Α Κλίση Αρχαία

Ουσιαστικά Α΄ Κλίσης

Γενικά Χαρακτηριστικά

• Πε­ρι­λαμ­βά­νουν αρ­σε­νι­κά ου­σι­α­στι­κά σε -ας και -ης και θη­λυ­κά σε -α και -η. Δεν πε­ρι­λαμ­βά­νουν ου­δέ­τε­ρα.

Αρσενικά

Θηλυκά

• Η γε­νι­κή πλη­θυ­ντι­κού το­νί­ζε­ται πά­ντα στη λή­γου­σα και πε­ρι­σπά­ται.
• Τα ο­ξύ­το­να και πα­ρο­ξύ­το­να δευ­τε­ρό­κλι­τα δι­α­τη­ρούν τον τό­νο στην ί­δι­α συλ­λα­βή καθ᾿ ό­λη την κλί­ση τους (βλ. τι­μή, χώ­ρα).
• Γε­νι­κή και δο­τι­κή ε­νι­κού και πλη­θυ­ντι­κού όταν το­νί­ζε­ται στη λή­γου­σα παίρ­νει πε­ρι­σπω­μέ­νη.
• Τα προ­πα­ρο­ξύ­το­να πρω­τό­κλι­τα κι­νούν τον τό­νο τους α­νά­λο­γα με τη λή­γου­σα:
• Αν η λή­γου­σα εί­ναι μα­κρά, το­νί­ζουν την πα­ρα­λή­γου­σα (βλ. θαλάττης).
• Αν η λή­γου­σα εί­ναι βρα­χεί­α, το­νί­ζουν την προ­πα­ρα­λή­γου­σα (βλ. θάλατται).

• Τα α­συ­ναί­ρε­τα πρω­τό­κλι­τα έ­χουν, α­νε­ξαρ­τή­τως γέ­νους και κα­τα­λή­ξε­ως, ί­δι­ες κα­τα­λή­ξεις στον πλη­θυ­ντι­κό, οι ο­ποί­ες μά­λι­στα ταυ­τί­ζο­νται με αυ­τές του πλη­θυ­ντι­κού του θη­λυ­κού άρ­θρου.
• Η κα­τά­λη­ξη -ας, ό­που εμ­φα­νί­ζε­ται, εί­ναι πά­ντο­τε μα­κρά.
• Το -αι στο τέ­λος κλι­τών λέ­ξε­ων, ό­ταν δεν α­κο­λου­θεί­ται α­πό άλ­λο γράμ­μα, εί­ναι βρα­χύ.
• Τα -ᾳ και -ῃ εί­ναι δί­φθογ­γοι, ά­ρα μα­κρά.
• Τα αρ­σε­νι­κά σε -ης έ­χουν στην κλη­τι­κή ε­νι­κού κα­τά­λη­ξη -α βρα­χύ (βλ. στρα­τι­ῶ­τα).
  • τα εθνικά, π.χ. Πέρσης- Πέρσα.
  • όσα λήγουν σε –της, π.χ. ὁπλίτης- ὁπλῖτα.
  • τα σύνθετα με β’ συνθετικό που λήγει σε –άρχης, –μέτρης, –πώλης, –ώνης, τρίβης.
• Ε­ξαι­ρού­νται τα ου­σι­α­στι­κά σε –δης, που δι­α­τη­ρούν το -η.
• Τα θη­λυ­κά σε -α έ­χουν το –α– της κα­τά­λη­ξης κα­θα­ρό (μα­κρό) και το δι­α­τη­ρούν σε ό­λη την κλί­ση, αν πριν α­πό το –α στην ο­νο­μα­στι­κή ε­νι­κού έ­χουν φω­νή­εν ή –ρ– (βλ. χώ­ρα).
  • Ε­ξαι­ρού­νται τα ἀλήθεια, εὐσέβεια, γαῖ­α, γραῖ­α, μοῖ­ρα, πεῖ­ρα, σφαῖ­ρα και σφῦ­ρα, που έ­χουν το –α βρα­χύ.
• Αν πριν α­πό το –α– της κα­τά­λη­ξης στην ο­νο­μα­στι­κή ε­νι­κού υ­πάρ­χει σύμ­φω­νο πλην –ρ-, έ­χουν το –α μη κα­θα­ρό (βρα­χύ) και το με­τα­τρέ­πουν στη γε­νι­κή και δο­τι­κή ε­νι­κού σε η και ῃ α­ντί­στοι­χα (βλ. θά­λατ­τα).

