Συμπεριφορική Αναπηρία ή Κοινωνία Συμπεριφορικά Ανάπηρη;

Συμπεριφορική Αναπηρία ή Κοινωνία Συμπεριφορικά Ανάπηρη;

Η κοινωνία είναι ένα όλον αποτελούμενο από μέρη, σύμφωνα και με τη γνωστή ρήση του Αριστοτέλη. Τα μέρη της ομάδας συμβιώνουν στον κοινωνικό στίβο και υπόκεινται σε κανονισμούς που οριοθετούν τη συμπεριφορά τους ώστε να επιτύχουν την επιβίωση τους και, κατ’ επέκταση, τη συνέχεια της κοινωνίας στο πέρασμα του χρόνου. Τα μέρη αυτά είναι ανεξάρτητες οντότητες με εντελώς ξεχωριστά χαρακτηριστικά το καθένα, όμως καλούνται να αλληλεπιδράσουν και να συμβιώσουν υπακούοντας στην κοινωνική τους φύση. Μάλιστα για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής έχουν θεσπίσει άτυπους κανόνες και γραπτούς νόμους ώστε να καθορίσουν τις κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές. Οι μη αποδεκτές συμπεριφορές περιθωριοποιούνται, τιμωρούνται και στιγματίζονται.

Όσο πληθαίνουν οι γνώσεις μας στο πεδίο της έρευνας που σχετίζεται με τις μη αποδεκτές συμπεριφορές και την αναπηρία, τόσο αποκαλύπτεται και μία αθέατη – μέχρι πρότινος -κοινωνική «τραγωδία». Αθέατη όσο και η κλινική εικόνα του Αυτισμού.

Ο όρος «αυτισμός» ετυμολογικά προέρχεται από τη λέξη «εαυτός» της αρχαίας ελληνικής. Ο όρος φανερώνει την κοινωνική απόσυρση που είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου που έχει διαγνωστεί ότι ανήκει στο φάσμα των διαταραχών του αυτισμού. Το έλλειμμα στην κοινωνική κατανόηση, την επικοινωνία και τη δημιουργική φαντασία, η στερεότυπη συμπεριφορά, η επιβράδυνση ή παντελής απουσία λόγου, η απουσία βλεμματικής επαφής, σπανίως η επιθετικότητα και πολλά ακόμα γνωρίσματα συνθέτουν το ψηφιδωτό της «αυτιστικής διαταραχής». Το γοητευτικό είναι ότι κάθε άνθρωπος που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού είναι μία εντελώς ξεχωριστή περίπτωση ανθρώπου που μπορεί να έχει ορισμένα ή και τα περισσότερα από τα προαναφερόμενα γνωρίσματα σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Γίνεται αντιληπτό ότι ο αυτισμός είναι μία συμπεριφορική  αναπηρία που εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο. Γι’ αυτό πρόκειται για μία αθέατη αναπηρία που συχνά δεν έχει εξήγηση για τα «αμύητα» μέρη της κοινωνίας .

Αξίζει να επισημανθεί πως στην ελληνική κοινωνία παρατηρείται ένα εκπληκτικό παράδοξο. Όταν έρχεται σε επαφή με την αναπηρία, είτε την παραβλέπει είτε την αντιμετωπίζει με οίκτο και υποκριτική συμπόνοια. Φυσικά υπάρχει και εκείνη η μερίδα της μειοψηφίας που εκφράζει την αποστροφή της απέναντι στην αναπηρία. Αλλά ευτυχώς αυτοί είναι οι λίγοι. Μα για ποια αναπηρία μιλάμε εδώ; Μα για εκείνη που φαίνεται φυσικά. Εύκολα θα ξεχωρίσω το άτομο με δυσκολίες όρασης, καθώς θα κρατάει το μπαστούνι του ή τον άνθρωπο με κινητικά προβλήματα, αφού θα μετακινείται με το αμαξίδιό του.

