Ανθρωπισμός Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Η έλλειψη ανθρωπιάς ως φαινόμενο του αιώνα μας

Ο όρος ανθρωπισμός χρησιμοποιήθηκε στη φιλοσοφία για να δηλώσει την Αναγέννηση του 14ου αιώνα, που πραγματοποιήθηκε με τη στροφή των ανθρώπων προς την κλασσική αρχαιότητα προς τα αρχαία δηλαδή Ελληνικά και Λατινικά Γράμματα. Από ευρύτερη άποψη ανθρωπισμός είναι το μορφωτικό ιδανικό που έχει στόχο του την καλλιέργεια του ανθρώπου και την αρμονική ανάπτυξη των σωματικών και ηθικο-πνευματικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων του, με σκοπό να γίνει τέλειος άνθρωπος, απαλλαγμένος από κάθε ιδιότητα και χαρακτηριστικό που μειώνει την οντότητά του και υποβιβάζει την ύπαρξή του σαν ανώτερου όντος. Ακόμα η προσέγγιση του ιδανικού του ανθρωπισμού αποτέλεσε  από την αρχαιότητα ήδη έναν ηθικο-πνευματικό άθλο, ένα ευγενές αγώνισμα ταυτόσημο με την ιδέα της αρετής, αφού οι δυο έννοιες έχουν κοινή ρίζα και παρεμφερή σημασία. Η καλοκαγαθία για τους αρχαίους Έλληνες, η σύμμετρη δηλαδή σωματική και ψυχο-πνευματική ανάπτυξη, η εγκράτεια, η αυτοκυριαρχία, η ψυχική λεπτότητα και ισορροπία, η αποφυγή της υπερβολής, η φιλοπατρία και η αποφυγή της αδικίας θεωρούνταν ύψιστα αγαθά της ζωής και αναγκαία συστατικά του ανθρωπισμού.

Στη σημερινή εποχή, παρατηρούμε σημαντικό έλλειμμα ανθρωπιάς, με τον ανθρωπισμό να παραγνωρίζεται πλήρως. Κύριο μέλημα των περισσότερων ανθρώπων είναι η ατομική τους ευημερία, για χάρη της οποίας δε διστάζουν πολλές φορές να εκμεταλλευτούν και να αδικήσουν συνανθρώπους τους. Άνθρωποι ελλιπούς καλλιέργειας, εγωκεντρικοί, μικροπρεπείς, με φθόνο για τους συμπολίτες τους∙ άνθρωποι που αποδέχονται και επιζητούν την αναξιοκρατία, καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, αναπαράγουν συμπεριφορές κοινωνικού και φυλετικού ρατσισμού. Φαινόμενο, το οποίο δεν πρέπει να γίνεται αντιληπτό μόνο στα στενά όρια της δικής μας πολιτείας, καθώς σε ολόκληρο τον κόσμο παρατηρούνται καταστάσεις που εκθέτουν τα κράτη στο σύνολό τους, αφού αποδέχονται και επιτρέπουν την εξαθλίωση και τον αφανισμό πληθυσμών σε διάφορες οικονομικά ασθενείς περιοχές του πλανήτη. Γενικευμένη, λοιπόν, η κρίση του ανθρωπισμού και όχι αποκλειστικό σύμπτωμα της ελληνικής κοινωνίας∙ γενικευμένα, άρα, και τα αίτια αυτής της έκπτωσης των ηθικών αξιών.

Προκειμένου να καταστεί εφικτή η εδραίωση του ανθρωπισμού, θα πρέπει η σχετική προσπάθεια να ξεκινήσει εγκαίρως από τις νεότερες γενιές, με όχημα την ανθρωπιστική παιδεία. Αν θέλουμε να μη στεκόμαστε απαθείς απέναντι στα ολοένα και συχνότερα φαινόμενα απάνθρωπης μεταχείρισης συνανθρώπων μας∙ αν θέλουμε να μπορούμε να αντισταθούμε στα κελεύσματα του υλισμού, θέτοντας πάντοτε ως προτεραιότητα το σεβασμό και την αξιοπρέπεια των συνανθρώπων μας, η απάντηση βρίσκεται στην ορθή πνευματική μας καλλιέργεια. Ζητούμενο, άρα, της ανθρωπιστικής παιδείας θα πρέπει να είναι η ενδυνάμωση της κριτικής και συλλογιστικής ικανότητας, ώστε να μπορούμε να διαπιστώνουμε τα αδιέξοδα της σύγχρονης πολιτικής. Ενώ, συνάμα, η παροχή ενός στερεού παιδευτικού υπόβαθρου, θα διασφαλίζει τη δυνατότητα να λειτουργούμε ως αυτόνομες προσωπικότητες, χωρίς να παρασυρόμαστε από τις ευτελείς επιδιώξεις της εποχής του καταναλωτισμού.