Γενικά Χαρακτηριστικά

• Πε­ρι­λαμ­βά­νουν αρ­σε­νι­κά ου­σι­α­στι­κά σε -ῆς (με γε­νι­κή -οῦ) και θη­λυ­κά σε -ᾶ και -ῆ (με γε­νι­κή -ᾶς και -ῆς α­ντί­στοι­χα). Κα­λό εί­ναι να λαμ­βά­νε­ται υ­πό­ψη η γε­νι­κή, προ­κει­μέ­νου να α­πο­φύ­γου­με σύγ­χυ­ση με πα­ρό­μοι­ο τρι­τό­κλι­το ου­σι­α­στι­κό!

Υποδείγματα κλίσης

• Τα συ­νη­ρη­μέ­να πρω­τό­κλι­τα το­νί­ζο­νται πά­ντο­τε στη λή­γου­σα και πε­ρι­σπώ­νται.

• Οι κα­τα­λή­ξεις των συ­νη­ρη­μέ­νων πρω­το­κλί­των δε δι­α­φέ­ρουν α­πό τις α­ντί­στοι­χες των α­συ­ναί­ρε­των πλην κλη­τι­κής ε­νι­κού στα αρ­σε­νι­κά (-ῆ).

1.Να κλί­νε­τε τα ο­νό­μα­τα πο­λί­της και μέ­λισ­σα .

2. Στο παρακάτω κείμενο να αναγνωρίσετε τα πρωτόκλιτα ουσιαστικά:

Πε­ρὶ μὲν τὴν τοῦ σώ­μα­τος ἐ­πι­μέ­λει­αν διτ­τὰς εὗ­ρον ἐ­πι­στή­μας οἱ ἄν­θρω­ποι, τὴν ἰ­α­τρι­κὴν καὶ τὴν γυ­μνα­στι­κήν, ὧν ἡ μὲν τὴν ὑ­γί­ει­αν, ἡ δὲ τὴν εὐ­ε­ξί­αν ἐ­ντί­θη­σι. Τῶν δὲ τῆς ψυ­χῆς ἀρ­ρω­στη­μά­των καὶ πα­θῶν ἡ φι­λο­σο­φί­α μό­νη φάρ­μα­κόν ἐ­στι. Δι­ὰ γὰρ ταύ­την ἔ­στι […] γνῶ­ναι τί τὸ κα­λόν, τί τὸ αἰ­σχρόν, τί τὸ δί­και­ον, τί τὸ ἄ­δι­κον […]· πῶς θε­οῖς, πῶς γο­νεῦ­σι, πῶς πρε­σβυ­τέ­ροις, πῶς ἀλ­λο­τρί­οις, πῶς ἄρ­χου­σι, πῶς φί­λοις, πῶς γυ­ναι­ξί, πῶς τέ­κνοις, πῶς οἰ­κέ­ταις χρη­στέ­ον ἐ­στί.

 (Πλουτάρχου, Περὶ παίδων ἀγωγῆς, 10 d-e, 1oς-2ος αι. π.Χ.)

3.Να βάλετε στη σωστή πτώση του ενικού ή του πληθυντικού τα ονόματα που είναι σε παρένθεση:

1.  Ἐν τοῖς γυμνασίοις οἱ …………………..…………(θεατής) τὰς …………………..………… (ἀρετή) τῶν …………………..…………(νεανίας) θαυμάζουσιν.
2. Οἱ …………………..………… (πολίτης) πείθονται τοῖς λόγοις τῶν …………………..………… (νομοθέτης) καὶ τῶν …………………..………… (δικαστής).
3. Σωκράτης ἐδίδασκε τοὺς …………………..………… (νεανίας) τὴν …………………..………… (ἀρετή), τὴν …………………..………… (ἀλήθεια) καὶ τὴν …………………..………… (δικαιοσύνη) οὐκ ἐν τῇ …………………..………… (οἰκία) οὐδ’ ἔν τινι …………………..………… (σχολή) ἀλλ’ ἐν τῇ …………………..………… (ἀγορά) δ’ ὅλης τῆς …………………..………… (ἡμέρα) εἰς τὴν …………………..………… (ἑσπέρα).
4. Μέγα τὸ τῆς…………………..…………κράτος (θάλασσα).
5. Σύν…………………..…………καὶ χεῖρα κίνει (Ἀθηνά, δοτ. εν.).
6. …………………..…………ἀδελφή ἐστι λύπη(χαρά, γεν. εν.).
7. …………………..…………ἦλθον παμπληθεῖ στόλῳ (Πέρσης, ονομ. πληθ.).

