Λαϊκισμός: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου (Ενιαία Εξέταση) – Απαντήσεις

Λαϊκισμός: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου (Ενιαία Εξέταση) – Απαντήσεις

ΘΕΜΑ Α

Σύμφωνα με τον συγγραφέα του Κειμένου Ι, ο λαϊκιστής παρουσιάζει υποκριτικό ενδιαφέρον για τον λαό. Στοχεύει στη δημιουργία απαίδευτων φτωχοποιημένων μαζών καθώς και στον έλεγχο της πληροφόρησης. Ενώ συχνά διακηρύττει τη λαϊκότητα του κινήματός του, προωθεί στην πραγματικότητα τον ρατσισμό και τον φανατισμό. Προβάλλει τις απόψεις του ως μοναδικές, οι οποίες ωστόσο αποτελούν προϊόν σφετερισμού. Κινείται εντός ορίων διαπλοκής και καλλιεργεί εμφυλιοπολεμικό κλίμα επινοώντας εχθρούς. Τέλος, επιδιώκει το αλάθητο στην εξουσία εις βάρος της λαϊκής κυριαρχίας.

ΘΕΜΑ Β

Β1. Το Κείμενο I ανήκει στο είδος της Επιφυλλίδας. Το γεγονός αυτό πιστοποιούν πέντε μηχανισμοί – δείκτες του ιδίου κειμένου, που είναι οι εξής:

α) ο σχολιαστικός και συνυποδηλωτικός τίτλος του κειμένου («Λαϊκισμού» εφτά στύλοι, εφτά πληγές κι αιτίες),

β) η ευρεία χρήση σχημάτων λόγου: παρομοιώσεις («Οι «εφτά στύλοι της σοφίας» του λαϊκισμού μοιάζουν με προτομές Ιανού»), μεταφορές («Ο λαϊκισμός φυτρώνει και φουντώνει τόσο σε χώρες…»), αντιθέσεις («Περιβαλλοντικά, επιβάλλει «δρακόντεια μέτρα», που δεν αγγίζουν καν τις αιτίες της μόλυνσης (…), αλλά στραγγίζουν ως την τελευταία σταγόνα την υπομονή και την αναπνευστική αντοχή των πολιτών»), προσωποποιήσεις και ταυτόχρονα ασύνδετο σχήμα («Ο λαϊκισμός «μιλάει τη γλώσσα του λαού», «νοιάζεται για τη μόρφωση του λαού», «σκοτώνεται για την υγεία του λαού», «καθαρίζει το περιβάλλον για το λαό», «ενημερώνει το λαό αδιάκοπα και αδιάβλητα»),

γ) η Επίκληση στην Αυθεντία ως Τρόπος Πειθούς («Αν «αρχή σοφίας (είναι) η των ονομάτων επίσκεψις» (η γνώση, η έρευνα της έννοιας των λέξεων), όπως έλεγε ο Αντισθένης…»)

δ) το δοκιμιακό ύφος που κυριαρχεί στο κείμενο («τον ευτελίζει», «τον εξανδραποδίζει», «παρωδίας κοινοβουλευτισμού»),

ε) η χρήση συναισθηματικά φορτισμένης γλώσσας («μετατρέπει τις στρατιές των προσλαμβανόμενων «πελατών» σε υποχείρια και υποζύγια της κυβέρνησης, που τους εκβιάζει να την ψηφίσουν για να μη χάσουν τη θέση τους»).

