
Ενδοιαστικές Προτάσεις Αρχαία Ελληνικά
Για να μεταφερθείτε στην κατάλληλη σελίδα, απλώς επιλέξτε το στοιχείο που σας ενδιαφέρει από το παρακάτω μενού
Ενδοιαστικές Προτάσεις Αρχαία Ελληνικά
Γενικά Χαρακτηριστικά
- Πρόκειται για δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις, οι οποίες εξαρτώνται από ρηματικούς τύπους οι οποίοι βρίσκονται σε άλλες κύριες ή δευτερεύουσες προτάσεις του κειμένου.
Εισαγωγή
Με τους ενδοιαστικούς συνδέσμους μή (= μήπως), όταν δηλώνεται φόβος μήπως συμβεί κάτι ανεπιθύμητο και μὴ οὐ (= μήπως δεν), όταν δηλώνεται φόβος μήπως δε συμβεί κάτι επιθυμητό.
π.χ.: Φοβούμεθα, μὴ ἀμφοτέρων ἡμαρτήκαμεν (φοβάμαι μήπως έχουμε κάνει διπλό σφάλμα)
Δέδοικα μὴ οὐκ ἒχοιμεν τὰ ἐπιτήδεια (=φοβάμαι μήπως δεν έχουμε τα απαραίτητα).
Εξάρτηση
Από ρήματα που δηλώνουν:
Α) ανησυχία π.χ.: αἰσχύνομαι, διστάζω, κίνδυνος ἐστι, προσδοκία ἐστί κ.ά.
Β) προσοχή, π.χ.: εὐλαβοῦμαι, φροντίζω, φυλάττω, σκοπῶ, ὁρῶ κ.ά.
Γ) φόβο, π.χ.: δέδοικα, φοβοῦμαι, ταρβῶ, ἀθυμῶ, δέος ἐστί, δεινόν ἐστί, φοβερός εἰμί κ.ά.
Δ) υποψία, π.χ.: ὑποπτεύω, ἀπιστῶ, ἀπιστίαν ἔχω, ένθυμοῦμαι κ.ά.
Ή ισοδύναμες απρόσωπες εκφράσεις π.χ.: κίνδυνος ἐστι, προσδοκία ἐστί, δέος ἐστί, δεινόν ἐστί κ.ά.
Εκφορά
Η εκφορά τους συνδέεται άμεσα με το χρόνο στον οποίο βρίσκεται το ρήμα εξάρτησής τους.
- Αν το ρήμα βρίσκεται σε αρκτικό χρόνο εκφέρονται με:
- Υποτακτική, όταν ο φόβος που εκφράζεται είναι προσδοκώμενος.
π.χ.: Φοβούμεθα μὴ οἱ ῥήτορες πείσωσιν τὸ πλῆθος
- Αν το ρήμα βρίσκεται σε ιστορικό χρόνο εκφέρονται με:
- Ευκτική του Πλαγίου Λόγου. Ο φόβος που εκφράζει η ενδοιαστική πρόταση είναι αβέβαιος και υποκειμενικός στο παρελθόν.
π.χ.: Ἐφοβήθη τοῦτο, μὴ οὐκ ἒλθοι ἡ βοήθεια.
- Υποτακτική, όταν ο φόβος του παρελθόντος επεκτείνεται και διαρκεί στο παρόν και στο μέλλον με βεβαιότητα. (Συνηθίζεται αυτή η εκφορά πολύ στον Θουκυδίδη).
π.χ.: Οἱ Ἕλληνες ἐφοβήθησαν μὴ καὶ ἐπὶ σφᾶς ὁ στρατὸς χωρήσῃ.
Συντακτική θέση
Λειτουργούν συντακτικά ως:
α) αντικείμενο ρήματος
β) υποκείμενο απρόσωπης έκφρασης
γ) επεξήγηση σε δεικτικές αντωνυμίες ουδετέρου γένους (τοῦτο, ἐκεῖνο, τόδε κ.λπ.) ή σπανιότερα σε ουσιαστικά, όπως κίνδυνος, φόβος, ὑποψία, ἀγωνία κ.ά.
