Λατινικά Ενότητα 38

Λατινικά  Ενότητα 38

Η μοίρα της Καικιλίας

Μετάφραση σε αντιστοίχιση

Caecilia: ονομαστική ενικ. του ουσ. Caecilia, Caeciliae (θηλ. α’ κλ.) = η Καικιλία.

uxor: ονομαστική ενικ. του ουσ. uxor, uxoris (θηλ. γ’ κλ.) = η σύζυγος.

Metelli: γενική ενικ. του ουσ. Metellus, Metelli (αρσ. β’ κλ.) = ο Μέτελλος.

dum: χρονικός σύνδεσμος· εισάγει χρονικές προτ. του σύγχρονου (= ενώ, όταν) και του υστερόχρονου (= μέχρι, ώσπου).

more: αφαιρετική ενικ. του ουσ. mos, moris (αρσ. γ’ κλ.) = το έθιμο.

prisco: αφαιρετική ενικ., αρσ. γένους, του επιθ. της β’ κλ. priscus, prisca, priscum = αρχαίος, πατροπαράδοτος.

omen: αιτιατική ενικ. του ουσ. omen, ominis (ουδ. γ’ κλ.) = ο οιωνός.

nuptiale: αιτιατική ενικ., ουδ. γένους, του επιθ. της γ’ κλ. nuptialis, nuptialis, nuptiale = γαμήλιος.

petit: γ’ ενικ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. peto, peti(v)i, petitum, petere (3) = ζητώ, επιδιώκω.

filiae: δοτική ενικ. του ουσ. filia, filiae (θηλ. α’ κλ.) = η κόρη. [Δοτική και αφαιρετική πληθ.: filiis & filiabus.]

sororis: γενική ενικ. του ουσ. soror, sororis (θηλ. γ’ κλ.) = η αδελφή.

ipsa: ονομαστική ενικ., θηλ. γένους, της δεικτικής (ως οριστικής) αντων. ipse, ipsa, ipsum = ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο.

fecit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. facio, feci, factum, facere (3, 15 σε –io) = κάνω. [β’ ενικ. προστακτικής ενεστώτα: fac.]

omen: αιτιατική ενικ. του ουσ. omen, ominis (ουδ. γ’ κλ.) = ο οιωνός.

nam: διασαφητικός παρατακτικός σύνδεσμος = δηλαδή.

in: πρόθεση (+ αφαιρετική) = σε.

sacello: αφαιρετική ενικ. του ουσ. sacellum, sacelli (ουδ. β’ κλ.) = το μικρό ιερό, το μικρό τέμενος.

quodam: αφαιρετική ενικ., ουδ. γένους, της επιθετικής αόριστης αντων. quidam, quaedam, quoddam = κάποιος, κάποια, κάποιο.

nocte: αφαιρετική ενικ. του ουσ. nox, noctis (θηλ. γ’ κλ.) = η νύχτα. [Αφαιρετική ενικ.: nocte & noctu. Γενική πληθ.: noctium.]

cum: πρόθεση (+ αφαιρετική) = μαζί με.

sororis: γενική ενικ. του ουσ. soror, sororis (θηλ. γ’ κλ.) = η αδελφή.

filiae: δοτική ενικ. του ουσ. filia, filiae (θηλ. α’ κλ.) = η κόρη. [Δοτική και αφαιρετική πληθ.: filiis & filiabus.]

persedebat: γ’ ενικ. οριστικής παρατατικού ενεργ. φων. του ρήμ. persedeo, persedi, persessum, persedere (2) = κάθομαι για πολλή ώρα.

expectabat: γ’ ενικ. οριστικής παρατατικού ενεργ. φων. του ρήμ. expecto, expectavi, expectatum, expectare (1) = περιμένω.

