Λυσίου Ὑπέρ Μαντιθέου

Διήγηση-Απόδειξη Παράγραφος 5

Πρωτότυπο Κείμενο

Καίτοι οὔτε ἡμᾶς εἰκὸς ἦν εἰς τοιοῦτον καιρὸν ἀφιγμένους ἐπιθυμεῖν μετέχειν τῶν ἀλλοτρίων κινδύνων͵ οὔτ΄ ἐκεῖνοι φαίνονται τοιαύτην γνώμην ἔχοντες ὥστε καὶ τοῖς ἀποδημοῦσι καὶ τοῖς μηδὲν ἐξαμαρτάνουσι μεταδιδόναι τῆς πολιτείας͵ ἀλλὰ μᾶλλον ἠτίμαζον καὶ τοὺς συγκαταλύσαντας τὸν δῆμον.

Μετάφραση

Και πράγματι ούτε εμείς ήταν φυσικό, επειδή φτάσαμε σε τέτοια περίσταση να επιθυμούμε να συμμετέχουμε σε ξένους κινδύνους ούτε εκείνοι προφανώς είχαν τέτοιες απόψεις, ώστε και σε εκείνους που ήταν μακριά από την πατρίδα και σε αυτούς που δεν είχαν κάνει κανένα κακό να τους παρέχουν αξιώματα στη διοίκηση της πολιτείας αλλά περισσότερο στερούσαν τα πολιτικά δικαιώματα και από αυτούς που τους βοήθησαν να καταλύσουν την δημοκρατία.

καίτοι: παρατακτικός αντιθετικός σύνδεσμος (= και όμως, και πράγματι, και βέβαια).

οὒτε: παρατακτικός συμπλεκτικός σύνδεσμος.

ἡμᾶς: αιτιατ. πληθ. προσωπικής αντωνυμίας α΄ προσώπου (ἡμᾶς=εμάς).

εἰκός: ονομ. εν. ουδ. της μετοχής παρα­κ. (με σημασία ενεστώτα), ενεργ. φωνής του άχρηστου στον ενεστώτα ρ. εἲκω, παρακείμενος ἒοικα (= μοιάζω).

(εἰκός ἐστι = είναι φυσικό).

ἦν: γ’ εν. οριστ. παρατ. ενεργ. φωνής του βοηθητι­κού ρ. εἰμί (= είμαι).

εἰς: κύρια πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με αιτιατική (= σε).

τοιοῦτον: αιτιατ. εν. αρσ. της δεικτικής αντωνυμίας τοιοῦτος, τοιαύτη, τοιοῦτο(ν) (= τέτοιος, τέτοια, τέτοιο).

καιρόν: αιτιατ. εν. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσης ὁ καιρός (= η περίσταση, η κρίσιμη στιγμή, η ευκαιρία).

ἀφιγμένους: αιτιατ. πληθ. αρσ. της μετοχής παρακ. μέσης φωνής του αποθετικού ρ. ἀφικνέομαι –ἀφικνοῦμαι (= φτάνω, έρχομαι).

ἐπιθυμεῖν: απαρ. ενεστ. ενεργ. φωνής του ρ. ἐπιθυμέω-ἐπιθυμῶ (= θέλω, επιθυμώ).

μετέχειν: απαρ. ενεστ. ενεργ. φωνής του ρ. με­τέχω (= παίρνω μέρος, συμμετέχω).

τῶν ἀλλοτρίων: γεν. πληθ. αρσ. του δευτερόκλιτου επιθέτου ὁ ἀλλότριος, ἡ ἀλλοτρία, τὸ ἀλλότριον (= ο ξένος, η ξένη, το ξένο).

κινδύνων: γεν. πληθ. αρσ. του ουσια­στικού β’ κλίσης ὁ κίνδυνος (= ο κίνδυνος).

οὒτε: παρατακτικός συμπλεκτικός σύνδεσμος.

ἐκεῖνοι: ονομ. πληθ. αρσ. της δεικτικής αντωνυμίας ἐκεῖνος, ἐκείνη, ἐκεῖνον (= εκείνος, εκείνη, εκείνο).

φαίνονται: γ’ πληθ. οριστ.ενεστ. μέσης φωνής του ρ. φαίνομαι (= φαίνομαι).

τοιαύτην: αιτιατ. εν. θηλ. της δεικτικής αντωνυμίας τοιοῦτος, τοιαύτη, τοιοῦτο(ν) (= τέτοιος, τέτοια τέτοιο).

γνώμην: αιτιατ. εν. θηλ. του ουσιαστικού α΄ κλίσης ἡ γνώμη (=η γνώμη).

