Μη μας Πειράξετε την Έκθεση

Προς Θεού… Μη μας Πειράξετε την Έκθεση

Προς Θεού… Μη μας Πειράξετε την Έκθεση

Η  Έκθεση, κοινό πεδίο θετικού και θεωρητικού προσανατολισμού

Είναι ο μαθητής του θετικού προσανατολισμού «καταδικασμένος» να επιτύχει μια χαμηλότερη βαθμολογία στο μάθημα της Έκθεσης από το μαθητή του θεωρητικού προσανατολισμού; Προσωπικά υποστηρίζω πως η απάντηση είναι κατηγορηματικά αρνητική και με αυτή συμφωνούν πολλοί συνάδελφοι. Πρόκειται προφανώς για μια στενόμυαλη σκέψη, που αγγίζει τα όρια της προκατάληψης και που δεν εμπνέει στο μαθητή που σκέφτεται να θητεύσει στις θετικές επιστήμες την καλοπροαίρετη εκείνη διάθεση που θα τον βοηθήσει να καλλιεργήσει γόνιμη επαφή με το λόγο (γραπτό και προφορικό).

Ωστόσο, η Έκθεση, σε πολλές παραμέτρους της –και στο λεξιλόγιο και στον τρόπο οργάνωσης της σκέψης – λειτουργεί ως συγκοινωνούν δοχείο με τις θετικές επιστήμες. Ιδού, λοιπόν, ένας από τους όρους που ο μαθητής μπορεί να ανασύρει από το χώρο της Χημείας: συγκοινωνούντα δοχεία. Η λίστα τέτοιων όρων, αντλημένων από τη Φυσική, τη Χημεία και τα Μαθηματικά, με τους οποίος μπορεί να διανθίσει ο μαθητής το γραπτό (αλλά και τον προφορικό λόγο του) δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητη: τάση, ροπή, εμβέλεια, βεληνεκές, κοινός παράγοντας, κοινός παρονομαστής, συνισταμένη και συνιστώσες, περιοδική συχνότητα, αξίωμα, καταλύτης, πυρήνας, εντροπία, ώσμωση, διύλιση, θετικό και αρνητικό φορτίο, πυρήνας, σταθερές, μεταβλητές, συνάρτηση, ανάλογα και αντιστρόφως ανάλογα ποσά. Αυτές και τόσες άλλες λέξεις φράσεις,  δάνειες από τους προαναφερθέντες χώρους, αποθηκεύονται με το κυριολεκτικό σημαινόμενό τους στο μυαλό του μαθητή που αν τις κατανοήσει σε βάθος, θα τις επικαλεστεί συνειρμικά για να μεταπηδήσει σ΄ ένα μεταφορικό, συνυποδηλωτικό επίπεδο ερμηνείας τους που σχετίζεται πλέον με την κοινωνική δράση κι όχι τα φυσικά φαινόμενα και τα «παιχνίδια» των αριθμών.

Εξάλλου, ας αναλογιστούμε πώς οργανώνει ο μαθητής τις σκέψεις του πριν την τελική σύνθεση του γραπτού του. Πώς, με λίγα λόγια, εκπονεί το σχεδιάγραμμα –«σκελετό» του γραπτού του, για να οδηγηθεί κατόπιν στο ολοκληρωμένο κείμενό του. Αρχικά, καταγράφει τις σκέψεις του για κάθε ζητούμενο, στη συνέχεια τις ομαδοποιεί με βάση έναν κοινό μεταξύ τους παράγοντα· και, βέβαια, αυτός ο κοινός παράγοντας θα μετασχηματιστεί σε θεματική περίοδο της αντίστοιχης παραγράφου. Μα πόσο, αλήθεια,  θυμίζει αυτή η διαδικασία την παραγοντοποίηση στα μαθηματικά!

Ή από την άλλη, η διαδικασία της πύκνωσης ενός κειμένου απαιτεί πραγματικά τόση αφαιρετική σκέψη, όση συχνότατα επιστρατεύεται σε διάφορες εφαρμογές στο χώρο των θετικών επιστημών. Για παράδειγμα –κι ας μου συγχωρήσουν τη νοητική ακροβασία οι μαθηματικοί – κατά την εκπόνηση της περίληψης ενός κειμένου, ο μαθητής ( σύμφωνα με έναν απ΄ τους προτεινόμενους τρόπους) εξάγει ουσιαστικά το νοηματικό πυρήνα κάθε παραγράφου ή θεματικής ενότητας για να τους «αθροίσει» έπειτα (διαρθρώνοντάς τους, φυσικά) και να προκύψει το τελικό αποτέλεσμα. Δε θα μπορούσε, λοιπόν, αυτή η διαδικασία να παραλληλιστεί κατά κάποιον τρόπο  με την επίλυση μιας  μαθηματικής παράστασης  –και μάλιστα με εφαρμογές ιδιοτήτων, όπως την προσεταιριστική, την επιμεριστική, την αντιμεταθετική, αναλόγως με τη λογική σχέση μεταξύ των σκέψεων που δομούν μια παράγραφο ή ενότητα; Φυσικά, δεν αναφέρομαι σε πραγματική ταύτιση μεταξύ τους, αλλά σε μια συνειρμική παραπομπή ή στη χρήση μιας παρεμφερούς εγκεφαλικής /νοητικής λειτουργίας.