–que: συμπλεκτικός (παρατακτικός) σύνδεσμος = και. [Είναι εγκλιτική λέξη.]

dum: χρονικός σύνδεσμος· εισάγει χρονικές προτ. του σύγχρονου (= ενώ, όταν) και του υστερόχρονου (= μέχρι, ώσπου).

aliqua: ονομαστική ενικ., θηλ. γένους, της επιθετικής αόριστης αντων. aliqui, aliqua, aliquod = κάποιος, κάποια, κάποιο.

vox: ονομαστική ενικ. του ουσ. vox, vocis (θηλ. γ’ κλ.) = η φωνή.

congruens: ονομαστική ενικ., θηλ. γένους, της μετοχής ενεστώτα του ρήμ. congruo, congrui, ‒, congruere (3) = συμφωνώ, αρμόζω.

proposito: δοτική ενικ. του ουσ. propositum, propositi (ουδ. β’ κλ.) = ο σκοπός.

audiretur: γ’ ενικ. υποτακτικής παρατατικού παθ. φων. του ρήμ. audio, audivi, auditum, audire (4) = ακούω.

tandem: χρονικό επίρρ. = στο τέλος, τελικά.

puella: ονομαστική ενικ. του ουσ. puella, puellae (θηλ. α’ κλ.) = η κοπέλα.

longa: αφαιρετική ενικ., θηλ. γένους, του επιθ. της β’ κλ. longus, longa, longum = μακρύς, μακρόχρονος.

mora: αφαιρετική ενικ. του ουσ. mora, morae (θηλ. α’ κλ.) = η χρονοτριβή, η καθυστέρηση.

standi: γενική γερουνδίου του ρήμ. sto, steti, statum, stare (1) = στέκομαι.

fessa: ονομαστική ενικ., θηλ. γένους, της μετοχής παρακειμένου παθητ. φωνής του ρήμ. fatiscor, fessus sum, fatisci (3, αποθ.) = κουράζομαι.

rogavit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. rogo, rogavi, rogatum, rogare (1) = ζητώ, παρακαλώ.

materteram: αιτιατική ενικ. του ουσ. matertera, materterae (θηλ. α’ κλ.) = η θεία (από την πλευρά της μητέρας).

ut: βουλητικός σύνδεσμος = να.

sibi: δοτική ενικ., του γ’ προσ. της προσωπικής αντων.

paulisper: χρονικό επίρρ. = για λίγο.

loco: αφαιρετική ενικ. του ουσ. locus, loci (αρσ. β’ κλ.) = ο τόπος, το μέρος. [Πληθ. αριθμός: (αρσ.) loci, locorum (= χωρία βιβλίου) και (ουδ.)  loca, locorum (= τόποι) (ετερογενές).]

cederet: γ’ ενικ. υποτακτικής παρατατικού ενεργ. φων. του ρήμ. cedo, cessi, cessum, cedere (3) = παραχωρώ.

tum: χρονικό επίρρ. = τότε, έπειτα.

Caecilia: ονομαστική ενικ. του ουσ. Caecilia, Caeciliae (θηλ. α’ κλ.) = η Καικιλία.

puellae: δοτική ενικ. του ουσ. puella, puellae (θηλ. α’ κλ.) = η κοπέλα.

dixit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. dico, dixi, dictum, dicere (3) = λέγω. [β’ ενικ. προστακτικής ενεστώτα: dic.]

ego: ονομαστική ενικ., του α’ προσ. της προσωπικής αντων.

libenter: τροπικό επίρρ. = πρόθυμα. [Προέρχεται από την επιθετικοποιημένη μετοχή ενεστώτα libens, libens, libens (γενική: libentis) = πρόθυμος.]

tibi: δοτική ενικ., του β’ προσ. της προσωπικής αντων.

mea: αφαιρετική ενικ., θηλ. γένους, της κτητικής αντων. του α’ προσ. για 1 κτήτορα meus, mea, meum = δικός μου, δική μου, δικό μου. [Κλητική ενικ. αρσ. γένους: mi & meus.]

sede: αφαιρετική ενικ. του ουσ. sedes, sedis (θηλ. γ’ κλ.) = η έδρα,  το κάθισμα. [Γενική πληθ.: sedum.]