Βρες πρόσθετο εκπαιδευτικό υλικό για τα αρχαία ελληνικά εδώ

4. Να συμπληρωθούν οι καταλήξεις των ουσιαστικών που ζητούνται με βάση το άρθρο:

5. Να μεταφέρετε τα παρακάτω ουσιαστικά στον άλλο αριθμό:

Οι παρακάτω ασκήσεις έχουν ληφθεί από τον ιστότοπο Ψηφιακά Εκπαιδευτικά Βοηθήματα του Υπουργείου Παιδείας.

Δίδαξε Λατινικά χωρίς φόβο: Σεμινάριο Διδακτικής Λατινικών Β & Γ Λυκείου

Άσκηση 1.

Να βάλετε την ίδια πτώση του άλλου αριθμού στα παρακάτω ουσιαστικά :
τὸν πολὶτην
τοῦ νεανὶου
(ὦ) πελτασταὶ
τοὺς δεσμὼτας
τῶν μηνυτῶν
(ὦ) γυμνασιὰρχα
τῆς κλὶνης
τῇ θεραπαὶνῃ
τάς ἀμὶλλας
τῶν δαφνῶν
τὴν μὲλισσαν
τῆς γαὶας
(ὦ) τεχνῖτα
τῶν γυμνητῶν
τοὺς δὺτας
τὸν προδὸτην
τῷ πατριὼτῃ
τοῖς ἱππὸταις
τὴν τρὶαιναν
τῶν μαζῶν
(ὦ) σκαπὰνη
τῇ δρακαὶνῃ
τῶν σφαιρῶν
ταῖς ἀληθεὶαις

Άσκηση 2.

Να συμπληρωθούν με τον κατάλληλο τύπο του ουσιαστικού στην παρένθεση οι παρακάτω
προτάσεις :
᾿Ιατρὸς τῶν ______ (ἀτυχὶα) ὁ χρὸνος ἐστὶ.
Αἰσχραὶ ______ (διαβολὴ) φὲρουσιν _________ (κόρη) δεινὴν ______ (λὺπη).
Οὔτως οἱ νὲοι ἐν _________ (μετρία δίαιτα) διὰγουσιν.
῾Ημεῖς ________ (πολὶτης) ________ (ψυχὴ) τῆς _______ (πολιτεία) νομὶζομεν.

Άσκηση 3.

Να κλιθούν οι πλάγιες πτώσεις ενικού και πληθυντικού αριθμού των παρακάτω ουσιαστικών :
ὁ θεατὴς
ὁ οἰηματὶας
ὁ ἰδιὼτης
ὁ νικητὴς
ὁ κοχλὶας
ἡ μοὺσα
ἡ σκαπὰνη
ἡ ἅμιλλα
ἡ ἀλὴθεια
ἡ κλὶνη
ἡ μυῖα

1. Να κλιθούν τα παρακάτω ουσιαστικά:
   

   ENIKOΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

   ονομ.	ὁ Θαλῆς	ὁ βορέας-βορρᾶς	ἡ ἀλωπεκῆ	ἡ ῥοδῆ
   γεν.
   δοτ.
   αιτιατ.
   κλητ.

   ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ  ΑΡΙΘΜΟΣ

   ονομ.
   γεν.
   δοτ.
   αιτιατ.
   κλητ.

2. Να μεταφέρετε τα παρακάτω ουσιαστικά από τον ενικό στον πληθυντικό και αντιστρόφως:

Για να μεταβείτε σε άλλες Ενότητες Γραμματικής, επιλέξτε την αντίστοιχη ενότητα από τον παρακάτω πίνακα:

Η Ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.