Κριτήριο Αξιολόγησης Αλλοτρίωση ΕΠΑΛ Γ Λυκείου
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1η Δραστηριότητα
Α1.
Συμμαθητές, συμμαθήτριες,
Ένα κείμενο που διάβασα είχε θέμα τον Covid-19 και τις συνέπειές του. Ο συγγραφέας παρουσιάζει την εποχή της πανδημίας ως μία ευκαιρία για ενδοσκόπηση και εσωτερική ανάπτυξη και διατείνεται πως ο υλικός ευδαιμονισμός δεν επαρκεί για την εξασφάλιση της ευτυχίας. Εντοπίζεται στο κείμενο πως οι σύγχρονοι άνθρωποι μέχρι την πανδημία δεν φρόντιζαν τους εαυτούς τους, παρότι αυτή η επιμέλεια αποτελεί το μέσο για την προσωπική και τη συλλογική πρόοδο. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι η απειλή του κινδύνου μετέβαλε αρκετές συνήθειες προς το καλό, προώθησε τον στοχασμό, συνέσφιξε τις σχέσεις και ενίσχυσε την κοινωνική συνείδηση. Ο συγγραφέας, τέλος, αντιλαμβάνεται την «εναλλακτική κανονικότητα», που διαμόρφωσε η πανδημία και αφορά στην επιμέλεια του εαυτού, ως τη στάση ζωής που θα έπρεπε να έχουν υιοθετήσει οι δυτικές κοινωνίες από καιρό.
Σας ευχαριστώ.
Λέξεις: 125
Α2.
α) Σύμφωνα με τον Επίκτητο οι άνθρωποι μπορούν να ελέγξουν και να καθορίσουν τα πάντα.
ΛΑΘΟΣ: «Ο Επίκτητος λέει ότι υπάρχουν πράγματα που εξαρτώνται από εμάς (τὰ ἐφ ἡμῖν) και άλλα που δεν εξαρτώνται (τὰ οὐκ ἐφ ἡμῖν), θέση με την οποία υποστηρίζει πως οτιδήποτε δεν μπορούμε να ρυθμίσουμε, καλό είναι να το ανεχόμαστε (ἀνέχου καὶ ἀπέχου).».
β) Όλοι αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες με τον ίδιο τρόπο.
ΛΑΘΟΣ: «Το πρόβλημα πράγματι υπάρχει και είναι το ίδιο για όλους. Αυτό που αξίζει, ωστόσο, να παρατηρήσουμε και να σκεφτούμε είναι ότι δεν το αντιμετωπίζουν όλοι με τον ίδιο τρόπο.».
γ) Η φροντίδα του εαυτού αποτελούσε πάντοτε προτεραιότητα για τους ανθρώπους.
ΛΑΘΟΣ: «Τόσο καιρό μοχθούμε για την επαγγελματική μας αποκατάσταση και την “ευημερία” μας αφήνοντας τελείως στην άκρη την αληθινή “επιμέλεια του εαυτού”.».
δ) Όλοι οι ψυχολόγοι και οι σύγχρονοι ψυχοθεραπευτές διατείνονται ότι η χαρά και η ευτυχία είναι νοητικές κατασκευές που εξαρτώνται από την οπτική που υιοθετεί κανείς για να ερμηνεύσει τα γεγονότα.
ΛΑΘΟΣ: «Οι περισσότεροι ψυχολόγοι και σύγχρονοι ψυχοθεραπευτές διατείνονται ότι η χαρά και η ευτυχία είναι νοητικές κατασκευές που εξαρτώνται από την οπτική που υιοθετεί κανείς για να ερμηνεύσει τα γεγονότα.».
ε) Η «εναλλακτική κανονικότητα» είναι μία μορφή αμφισβήτησης του τρόπου ζωής που έχουν υιοθετήσει οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες.
ΣΩΣΤΟ: «Η “εναλλακτική κανονικότητα” είναι ένα βήμα πιο κοντά στον τρόπο ζωής που θα έπρεπε να έχουν υιοθετήσει από καιρό οι κοινωνίες, παρέχοντας τη δυνατότητα στον άνθρωπο να συνδεθεί ξανά με το φυσικό περιβάλλον, με τους γύρω του και τον εαυτό του.».
