Λατινικά Ενότητα 9
Η εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στη Ρώμη
Μετάφραση σε αντιστοίχιση
Tarquinius Superbus,
septimus atque ultimus
regum,
perdit imperium
hoc modo.
Filius eius Sextus Tarquinius,
laedit pudicitiam Lucretiae,
uxoris Collatini.
Maritus et pater et
Iunius Brutus
inveniunt eam maestam.
Femina aperit illis
iniuriam cum lacrimis
et interficit se ipsam
cultro.
Brutus extrahit cultrum
ex vulnere magno dolore
et parat punire delictum.
Concitat populum
et adimit imperium Tarquinio.
Liber iam Romanus populus
constituit deligere duo consules,
Iunium Brutum et Tarquinium Collatinum.
Ο Ταρκύνιος ο Υπερήφανος,
έβδομος και τελευταίος
από τους βασιλιάδες,
χάνει την εξουσία
με αυτόν τον τρόπο.
Ο γιος του Σέξτος Ταρκύνιος
προσβάλλει την τιμή της Λουκρητίας,
συζύγου του Κολλατίνου.
Ο σύζυγος και ο πατέρας και
ο Ιούνιος Βρούτος
βρίσκουν αυτήν περίλυπη.
Η γυναίκα αποκαλύπτει σε εκείνους
την αδικία με δάκρυα
και αυτοκτονεί
με μαχαίρι.
Ο Βρούτος βγάζει το μαχαίρι
από την πληγή με μεγάλο πόνο
και ετοιμάζεται να τιμωρήσει το έγκλημα.
Ξεσηκώνει το λαό
και αφαιρεί την εξουσία από τον Ταρκύνιο.
Ελεύθερος πια ο ρωμαϊκός λαός
αποφασίζει να εκλέξει δύο υπάτους,
τον Ιούνιο Βρούτο και τον Ταρκύνιο Κολλατίνο.
Γλωσσικά – Γραμματικά σχόλια
Tarquinius: ονομαστική ενικ. του ουσ. Tarquinius, Tarquinii / Tarquini (αρσ. β΄κλ.) = ο Ταρκύνιος. [Κλητική ενικ.: Tarquini.]
Superbus: ονομαστική ενικ. του ουσ. Superbus, Superbi (αρσ. β΄ κλ.) = ο Υπερήφανος· προέρχεται από το επίθ. της β΄ κλ. superbus, –a, –um = περήφανος.
septimus: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, του τακτικού αριθμητικού επιθ. της β΄ κλ. septimus, –a, –um = έβδομος.
atque: συμπλεκτικός (παρατακτικός) σύνδεσμος = και.
ultimus: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, του επιθ. της β΄ κλ. ultimus, –a, –um = τελευταίος. [Είναι υπερθετικός βαθμός που παράγεται από το επίρρ. (και πρόθ.)
ultra (= πέρα). ΘΕΤ.: –. ΣΥΓΚΡ.: ulterior, –ior, –ius. ΥΠΕΡΘ.: ultimus, –a, –um.]
regum: γενική πληθ. του ουσ. rex, regis (αρσ. γ΄ κλ.) = ο βασιλιάς.
hoc: αφαιρετική ενικ., αρσ. γένους, της δεικτικής αντων. hic, haec, hoc = αυτός, αυτή, αυτό.
modo: αφαιρετική ενικ. του ουσ. modus, modi (αρσ. β΄ κλ.) = ο τρόπος.
imperium: αιτιατική ενικ. του ουσ. imperium, imperii / imperi (ουδ. β΄ κλ.) = η εξουσία.
perdit: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. perdo, perdidi, perditum perdere (3) = χάνω.
filius: ονομαστική ενικ. του ουσ. filius, filii / fili (αρσ. β΄ κλ.) = ο γιος. [Κλητική ενικ.: fili.]
eius: γενική ενικ., αρσ. γένους, της δεικτικής (ως επαναληπτικής) αντων. is, ea, id = αυτός, αυτή, αυτό.
Sextus: ονομαστική ενικ. του ουσ. Sextus, Sexti (αρσ. β΄ κλ.) = ο Σέξτος.
Tarquinius: ονομαστική ενικ. του ουσ. Tarquinius, Tarquinii / Tarquini (αρσ. β΄ κλ.) = ο Ταρκύνιος. [Κλητική ενικ.: Tarquini.]
pudicitiam: αιτιατική ενικ. του ουσ. pudicitia, pudicitiae (θηλ. α΄ κλ.) = η τιμή, η αγνότητα.