Η αποδοχή και ο απόλυτος σεβασμός της αξίας του άλλου ανθρώπου συνιστούν βασικά αιτήματα της σύγχρονης εποχής, όπου καλούμαστε να ζήσουμε σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Η έννοια της συλλογικής προσπάθειας, θα αποτελέσει ένα στοιχείο καίριας σημασίας, για την επιστροφή στο πνεύμα και το ήθος παλαιότερων εποχών, όπου οι πολίτες έθεταν τις ανάγκες της κοινωνίας τους και το μέλλον των επερχόμενων γενεών πάνω από τις προσωπικές τους επιθυμίες. Η πορεία του καταναλωτισμού, της υπερεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και των αδιάκοπων πολεμικών εξοπλισμών, είναι μια καταστροφική πορεία που θέτει σε κίνδυνο, όχι μόνο τις υπάρχουσες γενιές, αλλά και την ποιότητα ζωής εκείνων που θα έρθουν. Κρίσιμο και αναγκαίο, λοιπόν, να απορριφθεί η τωρινή αντίληψη και να διεκδικηθεί ένας τρόπος ζωής και μια οικονομική αντίληψη που δε θα τοποθετεί το οικονομικό κέρδος πάνω απ’ όλους και απ’ όλα.

Άρθρο της Άννας Σπυροπούλου

Ανθρωπισμός, λήθη και εκβιασμός

Ξεχνάμε. Λιώνουν τα μάτια μας μπροστά στην τηλεόραση, μας νανουρίζει μια θλιμμένη μελωδία, όσοι περνούν τη χώρα της απόγνωσης παθαίνουν αμνησία. Αμνησία και λήθη. Σχεδόν όπως έλεγε κι ο ποιητής. Ξεχνάμε να υπερασπιζόμαστε την ικανότητα του ανθρώπου να λαμβάνει ηθικές αποφάσεις που βασίζονται στην ενσυναίσθηση και στο ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο μας.

Δεχόμαστε πλύση εγκεφάλου και λησμονούμε το αυτονόητο. Οτι πρώτα απ’ όλα είμαστε άνθρωποι. Ότι εκατομμύρια συγκυρίες μαζί μας έφεραν στη ζωή. Σε τούτη τη βάναυσα κακοποιημένη και πανέμορφη χώρα. Κι όχι σε βάρκες να χαροπαλεύουμε μακριά απ’ τους πατεράδες μας με τα κύματα, ούτε στοιβαγμένοι σε φράχτες απέναντι σε όπλα που μας σημαδεύουν στο δόξα πατρί.

Ο ανθρωπισμός δεν έχει αντίλογο. Ο εκβιασμός έχει και παραέχει. Δεν γίνεται να χάσουμε την ανθρωπιά μας επειδή εκβιάζει ο σουλτάνος. Οι φασιστικές του πρακτικές, η δικτατορική συμπεριφορά, το νταβατζιλίκι και το κακό που προκαλεί σε δυστυχισμένους ανθρώπους δεν πρέπει να μας κάνει όμοιούς του. Δεν είναι το συμφέρον υπεράνω όλων. Δεν είναι αυτό το δίκαιο. Το δίκαιο λογαριάζεται όταν υπάρχει ίση δύναμη για την επιβολή του. Οταν αυτό δεν συμβαίνει, οι δυνατοί κάνουν ό,τι τους επιτρέπει η δύναμή τους κι οι αδύναμοι υποχωρούν και το αποδέχονται.

Ρεαλισμός. Δικαιοσύνη. Ανθρωπισμός. Εκφασισμός. Παγιδευμένοι στη ζυγαριά των αξιών, του εκβιασμού και του δικαίου, μπλεγμένοι σε αδιέξοδα που δεν διαλέξαμε αλλά είμαστε υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουμε. Με ανθρωπιά. Απέναντι στην τοξική προπαγάνδα εξύμνησης της βίας, στις ωμές προκλήσεις παραστρατιωτικών ομάδων. Τι είμαστε; Τίποτα δεν είμαστε. Άνθρωποι είμαστε όλοι. Τι φταίνε οι δυστυχισμένοι άνθρωποι και εκβιάζονται πανταχόθεν; Τίποτα δεν φταίνε.

Άρθρο του Κώστα Μανωλιουδάκη

Παράθυρα χωρίς θέα

Mπορώ να γίνω ευτυχισμένος με τα πιο απλά πράγματα

και με τα πιο μικρά..

Και με τα καθημερινότερα των καθημερινών.

