Τέχνη: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου Εκδόσεις Ζήτη – Απαντήσεις
ΘΕΜΑ Α
Σύμφωνα με τον συντάκτη του κειμένου η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Επιδρά στη διαμόρφωση της συνείδησης και των αξιών του ανθρώπου. Τη δυναμική της ενισχύει η ερμηνεία της πραγματικότητας με συγκινησιακό τρόπο. Παράλληλα, μέσα από το περιεχόμενο των έργων της τέχνης ο άνθρωπος είναι πιο δεκτικός σε κοινωνικά μηνύματα και υψηλές αξίες της ζωής που αναδεικνύουν οι δημιουργοί της. Ακόμη και σε προσωπικό επίπεδο λειτουργεί παραμυθητικά, υποδεικνύοντας έμμεσα στάσεις ζωής.
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Β
Β1. α. Α:Σ, Β:Σ, Γ:Σ
Μονάδες 6
Δ. Η Γκουέρνικα δημιουργήθηκε για να αναδείξει και να καταγγείλει ο καλλιτέχνης τις συνέπειες του πολέμου. Επομένως, έχει μηνυματικό, κοινωνικό χαρακτήρα, αφού στοχεύει να ευαισθητοποιήσει τους δέκτες αναφορικά με τα δεινά του πολέμου, όπως αποτυπώνονται στον πίνακα. Αντίθετα, το δόγμα «τέχνη για την τέχνη» αποδίδει προτεραιότητα στον αισθητικό σκοπό της καλλιτεχνικής δημιουργίας, πρεσβεύοντας πως οποιοδήποτε άλλος (σκοπός) την εκφυλίζει σε μέσο που υπηρετεί σκοπιμότητες.
Για τον σκοπό της τέχνης το 1935 ο Πικάσο δήλωνε: «η ζωγραφική δεν είναι απλή διασκέδαση ή στολίδι. Όπως δεν υπάρχει τίποτε πιο επικίνδυνο από τα όπλα στα χέρια του στρατηγού και από τη δικαιοσύνη στα χέρια του δικαστή, έτσι δεν υπάρχει και τίποτε πιο επικίνδυνο από ένα πινέλο στα χέρια του ζωγράφου»
Μονάδες 9
Β2. Τρόπος πειθούς: Επίκληση στο συναίσθημα. Μέσα: συγκινησιακή λειτουργία της γλώσσας (φρίκη, κρέας για τα κανόνια, χαράξει την εκμετάλλευση). Αναφορά σε λογοτεχνικά έργα, τα οποία καταγράφουν απάνθρωπες καταστάσεις/συμπεριφορές. Χρήση βʹ ενικού προσώπου που δημιουργεί έναν οικείο συνομιλητικό τόνο και διαμορφώνει στον δέκτη την αίσθηση της συμμετοχής.
Μονάδες 15
Β3. Στο κείμενο 1 και στον πίνακα του Πικάσο αναδεικνύεται η κοινή αντίληψη για τον κοινωνικό ρόλο της τέχνης. Σύμφωνα με αυτήν το έργο τέχνης πρέπει να στρατεύεται σε υψηλούς στόχους και αξίες να λειτουργεί ως μέσο αφύπνισης των συνειδήσεων. Η διαφορά έγκειται στο πως ο συντάκτης του κειμένου 1 αναφέρεται σε ένα πλήθος ευεργετικών λειτουργιών της τέχνης (σε σχέση με τον πόλεμο, το διδακτικό και παραμυθητικό της χαρακτήρα αλλά και στη διαμόρφωση μιας προσωπικής στάσης ζωής). Ως προς την αποτελεσματική μετάδοση του μηνύματος ο αρθρογράφος με συγκινησιακό κατά βάση λόγο απευθύνεται στο συναίσθημα του δέκτη αλλά όχι μόνο. Έτσι, ο λόγος του προσεγγίζει άμεσα τον δέκτη. Ο πίνακας όμως, και ιδιαίτερα αυτός που έχει μια οικουμενική απήχηση, με τη δύναμη της εικόνας καθιστά το μήνυμα πιο ισχυρό, ώστε να εντυπώνεται πιο εύκολα στη συνείδηση του δέκτη. Κατά τον Ι. Α. Ρίτσαρντς «αυτό που κάνει την εικόνα αποτελεσματική είναι ο χαρακτήρας της ως ψυχικού γεγονότος, το οποίο έχει έναν ιδιαίτερο δεσμό με τις αισθήσεις».
