
Ρατσισμός Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) Απαντήσεις
Για να μεταφερθείτε σε κάποια άλλη ενότητα των Νέων Ελληνικών Γενικής Παιδείας της Γ’ Λυκείου επιλέξτε την αντίστοιχη σελίδα από το παρακάτω μενού:
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Ο συγγραφέας αμφισβητεί την αντιμετώπιση του Άλλου με κοινωνικο – πολιτικά ή / και πολιτισμικά κριτήρια θεωρώντας πως η κοινή πορεία των ανθρώπων στον κόσμο επιβάλλει να τεθούν οι άλλοι άνθρωποι στο κέντρο της δικής μας ύπαρξης. Έτσι, θα επιτευχθεί όχι μόνο η ετερογνωσία αλλά και η αυτογνωσία. Μάλιστα, αυτή η θεώρηση συνδέεται με την ηθική υποχρέωση της υπευθυνότητας προς τον Άλλο όχι όπως ορίζει το νομικό σύστημα αλλά με τρόπο που δικαιώνει την ίδια την ύπαρξη του σύγχρονου ανθρώπου.
αρ. λέξεων 79
Θέμα Β
Β1.
Κείμενο Ι
α. Λάθος
β. Σωστό
γ. Σωστό
Κείμενο ΙΙ
δ. Λάθος
ε. Λάθος
Β2.
Ι.
Ειδική ορολογία: ετερότητα (1η §)
Αποδεικτικότητα: «Άρα, … μέσα στο πλαίσιο της «εφαρμοσμένης ηθικής» (4η §)
Λογική οργάνωση: Παρουσιάζεται η βασική θέση «Η φανέρωση του άλλου ανθρώπου στη θέα μας κατευθύνει την ηθική προς την υπευθυνότητα και τη δικαιοσύνη» (1η §) την οποία αναλύει και αιτιολογεί στη 2η § «Διότι δεν αρκεί … Κατά συνέπεια … να πράττουμε.»
Περιγραφικός- Ερμηνευτικός λόγος: «Η ετερότητα επιβάλλει την αγιότητα του Άλλου ως προσώπου, οπότε ο Άλλος τίθεται στο κέντρο της ηθικής βλέψης» (επιστημονική θέση) και η εξήγησή της «Το πέραν της ηθικής σημαίνει … η υπευθυνότητα και η δικαιοσύνη.» (1η §)
Αναφορική λειτουργία της γλώσσας: «Κατά συνέπεια, η φανέρωση του Άλλου και η αυτοφανέρωση συγκροτούν τους αναγκαίους όρους τους οποίους ο Levinas θέτει εξ αρχής.» (2η §)
Δε θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι ο Ροζάνης θεωρεί ότι η συνοδοιπορία με τον Άλλο είναι αναγκαία από τα πράγματα και τη λογική του παγκόσμιου «χωριού» στο οποίο ούτως ή άλλως είμαστε αναγκασμένοι να ζήσουμε. Ως εκ τούτου και προκειμένου αυτό να στεφτεί με επιτυχία, επιβάλλεται να δούμε τον Άλλο όχι μόνο με κοινωνικούς και πολιτισμικούς όρους αλλά ως τον ίδιο μας τον εαυτό. Ετερογνωσία και αυτογνωσία είναι αναγκαίο να βρίσκονται σε μια σχέση αλληλεπίδρασης. Ο στοχασμός αυτός κρίνεται τόσο επιβεβλημένος κατά τον στοχαστή, ώστε, για να μην τον προσπεράσει αδιάφορα ο δέκτης, χρησιμοποιεί την επανάληψη (δεν αρκεί,, ο Άλλος), συνώνυμες λέξεις (πρέπει, οφείλουμε), την παράλειψη του υποκειμένου (εμείς), για να τονίσει το συλλογικό τρόπο σκέψης και δράσης της ανθρώπινης κοινότητας, την επεξήγηση(δηλαδή), για να διασαφηνίσει τι εννοεί με τον όρο συνομιλία με τον εαυτό μας και τη συμπερασματική έκφραση (κατά συνέπεια) – κατάληξη της σκέψης του.
