Λυσίου Ὑπέρ Μαντιθέου

Διήγηση-Απόδειξη Παράγραφος 4

Πρωτότυπο Κείμενο

Ἡμᾶς γὰρ ὁ πατὴρ πρὸ τῆς ἐν Ἑλλησπόντῳ συμφορᾶς ὡς Σάτυρον τὸν ἐν τῷ Πόντῳ διαιτησομένους ἐξέπεμψε͵ καὶ οὔτε τῶν τειχῶν καθαιρουμένων ἐπεδημοῦμεν οὔτε μεθισταμένης τῆς πολιτείας͵ ἀλλ΄ ἤλθομεν πρὶν τοὺς ἀπὸ Φυλῆς εἰς τὸν Πειραιᾶ κατελθεῖν πρότερον πένθ΄ ἡμέραις.

Μετάφραση

Εμάς λοιπόν ο πατέρας μου πριν από τη συμφορά στον Ελλήσποντο μας έστειλε στον Σάτυρο στον Πόντο για να ζήσουμε. Και ούτε όταν γκρεμίστηκαν τα τείχη βρισκόμασταν στην πατρίδα, ούτε όταν άλλαξε το πολίτευμα αλλά ήλθαμε πέντε μέρες πριν κατέβουν στον Πειραιά όσοι βρίσκονταν στη Φυλή.

ἡμᾶς: αιτιατ. πληθ. προσωπικής αντω­νυμίας α΄ προσώπου (ἡμᾶς=εμάς).

γὰρ: αιτιολογικός σύνδεσμος (= διότι).

ό πατήρ: ονομ. εν. αρσ. του ουσιαστικού γ’ κλίσης ὁ πατήρ, τοῦ πατρός (= ο πατέρας).

πρὸ: κύρια πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με γενική (= πριν).

ἐν: κύρια πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με δοτική (= σε).

Ἑλλησπόντῳ: δοτ. εν. αρσ. του κύριου ου­σιαστικού β’ κλίσης ὁ Ἑλλήσποντος.

τῆς συμφορᾶς: γεν. εν. θηλ. του ουσιαστικού α΄ κλίσης ἡ συμφορά (= η συμφορά).

ὡς: καταχρηστική πρόθεση συντασσόμενη με αιτιατική (=προς).

Σάτυρον: αιτιατ. εν. αρσ. του κύριου ουσιαστικού β’ κλίσης ὁ Σάτυρος.

Πόντῳ: δοτ. εν. αρσ. του κύριου ουσιαστικού β’ κλίσης ὁ Πόντος.

διαιτησομένους: αιτιατ. πληθ. αρσ. της μετοχής μέλλ. μέσης φωνής του ρ. διαιτάομαι, διαιτῶμαι (= ζω, διαμένω, ζω με ορισμένο τρόπο)

ἐξέπεμψε: γ’ εν. οριστ. αορ. α’, ενεργ. φωνής του ρ. ἐκπέμπω (= στέλνω έξω, στέλνω μακριά).

τῶν τειχῶν: γενική πληθ. ουδ. του ουσιαστικού γ’ κλίσης τὸ τεῖχος, τοῦ τείχους (= το τείχος).

καθαιρουμένων: γεν. πληθ. ουδ. της μετοχής ενεστ. μέσης φωνής του ρ. καθαιρέομαι, καθαιροῦμαι (= γκρεμίζομαι).

ἐπεδημοῦμεν: α.’ πληθ. οριστ. παρατ. ενεργ. φωνής του ρ. ἐπιδημέω, ἐπιδημῶ (= βρίσκομαι στην πατρίδα).

οὒτε: παρατακτικός συμπλεκτικός σύνδεσμος (= ούτε).

μεθισταμένης: γεν. εν. θηλ. της μετοχής ενεστ. μέσης φωνής του ρ. μεθίσταμαι (= εδώ μεταβάλλομαι, αλλάζω, αλλοιώνομαι).

τῆς πολιτείας: γεν. εν. θηλ. του ουσιαστικού α’ κλίσης ἡ πολιτεία (= το πολίτευμα, το καθεστώς, η πολιτεία).

