
Πλάγιες Ερωτηματικές Προτάσεις Αρχαία Ελληνικά
Για να μεταφερθείτε στην κατάλληλη σελίδα, απλώς επιλέξτε το στοιχείο που σας ενδιαφέρει από το παρακάτω μενού
Πλάγιες Ερωτηματικές Προτάσεις Αρχαία Ελληνικά
Γενικά Χαρακτηριστικά
- Πρόκειται για δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις, οι οποίες εξαρτώνται από ρηματικούς τύπους οι οποίοι βρίσκονται σε άλλες κύριες ή δευτερεύουσες προτάσεις του κειμένου.
- Με βάση το περιεχόμενό τους χωρίζονται σε:
- Ερωτήσεις κρίσεως
- Ερωτήσεις επιθυμίας
- Ανάλογα με το βαθμό άγνοιας του ερωτώντος διακρίνονται σε:
α) Ολικής αγνοίας, όταν αυτός που ρωτάει δεν γνωρίζει τίποτα και η αναμενόμενη απάντηση είναι Ναι ή Όχι.
β) Μερικής αγνοίας, όταν αυτός που ρωτάει ζητάει μια ειδικότερη λεπτομέρεια (π.χ.: ποιος, πού, γιατί, πόσο κ.ά.), η αναμενόμενη απάντηση μας παρέχει επιπλέον πληροφορίες.
Εισαγωγή
- Ολικής άγνοιας μονομελείς
Με το ερωτηματικό (απορηματικό) μόριο εἰ (σπανίως με τα: ἐάν, ἄν, ἤν).
π.χ.: Ἢρετο Σωκράτην εἰ εἰδείη τι ἀγαθόν.
- Ολικής άγνοιας διμελείς
Με το πότερον/ ποτέρα…ἤ [ποιο από τα δυο (συνήθως στη μετάφραση παραλείπεται)]- εἴ(τε)…εἴτε – εἰ…ἤ
- Μερικής άγνοιας
Με ερωτηματικές αντωνυμίες (τις, ποῖος, πόσος, πόστος, ποσταῖος, πότερος, ποδαπός, πηλίκος)
Με αναφορικές αντωνυμίες (ὅς, ὅστις, ὅσπερ, οἷος, ὁποῖος, ὅσος, ὁπόσος, ὁπότερος, ὁπηλίκος, ὁποδαπός, ἡλίκος)
Συχνά και με τη χρήση εμπρόθετης αναφορικής/ ερωτηματικής αντωνυμίας λ.χ: ἐπί τινι, ἐν ᾧ κ.ά.
Με ερωτηματικά επιρρήματα (ποῦ, ποῖ, πῇ, πῶς, πόθεν, ποσάκις, πότε, πηνίκα)
Με αναφορικά επιρρήματα (ὅπου- οὗ, ὅποι- οἷ, ὅπῃ- ᾗ, ὅπως- ὡς, ἔνθα- ἔνθεν, ὅθεν- ὁπόθεν, ὁσάκις- ὁποσάκις, ὅτε- ὁπότε, ἡνίκα- ὁπηνίκα)
Εξάρτηση
Από ρήματα (κοινά για όλες τις υποκατηγορίες):
Α) απόπειρας π.χ.: πειρῶμαι, κ.ά.
Β) απορίας, π.χ.: ἀπορῶ, θαυμάζω κ.ά.
Γ) γνωστικά-άγνοιας, π.χ.: οἶδα, γιγνώσκω, οῥῶ, ἀγνοῶ, ἀπόρως ἔχω κ.ά.
Δ) δείξης-δήλωσης, π.χ.: δείκνυμι, δηλῶ, λέγω, ἀποκρίνομαι κ.ά.
Ε) ερωτηματικά, π.χ.: ἐρωτῶ, πυνθάνομαι κ.ά.
Στ) προσοχής, π.χ.: φυλάττομαι
Ζ) φροντίδας, π.χ.: φροντίζω, ἐπιμελοῦμαι κ.ά.
