Τηλεοπτικά Μαργαριτάρια και Ορθή Διατύπωση

Πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια οι φωνές για την κακομεταχείριση που υφίσταται η γλώσσα σε διάφορους χώρους, σε σημείο τέτοιο ώστε πολλοί μιλούν ευθέως για γλωσσική κρίση. Το πράγμα γίνεται ακόμη πιο προβληματικό, όταν παρατηρείται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, εκεί όπου προβάλλονται και διαμορφώνονται γλωσσικά πρότυπα, τα οποία αναπαράγονται εν ριπή οφθαλμού λόγω της δυναμικής των εν λόγω μέσων και της μεγάλης προβολής των προϊόντων τους. «Πρωταθλήτρια» φυσικά η τηλεόραση, που έχει και τη μερίδα του λέοντος στην παρακολούθηση και την αποδοχή εκ μέρους του κοινού. Σχεδόν δεν περνάει μέρα που να μη καταγράφονται λάθη και αστοχίες σε όλα τα επίπεδα της γλώσσας: γραμματικά, συντακτικά, εκφραστικά, ορθογραφικά… Ιδού ένα δείγμα από τηλεοπτικά μαργαριτάρια, που «αλιεύτηκαν» τους τελευταίους μήνες:

Τηλεοπτικά Μαργαριτάρια

-«Πλήθος δημοσιογράφων απ-ο-θανάτισαν το στιγμιότυπο». Δηλαδή οι δημοσιογράφοι ολοκλήρωσαν τον…θάνατο του στιγμιότυπου, αφού αυτό θα σήμαινε το ρήμα «αποθανατίζω»! Το σωστό φυσικά είναι «απ-α-θανατίζω», που σημαίνει «καθιστώ κάτι αθάνατο».

-«Σύμφωνα με πρόσφατη σφιγγομέτρηση…». Η λέξη θα ήταν σωστή αν επρόκειτο για διαδικασία με την οποία μετριούνται….σφίγγες! Αυτό που ήθελε προφανώς να πει το ρεπορτάζ ήταν «σφυγμομέτρηση», δηλαδή καταγραφή του «σφυγμού», των τάσεων, των απόψεων του κοινού.

-«Οι κάτοικοι των πληγέντων περιοχών». Εδώ φαίνεται η σημασία της γνώσης βασικών δομών του αρχαιοελληνικού λόγου, και εν γένει της διαχρονίας της Ελληνικής, που θα απέτρεπε ένα τέτοιο λάθος. Εφόσον η «περιοχή» είναι θηλυκού γένους, σε θηλυκό πρέπει να τεθεί και η μετοχή: των πληγεισών περιοχών, ή περιφραστικά, πάλι όμως με χρήση αττικού  ρηματικού τύπου, «των περιοχών που επλήγησαν».

-«Ο τερματοφύλακας έκανε μια εξαιρετική απέκρουση». Προφανώς ο εκφωνητής του αγώνα ανακάλυψε αύξηση και στα ουσιαστικά, που όμως δεν την δέχονται ποτέ! «Απόκρουση» είναι το σωστό, το –ε θα δικαιολογείτο αν επρόκειτο για οριστική παρατατικού ή αορίστου  π.χ «απέκρουσε»

-«Μπορούν να συμμετάσχουν όλοι ανεξαρτήτου ηλικίας». Το λάθος έγκειται στη χρήση της γενικής του επιθέτου αντί του επιρρήματος «ανεξαρτήτως», που είναι το ορθό σε αυτές τις περιπτώσεις.

-«Ενέπνευσε τώρα τους φίλους σου». Άπειρες φορές ακούγονται  προστακτικές με  την αύξηση –ε, κυρίως σε διαφημιστικά μηνύματα που προτρέπουν καταναλωτές να προτιμήσουν ή να αγοράσουν ένα προϊόν, αναπαράγοντας έτσι ένα πολύ διαδεδομένο λάθος σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

-Συχνά παρατηρούνται άστοχες και αντιαισθητικές χρήσεις της λέξης «που», όπως πρόσφατα σε αστυνομικό δελτίο: «βρέθηκε το μαχαίρι, που δολοφονήθηκε το θύμα», αντί εμπρόθετης φράσης «με το οποίο».

-Ουκ ολίγες φορές έχει εμφανιστεί στους τηλεοπτικούς δέκτες η ανορθόγραφη γραφή «δίλλημα» αντί του ορθού «δίλημμα».

Το παραπάνω δείγμα είναι μικρό, αλλά  αρκετά ενδεικτικό. Θα μπορούσε να γεμίσει κανείς αρκετές σελίδες με παρόμοιες περιπτώσεις. Το φαινόμενο είναι πολυπαραγοντικό. Κάποια από τα αίτια σχετίζονται με τις γενικότερες συνθήκες της εποχής και κάποια με τον τρόπο λειτουργίας και τις προτεραιότητες των μέσων ενημέρωσης, κυρίως δε της τηλεόρασης. Αν οι τηλεοπτικοί σταθμοί δεν ενδιαφέρονταν μόνο για κάθε τι που «πουλάει» και τα νούμερα τηλεθέασης, αλλά είχαν συνείδηση  και της ιδιότητάς τους ως φορέων διαπαιδαγώγησης και ευρύτερης καλλιέργειας, τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι καλύτερα. Αλλά, βέβαια, η ορθή χρήση της γλώσσας δεν φέρνει νούμερα τηλεθέασης, οπότε αντιμετωπίζεται ως πολυτέλεια από τους τηλεοπτικούς…εμπόρους!

Γιάννης Μπουμέλης, Φιλόλογος

---

Η Ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook, και διαβάστε παρόμοια προτεινόμενα θέματα της επικαιρότητας ακριβώς από κάτω!

• γλώσσα
• ελληνική γλώσσα
• συνηθισμένα λάθη στη γλώσσα