λατινικά ενότητα 13

Λατινικά Ενότητα 13

ΜΟΙΡΑΣΟΥ ΤΟ:

Λατινικά  Ενότητα 13

Πώς η γνώση νίκησε τη δεισιδαιμονία

Μετάφραση σε αντιστοίχιση

Sulpicius Gallus

erat legatus

Luci Aemili Pauli,

qui gerebat bellum

adversus regem Persen.

Serena nocte

subito

luna defecerat;

ob repentinum

monstrum

terror invaserat

animos militum

et exercitus amiserat

fiduciam.

Tum Sulpicius Gallus

disputavit

de ratione caeli

et de statu ac motibus

stellarum lunaeque

eoque modo

misit exercitum

alacrem in pugnam.

Sic liberales artes

Galli dederunt aditum

ad illam illustrem

victoriam Paulianam.

Quia ille vicerat

metum exercitus Romani,

imperator potuit

vincere adversarios!

O Σουλπίκιος Γάλλος

ήταν ύπαρχος

του Λευκίου Αιμιλίου Παύλου,

ο οποίος διεξήγε πόλεμο

εναντίον του βασιλιά Περσέα.

Μια ξάστερη νύχτα

ξαφνικά

η σελήνη είχε πάθει έκλειψη·

εξαιτίας του ξαφνικού

φοβερού θεάματος

τρόμος είχε καταλάβει

τις ψυχές των στρατιωτών

και ο στρατός είχε χάσει

την αυτοπεποίθησή (του).

Τότε ο Σουλπίκιος Γάλλος

μίλησε

για τη φύση του ουρανού

και για τη θέση και τις κινήσεις

των άστρων και της σελήνης

και με αυτόν τον τρόπο

έστειλε το στρατό

με αναπτερωμένο ηθικό στη μάχη.

Έτσι οι ελευθέριες τέχνες του

Γάλλου άνοιξαν το δρόμο

για εκείνη την περίλαμπρη

νίκη του Παύλου.

Επειδή εκείνος νίκησε

το φόβο του ρωμαϊκού στρατού,

ο στρατηγός μπόρεσε

να νικήσει τους αντιπάλους!

Γλωσσικά – Γραμματικά σχόλια

Sulpicius: ονομαστική ενικ. του ουσ. Sulpicius, Sulpicii / Sulpici (αρσ. β’ κλ.) = ο Σουλπίκιος. [Κλητική ενικ.: Sulpici.]

Gallus: ονομαστική ενικ. του ουσ. Gallus, Galli (αρσ. β’ κλ.) = ο Γάλλος.

legatus: ονομαστική ενικ. του ουσ. legatus, legati (αρσ. β’ κλ.) = ο ύπαρχος.

Luci: γενική ενικ. του ουσ. Lucius, Lucii / Luci (αρσ. β’ κλ.) = ο Λεύκιος. [Κλητική ενικ.: Luci.]

Aemili: γενική ενικ. του ουσ. Aemilius, Aemilii / Aemili (αρσ. β’ κλ.) = ο Αιμίλιος. [Κλητική ενικ.: Aemili.]

Pauli: γενική ενικ. του ουσ. Paulus, Pauli (αρσ. β’ κλ.) = ο Παύλος.

erat: γ’ ενικ. οριστικής παρατατικού του ρήμ. sum, fui, –, esse = είμαι.

qui: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, της αναφορικής αντων.  qui, quae, quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο.

bellum: αιτιατική ενικ. του ουσ. bellum, belli (ουδ. β’ κλ.) = ο πόλεμος.

adversus: πρόθεση (+ αιτιατική) = εναντίον.

Persen: αιτιατική ενικ. του (ανώμ.) ουσ. Perses, Persae (αρσ. α’ κλ.) = ο Περσέας. [Αιτιατική ενικ.: Persam & Persen, κλητική / αφαιρετική ενικ.: Persa & Perse.]

regem: αιτιατική ενικ. του ουσ. rex, regis (αρσ. γ’ κλ.) = ο βασιλιάς.

gerebat: γ’ ενικ. οριστικής παρατατικού ενεργ. φων. του ρήμ. gero, gessi, gestum, gerere (3) = κάνω, διεξάγω.

serena: αφαιρετική ενικ., θηλ. γένους, του επιθ. της β’ κλ. serenus, –a, –um = καθαρός, ξάστερος.

nocte: αφαιρετική ενικ. του ουσ. nox, noctis (θηλ. γ’ κλ.) = η νύχτα. [Αφαιρετική ενικ.: nocte & noctu, γενική πληθ.: noctium.]

