Παράδοση και Μουσεία Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Η δύναμη των μουσείων

Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων στην προσπάθειά του να αναδείξει τον ρόλο των μουσείων στη σύγχρονη κοινωνία, καθιέρωσε από το 1977 τη 18η Μαΐου ως Διεθνή Ημέρα Μουσείων (International Museum Day). Το μήνυμα αυτής της επετείου είναι να γίνουν τα μουσεία φορείς πολιτισμικών ανταλλαγών “με σκοπό την ενίσχυση της μόρφωσης, την προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης, την ειρήνη και τη συνεργασία μεταξύ των λαών”.

Η 18η Μαΐου είναι αφιερωμένη κάθε χρόνο σε ένα συγκεκριμένο θέμα που αφορά στα μουσεία και στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το θέμα του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων 2022 είναι «Η Δύναμη των Μουσείων». Με την επιλογή του θέματος αυτού το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων επιθυμεί να αναδείξει τη δύναμη που έχουν τα μουσεία ως φορείς κοινωνικών αλλαγών και βιώσιμης ανάπτυξης.

Τα μουσεία μεταμορφώνουν τον κόσμο. Παρουσιάζοντας το παρελθόν, ανοίγουν νέους ορίζοντες και διαμορφώνουν νέες καινοτόμες ιδέες με σκοπό την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος.

Ο φετινός εορτασμός θα επικεντρωθεί στη δυναμική συμβολή των μουσείων σε τρία επίκαιρα ζητήματα: βιωσιμότητα: τα μουσεία έχουν τη δύναμη, μέσα από ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, να συμβάλλουν στη συνειδητοποίηση των περιβαλλοντικών προκλήσεων και στη διάδοση επιστημονικών γνώσεων για την αντιμετώπισή τους. Καινοτομία – νέες τεχνολογίες – προσβασιμότητα: οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες που αλλάζουν την καθημερινή ζωή, αναπτύσσονται εξίσου ταχύτατα και στον τομέα των μουσείων. Η ψηφιακή στροφή συμβάλλει στην προσβασιμότητα των μουσειακών συλλογών και στην πολύπλευρη ερμηνεία τους, στην ενίσχυση των εμπειριών του επισκέπτη και γενικότερα στην προβολή των μουσείων. Ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής μέσω της εκπαίδευσης: Μέσα από την ερμηνεία και την παρουσίαση των συλλογών, καθώς και την οργάνωση εκπαιδευτικών δράσεων, τα μουσεία δημιουργούν έναν ιστό που είναι απαραίτητος για την οικοδόμηση και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Τα μουσεία υποστηρίζοντας τις δημοκρατικές αξίες και παρέχοντας ισότιμες ευκαιρίες δια βίου μάθησης για όλους, συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας συμμετοχικής κοινωνίας των πολιτών με γνώσεις και διάθεση προσφοράς και δημιουργίας.

https://icom-greece.mini.icom.museum

(ημερομηνία ανάκτησης: 16/05/2022)

Η παράδοση δεν είναι μουσειακό είδος

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί απόσπασμα συνέντευξης που παραχώρησε ο Σταύρος Ξαρχάκος στην «Κ» και τη δημοσιογράφο Γιώτα Συκκά στις 26.10.2021 (πρόκειται για διασκευή για τις ανάγκες του κριτηρίου).

– Σχεδιάσατε ένα φιλόδοξο πολύπλευρο πρόγραμμα τριών κύκλων στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Εθνεγερσία. Ποιες δημιουργικές δυσκολίες αντιμετωπίσατε στην υλοποίησή του;

– H επιλογή 21 τραγουδιών μέσα από έναν πακτωλό μοναδικών δημοτικών τραγουδιών ήταν η σοβαρότερη δυσκολία που αντιμετώπισα.

– Επιδιώξατε να φέρετε το δημοτικό τραγούδι στο σήμερα. Κάνοντας τώρα τον απολογισμό αυτής της τριπλής εργασίας, τι θα λέγατε ότι επιτύχατε;

– Συνειδητός μας στόχος υπήρξε εξαρχής να κάνουμε όχι απλώς μια αναδρομή στα διάφορα είδη και ύφη του δημοτικού τραγουδιού, αλλά να αναστοχαστούμε σε σχέση με τον διαχρονικό ρόλο και τις λειτουργίες του. Κυρίως θέλαμε να εμπνευστούμε και να αναδημιουργήσουμε προβάλλοντας τη δυναμική της ελληνικής μουσικής παράδοσης στο σήμερα.

