Τύπος (Μ.Μ.Ε.) Κριτήριο Αξιολόγησης (Συνεξέταση)

Τύπος (Μ.Μ.Ε.) Κριτήριο Αξιολόγησης (Συνεξέταση)

Ο ρόλος του Τύπου στη Δημοκρατία

Αν η δημοκρατία θεωρείται το κάλλιστο των πολιτευμάτων, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ελευθερία του Τύπου αποτελεί την ουσία της δημοκρατίας. Δικαιολογημένα δε ονομάστηκε Τέταρτη Εξουσία, που παράλληλα με τις άλλες τρεις, τη Νομοθετική, την Εκτελεστική και τη Δικαστική, παρέχει τη δυνατότητα της ελεύθερης έκφρασης. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της αστικής δημοκρατίας είναι ο πλουραλισμός και ο πολυκομματισμός και εφόσον ο Τύπος βρίσκεται στο ύψος της αποστολής του και υπηρετεί με συνέπεια τις αρχές της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, γίνεται η άγρυπνη συνείδηση του δημοκρατικού πολιτεύματος και ο θεματοφύλακας των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ο πραγματικός πολιτικός παιδαγωγός, αφού έχει τη δυνατότητα να διαμορφώνει την κοινή γνώμη. Σε γενικές γραμμές, η πολιτική συνείδηση των πολιτών ταυτίζεται με την πολιτική βούληση των εφημερίδων που διαβάζουν και από εδώ ακριβώς προέρχεται ο μεγάλος κίνδυνος της παραπλάνησης και του αποπροσανατολισμού των πολιτών.

Αν στόχος του Τύπου πρέπει να είναι η ανεύρεση και η προβολή της αλήθειας, του σωστού και του δίκιου, απαιτείται μεγάλη παρρησία και γενναιοφροσύνη για να αποδοθούν ‘εκάστω τα προσήκοντα’. Τα οργανωμένα συμφέροντα στη σύγχρονη εποχή, οι πιέσεις που ασκούνται από ισχυρά οικονομικά και πολιτικά κέντρα, οι έξωθεν επεμβάσεις στα εκδοτικά τραστ των χωρών, ο χωρισμός του κόσμου σε δυο ισχυρά ιδεολογικά στρατόπεδα, εγκυμονούν ασύλληπτης σοβαρότητας κινδύνους για την αντικειμενική, φιλελεύθερη και ανεξάρτητη δημοσιογραφία. Δεν πρέπει να λησμονούμε ακόμα ότι  η ταξική πάλη δεν είναι ο μοναδικός λόγος συσκότισης της αλήθειας. Ίσως ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται από τον ανταγωνισμό των κομμάτων που, ενώ υπηρετούν τα συμφέροντα μιας και της αυτής κοινωνικής τάξης, στοχεύοντας στην κατάληψη της εξουσίας, δεν ορρωδούν μπροστά σε κανένα κίνδυνο και δεν απορρίπτουν κανένα σχεδόν μέσο, προκειμένου να φθάσουν στον επιδιωκόμενο σκοπό τους. Συνηθέστατο φαινόμενο της εποχής μας είναι ότι πολλές εφημερίδες, μολονότι ρητά και κατηγορηματικά είναι τοποθετημένες στο πλευρό της άρχουσας τάξης και του μεγάλου κεφαλαίου ,παρουσιάζονται σαν προστάτες των λαϊκών συμφερόντων και οι προβαλλόμενοι από αυτές πολυεκατομμυριούχοι πολιτικοί χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για τη δήθεν προστασία των εργαζομένων. Υπάρχουν επίσης και περιπτώσεις πολλών εφημερίδων που, ενώ υποστηρίζουν τα λαϊκά δήθεν συμφέροντα, προωθούν τους εκατομμυριούχους και εκ του ασφαλούς ‘σοσιαλίζοντες’ πολιτικούς, εμπαίζοντας ‘εαυτούς και αλλήλους’.

Δεν πρέπει να γελιόμαστε. Ο Τύπος που δεν εξυπηρετεί το λαό, εξυπηρετεί το ψέμα και τη συσκότιση της αλήθειας, υπονομεύει τη δημοκρατία και τορπιλίζει τα συμφέροντα των πολιτών. Ο Τύπος για να λειτουργεί σωστά-δημοκρατικά, δεν πρέπει να θηρεύει εκλογική-κομματική πελατεία, αλλά, αφήνοντας κατά μέρος τους πομπώδεις τίτλους και απορρίπτοντας τα Γκαιμπελικά ψέματα, να παρουσιάζει τα πράγματα όπως είναι, εξυπηρετώντας το λαό και όχι τα συμφέροντα πολλών επαγγελματιών της διαστρέβλωσης της αλήθειας και το χυδαίο κιτρινισμό. Ο δημοσιογράφος πρέπει να είναι σταυροφόρος της αλήθειας, που όμως δεν συμφέρει πάντοτε ούτε να λέγεται ούτε να γράφεται. Ο κίτρινος Τύπος δυναμιτίζει την υπόθεση της δημοκρατίας, γιατί επιδιώκει την αύξηση της κυκλοφορίας του με τη συκοφαντία προσώπων, τη λασπολογία, τη διαστροφή των γεγονότων ή με δημοσιεύματα πλαστά ή σκανδαλιστικά. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας αντιδημοκρατικής διαγωγής είναι να διαστρέφεται το πολιτικό κριτήριο του λαού, να αποπροσανατολίζεται η κοινή γνώμη, να ερεθίζονται τα πάθη, να εκμαυλίζεται η συνείδηση και να παρασύρονται οι πολίτες σε εσφαλμένες ενέργειες ή σε αντικοινωνικές εκδηλώσεις. Πολύ συχνά, εκμεταλλευόμενος ο Τύπος την ελευθερία που του παρέχει το δημοκρατικό πολίτευμα, σκανδαλοθηρεύει, πορνογραφεί, μεγιστοποιεί ασήμαντα συμβάντα, παρασιωπά καυτά προβλήματα και αλήθειες, προκαλεί εξοργιστικά το κοινό αίσθημα.