Β2. α) Μετατροπή της Παθητικής Σύνταξης σε Ενεργητική:

Τις «δικαιο-παροχές» υλοποιούν οι καταρράκτες των προσλήψεων στο Δημόσιο, οι χορηγήσεις αυξήσεων (…) και φτηνών αυτοκινήτων, τα τάματα «μεγάλων δημοσίων έργων που θ’ αλλάξουν την όψη της Ελλάδας» και άλλα απατηλά παρόμοια. (α’ λύση)

Τις «δικαιο-παροχές» υλοποιούν (οι λαϊκιστές) με τους καταρράκτες των προσλήψεων στο Δημόσιο, με χορηγήσεις αυξήσεων (…) και φτηνών αυτοκινήτων, με τάματα «μεγάλων δημοσίων έργων που θ’ αλλάξουν την όψη της Ελλάδας» και άλλα απατηλά παρόμοια. (β’ λύση)

Αλλαγές στο Ύφος:

Με την Ενεργητική Σύνταξη εξαίρεται το πρόσωπο (ή η έννοια) που ενεργεί και το γραμματικό υποκείμενο της πρότασης στη σύνταξη αυτή ταυτίζεται με το λογικό υποκείμενο («Τις «δικαιο-παροχές» υλοποιούν οι καταρράκτες…, οι χορηγήσεις…, τα τάματα… και άλλα απατηλά παρόμοια» / οι λαϊκιστές), ενώ με την Παθητική Σύνταξη εξαίρεται μάλλον το αποτέλεσμα της ενέργειας του υποκειμένου («Οι «δικαιο-παροχές» υλοποιούνται») και το λογικό υποκείμενο σ’ αυτό δηλώνεται έμμεσα, δηλαδή με τον εμπρόθετο επιρρηματικό προσδιορισμό του ποιητικού αιτίου («με τους καταρράκτες…, με χορηγήσεις…, με τάματα… και άλλα απατηλά παρόμοια» / από τους λαϊκιστές).

Β2. β)

(ύστερ’ από έναν «άτυχο» πόλεμο λ.χ. ή μια μεγάλη κοινωνικο-οικονομική δυσπραγία): Η παρένθεση χρησιμοποιείται για επεξήγηση του όρου «κρίση». Τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται για μεταφορά και ειρωνία.

«αρχή σοφίας (είναι) η των ονομάτων επίσκεψις»: Τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται για να περικλείσουν απόφθεγμα, όπως ακριβώς αυτό ειπώθηκε από τον δημιουργό του. Η παρένθεση λειτουργεί συμπληρωματικά στο νόημα του αποφθέγματος.

αλίμονο! : Το θαυμαστικό προσδίδει έμφαση και ειρωνία στα γραφόμενα, ενώ ταυτόχρονα εκφράζει και την αγανάκτηση του συγγραφέα.

Β2. γ)

Μ’ άλλα λόγια: Δηλώνει επεξήγηση – διευκρίνηση

Γι’ αυτό: Δηλώνει την αιτία

Έτσι: Δηλώνει αποτέλεσμα – συμπέρασμα

Ταυτόχρονα: Δηλώνει χρόνο και συγκεκριμένα το σύγχρονο

Β3. Πρόθεση του συγγραφέα στη συγκεκριμένη παράγραφο του Κειμένου Ι είναι να καταδείξει την ευτελή ηθική ποιότητα και συμπεριφορά των λαϊκιστών. Ο συγγραφέας προκειμένου να υποστηρίξει την πρόθεσή του, αξιοποιεί σε πρώτο βαθμό τη μέθοδο του αιτίου («Διαλαλώντας πως το ήθος του… απόδειξη ενοχής») – αποτελέσματος («δεν διστάζει … δόλιους σκοπούς»), σύμφωνα με την οποία ο λαϊκιστής προφασιζόμενος τη δήθεν ηθική του ακεραιότητα προβαίνει σε μια σειρά άνομων ενεργειών. Σε δεύτερο βαθμό, ο συγγραφέας επικαλείται την Αυθεντία – που προσδίδει κύρος και δυναμική στα γραφόμενα – και συγκεκριμένα ένα απόσπασμα λόγου του Ρώσου στοχαστή Αλέξανδρου Χέρτσεν («Ήσασταν υποκριτές… χωρίς να ζητάμε συγγνώμη»), το οποίο σχετίζεται με την κυνική στάση των λαϊκιστών απέναντι σε προκατόχους και ομολόγους της εξουσίας.