ἀλλ’ (— ἀλλά): παρατακτικός αντιθετικός σύνδεσμος (= αλλά).

ἢλθομεν: α’ πληθ. οριστ. αορ. β’ ενεργ. φωνής του αποθετικού ρ. ἒρχομαι-εἲμι (= έρχομαι, επιστρέφω).

πρὶν: χρονικός σύνδεσμος.

ἀπό: κύρια πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με γενική (= από).

Φυλής: γεν. εν. θηλ. του κύριου ουσιαστικού α΄ κλίσης ἡ Φυλή.

εἰς: κύρια πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με αιτιατική (= προς, σε).

τὸν Πειραιά: αιτιατ. εν. αρσ. του κύριου ουσιαστικού γ’ κλίσης ὁ Πειραιεύς, τοῦ Πειραιέως- Πειραιῶς.

κατελθεῖν: απαρ. αορ. β’, ενεργ. φωνής του αποθετι­κού ρ. κατέρχομαι (= επανέρχομαι, έρχομαι πίσω, επιστρέφω από την εξορία).

πρότερον: χρονικό επίρρημα συγκριτικού βαθμού (= πρωτύτερα).

Προσοχή

Από την πρόθεση πρὸ προέρχονται τα παραθετικά πρότε­ρος, πρῶτος<πρό-ατος) ως επίθετα· στη συνέχεια από αυτά παράγονται τα αντίστοιχα επιρρήματα πρότερον και πρῶτον ή πρῶτα.

πένθ’ (= πέντε): απόλυτο αριθμητικό (= πέντε).

ἡμέραις: δοτ. πληθ. θηλ. του ουσιαστικού α’ κλίσης ἡ ἡμέρα (= η μέρα).

συμφοράς (ἡ συμφορά): < σὺν + φορά < φέρω

καθαιρουμένων (καθαιρῶ): < κατά+ αἱρέω-ῶ (=συλλαμβάνω, καταστρέφω)

ἐπεδημοῦμεν (ἐπιδημῶ): < ἐπί + δῆμος

μεθισταμένης (μεθίσταμαι): < μετά +ἳσταμαι (=στέκομαι, βρίσκομαι)

πολιτείας (ἡ πολιτεία): < ἡ πόλις

κατελθεῖν (κατέρχομαι): < κάτω+ ἒρχομαι (=πηγαίνω, κινούμαι)

• διαιτωμένους, διαιτησομένους, διαιτησαμένους/διαιτηθέντας, δεδιῃτημένους
• ἐκπέμπει, ἐξέπεμπε, ἐκπέμψει, ἐξέπεμψε, ἐκπέπομφε, ἐξεπεπόμφει
• καθαιρουμένων, καθαιρησομένων/καθαιρεθησομένων, καθελομένων/καθαιρεθέντων, καθῃρημένων
• ἐπιδημοῦμεν, ἐπεδημοῦμεν, ἐπιδημήσομεν, ἐπεδημήσαμεν, ἐπιδεδημήκαμεν, ἐπεδεδημήκεμεν
• μεθισταμένης, μεταστησομένης/ μετασταθησομένης, μεταστησαμένης /μεταστάσης/ μετασταθείσης, μεθεστηκυῖας/ μεθεστώσης
• ἐρχόμεθα/ἲμεν, ᾖμεν, ἲμεν, ἢλθομεν, ἐληλύθαμεν, ἐληλύθεμεν
• κατιέναι, κατιέναι, κατελθεῖν, κατεληλυθέναι

• ἐξέπεμψε, ἐκπέμψῃ, ἐκπέμψαι/ ἐκπέμψειε, ἐκπεμψάτω, (ἐκπέμψαι, ἐκπέμψας)
• ἢλθομεν, ἒλθωμεν, ἒλθοιμεν, (ἐλθεῖν, ἐλθόντες)

Ἡμᾶς γὰρ ὁ πατὴρ πρὸ τῆς ἐν Ἑλλησπόντῳ συμφορᾶς ὡς Σάτυρον τὸν ἐν τῷ Πόντῳ διαιτησομένους ἐξέπεμψε: Κύρια πρόταση

ἐξέπεμψε: ρήμα/ ὁ πατὴρ: υποκείμενο /Ἡμᾶς: αντικείμενο.