Lucretiae: γενική ενικ. του ουσ. Lucretia, Lucretiae (θηλ. α΄ κλ.) = η Λουκρητία.
uxoris: γενική ενικ. του ουσ. uxor, uxoris (θηλ. γ΄ κλ.) = η σύζυγος.
Collatini: γενική ενικ. του ουσ. Collatinus, Collatini (αρσ. β΄ κλ.) = ο Κολλατίνος.
laedit: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. laedo, laesi, laesum, laedere (3) = προσβάλλω.
maritus: ονομαστική ενικ. του ουσ. maritus, mariti (αρσ. β΄ κλ.) = ο σύζυγος.
et: συμπλεκτικός (παρατακτικός) σύνδεσμος = και.
pater: ονομαστική ενικ. του ουσ. pater, patris (αρσ. γ΄ κλ.) = ο πατέρας. [Γενική πληθ.: patrum. Στον πληθ. αριθμό (patres, patrum), εκτός από τη σημασία «οι πατεράδες», έχει και τη σημασία «οι συγκλητικοί» (ετερόσημο).]
Ιunius: ονομαστική ενικ. του ουσ. Iunius, Iunii / Iuni (αρσ. β΄ κλ.) = ο Ιούνιος. [Κλητική ενικ.: Iuni.]
Brutus: ονομαστική ενικ. του ουσ. Brutus, Bruti (αρσ. β΄ κλ.) = ο Βρούτος.
eam: αιτιατική ενικ., θηλ. γένους, της δεικτικής (ως επαναληπτικής) αντων. is, ea, id = αυτός, αυτή, αυτό.
maestam: αιτιατική ενικ., θηλ. γένους, του επιθ. της β΄ κλ. maestus, –a, –um = περίλυπος.
inveniunt: γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. invenio, inveni, inventum, invenire (4) = βρίσκω.
illis: δοτική πληθ., αρσ. γένους, της δεικτικής αντων. ille, illa, illud = εκείνος, εκείνη, εκείνο.
femina: ονομαστική ενικ. του ουσ. femina, feminae (θηλ. α΄ κλ.) = η γυναίκα.
cum: πρόθεση (+ αφαιρετική) = με.
lacrimis: αφαιρετική πληθ. του ουσ. lacrima, lacrimae (θηλ. α΄ κλ.) = το δάκρυ.
iniuriam: αιτιατική ενικ. του ουσ. iniuria, iniuriae (θηλ. α΄ κλ.) = η αδικία, η προσβολή.
aperit: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. aperio, aperui, apertum, aperire (4) = αποκαλύπτω.
cultro: αφαιρετική ενικ. του ουσ. culter, cultri (αρσ. β΄ κλ.) = το μαχαίρι.
se: αιτιατική ενικ. του γ΄ προσ. της προσωπικής αντων.
ipsam: αιτιατική ενικ., θηλ. γένους, της δεικτικής (ως οριστικής) αντων. ipse, ipsa, ipsum = ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο.
interficit: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. interficio, interfeci, interfectum, interficere (3, 15 σε -io) = σκοτώνω.
Brutus: ονομαστική ενικ. του ουσ. Brutus, Bruti (αρσ. β΄ κλ.) = ο Βρούτος.
ex: πρόθεση (+ αφαιρετική) = από.
vulnere: αφαιρετική ενικ. του ουσ. vulnus, vulneris (ουδ. γ΄ κλ.) = το τραύμα.
dolore: αφαιρετική ενικ. του ουσ. dolor, doloris (αρσ. γ΄ κλ.) = ο πόνος.
magno: αφαιρετική ενικ., αρσ. γένους, του επιθ. της β΄ κλ. magnus, –a, –um = μεγάλος. [ΣΥΓΚΡ.: maior, maior, maius. ΥΠΕΡΘ.: maximus, -a, -um.]
cultrum: αιτιατική ενικ. του ουσ. culter, cultri (αρσ. β΄ κλ.) = το μαχαίρι.
extrahit: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. extraho, extraxi, extractum, extrahere (3) = τραβάω έξω, βγάζω.
delictum: αιτιατική ενικ. του ουσ. delictum, delicti (ουδ. β΄ κλ.) = το έγκλημα.
punire: απαρέμφατο ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. punio, puni(v)i, punitum punire (4) = τιμωρώ.
parat: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. paro, paravi, paratum, parare (1) = ετοιμάζομαι.
populum: αιτιατική ενικ. του ουσ. populus, populi (αρσ. β΄ κλ.) = ο λαός.
concitat: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. concito, concitavi, concitatum, concitare (1) = ξεσηκώνω.