subito: τροπικό επίρρ. = ξαφνικά. [Προέρχεται από το επίθ. της β’ κλ. subitus, –a, –um = ξαφνικός.]

luna: ονομαστική ενικ. του ουσ. luna, lunae (θηλ. α’ κλ.) = η σελήνη. [Δεν έχει πληθ., γιατί είναι ουράνιο σώμα.]

defecerat:  γ’ ενικ. οριστικής υπερσυντελίκου ενεργ. φων. του ρήμ. deficio, defeci, defectum, deficere (3, 15 σε -io) = χάνομαι· luna defecerat = η σελήνη είχε πάθει έκλειψη.

ob: πρόθεση (+ αιτιατική) = εξαιτίας.

repentinum: αιτιατική ενικ., ουδ. γένους, του επιθ. της β’ κλ. repentinus, –a, –um = ξαφνικός.

monstrum: αιτιατική ενικ. του ουσ. monstrum, monstri (ουδ. β’ κλ.) = παράξενο και φοβερό θέαμα.
terror: ονομαστική ενικ. του ουσ. terror, terroris (αρσ. γ’ κλ.) = ο τρόμος.

animos: αιτιατική πληθ. του ουσ. animus, animi (αρσ. β’ κλ.) = η ψυχή.

militum: γενική πληθ. του ουσ. miles, militis (αρσ. γ’ κλ.) = ο στρατιώτης.

invaserat: γ’ ενικ. οριστικής υπερσυντελίκου ενεργ. φων. του ρήμ. invado, invasi, invasum, invadere (3) = καταλαμβάνω.

et: συμπλεκτικός (παρατακτικός) σύνδεσμος = και.

exercitus: ονομαστική ενικ. του ουσ. exercitus, exercitus (αρσ. δ’ κλ.) = ο στρατός.

fiduciam: αιτιατική ενικ. του ουσ. fiducia, fiduciae (θηλ. α’ κλ.) = η αυτοπεποίθηση, η εμπιστοσύνη, το ηθικό. [Δεν έχει πληθ., γιατί είναι αφηρημένη έννοια.]

amiserat: γ’ ενικ. οριστικής υπερσυντελίκου ενεργ. φων. του ρήμ. amitto, amisi, amissum, amittere (3) = χάνω.

tum: χρονικό επίρρ. = τότε.

Sulpicius: ονομαστική ενικ. του ουσ. Sulpicius, Sulpicii / Sulpici (αρσ. β’ κλ.) = ο Σουλπίκιος. [Bλ. παραπάνω.]

Gallus: ονομαστική ενικ. του ουσ. Gallus, Galli (αρσ. β’ κλ.) = ο Γάλλος.

de: πρόθεση (+ αφαιρετική) = για, σχετικά με.

caeli: γενική ενικ. του ουσ. caelum, caeli (ουδ. β’ κλ.) = ουρανός. [Πληθ. αριθμός στο αρσ. γένος: caeli, caelorum (ετερογενές).]

ratione: αφαιρετική ενικ. του ουσ. ratio, rationis (θηλ. γ’ κλ.) = η φύση, η λογική.

de: πρόθεση (+ αφαιρετική) = για, σχετικά με.

stellarum: γενική πληθ. του ουσ.  stella, stellae (θηλ. α’ κλ.) = το αστέρι.

lunae: γενική ενικ. του ουσ. luna, lunae (θηλ. α’ κλ.) = η σελήνη. [Δεν έχει πληθ., γιατί είναι ουράνιο σώμα.]

que: συμπλεκτικός (παρατακτικός) σύνδεσμος = και. [Είναι εγκλιτική λέξη.]

statu: αφαιρετική ενικ. του ουσ. status, status (αρσ. δ’ κλ.) = η στάση.

ac: συμπλεκτικός (παρατακτικός) σύνδεσμος = και.

motibus: αφαιρετική πληθ. του ουσ. motus, motus (αρσ. δ’ κλ.) = η κίνηση.

disputavit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. disputo, disputavi, disputatum, disputare (1) = μιλώ, πραγματεύομαι, συζητώ.

eo: αφαιρετική ενικ., αρσ. γένους, της δεικτικής (ως επαναληπτικής) αντων. is, ea, id = αυτός, αυτή, αυτό.

modo: αφαιρετική ενικ. του ουσ. modus, modi (αρσ. β’ κλ.) = ο τρόπος.