2η Δραστηριότητα
Α3. α) Σε αρκετά σημεία του κειμένου κυριαρχεί η χρήση του α’ πληθυντικού ρηματικού προσώπου. («Αυτό, λοιπόν, καλούμαστε να κάνουμε τώρα», «Αν δούμε… αξίζει να αναρωτηθούμε», «Μιλάμε συνεχώς για τον ανθρωπισμό … ίδιο μας τον εαυτό» κ.ο.κ.). Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας συμμετέχει στο πρόβλημα της πανδημίας και μοιράζεται με τον αναγνώστη την ίδια οπτική γωνία. Δημιουργείται έτσι μια αίσθηση οικειότητας ανάμεσα στον πομπό και στον δέκτη, αφού εντάσσει (ο πρώτος) τον εαυτό του μέσα σε ένα ευρύτερο σύνολο ατόμων και γίνεται «ένα με αυτούς», μιλάει «μαζί με αυτούς και γι’ αυτούς». Η χρήση του αποπνέει συλλογικότητα και καθολικότητα, ενώ ο λόγος αποκτά ζωντάνια, αμεσότητα και πειστικότητα. Έτσι, ο συντάκτης καταφέρνει να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες κατά τον καλύτερο και πιο αποτελεσματικό τρόπο. Αποδίδεται συλλογική ευθύνη για τη μέχρι πρότινος αδιαφορία για την επιμέλεια του εαυτού και τονίζεται η ανάγκη για άμεση στροφή προς τον εαυτό. Τέλος με το α’ πληθυντικό πρόσωπο ο συγγραφέας μπορεί να πείσει πιο εύκολα τους αναγνώστες, αφού εντάσσει και τον εαυτό του στα μέτρα-προτάσεις που παρουσιάζει.
β) Ο συγγραφέας σε αυτό το σημείο χρησιμοποιεί την ενεργητική σύνταξη. Με την ενεργητική σύνταξη καταφέρνει να δώσει έμφαση στο Υποκείμενο του Ρήματος (η απειλή). Με αυτή την προσωποποίηση τονίζεται το πώς η πανδημία (απειλή) άλλαξε τις συνήθειες και τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων. Με την ενεργητική σύνταξη μεταδίδεται το μήνυμα με υποκειμενικό, απλό, σαφή και κατανοητό τρόπο στους αναγνώστες.
Μετατροπή σε παθητική σύνταξη:
Ο τρόπος ζωής αρκετών μεταβλήθηκε από την απειλή του κινδύνου.
Α4. γ)
Θεματική Πρόταση: «Η πραγματικότητα του «κορωνοϊού» είναι πρωτόγνωρη … συνθήκες που βίωναν οι Έλληνες.».
Λεπτομέρειες: «Οι ειδικοί, εκτός από τα προβλήματα στον τομέα της υγείας … θα περιορίζονταν μέσα στα σπίτια».
Κατακλείδα: Παραλείπεται-Δεν υπάρχει.
Η παράγραφος αναπτύσσεται με Συνδυασμό Μεθόδων. Ο συντάκτης του κείμενου στην πρώτη παράγραφο χρησιμοποιεί τη μέθοδο «Αιτίου-Αποτελέσματος», καθώς καταγράφει τις επιπτώσεις (αποτελέσματα: «άλλαξε τις ισορροπίες και έφερε μαζί του … ότι οι χειρότερες συνέπειες αυτής θα γίνουν αντιληπτές στο εγγύς μέλλον.») που επήλθαν εξαιτίας του Covid-19 και του συνακόλουθου εγκλεισμού (αίτιο: «Ο Covid-19 ήρθε, άλλαξε τις ισορροπίες» κ.λπ.). Επίσης χρησιμοποιείται σε δύο σημεία η αιτιολόγηση για να εξηγηθεί ο λόγος α) για το ότι «η πραγματικότητα του “κορωνοϊού” είναι πρωτόγνωρη και σκληρή για όλους» και β) για το ότι «αυτό που κάνει ακόμη πιο δύσκολη την όλη κατάσταση, όπως και σε κάθε κρίση, είναι ο απροσδόκητος χαρακτήρας της». Ο συγγραφέας τονίζει ότι «όλο αυτό ξεκίνησε ξαφνικά και κανείς δεν ήταν προετοιμασμένος, ούτε μπορούσε να φανταστεί ότι πόλεις ολόκληρες θα περιορίζονταν μέσα στα σπίτια» εξηγώντας το γιατί είναι δύσκολο για τα άτομα να διαχειριστούν αυτή την κρίση.
