στην ουσιαστική επαφή τους με αυτήν

1^η§: Μαθήματα, μέθοδος, δάσκαλος

• Ισότιμη αντιμετώπιση των καλλιτεχνικών μαθημάτων.
• Διδασκαλία της ιστορίας της Τέχνης.
• Σύνδεση της Τέχνης με άλλα μαθήματα (ιστορία, γλώσσα, λογοτεχνία).
• Ο δάσκαλος να ωθεί τους μαθητές στις πνευματικές ενασχολήσεις και τα καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα, να αναβαθμίζει το αισθητικό κριτήριο των μαθητών.

2^η §: Υλικοτεχνική υποδομή – εποπτικά μέσα, δράσεις

• Εξασφάλιση υλικοτεχνικής υποδομής: αμφιθέατρα, αίθουσες μουσικής – ζωγραφικής.
• Καλλιτεχνικές δραστηριότητες: δημιουργία θεατρικής ομάδας, συγκροτήματος, διοργάνωση λογοτεχνικών διαγωνισμών, διοργάνωση εκθέσεων έργων τέχνης, προβολή κινηματογραφικών ταινιών.
• Πρόσκληση λογοτεχνών και σημαντικών καλλιτεχνών σε εκδηλώσεις, ομιλίες για θέματα της Τέχνης.
• Επισκέψεις σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, πινακοθήκες, παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων, μουσικών εκδηλώσεων για βιωματική επαφή με την Τέχνη.

Επίλογος

Συνοψίζοντας, η προσφορά της Τέχνης στους νέους είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί χαρακτηρίζεται για την ποιότητα των ιδεών που μεταδίδει και την αισθητική συγκίνηση που προκαλεί. Ωθεί τους νέους στη συνειδητοποίηση, την αφύπνιση και την ευαισθητοποίηση για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο.  Η Τέχνη υποδεικνύει την ορθή στάση στη ζωή, οδηγεί στην κάθαρση «δι` ἐλέου καὶ φόβου», γι` αυτό οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε την αξία της και να επιδιώκουμε την επαφή με αντιπροσωπευτικά δημιουργήματά της.

*μέρος του ορισμού της τραγωδίας από τον Αριστοτέλη

Η παραπάνω ενδεικτική ανάλυση, σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου, εκπονήθηκε από τη συνάδελφο Μαρία Μποβολή, η οποία την παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.