exercitum: αιτιατική ενικ. του ουσ. exercitus, exercitus (αρσ. δ’ κλ.) = ο στρατός.

alacrem: αιτιατική ενικ., αρσ. γένους, του επιθ. της γ’ κλ. alacer, alacris, alacre = πρόθυμος, με αναπτερωμένο ηθικό.

in: πρόθεση (+ αιτιατική) = σε.

pugnam: αιτιατική ενικ. του ουσ. pugna, pugnae (θηλ. α’ κλ.) = η μάχη.

misit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. mitto, misi, missum, mittere (3) = στέλνω.

sic: τροπικό επίρρ. = έτσι.

liberales: ονομαστική πληθ., θηλ. γένους, του επιθ. της γ’ κλ. liberalis, –is, –e = ελευθέριος.

artes: ονομαστική πληθ. του ουσ. ars, artis (θηλ. γ’ κλ.) = η τέχνη. [Γεν. πληθ.: artium.]

Galli: γενική ενικ. του ουσ. Gallus, Galli (αρσ. β’ κλ.) = ο Γάλλος.

aditumαιτιατική ενικ. του ουσ. aditus, aditus (αρσ. δ’ κλ.) = η πρόσβαση, ο δρόμος.

ad: πρόθεση (+ αιτιατική) = σε, για.

illustrem: αιτιατική ενικ., θηλ. γένους, του επιθ. της γ’ κλ. illustris, –is, –e = λαμπρός, περίλαμπρος.

illam: αιτιατική ενικ., θηλ. γένους, της δεικτικής αντων. ille, illa, illud = εκείνος, εκείνη, εκείνο.

Paulianam: αιτιατική ενικ., θηλ. γένους, του επιθ. της β’ κλ. Paulianus, -a, -um = του Παύλου.

victoriam: αιτιατική ενικ. του ουσ. victoria, victoriae (θηλ. α’ κλ.) = η νίκη.

dederunt: γ’ πληθ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. do, dedi, datum, dare (1) = δίνω.

quia: αιτιολογικός σύνδεσμος = επειδή.

ille: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, της δεικτικής αντων. ille, illa, illud = εκείνος, εκείνη, εκείνο.

metum: αιτιατική ενικ. του ουσ. metus, metus (αρσ. δ’ κλ.) = ο φόβος.

exercitus: γενική ενικ. του ουσ. exercitus, exercitus (αρσ. δ’ κλ.) = ο στρατός.

Romani: γενική ενικ., αρσ. γένους, του επιθ. της β’ κλ. Romanus, –a, –um = ρωμαϊκός.

vicerat: γ’ ενικ. οριστικής υπερσυντελίκου ενεργ. φων. του ρήμ. vinco, vici, victum, vincere (3) = νικώ.

imperator: ονομαστική ενικ. του ουσ. imperator, imperatoris (αρσ. γ’ κλ.) = ο στρατηγός.

adversarios: αιτιατική πληθ., αρσ. γένους, του επιθ. της β’ κλ. adversarius, –a, –um = ενάντιος, αντίπαλος.

vincere: απαρέμφατο ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. vinco, vici, victum, vincere (3) = νικώ.
potuit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου του ρήμ. possum, potui, –, posse = μπορώ.

Συγκεντρωτική Παρουσίαση Γραμματικών Τύπων

Ουσιαστικά 

A΄ κλίση

Αρσενικό

Perses, –ae (δεν έχει ενικό)

Θηλυκά

fiducia, -ae

luna, –ae (δεν έχει πληθυντικό)

pugna, -ae

stella, -ae

victoria, -ae

Β΄ κλίση

Αρσενικά

adversarius, -i

Aemillius, -i

animus, -i

Gallus, -i

legatus, -i

Lucius, -ii, (-i)

modus, -i

Paulus, -i

Sulpicius,  -ii,  (-i)