ἒχοντες: ονομ. πληθ. αρσ. της μετοχής ενεστ. ενεργ. φωνής του ρ. ἒχω (= έχω).

ὣστε: συμπερασματικός σύνδεσμος (= ώστε).

καὶ: παρατακτικός συμπλεκτικός σύνδεσμος.

τοῖς ἀποδημοῦσι: δοτ. πληθ. αρσ. της μετοχής ενεστ. ενεργ. φωνής ρ. ἀποδημέω-ἀποδημῶ (= βρίσκομαι μακριά από την πατρίδα).

καὶ: παρατακτικός συμπλεκτικός σύνδεσμος.

μηδέν: αιτιατ. εν. ουδ. της αόριστης επιμεριστικής αντωνυμίας μηδείς, μηδεμία, μηδέν (= κανείς, καμία, κανένα/ τίποτα).

τοῖς ἐξαμαρτάνουσι: δοτ. πληθ. αρσ. της μετοχής ενεστ. ενεργ. φωνής του ρ. ἐξαμαρτάνω (= σφάλλω, αποτυγχάνω εντελώς, διαπράττω αδίκημα).

μεταδιδόναι: απαρ. ενεστ. ενεργ. φωνής του ρ. μεταδίδωμι (= μεταδίδω).

(μεταδίδωμί τινι τῆς πολιτείας = παρέχω σε κάποιον αξιώματα στη διοίκηση της πολιτείας).

τῆς πολιτείας: γεν. εν. θηλ. του ουσιαστικού α’ κλίσης ἡ πολιτεία (= το πολίτευμα, η εξουσία).

ἀλλά: παρατακτικός αντιθετικός σύνδεσμος.

μᾶλλον: ποσοτικό επίρρημα συγκριτικού βαθμού (= πιο πολύ).

Παραθετικά: μάλα, μᾶλλον, μά­λιστα.

ἠτίμαζον: γ’ πληθ. οριστ. παρατ. ενεργ. φωνής του ρ. ἀτιμάζω (= περιφρονώ. προσβάλω).

(ἀτιμάζω τινά = στερώ από κάποιον τα πολιτικά του δικαιώματα).

καὶ: παρατακτικός συμπλεκτικός σύνδεσμος.

τοὺς συγκαταλύσαντας: αιτιατ. πληθ. αρσ. της μετοχής αορ. α’ ενεργ. φωνής του ρ. συγκαταλύω (= καταλύω μαζί με κάποιον).

τὸν δῆμον: αιτιατ. εν. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσης ὁ δῆμος (= ο λαός, η δημοκρατία).

ἐπιθυμεῖν (ἐπιθυμῶ): < ἐπί + θυμός

γνώμην (ἡ γνώμη): < γιγνώσκω (=γνωρίζω)

ἀποδημοῦσι (ἀποδημῶ): < ἀπό + δῆμος (=λαός

ἐξαμαρτάνουσι (ἐξαμαρτάνω): < ἐξ + ἁμαρτάνω

μεταδιδόναι (μεταδίδωμι) : < μετά + δίδωμι

ἠτίμαζον (ἀτιμάζω): < ἂτιμος < ἀ (στερ.) + τιμή

• ἐστί, ἦν, ἒσται, ἐγένετο, γέγονε, έγεγόνει
• ἀφικνουμένους, ἀφιξομένους, ἀφικομένους, ἀφιγμένους
• ἐπιθυμεῖν, ἐπιθυμήσειν, ἐπιθυμῆσαι, ἐπιτεθυμηκέναι
• μετέχειν,μεθέξειν/μετασχήσειν, μετασχεῖν, μετεσχηκέναι
• φαίνονται, ἐφαίνοντο, φανοῦνται/ (φανθήσονται)/ φανήσονται, ἐφήναντο/ ἐφάνθησαν/ ἐφάνησαν, πεφήνασι/ πεφασμένοι εἰσί, (ἐπεφήνεσαν)/ πεφασμένοι ἦσαν
• ἒχοντες, ἓξοντες/σχήσοντες, σχόντες, ἐσχηκότες
• ἀποδημοῦσι, ἀποδημήσουσι, ἀποδημήσασι, ἀποδεδημηκόσι
• ἐξαμαρτάνουσι, ἐξαμαρτησομένοις, ἐξαμαρτοῦσι, ἐξημαρτηκόσι
• μεταδιδόναι, μεταδώσειν, μεταδοῦναι, μεταδεδωκέναι
• ἀτιμάζουσι, ἠτίμαζον, ἀτιμάσουσι, ἠτίμασαν, ἠτιμάκασι, ἠτιμάκεσαν
• συγκαταλύοντας, συγκαταλύσοντας, συγκαταλύσαντας, συγκαταλελυκότας