Η) σκέψης, π.χ.: σκοπῶ, βουλεύομαι, ἐξετάζω κ.ά.
Ή ισοδύναμες απρόσωπες εκφράσεις, π.χ.: σκεπτέον ἐστι, ἐξεταστέον ἐστι κ.ά.
Εκφορά
Η εκφορά τους συνδέεται άμεσα με το χρόνο στον οποίο βρίσκεται το ρήμα εξάρτησής τους (κοινή για όλες τις υποκατηγορίες).
- Αν το ρήμα βρίσκεται σε αρκτικό χρόνο εκφέρονται με:
- Οριστική, όταν το περιεχόμενό τους εκφράζει κάτι πραγματικό ή ο αφηγητής/συγγραφέας το θεωρεί ως πραγματικό.
π.χ.: Σκεψόμεθα εἰ ἀληθῆ λέγεις
- Δυνητική Οριστική, όταν το περιεχόμενό τους δηλώνει το απραγματοποίητο στο παρελθόν ή το αντίθετο του πραγματικού.
π.χ.: π.χ.: Ἡδέως ἂν ὑμῶν πυθοίμην τίν’ ἄν ποτε γνώμην περὶ ἐμοῦ εἴχετε.
- Δυνητική Ευκτική, όταν το περιεχόμενό τους δηλώνει το δυνατό- πιθανό στο παρόν ή στο μέλλον.
π.χ.: Ἐπηρώτα τὸν θεόν εἰ ὁσίως ἂν ἒχοι αὐτῷ μὴ προσδεχομένῳ τὰς σπονδάς τῶν πολεμίων
- Απορηματική Υποτακτική[1], (σπάνια με το αοριστολογικό ἄν μπροστά από αυτήν), όταν το περιεχόμενό τους δηλώνει αμηχανία του υποκειμένου για το τι πρέπει να κάνει.
π.χ.: Ἐβουλεύοντο οἱ Πλαταιεῖς εἴτε κατακαύσωσιν αὐτοὺς εἴτε τι ἄλλο χρήσωνται
- Αν το ρήμα βρίσκεται σε ιστορικό χρόνο εκφέρονται με:
- Ευκτική του Πλαγίου Λόγου, αντί της απλής Οριστικής Ή της απορηματικής Υποτακτικής. Στην περίπτωση αυτή αναφέρονται στο παρελθόν και δηλώνουν το υποκειμενικό και το αβέβαιο.
π.χ.: Ἰδών δὲ αὐτὸν Ξενοφῶν ἢρετο εἰ τί παραγγέλλοι.
[1] Θυμηθείτε: απορηματική είναι η υποτακτική που χρησιμοποιείται κυρίως σε ερωτηματικές προτάσεις, πλάγιες ή ευθείες, και δηλώνει απορία· μεταφράζεται: να + ρήμα.
π.χ.: Οὐκ ἔχω ὅ,τι ἀποκρίνωμαι (= Δεν ξέρω τι να απαντήσω).
Άρνηση
οὐ(κ) (όταν λειτουργούν ως προτάσεις κρίσεως)
μὴ (όταν λειτουργούν ως προτάσεις επιθυμίας)
Συντακτική Λειτουργία
α) αντικείμενο ρήματος
β) υποκείμενο απρόσωπης έκφρασης
γ) επεξήγηση σε δεικτικές αντωνυμίες ουδετέρου γένους (τοῦτο, ἐκεῖνο, τόδε κ.λπ.) ή σπανιότερα σε ουσιαστικά, όπως ἀπορία, παρασκευή κ.ά.
Συντακτικές Ασκήσεις Εξοικείωσης και Εξάσκησης
Άσκηση 1
Να βρείτε και να αναγνωρίσετε πλήρως (εισαγωγή, εκφορά, συντακτικός ρόλος) τις δευτερεύουσες πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις στα παρακάτω παραδείγματα:
1. Ἐξ ὧν ἐνθυμεῖσθαι χρή, πῶς ἕκαστος ὑμῶν διέκειτο καὶ τίνα γνώμην εἶχεν.