Ουδέτερα

bellum, -i

caelum, -i

monstrum, -i

Γ΄κλίση

Αρσενικά

imperator, imperatoris

miles, militis

rex, regis

terror, terroris

Θηλυκά

ars, artis

nox, noctis

ratio, rationis

Δ΄κλίση

Αρσενικά

aditus, -us

exercitus, -us

metus, -us

motus, -us

status, -us

Παραθετικά Επιθέτων

Β΄Κλίση

Θετικός 

Paulianus, -a, -um

repentinus, -a, -um

Romanus, -a, -um

serenus, -a, -um

Συγκριτικός 

Υπερθετικός

Γ΄Κλίση

alacer, alacris, alacre

liberalis, -is, -e

illustris, -is, -e

alacrior, -ior, -ius

liberalior, -ior, -ius

illustrior, -ior, -ius

liberalissimus, -a, -um

illustrissimus, -a, -um

Αντωνυμίες

ille, illa, illud

is, ea, id

qui, quae, quod

δεικτική

δεικτική επαναληπτική

αναφορική

Αρχικοί Χρόνοι Ρημάτων

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ   ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ  ΣΟΥΠΙΝΟ  ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ       ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΑΣΥΖΥΓΙΑ

disputo             disputavi            disputatum        disputare

do                     dedi                      datum                dare

 ΓΣΥΖΥΓΙΑ

amitto               amisi                   amissum            amittere

deficio               defeci                  defectum            deficere                Σε -io

gero                  gessi                    gestum               gerere

invado              invasi                   invasum             invadere

mitto                 misi                     missum              mittere

vinco                vici                         victum               vincere

 

possum             potui                                              posse                    Ανώμαλο

sum                   fui                                                  esse                       Βοηθητικό

Συντακτική Ανάλυση

  1. Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat: κύρια πρότ. κρίσεως.

erat: ρήμ. ● Sulpicius Gallus: υποκ. του erat legatus: κατηγορούμενο στο υποκ. Sulpicius Gallus του erat Luci Aemili Pauli: γενική κτητική στο legatus.

  1. qui bellum adversus Persen regem gerebat: δευτ. επιθετική αναφορική πρότ., προσδιοριστική στο Luci Aemili Pauli (της πρότ. 1)· εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui· εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό· συγκεκριμένα, με οριστική παρατατικού, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν (ή: για να δηλωθεί διάρκεια στο παρελθόν)· λειτουργεί ως επιθετικός προσδ. στο Luci Aemili Pauli.

gerebat: ρήμ. ● qui: υποκ. του gerebat bellum: αντικ. του gerebat adversus Persen: εμπρόθ. προσδ. της εναντίωσης στο gerebat (για τις ισοδύναμες εκφράσεις βλ. σελ. …) ● regem: παράθεση στο Persen.

  1. Serena nocte subito luna defecerat: κύρια πρότ. κρίσεως.

defecerat: ρήμ. ● luna: υποκ. του defecerat subito: επιρρ. προσδ. του τρόπου στο defecerat nocte: αφαιρετική του χρόνου στο defecerat serena: επιθετικός προσδ. στο nocte.

  1. ob repentinum monstrum terror animos militum invaserat: κύρια πρότ. κρίσεως.

invaserat: ρήμ. ● terror: υποκ. του invaserat animos: αντικ. του invaserat militum: γενική κτητική στο animos ob monstrum: εμπρόθ. προσδ. του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο invaserat repentinum: επιθετικός προσδ. στο monstrum.

  1. exercitus fiduciam amiserat: κύρια πρότ. κρίσεως.

amiserat: ρήμ. ● exercitus: υποκ. του amiserat fiduciam: αντικ. του amiserat.

  1. Tum Sulpicius de caeli ratione et de stellarum lunaeque statu ac motibus disputavit: κύρια πρότ. κρίσεως.

disputavit: ρήμ. ● Sulpicius: υποκ. του disputavit de ratione / de statu / ενν. de motibus: εμπρόθ. προσδ. της αναφοράς στο disputavit caeli: γενική κτητική στο ratione stellarum / lunae: γενικές υποκειμενικές στα statu και motibus tum: επιρρ. προσδ. του χρόνου στο disputavit.

  1. eo modo exercitum alacrem in pugnam misit: κύρια πρότ. κρίσεως.

misit: ρήμ. ● ενν. Sulpicius: υποκ. του misit exercitum: αντικ. του misit alacrem: επιρρ. κατηγορούμενο του τρόπου στο υποκ. exercitum του misit in pugnam: εμπρόθ. προσδ. του σκοπού στο misit modo: αφαιρετική του τρόπου στο misit eo: επιθετικός προσδ. στο modo.

  1. Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem illam Paulianam victoriam dederunt: κύρια πρότ. κρίσεως.

dederunt: ρήμ. ● artes: υποκ. του dederunt aditum: αντικ. του dederunt liberales: επιθετικός προσδ. στο artes Galli: γενική κτητική στο artes sic: επιρρ. προσδ. του τρόπου στο dederunt ad victoriam: εμπρόθ. προσδ. του σκοπού στο dederunt Paulianam: επιθ. προσδιορισμοί στο victoriamillustrem: επιθ. προσδιορισμός στο Paulianam victoriam ● illam: επιθ. προσδιορισμός στο illustrem Paulianam victoriam.