- Αξίζει να σημειωθεί ότι μερικοί μαθητές που έχουν εξεταστεί έως ώρας σε αυτό το κριτήριο υποστήριξαν ότι η παράγραφος οργανώνεται και με παραδείγματα. Ο ισχυρισμός τους έχει λογική. Ωστόσο, η αναφορά στις επιπτώσεις παίζει τον ρόλο της παρουσίασης των αποτελεσμάτων και όχι της επεξήγησης μέσω της παράθεσης παραδειγμάτων. Είναι στη διακριτική σας ευχέρεια το αν θα λάβετε ως σωστή την εν λόγω απάντηση.
Α4. β)
- «βέβαια» (τρίτη παράγραφος): έμφαση
- «λοιπόν» (τέταρτη παράγραφος): συμπέρασμα
- «δηλαδή» (τέταρτη παράγραφος): επεξήγηση
- «ωστόσο» (πέμπτη παράγραφος): αντίθεση
- «συνεπώς» (έκτη παράγραφος): συμπέρασμα/ αποτέλεσμα
Α4. γ) «Οι πόλεις ερήμωσαν, οι επιχειρήσεις έκλεισαν, οι αθλητικοί χώροι άδειασαν.»
Ο συγγραφέας με το ασύνδετο σχήμα καταφέρνει να δώσει έμφαση στις επιπτώσεις του Covid-19. Με τη χρήση του ασύνδετου σχήματος προσδίδεται ένταση και χρωματίζεται συναισθηματικά ο λόγος, ενώ το κείμενο αποκτά ζωντάνια, αμεσότητα και παραστατικότητα. Πυκνώνεται μάλιστα το νόημα και με ύφος λιτό, τόνο γοργό, και λόγο κοφτό-ασθματικό επιδιώκεται η συναισθηματική εμπλοκή του αναγνώστη στην πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί στην εποχή της πανδημίας.
Α5. α)
- απροσδόκητο: αναπάντεχο, αιφνίδιο, απρόβλεπτο, απρόοπτο…
- κατορθώνει: καταφέρνει,…
- μοχθούμε: κοπιάζουμε,…
- φροντίδα: επιμέλεια,…
- τροποποιήθηκαν: άλλαξαν, …
Α5. β)
- αναγνωρίζω
- αστήρικτος
- αποτρέπω
- παραλλαγή
3η Δραστηριότητα
Α6. «Τόσο καιρό μοχθούμε για την επαγγελματική μας αποκατάσταση και την “ευημερία” μας αφήνοντας τελείως στην άκρη την “επιμέλεια του εαυτού”. Δεν έχουμε συνειδητοποιήσει, ωστόσο, ότι η “ευημερία” δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ανεξάρτητα από την φροντίδα του εαυτού μας.»
Σε ένα άρθρο (200-250 λέξεις) που θα δημοσιευτεί στο ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου σας να αναφερθείτε στους λόγους που ωθούν τον σύγχρονο άνθρωπο στην «παραμέληση του εαυτού» καθώς και στους τρόπους με τους οποίους μπορούν τα άτομα να γαλουχηθούν στην ιδέα της «φροντίδας του εαυτού».
Επικοινωνιακό Πλαίσιο: άρθρο (σχολικό περιοδικό σχολείου)
Ύφος κειμένου: σοβαρό, επίσημο.