Tarquinio: δοτική ενικ. του ουσ. Tarquinius, Tarquinii / Tarquini (αρσ. β΄ κλ.). = ο Ταρκύνιος. [Κλητική ενικ.: Tarquini.]
imperium: αιτιατική ενικ. του ουσ. imperium, imperii / imperi (ουδ. β΄ κλ.) = η εξουσία.
adimit: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. adimo, ademi, ademptum, adimere (3) = αφαιρώ.
liber: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, του επιθ. της β΄ κλ. liber, libera, liberum = ελεύθερος. [ΣΥΓΚΡ.: liberior, –ior, –ius. ΥΠΕΡΘ.: liberrimus, –a, –um.]
iam: χρονικό επίρρ. = πια.
populus: ονομαστική ενικ. του ουσ. populus, populi (αρσ. β΄ κλ.) = ο λαός.
Romanus: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, του επιθ. της β΄ κλ. Romanus, –a, –um ρωμαϊκός.
duo: αιτιατική πληθ., αρσ. γένους, του απόλυτου αριθμητικού επιθ. duo, duae, duo = δύο.
consules: αιτιατική πληθ. του ουσ. consul, consulis (αρσ. γ΄ κλ.) = ο ύπατος.
Ιunium: αιτιατική ενικ. του ουσ. Iunius, Iunii / Iuni (αρσ. β΄ κλ.) = ο Ιούνιος. [Κλητική ενικ.: Iuni.]
Brutum: αιτιατική ενικ. του ουσ. Brutus, Bruti (αρσ. β΄ κλ.) = ο Βρούτος.
Tarquinium: αιτιατική ενικ. του ουσ. Tarquinius, Tarquinii / Tarquini (αρσ. β΄ κλ.) = ο Ταρκύνιος. [Bλ. παραπάνω.]
Collatinum: αιτιατική ενικ. του ουσ. Collatinus, Collatini (αρσ. β΄ κλ.) = ο Κολλατίνος.
deligere: απαρέμφατο ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. deligo, delegi, delectum, deligere (3) = εκλέγω.
constituit: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. constituo, constitui, constitutum, constituere (3) = αποφασίζω.
Συγκεντρωτική Παρουσίαση Γραμματικών Τύπων
Ουσιαστικά
A΄ κλίση
Θηλυκά
femina, -ae
lacrima, -ae
lucretia, -ae (δεν έχει πληθυντικό)
iniuria,-ae
pudicitia, -ae (δεν έχει πληθυντικό)
Β΄ κλίση
Αρσενικά
Brutus, -i (δεν έχει πληθυντικό)
Collatinus, -i (δεν έχει πληθυντικό)
culter, cultri
filius, -ii, -i
Iunius, -ii, -i (δεν έχει πληθυντικό)
maritus, -i
modus, -i
populus, -i
Sextus, -i (δεν έχει πληθυντικό)
Superbus, -i
Tarquinius, -ii, -i (δεν έχει πληθυντικό)
Ουδέτερα
delictum, -i
imperium,-ii, -i
Γ΄ κλίση
Αρσενικά
consul, consulis
dolor, doloris
pater, patris (γεν. πληθ. patrum)
rex, regis
Θηλυκά
uxor,uxoris (δεν έχει πληθυντικό)
Ουδέτερα
vulner, vulneris
Παραθετικά Επιθέτων
Β Κλίση
Θετικός
liber, libera, liberum |
magnus,, -a, -um |
romanus, -a, -um |
septimus, -a, -um |
(ultra) |
Συγκριτικός
liberior, -ior, -ius |
maior, -ior, -ius |
—– |
—– |
ulterior, -ior, -ius |
Υπερθετικός
liberrimus, -a, -um |
maximus, -a, -um |
—– |
—– |
ultimus, -a, -um |
Αντωνυμίες
hic, haec, hoc
ille, illa, illud ipse, ipsa, ipsum is, ea, id se |
δεικτική
δεικτική δεικτική (ως οριστική) δεικτική προσωπική γ’ προσώπου |
Αρχικοί Χρόνοι Ρημάτων
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ | ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ | ΣΟΥΠΙΝΟ | ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ | ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ |
Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ | ||||
concito | concitavi | concitatum | concitare | |
paro | paravi | paratum | parare | |
Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ | ||||
adimo | ademi | ademptum | adimere | |
constito | constitui | constitutum | constituere | |
deligo | delegi | delectum | deligere | |
extraho | extraxi | extractum | extrahere | |
interficio | interfeci | interfectum | interficere | |
laedo | laesi | laesum | laedere | |
perdo | perdidi | perditum | perdere | |
Δ’ ΣΥΖΥΓΙΑ | ||||
aperio | aperui | apertum | aperire | |
invenio | inveni | invenitum | invenire | |
punio | punivi | punitum | punire |
Συντακτική Ανάλυση
- Tarquinius Superbus, septimus atque ultimus regum, hoc modo imperium perdit. Κύρια πρόταση
perdit: ρήμα, Tarquinius Superbus: υποκείμενο, imperium: αντικείμενο, modo: αφαιρετική του τρόπου στο perdit, hoc: επιθετικός προσδιορισμός στο modo, septimus, ultimus: παραθέσεις στο Tarquinius Superbus, regum: γενική διαιρετική στα septimus, ultimus.