Και με τον αυτισμό τι γίνεται; Άραγε πόσες φορές έχουμε έρθει σε επαφή με έναν αυτιστικό άνθρωπο; Πώς τον αντιμετωπίσαμε; Αναγνωρίσαμε τον τύπο της διαταραχής του; Τον θεωρήσαμε «τρελό»; Αδιαφορήσαμε; Τσακωθήκαμε; Του συμπεριφερθήκαμε απαξιωτικά; Η αλήθεια είναι πως δεν είναι όλοι οι άνθρωποι διατεθειμένοι να σκεφτούν «Χμ, κάτι συμβαίνει εδώ…». Και η απουσία γνώσης δε διευκολύνει τον συγχρωτισμό μας με τους «αυτιστικούς». Όμως δεν επιτρέπεται να είμαστε και απαίδευτοι και να επιδεικνύουμε αγένεια στους συνανθρώπους μας – με ή χωρίς αυτισμό. Αν δε μπορούμε να βοηθήσουμε, μπορούμε να αφουγκραστούμε τον συνάνθρωπο. Μπορούμε να ενημερωθούμε, ώστε να είμαστε σε ετοιμότητα για την επόμενη επαφή μας με έναν συνάνθρωπό μας που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού.

Ας προετοιμάσουμε την κοινωνία να δεχθεί στους κόλπους της αυτή τη νέα, διαφορετική αντίληψη των πραγμάτων. Η ομάδα χρειάζεται να προσαρμοστεί στις ανάγκες όλων των μελών της. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα αποκτήσει περισσότερο χρώμα, νέες υφές, μία άλλη οπτική με αποτέλεσμα να διευρύνει τους ορίζοντές της και να επεκτείνει τις δυνατότητές της.

Επιστημονικά έχουν γίνει πολλές κατακτήσεις για να καταφέρουμε να υπερβούμε το «αίνιγμα» του φάσματος των αναπτυξιακών διαταραχών. Μέχρι να ξετυλίξουμε και τον μίτο του αυτισμού χρειάζεται να δώσουμε στους συνανθρώπους μας χρόνο και αγάπη. Χρόνο για να μάς παρουσιάσουν αυτά που έχουν να μας “πουν” όταν θα είναι έτοιμοι και αγάπη για να ενθαρρύνουμε την κοινωνική τους συμμετοχή.

Οι «Παγκόσμιες Ημέρες» δίνουν στους πολίτες το έναυσμα να τιμήσουν ανθρώπους ή γεγονότα, να εστιάσουν την προσοχή τους σε μείζονα κοινωνικά προβλήματα και να αναστοχαστούν ως προς τις αξίες που έχουν υιοθετηθεί από την κοινωνία. Η «Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία» δίνει την ευκαιρία στις κυβερνήσεις, στους διεθνείς και εγχώριους οργανισμούς και στην κοινωνία να επαναδιαπραγματευτούν τα δικαιώματα που παρέχουν και τις πρακτικές που ακολουθούν αναφορικά με τα άτομα με ειδικές ανάγκες.

Προσωπικά, αν και δεν αποδέχθηκα ποτέ τον όρο «ειδικές ανάγκες», αφού όλοι μας έχουμε τις «ει- δικές» μας ανάγκες, η σημερινή ημέρα αποτελεί αφορμή για να φωτιστεί μία αφανής ανάγκη. Η ανάγκη της κοινωνίας να αναδιαμορφωθεί για να χωρέσει στην αγκαλιά της όλα τα μέλη της και να συγ- χωρέσει  μη επιθυμητές, αποκλίνουσες (συχνά και επιθετικές) συμπεριφορές. Ο χρόνος, η αποδοχή και η αγάπη είναι το κλειδί για μία κοινωνία – ανοικτή αγκαλιά που θα επιτρέψει στα μέλη της την απρόσκοπτη εξέλιξή τους, όπως δικαιούνται.

Κάποτε είχα διαβάσει πως το επίπεδο πολιτισμού μιας κοινωνίας αποκαλύπτεται στον τρόπο που αντιμετωπίζει τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Αναρωτιέμαι λοιπόν: εμείς πόσο πολιτισμένοι είμαστε άραγε;

Νικολέτα Μιχαλοπούλου για την ομάδα του filologika.gr

 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook, και διαβάστε παρόμοια προτεινόμενα θέματα της επικαιρότητας ακριβώς από κάτω.

• ΑμΕΑ
• αναπηρία
• αυτισμός