• φαίνονται, φαίνωνται, φαίνοιντο, φαινέσθων -έσθωσαν, (φαίνεσθαι, φαινόμενοι)

καίτοι οὔτε ἡμᾶς εἰκὸς ἦν εἰς τοιοῦτον καιρὸν ἀφιγμένους ἐπιθυμεῖν μετέχειν τῶν ἀλλοτρίων κινδύνων: Κύρια πρόταση

οὒτε εἰκὸς ἦν: ρήμα/ ἐπιθυμεῖν: υποκείμενο της απρόσωπης έκφρασης, τελικό απαρέμφατο, με υποκείμενο ἡμᾶς (ετεροπροσωπία).

μετέχειν: αντικείμενο στο ἐπιθυμεῖν, τελικό απαρέμφατο, με υποκείμενο ἡμᾶς (ταυτοπροσωπία).

τῶν κινδύνων: αντικείμενο στο μετέχειν.

τῶν ἀλλοτρίων: επιθετικός προσδιορισμός στο κινδύνων.

ἀφιγμένους: επιρρηματική αιτιολογική μετοχή με υποκείμενο ἡμᾶς (συνημμένη) ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο ἐπιθυμεῖν.

εἰς καιρὸν: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει χρόνο στο ἀφιγμένους.

τοιοῦτον: επιθετικός προσδιορισμός στο καιρόν.

οὔτ΄ ἐκεῖνοι φαίνονται τοιαύτην γνώμην ἔχοντες: Κύρια πρόταση

οὒτε φαίνονται: ρήμα/ ἐκεῖνοι: υποκείμενο/ ἔχοντες: κατηγορηματική μετοχή από το οὒτε φαίνονται με υποκείμενο ἐκεῖνοι ως κατηγορούμενο του υποκειμένου της/ γνώμην: αντικείμενο στο ἒχοντες.

τοιαύτην: επιθετικός προσδιορισμός στο γνώμην.

ὥστε καὶ τοῖς ἀποδημοῦσι καὶ τοῖς μηδὲν ἐξαμαρτάνουσι μεταδιδόναι τῆς πολιτείας: Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση, απαρεμφατική, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος στο οὒτε φαίνονται της κύριας πρότασης που προηγείται.

μεταδιδόναι: απαρέμφατο σε θέση ρήματος, τελικό απαρέμφατο/ ἐκεῖνοι (ενν.): υποκείμενο (ταυτοπροσωπία) σε σχέση με το ρήμα της κύριας (οὒτε φαίνονται ἐκεῖνοι) /τῆς πολιτείας: άμεσο αντικείμενο/ τοῖς ἀποδημοῦσι καὶ τοῖς ἐξαμαρτάνουσι: επιθετικές μετοχές με υποκείμενο τα άρθρα τους, τοῖς, ως έμμεσα αντικείμενα.

μηδὲν: σύστοιχο αντικείμενο της μετοχής ἐξαμαρτάνουσι.

ἀλλὰ μᾶλλον ἠτίμαζον καὶ τοὺς συγκαταλύσαντας τὸν δῆμον: Κύρια πρόταση

ἠτίμαζον: ρήμα/ ἐκεῖνοι (ενν.): υποκείμενο/ τοὺς συγκαταλύσαντας: επιθετική μετοχή με υποκείμενο το άρθρο της, τοὺς, ως αντικείμενο.

τὸν δῆμον: αντικείμενο στο τοὺς συγκαταλύσαντας.

μᾶλλον: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο ἠτίμαζον.

• Αναφέρει πως σε μια τέτοια δύσκολη στιγμή για τους τριάκοντα (είχαν προκαλέσει την οργή των δημοκρατικών με τις αυθαιρεσίες τους) ούτε αυτός επιθυμούσε να συμμετέχει στους κινδύνους που διέτρεχαν, ούτε και αυτοί, όμως, επιθυμούσαν δίπλα τους όσους δεν μετείχαν στις αυθαιρεσίες και στις αντιδημοκρατικές τους ενέργειες.

Για να μεταβείτε σε κάποια άλλη Ενότητα του ρητορικού λόγου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Τα ερμηνευτικά σχόλια επιμελήθηκε η Κυριακή Θεοδοσιάδου

Φιλόλογος, Υπ. Διδάκτωρ Παιδαγωγικής ΠΔΜ και ιδιοκτήτρια στο Φιλολογικό Διδασκαλείο

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.