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Γ
Το κείμενο είναι ένας διάλογος του ποιητή με την ίδια την τέχνη της ποίησης. Ο ποιητής τονίζει την ευεργετική λειτουργία της ποίησης, τον παραμυθητικό/παρηγορητικό της λόγο-ρόλο σε δύσκολες στιγμές («ἔντυνες μία φορὰ τὴ γυμνὴ μέθη μας, ὅταν κρυώναμε…ροῦχο νὰ ντυθοῦμε ὅταν ὀνειρευόμαστε, γιατί δὲν ὑπῆρχε ἄλλη ζωὴ νὰ ζήσουμε»). Ο κόσμος της ποίησης δεν είναι εύκολα προσεγγίσιμος, απαιτεί πνευματική προετοιμασία, είναι μαγικός και απρόσιτος («δεν μπορούμε να τον αγγίξουμε με τον λόγο»), δεν περιορίζεται, αφού λειτουργεί με την απέραντη δύναμη της φαντασίας και της έμπνευσης, δε σχηματοποιείται, είναι έκφραση ελεύθερου πνεύματος («δεν μπορείς να κλειστείς μέσα σε σχήματα»). Η ποίηση είναι, ακόμη, «το στερνό ίχνος της παρουσίας του Θεού ανάμεσά μας», γιατί συνιστά τον μόνο δρόμο να ανέβει κανείς στον χώρο των ιδεών, για να ικανοποιηθεί η ανθρώπινη ανάγκη για ουρανό. Σημαντική είναι η αναφορά του ποιητή, επίσης, στις τρεις αφηρημένες έννοιες (Θάνατος, Μοναξιά, Σιωπή)που εμφανίζονται και αυτές προσωποποιημένες. Είναι οι πιο μεγάλες απειλές στη ζωή του ανθρώπου και το μόνο αποτελεσματικό αντίδοτο, σύμφωνα με το ποιητικό υποκείμενο, είναι η λυτρωτική επίδραση της ποίησης και γενικότερα της τέχνης. Η παραμυθητική επίδρασή της στην ψυχή του ανθρώπου λειτουργεί ως βάλσαμο και στήριγμα.
Τα οφέλη της ποίησης
– Συντελεί στην πνευματική καλλιέργεια, αφού διευρύνει τους προβληματισμούς και ανοίγει νέους ορίζοντες στη σκέψη.
– Βοηθά το άτομο να αποκτήσει μια άλλη θέαση του κόσμου, μια διαφορετική οπτική με την καλλιέργεια της ευαισθησίας.
– Με τη συνυποδηλωτική λειτουργία της γλώσσας, τον ελλειπτικό λόγο, την εικονοπλασία και τα άλλα εκφραστικά μέσα αναπτύσσει τη φαντασία.
– Αναβαθμίζει το γλωσσικό και αισθητικό κριτήριο.
Αποτελεί το καταφύγιο της ψυχής, αφού ευνοεί την ενδοσκόπηση και συντροφεύει το άτομο σε στιγμές μοναξιάς και προσωπικής δοκιμασίας.
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Δ
Επικοινωνιακό πλαίσιο άρθρου
Γλώσσα: αναφορική λειτουργία της γλώσσας (χρήση γʹ προσώπου)
Ύφος: σοβαρό
Τίτλος: η έλλειψη ενδιαφέροντος για την τέχνη. Αίτια
Επιχειρηματολογία:
1. Η εποχή μας είναι αντιπνευματική λόγω του μονομερούς προσανατολισμού του σύγχρονου ανθρώπου:
– υλικός ευδαιμονισμός, υπερεργασία, έλλειψη ελεύθερου χρόνου, διάθεσης, καθαρού πνεύματος
– χρησιμοθηρική αντίληψη της ζωής
– ο σύγχρονος άνθρωπος θέλει να «έχει» και όχι να «είναι».
2. Η σύγχρονη τέχνη είναι, αρκετές φορές, ακατανόητη για τον μέσο άνθρωπο:
– απουσία καλλιτεχνικής παιδείας και αισθητικής αγωγής στο πλαίσιο της εξειδικευτικής τεχνοκρατικής εκπαίδευσης
– ελιτισμός
– μορφές τέχνης από σχολές και τάσεις με ειδικούς «κώδικες», «θεωρίες» (σουρεαλισμός, φουτουρισμός κ.λπ.) που δυσχεραίνουν την επικοινωνία πομπού–δέκτη.
3. Η έλλειψη αναγκαίου αριθμού χωρών καλλιτεχνικής δημιουργίας και έκφρασης.
4. Υπερπροβολή από τα ΜΜΕ, χαμηλής ποιότητας έργων που δε σχετίζονται με την πραγματική τέχνη.
5. Η εμπορευματοποίηση της τέχνης
– αδυναμία ασθενέστερων οικονομικά στρωμάτων να παρακολουθούν έργα υψηλής ποιότητας
– υποβάθμιση της ποιότητάς της.
Μονάδες 30
Για να μεταφερθείτε στο αντίστοιχο κριτήριο αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:
Τέχνη: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου Εκδόσεις Ζήτη
Τα βιβλία των μπορείτε να τα προμηθευτείτε απευθείας από το ηλεκτρονικό τους βιβλιοπωλείο ή τα επιμέρους ενημερωμένα βιβλιοπωλεία.