  1. Quia ille metum exercitus Romani vicerat: δευτ. επιρρ. αιτιολογική πρότ.· εισάγεται με τον αιτιολογικο σύνδ. quia· εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία· συγκεκριμένα, με οριστική υπερσυντελίκου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν (ή: για να δηλωθεί πράξη συντελεσμένη στο παρελθόν πριν από κάποια άλλη)· λειτουργεί ως επιρρ. προσδ. της αιτίας στο potuit (της πρότ. 10).

vicerat: ρήμ. ● ille: υποκ. του viceratmetum: αντικ. του viceratexercitus: γενική υποκειμενική στο metumRomani: επιθετικός προσδ. στο exercitus.

  1. imperator adversarios vincere potuit: κύρια πρότ. κρίσεως.

potuit: ρήμ. ● imperator: υποκ. του potuit και του vincere (ταυτοπροσωπία) ● vincere: τελικό απαρέμφατο, αντικ. του potuit, με υποκείμενο imperator  ● adversarios: αντικ. του vincere.

Για να μεταβείτε σε άλλη Ενότητα των Λατινικών Β’ Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

 

Λατινικά Β ΛυκείουΛατινικα: Στόχοι Διδασκαλίας-Διδακτική πρόταση
Ενότητα 1Ενότητα 2
Ενότητα 3Ενότητα 4
Ενότητα 5Ενότητα 6
Ενότητα 7Ενότητα 8
Ενότητα 9Ενότητα 10
Ενότητα 11Ενότητα 12
Ενότητα 13Ενότητα 14
Ενότητα 15Ενότητα 16
Ενότητα 17Ενότητα 18
Ενότητα 19Ενότητα 20
Ασκήσεις Γραμματικής Ενότητα 1Ασκήσεις Γραμματικής Ενότητα 2
Ασκήσεις Γραμματικής Ενότητα 3Ασκήσεις Γραμματικής Ενότητα 4
Ασκήσεις Γραμματικής Ενότητα 5Ασκήσεις Γραμματικής Ενότητα 6
Ασκήσεις Γραμματικής Ενότητα 7
Φύλλο Εργασίας Ενότητα 16Φύλλο Εργασίας Ενότητα 16 Απαντήσεις
Φύλλο Εργασίας Ενότητα 17Φύλλο Εργασίας Ενότητα 17 Απαντήσεις
Φύλλο Εργασίας Ενότητα 18Φύλλο Εργασίας Ενότητα 18 Απαντήσεις
Φύλλο Εργασίας Ενότητα 19Φύλλο Εργασίας Ενότητα 19 Απαντήσεις
Φύλλο Εργασίας Ενότητα 20Φύλλο Εργασίας Ενότητα 20 Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 1 & 3Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 1 & 3 Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 1 - 3Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 1 - 3 Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 2-4 Θέμα 15434 (Τράπεζα Θεμάτων)Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 2-4 Θέμα 15434 (Τράπεζα Θεμάτων) Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 3 & 4 Θέμα 17837 (Τράπεζα Θεμάτων)Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 3 & 4 Θέμα 17837 (Τράπεζα Θεμάτων) Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 4-5Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 4-5 Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 4-6Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 4-6 Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 4 & 6 & 10 Θέμα 15473 (Τράπεζα Θεμάτων)Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 4 & 6 & 10 Θέμα 15473 (Τράπεζα Θεμάτων) Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 7 & 13 Θέμα 15630 (Τράπεζα Θεμάτων)Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 7 & 13 Θέμα 15630 (Τράπεζα Θεμάτων) Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 8-11Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 8-11 Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 10 & 15 Θέμα 15702 (Τράπεζα Θεμάτων)Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 10 & 15 Θέμα 15702 (Τράπεζα Θεμάτων) Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 11-13Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 11-13 Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 12 & 14 Θέμα 15315 (Τράπεζα Θεμάτων)Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 12 & 14 Θέμα 15315 (Τράπεζα Θεμάτων) Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 13 & 15 Θέμα 31684 (Τράπεζα Θεμάτων)Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 13 & 15 Θέμα 31684 (Τράπεζα Θεμάτων) Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 14-15Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 14-15 Απαντήσεις
Μετατροπή Σύνταξης: Ενεργητική-Παθητική

Η ομάδα του filologika.gr 


Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.