– Οι δημιουργοί με τους οποίους συνεργαστήκατε στον πρώτο κύκλο προέρχονται από διαφορετικούς μουσικούς χώρους – έως και από το χιπ χοπ. Πόσο διαφορετικά αντιμετώπισαν τη δημιουργική πρόκληση που θέσατε; Υπήρξαν εκπλήξεις ακόμη και για εσάς;

– Τα πολύ ενδιαφέροντα και ποίκιλα κομμάτια που κατέθεσαν τόσοι καλλιτέχνες, εκπροσωπώντας διαφορετικές γενιές και καταβολές (από την μπαλάντα μέχρι το χιπ χοπ), αποδεικνύουν ότι η ελληνική μουσική παράδοση δεν έχει μόνο βαθιές ρίζες, αλλά κλαδιά που απλώνονται σε κάθε κατεύθυνση. Εξάλλου, η δυναμική μιας παράδοσης, ως πράξη μεταβίβασης, δοκιμάζεται και επιβεβαιώνεται ακριβώς στη δυνατότητά της να αναπλάθεται και να εξελίσσεται. Όπως ένα μεγάλο ποτάμι που δέχεται πολλούς παραποτάμους και καταλήγει σε ένα γονιμοποιό δέλτα. Επιβεβαιώσαμε λοιπόν ότι η μουσική μας παράδοση δεν είναι ένα μουσειακό είδος και υλικό για φολκλορικές αναπαραστάσεις, αλλά μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την έκφραση και επικοινωνία των νέων καλλιτεχνών και ακροατών.

– Τις τελευταίες δεκαετίες οι νεότεροι δείχνουν αυξανόμενο ενδιαφέρον για την παραδοσιακή μουσική και την πολιτισμική τους ταυτότητα. Πού νομίζετε ότι οφείλεται αυτό το ενδιαφέρον; Στο ξεθώριασμα των παλιών παρεξηγήσεων; Στα μουσικά γυμνάσια;

– Απέναντι στην ομοιομορφία της παγκοσμιοποίησης, η ανάγκη πολλών νέων για επανασύνδεση με σταθερά στοιχεία αναφοράς για την πολιτισμική τους ταυτότητα τους έχει οδηγήσει στην επανασύνδεση με το παραδοσιακό τρίπτυχο τραγούδι – μουσική – χορός. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουν οπωσδήποτε συμβάλει σημαντικά τα μουσικά σχολεία και οι μουσικές σχολές των πανεπιστημίων, όπου από τη δεκαετία του 1990 διδάσκονται πλέον συστηματικά τα ελληνικά λαϊκά μουσικά όργανα, η θεωρία και το πολύμορφο ρεπερτόριο της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής στη διαχρονικότητά της (αρχαία, βυζαντινή, δημοτική και αστική). Παράλληλα, λειτουργούν ανάλογα τμήματα σε πολλά ωδεία και μουσικές σχολές σε όλη την Ελλάδα.

– Τι θα συμβουλεύατε τους νέους μαθητές – μουσικούς που θα τιμηθούν με την υποτροφία Σταύρου Ξαρχάκου;

– Θα τους επαναλάμβανα τον τίτλο που επιλέξαμε για το πρόγραμμα παραφράζοντας τον Κάλβο, «Θέλει αρετή και τόλμη το… τραγούδι», γιατί αυτό διδάσκει διαχρονικά στους Έλληνες: ελευθερία και γλώσσα! Και θα τους υπενθύμιζα τη φράση «Μουσικήν ποίει και εργάζου!» Είναι η εντολή που έλαβε στο όνειρό του ο Σωκράτης στον πλατωνικό διάλογο του «Φαίδωνα». Δηλώνει τη σημασία της μουσικής παιδείας και γενικότερα της τέχνης, για την ανύψωση του ανθρώπου από άτομο σε πολίτη, με γνώση και ευαισθησία, με κρίση και ανθρωπιά, με εσωτερική καλλιέργεια και κοινωνική συνείδηση.

(https://www.kathimerini.gr/opinion/interviews/561553996/o-stayros-xarchakos-stin-k-i-paradosi-den-einai-moyseiako-eidos/ )

«Σφετερισμός των αγαλμάτων»

Φτιάχνουμε αγάλματα με υλικά

από αγάλματα που τα είχαν φτιάξει

άλλοι παλιότεροι τεχνίτες,

φτιάχνουμε ποιήματα με λέξεις

από ποιήματα γραμμένα

σ’ άλλους καιρούς από άλλους ποιητές,

φτιάχνουμε ζωές με αισθήματα με βιώματα

που άλλοι άνθρωποι πριν από μας

τα είχαν ζήσει.

