Αντιγόνη 681-723

Γ’ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 

Στίχοι 681-723

Στην ομιλία του Κρέοντα απαντά ο κορυφαίος του Χορού και όχι ο Αίμων. Είναι τυπική αποστολή του Χορού να σχολιάζει εκτενείς ομιλίες προσώπων με δίστιχες παρεμβάσεις. Με αρκετή δουλοπρέπεια τις βρίσκει σωστές. Δεν επιμένει σε λεπτομέρειες. Η στάση του είναι παθητική σε μία προσπάθεια να διαδραματίσει ένα διαμεσολαβητικό ρόλο ανάμεσα στους δύο άντρες. Προς το παρόν η ένταση έχει μειωθεί κάπως.

Ενώ ο κορυφαίος είχε απευθύνει το λόγο στον Κρέοντα δεν απαντά αυτός στο σχόλιο του αλλά ο Αίμων παίρνει το λόγο και απευθύνεται στον πατέρα του. Στην αρχή της ομιλίας ο Κρέων είχε ζητήσει από τον Αίμωνα γνώμης πατρώας πάντα ὂπισθεν ἐστάναι (στίχ 640). Ο Αίμων αρχίζει και αυτός την ομιλία του (πρόκειται για ένα αγώνα λόγων) και αναφέρει και αυτός την αξία της φρόνησης ως υπέρτατου θείου δώρου. Έμμεσα συμφωνεί και με τα λόγια του Χορού, οποίος προηγουμένως με τη σειρά του είχε και αυτός συμφωνήσει με τα λεγόμενα του Κρέοντα.

Ο Αίμων αρχίζει την υπεράσπιση της Αντιγόνης με πολλή τέχνη. Συγκρατεί τον πόνο του και ρυθμίζει τα επιχειρήματά του με λεπτότητα και προσοχή. Προτάσσει ένα προοίμιο ευνοίας και από τη γενική διαπίστωση προχωρά στην ειδική περίπτωση. Ο πατέρας του σκέφτεται σωστά μπορεί όμως κάποιοι άλλοι να βλέπουν αλλιώς το σωστό. Αυτό το σωστό το έμαθε και ως καλός γιος- πολίτης έτρεξε στον πατέρα-άρχοντα να το πει. Ο Αίμων κάνει μία νύξη στην κοινή γνώμη στην οποία έχει πρόσβαση ενώ ο τύραννος πατέρας του λόγω θέσης δεν μπορεί να προσεγγίσει.

Με εξυπνάδα μεταθέτει στους πολίτες τη δική του γνώμη αποφεύγοντας να εναντιωθεί φανερά στον Κρέοντα. Με τον τρόπο αυτό δεν χάνει την ευπρέπειά του, περιβάλλει τη γνώμη του με καθολικό κύρος και αποφεύγει να θεωρηθεί κακός γιος από τον Κρέοντα. Ο λαός θεωρεί την κόρη άξια μεγάλης τιμής και όχι τιμωρίας. Με τα λόγια αυτά ο Σοφοκλής εκφράζει την εμπιστοσύνη του στο μέσο πολίτη για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος που έχει να κάνει με το δίκαιο και το άδικο. Έμμεσα προσπαθεί και να καλοπιάσει τους κριτές για την ψηφοφορία που θα ακολουθούσε.

Η εικόνα της Αντιγόνης κυριαρχεί στην ψυχή του Αίμωνα. Φαίνεται από το πόσο εμφατικά μίλησε γα αυτή. Μέχρι τώρα η Αντιγόνη είχε μόνο την επιδοκιμασία της δειλής Ισμήνης. Τώρα δικαιώνεται, έμμεσα, και από την κοινή γνώμη, όπως φαίνεται μέσα από τα λόγια του Αίμωνα. Στη συνέχεια με παραινετικό τρόπο προτρέπει τον πατέρα του να αλλάξει γνώμη. Την προσπάθειά του αυτή «ντύνει» με γνωμικά επιχειρήματα για να αναπληρώσει την έλλειψη κύρους που συνεπάγεται η ηλικία του.

Το πρώτο επιχείρημα που χρησιμοποιεί είναι ότι όποιος νομίζει ότι μόνο οι δικές του σκέψεις, λόγια και φρονήματα είναι σωστά τελικά αποδεικνύεται κενός. Οι βασικές λέξεις κλειδιά φρονεῖν, γλῶσσα καὶ ψυχήν χρησιμοποιήθηκαν και από τον Κρέοντα στις προγραμματικές του δηλώσεις (στ 175-177). Το δεύτερο είναι ότι δεν είναι ντροπή να μαθαίνει και ο σοφός πολλά και να μην είναι ισχυρογνώμων. Με τον τρόπο αυτό ο Αίμων κατηγορεί τον πατέρα του για το πείσμα και το μονοδιάστατο τρόπο σκέψης του.

Προσπαθεί να στηρίξει τα επιχειρήματά του με δύο παραδείγματα από τη φυσική ζωή. Κάτι αντίστοιχο είχε πράξει και ο Κρέων για να περιγράψει το ήθος της Αντιγόνης. Τέλος προσπαθεί να τον πείσει να δώσει τόπο στην οργή και να αλλάξει τρόπο σκέψης χωρίς να τον μειώσει.

Στο λόγο του Αίμωνα είναι αξιοπρόσεχτο το εξής:Αγαπάει την Αντιγόνη και έρχεται να ζητήσει χάρη. Δεν εκλιπαρεί, όμως, αλλά χρησιμοποιεί τη γλώσσα της Λογικής όπως ταιριάζει σε ένα μεγάλο άντρα. Προσπαθεί να πείσει τον πατέρα του να μην παραβεί το θεϊκό νόμο και συγχρόνως να του δείξει ότι το συμφέρον του είναι αλληλένδετο με το συμφέρον των πολιτών. Δεν προσπαθεί να τον συγκινήσει αλλά να τον πείσει. Ως άντρας που είναι θεωρεί ντροπή να υπερασπιστεί τη ζωή της μνηστής του και ακόμα μεγαλύτερη ντροπή τη δική του ευτυχία. Τις πράξεις του οδηγεί το ενδιαφέρον του για τον πατέρα του και το δίκαιο.

Ο ποιητής δεν επιθυμεί να παρουσιάσει μελοδραματικές σκηνές όπως στο σύγχρονο θέατρο. Ο Αίμων σίγουρα έχει έντονα και βαθιά αισθήματα για την Αντιγόνη αλλά δεν αφήνει να διαφανούν. Η τιμή του προστάζει να συγκρατήσει το πάθος του και να μεταχειριστεί μονάχα τη γλώσσα της λογικής.

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.