Συντακτικές Ασκήσεις Εξοικείωσης και Εξάσκησης
Άσκηση 1
Να βρείτε και να αναγνωρίσετε πλήρως (εισαγωγή, εκφορά, συντακτικός ρόλος) τις δευτερεύουσες ενδοιαστικές προτάσεις στα παρακάτω παραδείγματα:
1. Γενομένης δὲ τῆς τροπῆς περὶ δείλην ὀψίαν, δείσαντες οἱ ὀλίγοι μὴ αὐτοβοεὶ ὁ δῆμος τοῦ τε νεωρίου κρατήσειεν ἐπελθὼν[…] ἐμπιπρᾶσι τὰς οἰκίας.
Άσκηση 2
Συμπληρώστε τις προτάσεις βάζοντας το ρήμα της παρένθεσης στη σωστή έγκλιση (υποτακτική – ευκτική πλαγίου λόγου).
α. Ἔνιοι φοβοῦνται μὴ ληφθέντες …………………………… (ἀπέθανον).
β. Κλέαρχος ἐφυλάττετο μὴ …………………………… (δοκεῖ) φεύγειν.
γ. Φοβερόν ἐστι τοῖς τυράννοις μὴ …………………… (ἐστερήθην) τῆς ἀρχῆς.
δ. Οὐ τοῦτο ἐφοβεῖτο, μή τινες ……………………… (πορεύομαι) ἐπὶ τὴν ἐκείνου δύναμιν.
ε. Κίνδυνος ἦν μὴ οὐκ ………………… (ἦλθον) ἡ βοήθεια.
Άσκηση 3
Στο κείμενο που ακολουθεί να τοποθετήσετε τα ρήματα που υπάρχουν στις παρενθέσεις, στην κατάλληλη έγκλιση.
«Ἀλλ’ ἐγώ, ὦ ἄνδρες, οὐκ ἦλθον κατηγορήσων τούτου, ἀλλ’ εἰπεῖν, ἅ τέ μοι δοκεῖ καὶ ἃ φοβοῦμαι μὴ ἡμῖν …………………… (ἐγενόμην). Καὶ γὰρ πρόσθεν ὤκνουν τούτῳ σπένδεσθαι μὴ …………………… (ἐξηπατήθην) καὶ τοῖς τότε συμμάχοις ἡμῖν ἐχθροὶ ……………… (ἐγενόμην) . Νῦν δὲ φοβοῦμαι καὶ τοῖς ἡγεμόσι τούτοις ἕπεσθαι, οἵ φασιν ἡμᾶς παρ’ ἐκείνῳ ἄξειν, μὴ ὑμᾶς ……………… (ἤγαγον) ὅθεν οὐκ ἔσται ἐξελθεῖν. Ὁρᾶτε οὖν, ὦ ἄνδρες, μὴ οὐ ……………… (προσήκει) ἡμῖν οὕτω εὐπειθεῖς εἶναι, ἀλλὰ φυλάττεσθαι μή τι μεῖζον τῶν προτέρων ……………… (ἔπαθον)».
Άσκηση 4
Να διατυπώσετε τις ενδοιαστικὲς προτάσεις με ευκτική του ίδιου χρόνου, επιφέροντας ταυτόχρονα την απαραίτητη αλλαγή στο ρήμα της κύριας πρότασης.
α. Φοβοῦνται τοὺς ἀνδρείους μή τι τολμήσωσιν.
β. Οἱ τύραννοι φοβοῦνται τοὺς σοφοὺς μή τι μηχανήσωνται.
γ. Δέδοικα μὴ πολλὰ δεινὰ πάθωμεν.
δ. Οὗτος ἀθυμεῖ φοβούμενος μὴ οὐκ ἔχει τὰ ἐπιτήδεια.