Σφετεριζόμαστε έργα, τροποποιούμε

σχέδια, αλλάζουμε προοπτικές

κάτι καινούργιο επινοούμε

φτιάχνουμε πράγματα ολότελα δικά μας

αφήνοντας πάντοτε τα ίχνη

μιας προγενέστερης προέλευσης.

Συνεχίζουμε βάζοντας τ’ όνομά μας

δίπλα σ’ άλλα ονόματα

ακόμα και σ’ εκείνα

που θα θέλαμε να σβήσουμε.

Τίτος Πατρίκιος, σελ. 292, Ποιήματα Β΄ 1957-2017, εκδόσεις Κίχλη, Αθήνα 2018

ΘΕΜΑ Α.

Α1. Να αποδώσετε περιληπτικά σε ένα δικό σας κείμενο 60-70 λέξεων τα χαρακτηριστικά των μουσείων, όπως αυτά αποδίδονται στο Κείμενο 1.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Β.

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση το Κείμενο 1 και το Κείμενο 2, τις παρακάτω περιόδους λόγου, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο, τη λέξη Σωστό ή Λάθος:

Κείμενο 1

α. Τα μουσεία ως χώροι διατήρησης των παραδόσεων δεν μπορούν να επιφέρουν κοινωνικές αλλαγές.

β.  Τα μουσεία δημιουργούν καινοτόμες ιδέες με σκοπό τη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος.

γ.  Τα μουσεία ανταποκρίνονται με διάφορα προγράμματα στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Κείμενο 2

δ.  Η παράδοση θεωρείται στατική και δεν μπορεί να εξελίσσεται.

ε.   Η μουσική παιδεία ανυψώνει τον άνθρωπο από άτομο σε πολίτη.

Μονάδες 10

Β2.α. Ο τρόπος ανάπτυξης της 4^ης παραγράφου του Κειμένου 1 είναι η διαίρεση. Να τεκμηριώσετε την παραπάνω άποψη με συγκεκριμένη αναφορά στο κείμενο και στη συνέχεια να καταγράψετε την πρόθεση που εξυπηρετεί αυτή η επιλογή.

Μονάδες 8

β. Να εξετάσετε τον τίτλο του Κειμένου 1 ως προς την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητά του και στη συνέχεια, να συντάξετε έναν δικό σας τίτλο.

Μονάδες 7

Β3α. Να εντοπίσετε στο Κείμενο 2 δύο παραδείγματα ποιητικής λειτουργίας στη γλώσσα και να τη μετατρέψετε στην αντίθετή της. Ποια διαφορά παρατηρείτε ως προς το επικοινωνιακό αποτέλεσμα;

Μονάδες 7

β. Στο απόσπασμα του Κειμένου 2 «Εξάλλου, η δυναμική μιας παράδοσης, ως πράξη μεταβίβασης, δοκιμάζεται και επιβεβαιώνεται ακριβώς στη δυνατότητά της να αναπλάθεται και να εξελίσσεται. Όπως ένα μεγάλο ποτάμι που δέχεται πολλούς παραποτάμους και καταλήγει σε ένα γονιμοποιό δέλτα» χρησιμοποιείται μια αναλογία. Να την εντοπίσετε και να εξετάσετε τον ρόλο της στο ύφος του κειμένου.

Μονάδες 8

ΘΕΜΑ Γ.

Γ. Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας,  το βασικό θέμα που θίγεται στο Κείμενο 3, κατά τη γνώμη σας; Να απαντήσετε αξιοποιώντας τρεις διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ.

Δ. Σύμφωνα με το Κείμενο 2 «η δυναμική μιας παράδοσης, ως πράξη μεταβίβασης, δοκιμάζεται και επιβεβαιώνεται ακριβώς στη δυνατότητά της να αναπλάθεται και να εξελίσσεται.» Με βάση την παραπάνω άποψη να απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήματα:

α. Πώς η παράδοση μπορεί να αποτελεί σημείο αναφοράς όχι μόνο για το παρόν αλλά και για το μέλλον;

β. Με ποιον τρόπο τα μουσεία μπορούν να συμβάλουν στο παραπάνω ανοίγοντας νέους ορίζοντες;

Υποθέστε ότι εκφωνείτε ομιλία σε εκδήλωση που πραγματοποιεί το σχολείο σας με αφορμή τη διεθνή ημέρα των μουσείων. (350-400 λέξεις)

Μονάδες 30 

Για να δείτε Απαντήσεις στις ερωτήσεις του Κριτηρίου πατήστε στον παρακάτω σύνδεσμο:

Παράδοση και Μουσεία Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) – Απαντήσεις

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της  συναδέλφου-συγγραφέα Άννα Δ. Σιάτρα, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.