ΙΙΙ. Στην 1η παράγραφο του κειμένου ο συγγραφέας εισάγει τον αναγνώστη στο θέμα το οποίο θα πραγματευτεί στο κείμενο. Αυτό είναι η αντιμετώπιση της διαφορετικότητας ως «Αγιότητας», θέση την οποία αντιλαμβάνεται ως «κάτι ιδιαίτερα κρίσιμο για οποιαδήποτε ηθική κρίση». Το πώς εννοεί αυτή την ηθική κρίση φαίνεται τόσο στην ίδια παράγραφο, όπου επιχειρεί να την διευκρινίσει, όσο και στις επόμενες, όπου αναλύει τους όρους «υπευθυνότητα» και «δικαιοσύνη» με τις οποίες συνδέει την αρχική έννοια.
Β3.
Β3. Στο Κείμενο ΙΙ γίνεται αναφορά σε μία διαφήμιση που εικονοποιείται λεκτικά στο μυαλό του δέκτη με ένα “κλιπ που δείχνει έναν μπάρμαν να στέλνει ένα μπουκάλι μπύρας σε ένα μπαρ, προσπερνώντας διάφορους έγχρωμους άντρες και γυναίκες, καταλήγοντας στα χέρια μιας ανοιχτόχρωμης Ασιάτισσας, με την ατάκα «Μερικές φορές, το light (ανοιχτό-ελαφρύ) είναι καλύτερο»”.
Σε αυτή τη διαφήμιση γίνεται επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη («Μερικές φορές, το light (ανοιχτό-ελαφρύ) είναι καλύτερο»), ενώ δημιουργείται και ένας συνειρμός ιδεών ανάμεσα στην εικόνα του μπάρμαν που προσπερνά τους έγχρωμους δίνοντας το μπουκάλι μπύρας σε μία Ασιάτισσα και στην ατάκα («Μερικές φορές, το light (ανοιχτό-ελαφρύ) είναι καλύτερο»). Φυσικά, υποκρύπτεται και αξιολογικός χαρακτηρισμός.
Θέμα Γ
Στο ποίημα επιχειρούνται δύο εκδοχές ανάγνωσης, αυτή του χριστιανικού επιτύμβιου από τον πρωτοπρόσωπο ομιλητή (προσωπείο του ποιητή – ιστορικού Καβάφη) κι εκείνη του ποιήματος από τον αναγνώστη. Και οι δύο συγκλίνουν στην προσπάθεια προσδιορισμού της ταυτότητας του Λεύκιου που έζησε στη μεταβατική εποχή του περάσματος από την ειδωλολατρία στο χριστιανισμό, όπου ο φανατισμός, η σύγχυση και κυρίως η διαμόρφωση της ταυτότητας (Ποιος ήταν τελικά ο Λεύκιος; Ήταν χριστιανός ή ειδωλολάτρης; Για ποιους; Για τους γονείς; Για τους φίλους;) ήταν δύσκολη κι επικίνδυνη, κυρίως λόγω της επαφής με τον Ά λ λ ο. Δεν είναι τυχαίο πως στο ποίημα η δυσκολία αυτή αποτυπώνεται με τις αγκύλες του ποιητή που αποκαθιστά το επίγραμμα. Ιδιαίτερα, η σύγχυση της εποχής καταδεικνύεται στην αναφορά Ψυ[χ]ήν» -δεύτερη φθαρμένη λέξη- η οποία ήταν κοινό πεδίο αναζήτησης και για τις τρεις θρησκείες, αιγυπτιακή, ελληνική και χριστιανική. Η Αίγυπτος (Αλεξάνδρεια), άλλωστε υπήρξε ο τόπος που «διαπλέχθηκαν» οι τρεις φιλοσοφικές θεωρήσεις για τη μεταθανάτια ζωή. Ταυτόχρονα με τα «δάκρυα» για το θάνατο ενός αγαπημένου για τους φίλους προσώπου, θλίψη προξενεί στον αναγνώστη η δυσχέρεια προσδιορισμού του «εγώ» μέσα από την επαφή – διάλογο με το διαφορετικό. Ίσως, γι’ αυτό το λόγο το χριστιανικό «εκοιμήθη» συνδυάζεται με το παγανιστικό «Αθύρ» στο τέλος του ποιήματος.
αρ. λέξεων: 201
Θέμα Δ
Τίτλος: Ο ρατσισμός αποτελεί απειλή για την κοινωνία
Πρόλογος: Την προηγούμενη εβδομάδα γίναμε μάρτυρες βίαιης επίθεσης από μια μικρή ομάδα συμπολιτών μας προς τους Σύριους πρόσφυγες που βρίσκονται εγκατεστημένοι στο νησί μας. Αφορμή αποτέλεσε ο καταυλισμός στο λιμάνι του νησιού ο οποίος, ωστόσο, στήθηκε με ευθύνη του δήμου. Το περιστατικό αυτό, αν και μεμονωμένο στον τόπο μας, εντάσσεται στο πλαίσιο αύξησης των ρατσιστικών εκδηλώσεων που παρατηρείται στη χώρα τα τελευταία χρόνια και εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την κοινωνία. Γι’ αυτό το λόγο είναι αναγκαίος ο προβληματισμός για τις συνέπειες που προξενεί το φαινόμενο του ρατσισμού και για τη θέση που πρέπει να λάβει η πολιτεία.