cedo: α’ ενικ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. cedo, cessi, cessum, cedere (3) = αποχωρώ, παραχωρώ.

hoc: αιτιατική ενικ., ουδ. γένους, της δεικτικής αντων. hic, haec, hoc = αυτός, αυτή, αυτό.

dictum: αιτιατική ενικ. του ουσ. dictum, dicti (ουδ. β’ κλ.) = ο λόγος.

paulo: αφαιρετική ενικ., ουδ. γένους, του επιθ. της β’ κλ. paulus, paula, paulum = λίγος.

post: χρονικό επίρρ. = έπειτα, μετά.

res: ονομαστική ενικ. του ουσ. res, rei (θηλ. ε’ κλ.) = το πράγμα.

ipsa: ονομαστική ενικ., θηλ. γένους, της δεικτικής (ως οριστικής) αντων. ipse, ipsa, ipsum = ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο.

confirmavit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. της confirmo, confirmavi, confirmatum, confirmare (1) = επιβεβαιώνω.

nam: διασαφητικός παρατακτικός σύνδεσμος = δηλαδή.

mortua est: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου του ρήμ. morior, mortuus sum, mori (3, 15 σε -io, αποθ.) = πεθαίνω. [Μετοχή μέλλοντα: moriturus, -a, -um.]

Caecilia: ονομαστική ενικ. του ουσ. Caecilia, Caeciliae (θηλ. α’ κλ.) = η Καικιλία.

quam: αιτιατική ενικ., θηλ. γένους, της αναφορικής αντων. qui, quae, quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο.

Metellus: ονομαστική ενικ. του ουσ. Metellus, Metelli (αρσ. β’ κλ.) = ο Μέτελλος.

dum: χρονικός σύνδεσμος· εισάγει χρονικές προτ. του σύγχρονου (= ενώ, όταν) και του υστερόχρονου (= μέχρι, ώσπου).

vixit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. vivo, vixi, victum, vivere (3) = ζω.

multum: ποσοτικό επίρρ. = πολύ. [ΣΥΓΚΡ.: plus. ΥΠΡΘ.: plurimum.]

amavit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. amo, amavi, amatum, amare (1) = αγαπώ.

postea: χρονικό επίρρ. = μετά, έπειτα.

is: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, της δεικτικής (ως επαναληπτικής) αντων. is, ea, id = αυτός, αυτή, αυτό.

puellam: αιτιατική ενικ. του ουσ. puella, puellae (θηλ. α’ κλ.) = η κοπέλα.

in: πρόθεση (+ αιτιατική) = σε, προς.

matrimonium: αιτιατική ενικ. του ουσ. matrimonium, matrimonii / matrimoni (ουδ. β’ κλ.) = ο γάμος

duxit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. duco, duxi, ductum, ducere (3) = οδηγώ. [β’ ενικ. προστακτικής ενεστώτα: duc.]

Ουσιαστικά 

A΄ κλίση

Θηλυκά

Caecilia, -ae

filia, –ae

matertera, -ae

mora, -ae

puella, -ae

Β΄ κλίση

Αρσενικά

locus, -i

Metellus, -i

Ουδέτερα

dictum, -i

matrimonium, -ii, (-i)

propositum, -i

sacellum, -i

Γ΄κλίση

Αρσενικά

mos, mοris

Θηλυκά

nox, noctis

soror, sorοris

sedes, sedis

uxor, uxοris

vox, vοcis

Ουδέτερα

omen, ominis

Ε΄κλίση

Θηλυκά

res, rei

Παραθετικά Επιθέτων 

Β΄Κλίση

Γ΄Κλίση

Αντωνυμίες

Αρχικοί Χρόνοι Ρημάτων

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ   ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ  ΣΟΥΠΙΝΟ  ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ       ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ

amo                  amavi                       amatum           amare

confirmo          confirmavi               confirmatum    confirmare

expecto            expectavi                 expectatum      expectare

rogo                  rogavi                       rogatum           rogare

sto                    steti                           statum             stare

Β’ ΣΥΖΥΓΙΑ

persedeo           persedi                    persessum        persedere

Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ

cedo                 cessi                        cessum             cedere

congruo            congrui                     –                      congruere

dico                  dixi                            dictum             dicere

duco                 duxi                          ductum            ducere

facio                 feci                           factum             facere                    15 σε -io

peto                  peti(v)i                     petitum            petere

vivo                  vixi                            victum              vivere

morior              mortuus sum            –                      mori                       αποθ./ μτχ. μέλλ. moriturus

Δ’ ΣΥΖΥΓΙΑ

audio                audivi                       auditum           audire                   

1. Caecilia, uxor Metelli […] ipsa fecit omen: κύρια πρότ. κρίσεως.

fecit: ρήμ. ● Caecilia: υποκ. του petit ● uxor: παράθεση στο Caecilia ● Metelli: γενική κτητική στο uxor ● ipsa: επιθετικός προσδ. στο Caecilia ● omen: αντικ. του fecit.

2. dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis: δευτ. επιρρ. χρονική πρότ.· εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο dum, ο οποίος χρησιμοποιείται για να δηλωθεί το σύγχρονο· εκφέρεται με οριστική, διότι η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη· συγκεκριμένα, με οριστική ενεστώτα, γιατί δηλώνει μια συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη (πρόκειται για λατινισμό)· στην κύρια πρότ. υπάρχει παρακείμενος, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν· λειτουργεί ως επιρρ. προσδ. του χρόνου στο fecit (της πρότ. 1).

petit: ρήμ. ● ενν. Caecilia: υποκ. του petit ● omen: αντικ. του petit ● nuptiale: επιθετικός προσδ. στο omen ● filiae: δοτική προσωπική χαριστική στο petit ● sorοris: γενική κτητική στο filiae ● more: αφαιρετική (οργανική) του τρόπου στο petit ● prisco: επιθετικός προσδ. στο more.

3. Nam in sacello quodam nocte cum sororis filia persedebat: κύρια πρότ. κρίσεως.

persedebat: ρήμ. ● ενν. Caecilia: υποκ. του persedebat ● in sacello: εμπρόθ. προσδ. της στάσης σε τόπο στο persedebat ● quodam: επιθετικός προσδ. στο nocte ● cum filia: εμπρόθ. προσδ. της της συνοδείας (ή της «κοινωνίας» ακριβέστερα, αφού δεν έχουμε εδώ ρήμ. κίνησης) στο persedebat ● sororis: γενική κτητική στο filia ● nocte: αφαιρετική του χρόνου στο persedebat.

4. expectabatque: κύρια πρότ. κρίσεως.

expectabat: ρήμ. ● ενν. Caecilia: υποκ. του expectabat.

5. dum aliqua vox congruens proposito audiretur: δευτ. επιρρ. χρονική πρότ.· εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο dum, ο οποίος χρησιμοποιείται για να δηλωθεί το υστερόχρονο· εκφέρεται με υποτακτική, γιατί η πράξη περιγράφεται ως προσδοκία ή επιδίωξη· συγκεκριμένα, με υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο· λειτουργεί ως επιρρ. προσδ. του χρόνου στο expectabat (της πρότ. 5).

audiretur: ρήμ. ● vox: υποκ. του audiretur ● aliqua: επιθετικός προσδ. στο vox ● congruens: επιθετική μετοχή, επιθετικός προσδ. στο vox ● proposito: αντικ. της μετοχής congruens (ως συμπλήρωμά της).

6. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram: κύρια πρότ. κρίσεως.

rogavit: ρήμ. ● puella: υποκ. του rogavit ● materteram: άμεσο αντικ. του rogavit ● ut […] cederet (πρότ. 7): δευτ. ουσιαστική βουλητική πρότ., έμμεσο αντικ. του rogavit ● fessa: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο puella ● mora: αφαιρετική (οργανική) του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου στη μετοχή fessa ● longa: επιθετικός προσδ. στο mora ● standi: γενική γερουνδίου, γενική αντικειμενική στο mora (ως συμπλήρωμά του) ● tandem: επιρρ. προσδ. του χρόνου στο rogavit. 

