
Αιτιολογικές Προτάσεις Αρχαία Ελληνικά
Για να μεταφερθείτε στην κατάλληλη σελίδα, απλώς επιλέξτε το στοιχείο που σας ενδιαφέρει από το παρακάτω μενού
Αιτιολογικές Προτάσεις Αρχαία Ελληνικά
Γενικά Χαρακτηριστικά
- Πρόκειται για δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις, οι οποίες αιτιολογούν το νόημα της προσδιοριζόμενης (συνήθως κύριας) πρότασης. Συνήθως συνοδεύουν ρήματα ψυχικού πάθους και απρόσωπες εκφράσεις παρόμοιας σημασίας.
Εισαγωγή
Με τους παρακάτω αιτιολογικούς συνδέσμους ανάλογα με το προσδιοριζόμενο κάθε φορά νόημα:
- ὅτι (δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία)
- ώς (δηλώνει υποκειμενική αιτιολογία)
- ἐπεί
- ἐπειδή
- διότι
- εἰ (Σε αυτήν την περίπτωση η αιτιολογία είναι αβέβαιη)
π.χ.: Ἂνδρες μὴ θαυμάζετε ὅτι (= επειδή πράγματι) πολλάκις ὑμᾶς συγκαλῶ.
Οὐκ ἐβούλοντο ἀπιέναι ὡς (=με την ιδέα ότι, επειδή τάχα) αὐτοί μὲν ἦσαν ἀήττητοι, ἐκεῖνοι δὲ οἱ ἡττημένοι.
Ἐπεί καὶ τόδε ἒπραξαν, φοβοῦνται τὸ πλήθος αυτῶν. (= από τη στιγμή που έπραξαν και αυτό)
Δεινόν ἐστι εἴ ἀδικήσομεν τινά. (=αν αδικήσουμε κάποιον, υποθετική αιτιολογική).
Εξάρτηση
Χωρίς να αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση, όπως στις ονοματικές προτάσεις, συνήθως απαντούν δίπλα σε ρήματα ψυχικού πάθους π.χ. χαίρω, ήδομαι, θαυμάζω, εὐδοκιμῶ κ.ά. ή σε ισοδύναμες απρόσωπες εκφράσεις όπως αίσχρόν ἐστί, θαυμαστόν ἐστί (και σε αυτήν την περίπτωση εισάγονται με το ὅτι).
Εκφορά
Η εκφορά τους συνδέεται άμεσα με το χρόνο στον οποίο βρίσκεται το ρήμα εξάρτησής τους.
- Αν το ρήμα βρίσκεται σε αρκτικό χρόνο εκφέρονται με:
- Οριστική, και εκφράζουν κάτι το πραγματικό ή κάτι που ο ομιλητής θεωρεί ως πραγματικό.
- Δυνητική Οριστική, όταν εκφράζουν κάτι που ήταν δυνατό να γίνει στο παρελθόν αλλά δεν έγινε ή πιο απλά κάτι το μη πραγματικό.
- Δυνητική Ευκτική, όταν εκφράζουν κάτι που είναι δυνατό να γίνει στο παρόν ή στο μέλλον κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις.
- Αν το ρήμα βρίσκεται σε ιστορικό χρόνο εκφέρονται με:
- Ευκτική του Πλαγίου Λόγου. Δηλώνει γεγονός/αιτία που ανάγεται στο παρελθόν.
Άρνηση
οὐ(κ)
Συντακτική λειτουργία
Λειτουργούν συντακτικά ως:
α) επιρρηματικοί προσδιορισμοί της αιτίας στην πρόταση εξάρτησής τους.
β) επεξήγηση σε εμπρόθετο προσδιορισμό της αιτίας, ο οποίος προηγείται (π.χ.: διὰ ταῦτα, διὰ τοῦτο, τοῦτου ἕνεκα κ.ά.) ή σε ουδέτερο γένος δεικτικής αντωνυμίας (τοῦτο, ἐκεῖνο, τόδε κ.λπ.).
γ) Υποκείμενο σε απρόσωπες εκφράσεις, που προέρχονται από ρήματα ψυχικού πάθους και μόνο όταν οι προτάσεις αυτές εισάγονται με τον αιτιολογικό – υποθετικό εἰ.
Συντακτικές Ασκήσεις Εξοικείωσης και Εξάσκησης
Να βρεθούν και να αναγνωριστούν πλήρως (εισαγωγή, εκφορά, συντακτικός ρόλος) οι δευτερεύουσες αιτιολογικές προτάσεις στα παρακάτω παραδείγματα:
1.1. Ἐπεὶ δὲ Λύσανδρος οὐκ ἀντανήγαγε, καὶ ἦν ὀψὲ τῆς ἡμέρας, ἀπέπλευσαν πάλιν εἰς τοὺς Αἰγὸς ποταμούς.