Άσκηση 2
Να βρείτε και να αναγνωρίσετε πλήρως (εισαγωγή, εκφορά, συντακτικός ρόλος) τις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις στα παρακάτω παραδείγματα:
1. Βούλομαι τοίνυν [ὑμᾶς] μετὰ παρρησίας ἐξετάσαι τὰ παρόντα πράγματα τῇ πόλει, καὶ σκέψασθαι τί ποιοῦμεν.
Άσκηση 3 (επαναληπτική)
Να αναγνωρίστε πλήρως συντακτικά τις ακόλουθες δευτερεύουσες προτάσεις:
- Ἐγώ οὔτε καθεύδειν δύναμαι οὔτε κατακεῖσθαι ἔτι, ὁρῶν ἐν οἵοις ἐσμέν.
- Ξενοφῶν ἐρωτᾷ Κῦρον εἴ τι παραγγέλλει.
- Διηρώτα τὸν Κῦρον πότερον βούλοιτο μένειν ἢ ἀπιέναι.
- Ἤρετο ὅ,τι τὸ σύνθημα εἴη.
- Ἐβουλεύοντο πῶς ἂν τὴν μάχην συμφορώτατα ποιήσαιντο.
Οι παραπάνω ασκήσεις έχουν αντληθεί από την ιστοσελίδα του study4exams.gr
Άσκηση 4
Στα παρακάτω παραδείγματα να αναγνωρίσετε τις Πλάγιες Ερωτηματικές προτάσεις και να τις χαρακτηρίσετε πλήρως συντακτικά (είδος, εισαγωγή, εξάρτηση, εκφορά, αιτιολόγηση εκφοράς, συντακτική θέση).
- α. Παρῆλθεν ἐπὶ τὸν κωφὸν λιμένα σκοπῶν πῇ εὐαποτειχιστότατος εἴη ὁ ποταμός.
- β. Σκέψασθε οὖν ὅσῳ δικαιότερα ὑμῶν δεήσομαι ἐγὼ ἤ ὁ ἀδελφός.
- γ. Κρίτων οἴεται με ἐκεὶνον εῖναι καὶ ἐρωτᾷ δὴ πῶς με θάπτῃ.
- δ. Ἐβουλεύετο ὁ ἄνθρωπος ὅπως ἄν αὐτοῖς τὸ φάρμακον δοίη.
- ε. Καὶ ἐγὼ μὲν ἠρώτων αὐτὸν εἰ δι’ ἐμὲ κακῶς λέγοι Διόδωρον.
- στ. Καὶ οἱ μὲν στρατηγοὶ ἐπυνθάνοντο περὶ τοῦ Σεύθου πότερα πολέμιος εἴη ἤ φίλος.
- ζ. Ἐξ ὧν ἐνθυμεῖσθαι χρὴ πῶς ἕκαστος ὑμῶν διέκειτο καὶ τίνα γνώμην εἶχεν καὶ ποῖον κίνδυνον οὐκ ἄν ὑπέμενε.
- η. Ἐθεῶντο καὶ ὅμοιοι ἦσαν θαυμάζειν ὅποι ποτὲ τρέψονται οἱ Ἕλληνες καὶ τί ἐν νῷ ἔχοιεν.
- θ. Οὔτε πλείους οἶμαι δεῖν λόγους ποιεῖσθαι περὶ ἄλλου τινὸς ἤ ὅπως ἐν δημοκρατίᾳ κύριοι οἱ νόμοι ἔσονται.
Για να μεταβείτε σε άλλες Ενότητες Συντακτικού, επιλέξτε την αντίστοιχη ενότητα από τον παρακάτω πίνακα:
Ειδικές Προτάσεις | Ενδοιαστικές Προτάσεις |
Πλάγιες Ερωτηματικές Προτάσεις | Αιτιολογικές Προτάσεις |
Γενική: Συντακτική Λειτουργία | Γενική: Συντακτική Λειτουργία- Απαντήσεις |
Απαρέμφατο | Μετοχή |
Ανάλυση Μετοχής |
Η Ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.