ε. Φοβούμεθα μὴ ἀμφοτέρων ἅμα ἡμαρτήκαμεν.
Άσκηση 5
Να αντικαταστήσετε την ενδοιαστική πρόταση με έναρθρο απαρέμφατο.
α. Φοβοῦμαι μὴ τόδ’ ἔπος ἐκβάλω.
β. Φοβῇ μὴ ἀποθάνῃς.
γ. Φοβεῖται μή τι χαλεπὸν πάθῃ.
δ. Φοβούμεθα μὴ ἀπὸ τοῦ ἵππου καταπέσωμεν.
ε. Φοβεῖσθε μὴ τούτων ἡμαρτήκατε.
στ. Οἱ τύραννοι φοβοῦνται τὰς πόλεις μὴ ἐλεύθεραι γένωνται.
Άσκηση 6
Να αναγνωρίσετε τη συντακτική λειτουργία των ακολούθων ενδοιαστικών προτάσεων και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς τους.
α. Νῦν δὲ φοβοῦμαι μή τινες ἐπιτιμήσωσιν ἡμῖν.
β. Ὁρῶμεν μὴ Νικίας οἴεταί τι λέγειν.
γ. Δέδοικα μὴ λόγοις ψευδέσι ἐνετετυχήκεμεν ἄν.
δ. Οὔτε προσδοκία οὐδεμία ἦν μὴ ἄν ποτε οἱ πολέμιοι ἐπιπλεύσειαν.
ε. Ξενοφῶν ἔδεισε μὴ οὐ κακὰ γένοιτο τῇ πόλει.
Άσκηση 7
Στα παρακάτω παραδείγματα να αναγνωρίσετε τις Ενδοιαστικές προτάσεις και να τις χαρακτηρίσετε πλήρως συντακτικά (είδος, εισαγωγή, εξάρτηση, εκφορά, αιτιολόγηση εκφοράς, συντακτική θέση).
α. Ὁ δὲ Ξενοφῶν δείσας μὴ ἐφ’ ἀρπαγὴν τράποιτο τὸ στράτευμα καὶ ἀνήκεστα κακὰ γένοιτο τῂ πόλει, ἔθει καὶ συνεπίπτει τῶν πυλῶν.
β. Ἔοικας δεδιότι τοὺς πολλοὺς μὴ δοκῇς ἄχρηστα μαθήματα προστάττειν.
γ. Ἀρτάβαζος ἐλοιδώρησεν Ἀράσπαν, ὥστε αὐτὸν ἀπολωλέναι τῷ φόβῳ μὴ τι καὶ πάθοι ὑπὸ Κῦρον.
δ. Ὅρα μὴ πολλῶν ἑκάστῳ ἡμῶν χειρῶν δεήσει καὶ ὀφθαλμῶν.
ε. Δέδοικα, ἔφη, ὦ Σώκρατες μὴ οὐκ ἔχω ἐγὼ τοσαύτην σοφίαν, ὥστε Χαιρεφῶντα ποιῆσαι πρὸς ἐμὲ οἷον δεῖ.
στ. Δέδοικα μὴ καὶ περὶ ὧν ἀναγκαῖὸν ἐστι λέγειν ἀδύνατος ὦ τὰ δέοντα εἰπεῖν.
Για να μεταβείτε σε άλλες Ενότητες Συντακτικού, επιλέξτε την αντίστοιχη ενότητα από τον παρακάτω πίνακα:
Ειδικές Προτάσεις | Ενδοιαστικές Προτάσεις |
Πλάγιες Ερωτηματικές Προτάσεις | Αιτιολογικές Προτάσεις |
Γενική: Συντακτική Λειτουργία | Γενική: Συντακτική Λειτουργία- Απαντήσεις |
Απαρέμφατο | Μετοχή |
Ανάλυση Μετοχής |
Η Ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.