Συνοψίζοντας τα παραπάνω μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι η ελευθερία που παρέχει το δημοκρατικό πολίτευμα ‘θέλει αρετή και τόλμη’, αρετή μεν, γιατί χωρίς αυτήν επέρχεται μια συστηματική φθορά των συνειδήσεων που εξυπηρετεί τους εχθρούς του λαού, τόλμη δε, γιατί χωρίς αυτήν δεν πρόκειται ποτέ να εξημερωθούν και να μπουν στο σωστό δρόμο τα πολιτικά ήθη μιας χώρας. Εφόσον τα κόμματα αποδέχονται το κοινοβουλευτικό ‘παιχνίδι’, πρέπει να γνωρίζουν ότι τόσο η θέση της κυβέρνησης, της εκάστοτε κυβέρνησης, όσο και η θέση της αντιπολίτευσης αποτελεί μεγάλης σπουδαιότητας συνεισφορά προς το κοινωνικό σύνολο και ο Τύπος δεν πρέπει να αποτελεί μοχλό και μέσο για την εξόντωση του αντιπάλου, αλλά όργανο διαπαιδαγώγησης, σωφρονισμού και εξύψωσης του λαού.

Α1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις με την ένδειξη Σ, αν το περιεχόμενό τους ανταποκρίνεται στο νόημα του κειμένου και με την ένδειξη Λ, αν δεν ανταποκρίνεται στο περιεχόμενο του κειμένου.

α. Ο τύπος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προάσπιση της δημοκρατίας.

β. Η προβολή της αλήθειας από τον Τύπο είναι εύκολη κι ανώδυνη.

γ. Η αντικειμενική και φιλελεύθερη δημοσιογραφία συναντά στις μέρες μας πολλά εμπόδια.

δ. Τα συμφέροντα των κομμάτων ελέγχουν τη λειτουργία του Τύπου.

ε. Πολλές εφημερίδες, αν και φαίνεται να στηρίζουν τα λαϊκά στρώματα, ουσιαστικά εξυπηρετούν συμφέροντα των ανώτερων στρωμάτων.

στ. Ο τύπος εκμεταλλεύεται τις ελευθερίες που του παρέχει η δημοκρατία, για να υποσκάψει τη λειτουργία της.

ζ. Η δημοκρατία απαιτεί τόλμη, για να ηθικοποιηθούν οι συνειδήσεις των διεφθαρμένων.

Μονάδες 15

Α2. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο των τριών πρώτων παραγράφων του κειμένου στο πλαίσιο συζήτησης που διεξάγεται στο μάθημα της Έκθεσης στη σχολική τάξη σας.

Μονάδες 15

Β1. Να βρείτε δύο τρόπους ανάπτυξης της τρίτης παραγράφου του κειμένου: «Δεν πρέπει … το κοινό αίσθημα».

Μονάδες 5

Β2. Να δώσετε από μία συνώνυμη για καθεμία από τις λέξεις της πρώτη παραγράφου που είναι γραμμένη με έντονα γράμματα.

Μονάδες 5

Β3. Να δώσετε από μία αντώνυμη για καθεμία από τις λέξεις της δεύτερης παραγράφου του κειμένου που είναι υπογραμμισμένη.

Μονάδες 5

Β4. Να εντοπίσετε δύο σημεία του κειμένου που περιέχουν σχόλιο.

Μονάδες 5

Β5. «Ο κίτρινος Τύπος δυναμιτίζει την υπόθεση της δημοκρατίας, γιατί επιδιώκει την αύξηση της κυκλοφορίας του με τη συκοφαντία προσώπων, τη λασπολογία, τη διαστροφή των γεγονότων ή με δημοσιεύματα πλαστά ή σκανδαλιστικά»: στο παραπάνω απόσπασμα ποιο είδος σύνταξης επιλέγεται και γιατί; Να την μετατρέψετε στην αντίθετή της.

Μονάδες 10

Γ. Σε ένα κείμενο 300 λέξεων που εκφωνείτε σε ομιλία στην τάξη σας καλείστε να εξηγήσετε πώς ο Τύπος στηρίζει τη δημοκρατία.

Μονάδες 40

Για να μεταφερθείτε στο αντίστοιχο λογοτεχνικό κείμενο επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Λογοτεχνικό Κείμενο Ζητείται Ελπίς

Το υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικό υλικό που μόλις διαβάσατε προετοίμασε η συνάδελφος Αντιγόνη Ντέζε, η οποία στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας B’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.