Συνοπτική παρουσίαση των μορφών με τις οποίες εκδηλώνεται ο ρατσισμός:
- Αποκλεισμός από διάφορους τομείς της κοινωνικής ζωής
- Περιφρονητική και υποτιμητική στάση
- Ανισότητες και διακρίσεις σε εκπαίδευση, εργασία, υγεία κ. ά.
- Άσκηση ψυχολογικής ή φυσικής βίας που μπορεί να καταλήξει στην αφαίρεση ζωής
- Καταστροφή περιουσιακών στοιχείων
- Γενοκτονία και εθνοκάθαρση
Συνέπειες: Εκτός του ότι ο ρατσισμός αποκτηνώνει τον άνθρωπο, οδηγεί στην περιθωριοποίηση και την άθλια διαβίωσή του, συνάμα αποτελεί απειλή για το σύνολο της κοινωνίας:
- Περιθωριοποιεί ένα ενεργό τμήμα της κοινωνίας που θα μπορούσε να συμβάλει στην πρόοδό της
- Διαταράσσει την κοινωνική συνοχή με ανυπολόγιστο μακροπρόθεσμο κόστος
- Υπονομεύει τους δημοκρατικούς θεσμούς, καθώς παραβιάζεται η αρχή της ισότητας και καταπατούνται θεμελιώδη δικαιώματα
- Επικρατούν συνθήκες έντασης, μισαλλοδοξίας, φανατισμού, δογματισμού, έλλειψη συνεργασίας και αλληλεγγύης που αποτελούν τροχοπέδη για πρόοδο οποιασδήποτε μορφής, οικονομική, πολιτιστική, κοινωνική κ. ά.
- Η κοινωνία ζει με το φόβο πρόκλησης βίαιων συγκρούσεων
- Ο εθνικός ρατσισμός παρεμποδίζει τη διακρατική συνεργασία ναρκοθετώντας το αγαθό της ειρήνης
Στάση της πολιτείας:
- Άμεση και κατηγορηματική καταδίκη οποιασδήποτε εκδήλωσης ρατσιστικής συμπεριφοράς
- Προστασία αδύναμων ομάδων πληθυσμού από ρατσιστικές ενέργειες
- Αυστηρές ποινές σε όσους χρησιμοποιούν ρατσιστικές πρακτικές
Κρίνεται, ωστόσο, απαραίτητο η πολιτεία να λάβει προληπτικά μέτρα όπως:
- Αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων της ανεργίας, της φτώχειας που αποτελούν πολλές φορές σοβαρές αιτίες για την πρόκληση ρατσιστικών συμπεριφορών
- Διεύρυνση της δημοκρατίας με το διάλογο και την παροχή ευκαιριών για την ενεργό εμπλοκή των πολιτών στα πολιτικά πράγματα
- Ανθρωπιστική παιδεία που θα εμφυσήσει στους νέους τις αρχές και τα οφέλη του ανθρωπισμού
Επίλογος: Ζούμε σε μια εποχή που τα τεχνολογικά επιτεύγματα και η πρόοδος της επιστήμης έχουν φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά από οποιαδήποτε άλλη ιστορική περίοδο. Από την άλλη πλευρά, τα προβλήματα που ταλανίζουν τον πλανήτη αφορούν όλους, ανεξαρτήτως θρησκεύματος, εθνικής προέλευσης και επιλογής τρόπου ζωής. Αυτά επιβάλλουν, εκτός των άλλων, μια «κοινότητα» απόψεων για την αντιμετώπισή τους. Κρίνεται, λοιπόν, αναγκαίο να καταπολεμήσουμε το νοσηρό φαινόμενο του ρατσισμού που «δηλητηριάζει» τις ζωές μας.
Για να μεταφερθείτε στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:
Κριτήριο Αξιολόγησης Ρατσισμός
Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις του συναδέλφου Κωνσταντίνου Μαγκλή, ο οποίος το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.
Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’ Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:
Η ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.