Αντιστρέφοντας τη συλλογιστική αυτή ας σκεφτούμε πόσο χρήσιμη είναι σε έναν μαθητή η βαθιά κατανόηση των λέξεων, της ρίζας τους, των σημαινόντων και των σημαινομένων προκειμένου να αντιληφθεί σε όλες του τις διαστάσεις ένα φαινόμενο που μελετά μια θετική επιστήμη. Για παράδειγμα, ο όρος «βεληνεκές» προέρχεται από τις λέξεις βέλος < βάλλω και φέρω > ἤνεγκον > -ηνεκές. Πόσο ωφέλιμο είναι, πραγματικά, να μπορεί ο μαθητής να αναγνωρίσει την ετυμολογία της λέξης για να εμπεδώσει πως ο συγκεκριμένος όρος περιγράφει «την οριζόντια απόσταση που διανύει ένα βέλος ή συνηθέστερα βλήμα πυροβόλου όπλου από το σημείο βολής έως το σημείο πρόσκρουσης» ( Βικιλεξικό)! Αναγνωρίζω, βέβαια, πως ένα μόνο παράδειγμα δε θεωρείται από πολλούς αρκετό για να αποδείξει του λόγου το αληθές, αλλά ελλείψει χώρου και δεδομένης της ευχέρειας με την οποία μπορεί πλέον καθένας μας να ανασύρει έναν όρο από τη δεξαμενή των θετικών επιστημών και με τη βοήθεια ενός λεξικού ( κλασικού ή ηλεκτρονικού) να τον ετυμολογήσει, δε θα σας κουράσω με πρόσθετα παραπλήσια παραδείγματα.

Για το τέλος κράτησα μια σκέψη που μπορεί να εγείρει ενστάσεις και διαφωνίες, αλλά  θα βρει και υπέρμαχους ασφαλώς. Η στενή σύνδεση των θετικών επιστημών και των θεωρητικών –μια και για πολλούς η Έκθεση εκλαμβάνεται, καθ΄ υπερβολή, ως θεωρητικό μάθημα – αποτυπώνεται αρκετά εύστοχα στη ζωή, τη δράση και το συγγραφικό /διδακτικό  έργο ενός από τους σπουδαιότερους φιλοσόφους στην ιστορία της διανόησης, του Αριστοτέλη. Κι αυτό γιατί , όπως μελετητές και βιογράφοι του καθομολογούν, ο Σταγειρίτης υπήρξε επιστήμων –ή μάλλον πολυεπιστήμων – πολύ πριν την ύπαρξη της επιστήμης. Είναι αυτός που με τον εμπειρικό και πρακτικό τρόπο σκέψης του έστρεψε το ενδιαφέρον της φιλοσοφικής αναζήτησης στον αισθητό κόσμο και οι μαθητές του θεωρητικού προσανατολισμού που τον μελετούν χρειάζονται την αρωγή του τρόπου σκέψης των θετικών επιστημών προκειμένου να κατανοήσουν τις λεπτές αποχρώσεις της αριστοτελικής ανησυχίας.

Βλέπετε, επομένως, μαθητές και γονείς, πόση είναι η αλληλεπίδραση των τόσο παρεξηγημένα διακριτών αυτών πεδίων γνώσης, του θετικού και του θεωρητικού; Μήπως , λοιπόν, να αναθεωρήσουμε και τελικά να επαναπροσδιορίσουμε τη στάση μας απέναντι στη στεγανοποίηση αυτών των πεδίων και να επιχειρήσουμε μια διαθεματική προσέγγιση των γνώσεων καθενός με «μπούσουλα» τη γλώσσα και τη δυναμική της; Μήπως, καταληκτικά, να δεχτούμε ως σημείο συνάντησης των γνώσεων από όλο το φάσμα του επιστητού –ή έστω από ένα σεβαστό μέρος του – το μάθημα της Έκθεσης;  Άλλωστε και οι ίδιες οι λέξεις «έκ –θεση» και «θετ –ικές» επιστήμες έχουν κοινή ρίζα!!

ΑΓΓΕΛΟΥΣΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

 

Η ομάδα του filologika.gr


Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook, και διαβάστε παρόμοια προτεινόμενα θέματα της επικαιρότητας ακριβώς από κάτω.

Η Ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook, και διαβάστε παρόμοια προτεινόμενα θέματα της επικαιρότητας ακριβώς από κάτω!

0
Would love your thoughts, please comment.x