Β4. α) ακαθόριστα: δυσδιάκριτα, ρευστά, ασαφή, συγκεχυμένα, απροσδιόριστα

χειροπιαστά: χαρακτηριστικά, αναμφισβήτητα, σαφή, απτά, καθαρά, ολοφάνερα

καχεξίας: αδυναμίας, απορίας, αβεβαιότητας, δυσχέρειας, ένδειας

ατέρμονες: ατελείωτες, διαρκείς, συνεχείς

κατακεραυνώνει: επικρίνει, καταδικάζει, κατακρίνει, μέμφεται

επιστρατεύει: ενεργοποιεί, δραστηριοποιεί, δεσμεύει

αυθορμήτως: μηχανικά, αυτόματα, ενστικτωδώς, απρογραμμάτιστα

Β4. β) ακαθόριστα: προορισμός

χειροπιαστά: άπιαστος

καχεξίας: παρέχω

ατέρμονες: τερματοφύλακας

κατακεραυνώνει: αλεξικέραυνο

επιστρατεύει: απόστρατος

αυθορμήτως: παρόρμηση

Β4. γ) χειροπιαστά: Τα μεγαλόπνοα σχέδιά του δύσκολα μπορούν να γίνουν χειροπιαστά.

καχεξίας: Η ραγδαία εξάπλωση της φτώχειας στη χώρα μας είναι σημάδι της γενικότερης καχεξίας της κοινωνίας μας.

επιστρατεύει: Επιστρατεύει οποιοδήποτε λογικό ή λογικοφανές επιχείρημα για την ισχυροποίηση των θέσεών του.

ΘΕΜΑ Γ

Το ποιητικό υποκείμενο πραγματεύεται ενδεχομένως το φαινόμενο της κατασκευής – επινόησης εχθρών από απολυταρχικά και λαϊκιστικά καθεστώτα, με σκοπό την άσκηση τεχνητού φόβου, τη χειραγώγηση και τον αποπροσανατολισμό των μαζών. Ο ποιητής φαντάζεται μια δεσποτική πολιτεία, πιθανόν τη Ρώμη αν ληφθούν υπόψιν οι συμβολισμοί (αγορά – Συγκλητικοί – αυτοκράτωρ – ύπατοι – πραίτορες – ρήτορες), η οποία αναμένει τον προσχηματικό ερχομό βαρβάρων επιβουλέων. Ο ίδιος φαίνεται να ταυτίζεται με τον έναν από τους δύο διαλεγόμενους στη σύναξη της αγοράς, γεγονός που είναι φανερό με τη χρήση του α’ πληθυντικού προσώπου («Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;»). Μάλιστα, μέσω ερωτήσεων εκφράζει τον προβληματισμό του για την επίδειξη ανοχής και πλούτου εκ μέρους των αρχών που υποδέχονται στην πόλη τους αόρατους βαρβάρους, ερωτήσεις που απαντώνται με εμφατικό και θεατρικό τρόπο μέσω επαναλήψεων του ετέρου διαλεγομένου («Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα»).

ΘΕΜΑ Δ

ΟΡΙΣΜΟΣ: Λαϊκισμός είναι η κατ’ επίφαση λαϊκότητα.

Λαϊκισμός στην Πολιτική: Τακτική που επιφαίνεται με τη μορφή της δημαγωγίας, της ποδηγεσίας, της προσωπολατρίας, της κολακείας του λαού, της προπαγάνδας, του αποπροσανατολισμού, της υποσχεσιολογίας, της κινδυνολογίας και του πατερναλισμού. Καιροσκόποι, επιτήδειοι και αμοραλιστές πολιτικοί προκειμένου να υφαρπάξουν την ψήφο του ελληνικού λαού και κατ’ επέκταση την εξουσία, επιδίδονται σε μεγαλοστομίες, συνθήματα, ύβρεις και ασύστολα ψεύδη εκμεταλλευόμενοι την πολιτική συγκυρία, τις παθογένειες και το θυμικό της ελληνικής κοινωνίας. Τα αποτελέσματα ολέθρια για τον λαό και τη χώρα.

ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ: Γιατί ο Λαϊκισμός εξακολουθεί να απηχεί στα πολιτικά πράγματα της χώρας μας;

Ενδεικτικές Αιτίες:

1. Παρά τη γενικότερη άνοδο του γνωστικού επιπέδου της ελληνικής κοινωνίας και την ταχύτατη διάδοση της πληροφορίας, ένα μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού αποτελεί έρμαιο των λαϊκιστών. Το τμήμα αυτό βυθισμένο σε προκαταλήψεις, στερεότυπα, ιδεοληψίες, τυφλό και φτηνό κομματικό φανατισμό και συχνά παρασυρόμενο από το φαίνεσθαι, αδυνατεί να διακρίνει την αλήθεια από την πλάνη. Χαρακτηριζόμενο από έλλειψη κριτικής ικανότητας και ορθολογισμού διαμορφώνει ή επηρεάζει προς τα χείρω τα εκλογικά αποτελέσματα.
2. Η κρίση της σύγχρονης ελληνικής δημοκρατίας, τα πάσης φύσεως πολιτικά και πολιτειακά κενά, η αμφισβήτηση των αρχών και των θεσμών επιτρέπουν στους λαϊκιστές να καπηλεύονται το συναίσθημα των Ελλήνων πολιτών, για να αναρριχώνται πολιτικά και για να εξυπηρετούν προσωπικά συμφέροντα.
3. Η δραματική οικονομική κατάσταση της χώρας μας, η εξάπλωση της φτώχειας και της ανεργίας, η έξαρση της βίας και της εγκληματικότητας και η γενικότερη κοινωνική εξαθλίωση δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για υποσχεσιολόγους, καιροσκόπους και «Μεσσίες» που σπεύδουν να το εκμεταλλευτούν.
4. Ο επιδραστικός για τη μαζική συνείδηση ρόλος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης υποθάλπει τον Λαϊκισμό. Τα ΜΜΕ προκειμένου να εξυπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες, ασκούν τεχνητό φόβο, προετοιμάζουν αθέμιτα το έδαφος των εξελίξεων, κατασκευάζουν «σωτήρες» και διαμορφώνουν κατά το δοκούν την ελληνική κοινή γνώμη, προεξοφλώντας τα τετελεσμένα σε πολιτικό επίπεδο.
5. Η μαζοποίηση, η ετεροκατευθυνόμενη ψυχολογία της μάζας, ο φόβος για ανατροπή του δοκιμασμένου ή του κατεστημένου στο ελληνικό πολιτικό πεδίο, η αποχή των νέων μας από τα κοινά και η ανάγκη της ελληνικής κοινωνίας να εναποθέσει τις ελπίδες της στους ειδήμονες του πολιτικού παιχνιδιού συντηρούν τη δράση των λαϊκιστών.
6. Η ανεπάρκεια, η μονομέρεια και η τυποποίηση του εκπαιδευτικού θεσμού, η επικράτηση του στείρου τεχνοκρατισμού στον χώρο της Παιδείας, η παροχή αποσπασματικής και εξειδικευμένης γνώσης, η εξάλειψη του ανθρωπιστικού στοιχείου δεν συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενάρετων και ευσυνείδητων – αυριανών – πολιτών. Ο μέσος Έλληνας μαθητής έχει απωλέσει προ πολλού την επαφή του με τα κοινωνικο-πολιτικά τεκταινόμενα, ενώ σπανίως εκφέρει γνώμη για όσα διαδραματίζονται στο πολιτικό σκηνικό. Η ακρισία που προωθείται μέσα από τους κόλπους του σημερινού ελληνικού σχολείου εκθρέφει τον Λαϊκισμό.

Για να μεταφερθείτε στο αντίστοιχο κριτήριο αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Λαϊκισμός: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου (Ενιαία Εξέταση)

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις του συναδέλφου Ελευθέριου Λουχόβιτς, ο οποίος το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.