- Filius eius Sextus Tarquinius pudicitiam Lucretiae, uxoris Collatini, laedit. Κύρια πρόταση
laedit: ρήμα, Filius: υποκείμενο, eius: γενική κτητική στο Filius, Sextus Tarquinius: επεξήγηση στο Filius, pudicitiam: αντικείμενο, Lucretiae: γενική κτητική στο pudicitiam, uxoris: παράθεση στο Lucretiae, Collatini: γενική κτητική στο uxoris.
- Maritus et pater et Iunius Brutus eam maestam inveniunt. Κύρια πρόταση
inveniunt: ρήμα, Maritus, pater, Iunius Brutus: υποκείμενα, eam: αντικείμενο, maestam: κατηγορούμενο στο eam μέσω του inveniunt.
- Illis femina cum lacrimis iniuriam aperit. Κύρια πρόταση
aperit: ρήμα, femina: υποκείμενο, iniuriam: άμεσο αντικείμενο, Illis: έμμεσο αντικείμενο, cum lacrimis: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο aperit.
- cultro se ipsam interficit. Κύρια πρόταση
interficit: ρήμα, femina: (ενν.) υποκείμενο, se: αντικείμενο κατά άμεση αυτοπάθεια, ipsam: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο se, cultro: αφαιρετική του οργάνου στο interficit.
- Brutus ex vulnere dolore magno cultrum extrahit. Κύρια πρόταση
extrahit: ρήμα, Brutus: υποκείμενο, cultrum: αντικείμενο, ex vulnere: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου που δηλώνει απομάκρυνση στο extrahit, dolore: αφαιρετική του τρόπου στο extrahit, magno: επιθετικός προσδιορισμός στο dolore.
- delictum punire parat. Κύρια πρόταση
parat: ρήμα, Brutus: (ενν.) υποκείμενο, punire: αντικείμενο, τελικό απαρέμφατο, με υποκείμενο Brutus (ταυτοπροσωπία), delictum: αντικείμενο στο punire.
- Populum concitat. Κύρια πρόταση
concitat: ρήμα, Brutus: (ενν.) υποκείμενο, Populum: αντικείμενο.
- Tarquinio imperium adimit. Κύρια πρόταση
adimit: ρήμα, Brutus: (ενν.) υποκείμενο, imperium: άμεσο αντικείμενο, Tarquinio: έμμεσο αντικείμενο (σε δοτική).
- Liber iam populus Romanus duo consules, Iunium Brutum et Tarquinium Collatinum, deligere constituit. Κύρια πρόταση
constituit: ρήμα, populus: υποκείμενο, Romanus: επιθετικός προσδιορισμός στο populus, deligere: αντικείμενο, τελικό απαρέμφατο, με υποκείμενο populus (ταυτοπροσωπία), consules: αντικείμενο στο deligere, duo: επιθετικός προσδιορισμός στο consules, Iunium Brutum et Tarquinium Collatinum: επεξήγηση στο consules, Liber: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο populus μέσω του constituit, iam: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο Liber.
Για να μεταβείτε σε άλλη Ενότητα των Λατινικών Β’ Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
Η ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.