Αυτά τα λόγια με σφίξανε σαν πένσα,
τα είπε χθες το βράδυ μια ψυχή
κι ένας φαλάκρας, απ’ έξω και από μέσα χαμογελούσε,
ναι, γιατί να σκοτιστεί.
Θυμάσαι που βαλάντωνες εκεί στην εξορία
και διάβαζες και Ρίτσο και αρχαία τραγωδία;
τώρα κοκορεύεσαι επάνω στον εξώστη
και μιλάς στο πόπολο σαν τον ναυαγοσώστη.
Στη φοιτητριούλα που σ’ έχει ερωτευτεί
θα σε καταγγείλω πονηρέ πολιτευτή.
Τζάμπα χαραμίζει θα πάω να της πω
το νεανικό της και αγνό ενθουσιασμό.
Εκείνο που υψώνεται και σε εκμηδενίζει
είναι της καρδούλας μου το φως που ξεχειλίζει
κι ό,τι σε γλιτώνει και σου δίνει την αιτία
είναι που χρειάζεται κι η γραφειοκρατία.
Ο πρώτος προβοκάτορας απ’ όλους στη ζωή μου
είν’ η αφεντιά σου που αντιγράφει την φωνή μου.
Άλλαξες το σώμα μου με έπιπλα και σκεύη
σαν τον αριστεροχουντισμό που σε βολεύει.
Χαρά να σε γιαούρτωνα εκεί που ρητορεύεις
εκεί που με χειροκροτάς χωρίς να το πιστεύεις
παίρνεις την αλήθεια μου και μου την κάνεις λιώμα
απ’ το πόδι με τραβάς βαθιά μέσα στο χώμα.
Διονύσης Σαββόπουλος
Να διατυπώσετε το ερμηνευτικό σχόλιό σας για το κείμενο, παρουσιάζοντας το κύριο, κατά τη γνώμη σας, θέμα του. Να συμπεριλάβετε στην απάντησή σας σχετικούς με το θέμα κειμενικούς δείκτες
Ο Δ. Σαββόπουλος παρουσιάζει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αντιδημοκρατικής συμπεριφοράς. Ουσιαστικά, απευθύνεται σε έναν πολιτευτή που απεμπόλησε τις πολιτικές τους αρχές για να βρεθεί σε θέση εξουσίας παραπλανώντας τους ψηφοφόρους του, ώστε να ικανοποιήσει τα δικά του συμφέροντα (β` γραμματικό πρόσωπο θυμάσαι, βαλάντωνες, διάβαζες). Ο λόγος αυτών των πολιτικών λειτουργεί σαν πένσα «Αυτά τα λόγια με σφίξανε σαν πένσα» (παρομοίωση). Σφίγγει τις ψυχές του λαού προκαλώντας οδύνη, γιατί ενώ τους έδειξε εμπιστοσύνη δεν φάνηκαν αντάξιοι των προσδοκιών του.
Οι άνθρωποι αυτοί στο παρελθόν επέδειξαν αγωνιστικό φρόνημα και το ιδεολογικό τους υπόβαθρο ήταν ανάλογο «Θυμάσαι που βαλάντωνες εκεί στην εξορία
και διάβαζες και Ρίτσο και αρχαία τραγωδία;» (στοχαστικό ερώτημα). Εκμεταλλευόμενοι αυτή την πρότερη δράση παρουσιάζονται «σαν ναυαγώστης» (παρομοίωση) δικαίως και επιδεικτικώς «τώρα κοκορεύεσαι επάνω στον εξώστη και μιλάς στο πόπολο σαν τον ναυαγοσώστη» (εικόνα) προκειμένου να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του λαού που θα εναποθέσει τις ελπίδες του για ένα καλύτερο μέλλον σε ανθρώπους που αγωνίστηκαν γι` αυτό.
Είναι άνθρωποι που λειτουργούν υστερόβουλα «πονηρέ πολιτευτή» (επίθετο, αιχμηρός, δηκτικός χαρακτηρισμός) και εκμεταλλεύονται κυρίως την αγνότητα των νέων ανθρώπων που γοητεύονται από το όραμά τους «στη φοιτητριούλα που σ` έχει ερωτευτεί» που δεν θα υλοποιηθεί «Τζάμπα χαραμίζει θα πάω να της πω το νεανικό της και αγνό ενθουσιασμό» (μεταφορικός λόγος).
Οι πολιτευτές αυτοί εκμηδενίζονται από την αλήθεια των ανθρώπων που αναγνωρίζουν την ιδιοτέλεια που κρύβεται πίσω από τις ενέργειές τους «Εκείνο που υψώνεται και σε εκμηδενίζει είναι της καρδούλας μου το φως που ξεχειλίζει» [μεταφορικός λόγος, φως=αλήθεια (σύμβολο)]. Ωστόσο, η ύπαρξή τους οφείλεται στις τυπικές διαδικασίες εκπροσώπησης «κι ό,τι σε γλιτώνει και σου δίνει την αιτία είναι που χρειάζεται και η γραφειοκρατία».
Χαρακτηρίζονται προβοκάτορες «ο πρώτος προβοκάτορας απ` όλους στη ζωή μου», γιατί είναι λαοπλάνοι που παρασύρουν τον λαό στις επιθυμητές για εκείνους αντιδράσεις επιδεικνύοντας μια κατ` επίφαση λαϊκότητα «η αφεντιά σου που αντιγράφει τη φωνή μου» (ειρωνεία). Οι πολιτευτές που περιγράφονται ωθούν το λαό στα υλικά αποκτήματα και στις απολαύσεις που θα τον αλλοτριώσουν «άλλαξες το σώμα μου με έπιπλα και σκεύη» όπως αλλοτριώθηκαν και οι ίδιοι και αποδέχτηκαν χαρακτηρισμούς που μειώνουν την πολιτική τους ιδεολογία και την εξομοιώνουν με ακραία και τυραννικά καθεστώτα, γιατί τους εξυπηρετεί να διαστρεβλώνουν την αλήθεια και να θεωρούν τις μαχητικές κινητοποιήσεις επικίνδυνες για τη δημοκρατία, γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρουν να αναρριχηθούν σε θέσεις εξουσίας «σαν τον αριστεροχουντισμό που σε βολεύει» (παρομοίωση).
Οι πολιτευτές που σκιαγραφούνται δείχνουν να συμμερίζονται τα προβλήματα του λαού υποκριτικά «εκεί που με χειροκροτάς χωρίς να το πιστεύεις» και εκμεταλλεύονται τα όνειρα και τις προσδοκίες του για καλύτερες μέρες, αλλά ο λαός βιώνει τη διάψευση των ονείρων του «παίρνεις την αλήθεια μου και μου την κάνεις λιώμα» (μεταφορά) και αισθάνεται βαθιά απογοήτευση και δυσαρέσκεια «Χαρά να σε γιαούρτωνα εκεί που ρητορεύεις», γιατί σταδιακά η ποδηγέτηση τον οδηγεί στην αποτελμάτωση και στη ματαίωση «απ` το πόδι με τραβάς βαθιά μέσα στο χώμα» (μεταφορικός λόγος).
Η παραπάνω ενδεικτική ανάλυση, σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου, εκπονήθηκε από τη συνάδελφο Μαρία Μποβολή, η οποία την παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.
Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’ Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:
Η ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.