1.2. Καὶ ἐνέπρησαν Κυλλήνην τὸ ἐπίνειον Ἠλείων, ὅτι παρέσχον Κορινθίοις ναῦς καὶ χρήματα.
1.3. Καὶ τὸν Περικλέα ἐκάκιζον οἱ Ἀθηναῖοι, ὅτι στρατηγὸς ὤν οὐκ ἐπεξάγοι.
1.4. Θαυμάζω δ’ ἔγωγε, εἰ μηδεὶς ὑμῶν μήτ’ ἐνθυμεῖται μήτ’ ὀργίζεται.
1.5. Σε ἐρωτῶ διὰ τοῦτο, ὅτι ἄριστ΄ἄν μοι δοκεῖς εἰκάσαι…
Οι παραπάνω ασκήσεις έχουν αντληθεί από την ιστοσελίδα του study4exams.gr
Στα παρακάτω παραδείγματα να αναγνωρίσετε τις Αιτιολογικές προτάσεις και να τις χαρακτηρίσετε πλήρως συντακτικά (είδος, εισαγωγή, εξάρτηση, εκφορά, αιτιολόγηση εκφοράς, συντακτική θέση).
α. Κερδανῶ δὲ τοσοῦτον, ὅτι πρῶτον μὲν ὑμῶν ἀπαλλαγείς ἐλάχιστα κακῶς ὑφ’ ἡμῶν πείσομαι.
β. Ὅτι μὲν ὀργίζεσθε καὶ νομίζετε δεινὰ πάσχειν ἐξαπατώμενοι οὐ θαυμάζω.
γ. Πάντων δ’ ἄν ἦ δεινότατον εἰ τοῦ πατρός μετὰ τὴν φυγὴν δωρεὰν λαβόντος ἐγὼ διὰ τὴν ἐκείνου φυγὴν ζημιωθείην.
δ. Ὅτε τοιαῦτα πολλὰ γεγένηται, εἰκὸς ὑμᾶς μήπω τοὺς λόγους ἡγεῖσθαι πιστούς.
ε. Θαυμάζω δὲ καὶ τῶν πραττόντων ὑπὲρ αὐτῆς, εἰ διὰ τοῦτ’ οἴονται καλὸν εἶναι τὸν κίνδυνον ὅτι μὴ κατορθώσαντες οὐδὲν μέλλουσιν ἀπιστήσειν.
στ. Καὶ δι’ αὐτὸ τοῦτό φημι δεῖν ἐκείνους μὲν ἀπολέσθαι, ὅτι ἠσέβησαν, ἐμὲ δὲ σῴζεσθαι, ὅτι οὐδὲν ἡμάρτηκα.
ζ. Οὐκ οὖν δεινόν, εἰ ὑπὸ μὲν τούτων διὰ τοὺτ’ ἄν ἀπωλόμην ὅτι εἰς τὴν πόλιν οὐδὲν ἥμαρτον.
η. Σεύθης δὲ ἤχθετο αὐτῷ ὅτι ἐντόνως τοῖς στρατιώταις ἀπῄτει τὸν μισθόν.
θ. Οὐδεὶς ἄν μοι δικαίως φθονήσειεν εἴ τι τῶν Θρασυλόχου πραγμάτων ἀγαθὸν ἀπολέλαυκα.
- ι. Ἐγὼ τὸν Εὔηνον ἐμακάρισα, εἰ ὡς ἀληθῶς ἔχοι ταύτην τὴν τέχνην καὶ οὕτως ἐμμελῶς διδάσκει.
Για να μεταβείτε σε άλλες Ενότητες Συντακτικού, επιλέξτε την αντίστοιχη ενότητα από τον παρακάτω πίνακα:
Ειδικές Προτάσεις | Ενδοιαστικές Προτάσεις |
Πλάγιες Ερωτηματικές Προτάσεις | Αιτιολογικές Προτάσεις |
Γενική: Συντακτική Λειτουργία | Γενική: Συντακτική Λειτουργία- Απαντήσεις |
Απαρέμφατο | Μετοχή |
Ανάλυση Μετοχής |
Η θεωρία συντακτικού που μόλις διαβάσατε προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις του εκλεκτού συναδέλφου Αβραμίδη Χάρη, ο οποίος την παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.