7. ut sibi paulisper loco cederet: δευτ. ουσιαστική βουλητική πρότ.· εισάγεται με τον βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική· εκφέρεται με υποτακτική, γιατί το περιεχόμενό της είναι απλώς επιθυμητό· συγκεκριμένα, με υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο· υπάρχει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτ. πρόταση)· λειτουργεί ως έμμεσο αντικ. στο rogavit (της πρότ. 6).

cederet: ρήμ. ● ενν. ea: υποκ. του cederet ● sibi: δοτική προσωπική χαριστική στο cederet· εκφράζει έμμεση αυτοπάθεια ● loco: αντικ. (σε αφαιρετική κυρίως) του cederet ● paulisper: επιρρ. προσδ. του χρόνου στο cederet.

8. Tum Caecilia puellae dixit: κύρια πρότ. κρίσεως.

dixit: ρήμ. ● Caecilia: υποκ. του dixit ● puellae: έμμεσο αντικ. του dixit (άμεσο δεν υπάρχει εδώ, γιατί τα λόγια της μεταφέρονται με κύρια πρόταση σε ευθύ λόγο) ● tum: επιρρ. προσδ. του χρόνου στο dixit.

9. «ego libenter tibi mea sede cedo»: κύρια πρότ. κρίσεως.

cedo: ρήμ. ● ego: υποκ. του cedo ● tibi: δοτική προσωπική χαριστική στο cedo ● sede: αντικ. (σε αφαιρετική κυρίως) του cedo ● mea: επιθετικός προσδ. στο sede ● libenter: επιρρ. προσδ. του τρόπου στο cedo.

10. Hoc dictum paulo post res ipsa confirmavit: κύρια πρότ. κρίσεως.

confirmavit: ρήμ. ● res: υποκ. του confirmavit ● ipsa: επιθετικός προσδ. στο res ● dictum: αντικ. του confirmavit ● hoc: επιθετικός προσδ. στο dictum ● post: επιρρ. προσδ. του χρόνου στο  confirmavit ● paulo: αφαιρετική (οργανική) του μέτρου στο post.

11. Nam mortua est Caecilia: κύρια πρότ. κρίσεως.

mortua est: ρήμ. ● Caecilia: υποκ. του mortua est. 

12. quam Metellus […] multum amavit: δευτ. επιθετική αναφορική πρότ., προσδιοριστική στο Caecilia (της πρότ. 11)· εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quam· εκφέρεται με οριστική παρακειμένου, γιατί δηλώνει το πραγματικό στο παρελθόν.

amavit: ρήμ. ● Metellus: υποκ. του amavit ● quam: αντικ. του amavit ● multum: επιρρ. προσδ. του ποσού στο amavit.

13. dum vixit: δευτ. επιρρ. χρονική πρότ.· εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο dum, ο οποίος χρησιμοποιείται για να δηλωθεί το σύγχρονο· εκφέρεται με οριστική, διότι η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη· συγκεκριμένα, με οριστική παρακειμένου, γιατί δηλώνει παράλληλη διάρκεια στο παρελθόν· λειτουργεί ως επιρρ. προσδ. του χρόνου στο amavit (της πρότ. 12).

vixit: ρήμ. ● ενν. Caecilia: υποκ. του vixit.

14. postea is puellam in matrimonium duxit: κύρια πρότ. κρίσεως.

duxit: ρήμ. ● is: υποκ. του duxit ● puellam: αντικ. του duxit ● in matrimonium: εμπρόθ. προσδ. που  δηλώνει είσοδο σε κατάσταση στο duxit ● postea: επιρρ. προσδ. του χρόνου στο duxit.

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.