Μου φτάνει που οι εβδομάδες έχουν Κυριακές.

Μου φτάνει που τα χρόνια φυλάνε Χριστούγεννα για το τέλος τους.

Που οι χειμώνες έχουν πέτρινα, χιονισμένα σπίτια.

Που ξέρω ν’ ανακαλύπτω τα κρυμμένα πετροράδικα στις κρυψώνες τους.

Μου φτάνει που μ’ αγαπάνε τέσσερις άνθρωποι.

Πολύ…

Μου φτάνει που αγαπάω τέσσερις ανθρώπους.

Πολύ…

Που ξοδεύω τις ανάσες μου μόνο γι’ αυτούς.

Που δεν φοβάμαι να θυμάμαι.

Που δε με νοιάζει να με θυμούνται.

Που μπορώ και κλαίω ακόμα.

Και που τραγουδάω… μερικές φορές…

Που υπάρχουν μουσικές που με συναρπάζουν.

Και ευωδιές που με γοητεύουν…

Ποίημα που πρωτοδημοσιεύτηκε στο ελληνικό διαδίκτυο από τον blogger «βιολιστής στη στέγη»

Θέμα Α

Α1. Να παρουσιάσετε συνοπτικά σε 60 λέξεις τις απόψεις της συντάκτριας σχετικά με τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να ξεπεραστεί η κρίση του ανθρωπισμού;

Μονάδες 15

Θέμα Β

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση τα Κείμενα 1 και 2, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στα κείμενα:

α. Σύμφωνα με το Κείμενο 1 οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν αναπτύξει το ανθρωπιστικό ιδεώδες.

β. Ο σεβασμός προς τον συνάνθρωπο και η αποδοχή αποτελούν βασικά γνωρίσματα της εποχής.

γ. Οι πολίτες ανέκαθεν έθεταν ως προτεραιότητα το προσωπικό τους συμφέρον.

δ. Σύμφωνα με το Κείμενο 2 η προπαγάνδα αποτελεί βασικό παράγοντα για την έκπτωση των αξιών.

ε. Τα Κείμενα 1 και 2 έχουν ως επικοινωνιακό σκοπό να πληροφορήσουν.

Μονάδες 10

Β2α. «Αν θέλουμε να μη στεκόμαστε απαθείς…πνευματική μας καλλιέργεια.». Ποιο ρηματικό πρόσωπο κυριαρχεί στο συγκεκριμένο απόσπασμα του Κειμένου 1 και ποια είναι η επικοινωνιακή του λειτουργία;

Μονάδες 6

β. Πώς συνδέονται νοηματικά η πρώτη και η δεύτερη παράγραφος του Κειμένου 1 (μονάδες 5); Τι πετυχαίνει η αρθρογράφος με τη συγκεκριμένη επιλογή (μονάδες 4);

Μονάδες 9

Β3. Στην τελευταία παράγραφο του Κειμένου 2 ο αρθρογράφος επιδιώκει να συγκινήσει και να ευαισθητοποιήσει τους/τις αναγνώστες/αναγνώστριες. Να αναφέρετε τρεις (3) διαφορετικές γλωσσικές επιλογές με τις οποίες επιτυγχάνει τον στόχο του, παραθέτοντας τα αντίστοιχα χωρία (μονάδες 6), και να εξηγήσετε τη λειτουργία της καθεμιάς από αυτές στο κείμενο (μονάδες 9).

Μονάδες 15

Θέμα Γ

Γ1. Ποια είναι η στάση ζωής που υιοθετεί το ποιητικό υποκείμενο; Σας βρίσκει σύμφωνους η συγκεκριμένη στάση; Να απαντήσετε αξιοποιώντας τουλάχιστον τρεις (3) κειμενικούς δείκτες (150-200 λέξεις).

Μονάδες 15

Θέμα Δ

Λαμβάνοντας υπόψη τα κείμενα αναφοράς 1 και 2, καλείστε να συντάξετε ένα άρθρο, έκτασης 350-400 λέξεων, που θα δημοσιευτεί στη σχολική εφημερίδα,  απαντώντας στα παρακάτω ερωτήματα:

Α) Ποια είναι τα βασικά αίτια που έχουν οδηγήσει στην κρίση των ανθρωπιστικών αξιών στη σύγχρονη εποχή;

Β) Με ποιους τρόπους  κατά τη γνώμη σου η εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός αλτρουιστικού πνεύματος στους σημερινούς εφήβους;

Μονάδες 30

Για να δείτε τις ενδεικτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις του κριτηρίου επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Ανθρωπισμός Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) – Απαντήσεις 

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της συναδέλφου Ειρήνης Αθανασίου, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.