Γλώσσα: αναφορική λειτουργία της γλώσσας
Πρόσωπο: κυρίως γ’ ενικό – πληθυντικό, ίσως και α’ πληθυντικό σε ορισμένα σημεία.
Τίτλος: σύντομος, περιεκτικός, ουσιαστικός.
- Τίτλος:…
- Πρόλογος: Επικαιρική αφόρμηση και παρουσίαση θέματος.
- Κυρίως Μέρος:
Α’ Ζητούμενο: λόγοι που ωθούν τον σύγχρονο άνθρωπο στην «παραμέληση του εαυτού»
- Ελλιπής παιδεία και αγωγή. Ανεπαρκές εκπαιδευτικό σύστημα.
- Κρίση αξιών, προβληματική ιεράρχηση προτεραιοτήτων. Προσκόλληση στον υλικό ευδαιμονισμό.
- Σύγχυση πεποιθήσεων. Ταυτίζουμε την επιτυχία με την ευτυχία!
- Αρνητική επίδραση Μ.Μ.Ε. (Πρότυπα-Είδωλα κ.λπ.).
- Μαζοποίηση.
- Κακή διαχείριση της τεχνολογίας – προσκολλήσεις – εθισμοί.
- Νόθη ψυχαγωγία.
- Απουσία ουσιαστικής επικοινωνίας και εποικοδομητικού διαλόγου μέσα στους κόλπους της οικογένειας.
- Ανεργία και οικονομική κρίση (τα προβλήματα πάσης φύσεως αποπροσανατολίζουν και απομακρύνουν το άτομο από την φροντίδα του εαυτού).
Μεταβατική Παράγραφος:….
Β’ Ζητούμενο: τρόποι με τους οποίους μπορούν τα άτομα να γαλουχηθούν στην ιδέα της «φροντίδας του εαυτού».
- Σχολείο-Εκπαίδευση: Ανθρωπιστική παιδεία κ.λπ. (όχι χρησιμοθηρική γνώση κ.ο.κ.)
- Προσωπική μελέτη, διάβασμα βιβλίων και ενασχόληση με τη φιλοσοφία (αρχαία και σύγχρονη).
- Ενασχόληση με την Τέχνη.
- Μ.Μ.Ε.: Εκπομπές που προωθούν την πνευματική-εσωτερική ανάπτυξη, κατάλληλα πρότυπα, κ.λπ.
- Πνευματικοί άνθρωποι: να βγουν μπροστά, να αναλάβουν δράση.
- Ενασχόληση με τον αθλητισμό το άτομο μπορεί να πάρει πολύ χρήσιμα ερεθίσματα.
- Δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου.
- Το διαδίκτυο ως σπουδαία πηγή γνώσης.
- Συνειδητοποίηση της διαφοράς ανάμεσα στην Ψυχαγωγία και τη Διασκέδαση.
- Αυτοκριτική, αυτοέλεγχος, αυτογνωσία κ.λπ.
- Υπάρχουν πολλές ιδέες και για τα δύο ζητούμενα. Είναι σημαντικό, ωστόσο, οι μαθητές να δώσουν εμπεριστατωμένες εξηγήσεις για την κάθε ιδέα. Δηλαδή θα πρέπει π.χ. να καθίσταται σαφές το πώς το σχολείο μέσω της ανθρωπιστικής
παιδείας ή το προσωπικό διάβασμα κ.λπ. μπορούν να βοηθήσουν συγκεκριμένα στην εξοικείωση του ατόμου με την επιμέλεια του εαυτού.
Επίλογος:…
Χρήσιμες Παρατηρήσεις:
Σε ορισμένα διαγωνίσματα παρατηρήθηκαν αοριστολογίες και γενικότητες. Το θέμα δεν αναφέρεται γενικά στη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων.
Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι η επιμέλεια εαυτού, η cura sui είναι ένα κέλευσμα που βρίσκουμε σε πολλές φιλοσοφικές διδασκαλίες και συνήθως περιλαμβάνει εκτός από τη φροντίδα πνεύματος και ψυχής και τη μετριοπαθή φροντίδα του σώματος. Αυτό καλό είναι να μην παραγνωρίζεται.