πρὸ τῆς συμφορᾶς: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ἐξέπεμψε.

τῆς ἐν Ἑλλησπόντῳ: επιθετικός προσδιορισμός στο τῆς συμφορᾶς δυνάμει του άρθρου.

διαιτησομένους: επιρρηματική τελική μετοχή με υποκείμενο ἡμᾶς (συνημμένη) ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού στο ἐξέπεμψε.

ὡς Σάτυρον: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση προς πρόσωπο στο ἐξέπεμψε.

τὸν ἐν τῷ Πόντῳ: παράθεση στο Σάτυρον.

καὶ οὔτε τῶν τειχῶν καθαιρουμένων ἐπεδημοῦμεν οὔτε μεθισταμένης τῆς πολιτείας: Κύρια πρόταση

οὐκ ἐπεδημοῦμεν: ρήμα/ ὑμεῖς (ενν.): υποκείμενο.

καὶ οὔτε καθαιρουμένων: επιρρηματική χρονική μετοχή με υποκείμενο τῶν τειχῶν (απόλυτη) ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ἐπεδημοῦμεν.

οὔτε μεθισταμένης: επιρρηματική χρονική μετοχή με υποκείμενο τῆς πολιτείας (απόλυτη) ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ἐπεδημοῦμεν.

ἀλλ΄ ἤλθομεν πρότερον πένθ΄ ἡμέραις: Κύρια πρόταση

ἤλθομεν: ρήμα/ ὑμεῖς (ενν.): υποκείμενο.

πρότερον: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ἤλθομεν.

ἡμέραις: δοτική ως επιρρηματικός προσδιορισμός του μέτρου στο πρότερον.

πένθ΄: επιθετικός προσδιορισμός στο ἡμέραις.

πρὶν τοὺς ἀπὸ Φυλῆς εἰς τὸν Πειραιᾶ κατελθεῖν: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, απαρεμφατική, επειδή εξαρτάται από καταφατική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ἤλθομεν της κύριας πρότασης που προηγείται.

κατελθεῖν: απαρέμφατο σε θέση ρήματος, τελικό απαρέμφατο/ τοὺς ἀπὸ Φυλῆς: υποκείμενο (ετεροπροσωπία) σε σχέση με το ρήμα της κύριας (ἢλθομεν ἡμεῖς).

εἰς τὸν Πειραιᾶ: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση προς τόπο στο κατελθεῖν.

Στη διήγηση-απόδειξη §4-19 ο Μαντίθεος προσπαθεί να πείσει τους βουλευτές και το ακροατήριο ότι δεν υπηρέτησε ως ιππέας την περίοδο των τριάκοντα τυράννων και να πείσει για το ηθικό του χαρακτήρα του με αναφορές στη δημόσια και ιδιωτική ζωή του.

• Τονίζει πως τόσο αυτός όσο και ο αδελφός του βρίσκονταν μακριά από την πατρίδα τους κατά την περίοδο της καθαίρεσης των τειχών (μακρά τείχη που συνέδεαν Αθήνα και Πειραιά) και της μεταβολής του δημοκρατικού πολιτεύματος σε ολιγαρχικό.
• Δηλώνει πως επέστρεψε πέντε μέρες πριν να κατεβούν στον Πειραιά από το φρούριο της Φυλής οι δημοκρατικοί οπαδοί του Θρασυβούλου.

Έτσι, αποδεικνύει πως, εφόσον έλειπε όλο αυτό το κρίσιμο για την Αθήνα διάστημα, δεν είχε καμία σχέση με το τυραννικό καθεστώς.

Για να μεταβείτε σε κάποια άλλη Ενότητα του ρητορικού λόγου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Τα ερμηνευτικά σχόλια επιμελήθηκε η Κυριακή Θεοδοσιάδου

Φιλόλογος, Υπ. Διδάκτωρ Παιδαγωγικής ΠΔΜ και ιδιοκτήτρια στο Φιλολογικό Διδασκαλείο

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.