
Λατινικά Ενότητα 31
Για να μεταφερθείτε σε κάποια άλλη ενότητα των Λατινικών Προσανατολισμού της Γ’ Λυκείου επιλέξτε την αντίστοιχη σελίδα από το παρακάτω μενού:
Λατινικά Ενότητα 31
Η γενναιότητα δε βγαίνει πάντα σε καλό
Μετάφραση σε αντιστοίχιση
Bello Latino
Τ. Manlius consul
natus
nobili genere
praefuit
exercitui Romanorum.
Is cum aliquando
abiret castris,
edixit
ut abstinerent omnes pugna.
Sed post paulo
filius eius
praeterequitavit
castra
hostium
et a duce hostium
his verbis lacessitus est
proelio:
«Congrediamur,
ut cernatur
eventu singularis proelii,
quanto Latinus miles
antecellat Romano
virtute». Tum adulescens,
confisus
viribus suis
et permotus
cupiditate pugnandi,
iniussu consulis
ruit in certamen;
et fortior hoste,
transfixit eum hasta
et spoliavit armis.
Statim hostes
petiverunt salutem fuga.
Sed consul,
cum revertisset in castra,
adulescentem,
opera cuius
hostes fugati erant,
multavit morte.
Στη διάρκεια του Λατινικού πολέμου
ο Τίτος Μάνλιος, ο ύπατος,
καταγόμενος
από αριστοκρατική γενιά,
είχε την αρχηγία
του στρατού των Ρωμαίων.
Αυτός, όταν κάποτε
έφευγε από το στρατόπεδο,
διέταξε
να απέχουν όλοι από τη μάχη.
Αλλά μετά από λίγο
ο γιος του
πέρασε έφιππος μπροστά
από το στρατόπεδο
των εχθρών
και από τον αρχηγό των εχθρών
με αυτά τα λόγια προκλήθηκε
σε μάχη:
«Ας μονομαχήσουμε,
για να κριθεί
από την έκβαση της μονομαχίας,
πόσο ο Λατίνος στρατιώτης
ξεπερνά τον Ρωμαίο (στρατιώτη)
στην ανδρεία». Τότε ο νέος,
επειδή είχε εμπιστοσύνη
στις δυνάμεις του
και επειδή παρακινήθηκε
από την επιθυμία της μάχης,
παρά τη διαταγή του υπάτου
όρμησε στον αγώνα·
και γενναιότερος από τον εχθρό,
τον διαπέρασε με το δόρυ
και τον γύμνωσε από τα όπλα του.
Αμέσως οι εχθροί
ζήτησαν τη σωτηρία στη φυγή.
Αλλά ο ύπατος,
όταν επέστρεψε στο στρατόπεδο,
τον νεαρό,
με την πράξη του οποίου
είχαν τραπεί σε φυγή οι εχθροί,
τιμώρησε σε θάνατο.
Γλωσσικά – Γραμματικά σχόλια
bello: αφαιρετική ενικ. του ουσ. bellum, belli (ουδ. β’ κλ.) = ο πόλεμος.
Latino: αφαιρετική ενικ., ουδ. γένους, του επιθ. της β’ κλ. Latinus, Latina, Latinum = ο Λατινικός.
(Titus): ονομαστική ενικ. του ουσ. Titus, Titi (αρσ. β’ κλ.) = ο Τίτος.
Manlius: ονομαστική ενικ. του ουσ. Manlius, Manlii / Manli (αρσ. β’ κλ.) = ο Μάνλιος.
consul: ονομαστική ενικ. του ουσ. consul, consulis (αρσ. γ’ κλ.) = ο ύπατος.
nobili: αφαιρετική ενικ., ουδ. γένους, του επιθ. της γ’ κλ. nobilis, nobilis, nobile = αριστοκρατικός.
genere: αφαιρετική ενικ. του ουσ. genus, generis (ουδ. γ’ κλ.) = το γένος, γενιά.
natus: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, της μετοχής παρακειμένου του ρήμ. nascor, natus sum, nasci (3, αποθ.) = γεννιέμαι. [Μετοχή μέλλοντα: nasciturus.]
exercitui: δοτική ενικ. του ουσ. exercitus, exercitus (αρσ. δ’ κλ.) = ο στρατός.
Romanorum: γενική πληθυντικού του ουσ. Romanus, -i (αρσ. β’ κλ.) = ο Ρωμαίος.
praefuit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου του ρήμ. praesum, praefui, ‒, praeesse = είμαι αρχηγός, προΐσταμαι.
is: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, της δεικτικής (ως επαναληπτικής) αντων. is, ea, id = αυτός, αυτή, αυτό.
cum: χρονικός σύνδεσμος = όταν. [Εδώ είναι ο ιστορικός ή διηγηματικός cum. ]
aliquando: χρονικό επίρρ. = κάποτε.
castris: αφαιρετική πληθ. του ουσ. castra, castrorum (ουδ. β’ κλ.) = το στρατόπεδο. [Στον ενικό αριθμό: castrum, castri = το φρούριο (ετερόσημο).]
abiret: γ’ ενικ. υποτακτικής παρατατικού του ανώμ. ρήμ. abeo, abi(v)i, abitum, abire = φεύγω.
edixit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου του ρήμ. edico, edixi, edictum, edicere (3) = διατάζω. [β’ ενικ. προστακτικής ενεστώτα: edic).]
ut: βουλητικός σύνδεσμος = να.
omnes: ονομαστική πληθυντικού, αρσ. γένους, του επιθ. της γ’ κλ. omnis, omnis, omne = όλος.
pugna: αφαιρετική ενικ. του ουσ. pugna, pugnae (θηλ. α’ κλ.) = η μάχη.
abstinerent: γ’ πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού ενεργ. φων. του ρήμ. abstineo, abstinui, abstentum, abstinere (2) = απέχω.
sed: αντιθετικός σύνδεσμος = αλλά.
paulo: αφαιρετική ενικ., ουδ. γένους, του επιθ. της β’ κλ. paulus, paula, paulum = λίγος.
post: χρονικό επίρρ. = αργότερα.
filius: ονομαστική ενικ. του ουσ. filius, filii / fili (αρσ. β’ κλ.) = ο γιος. [Κλητική ενικ. αριθμού: fili.]
eius: γενική ενικ., αρσ. γένους, της δεικτικής (ως επαναληπτικής) αντων. is, ea, id = αυτός, αυτή, αυτό.
castris: αφαιρετική πληθ. του ουσ. castra, castrorum (ουδ. β’ κλ.) = το στρατόπεδο. [Στον ενικό αριθμό: castrum, castri = το φρούριο (ετερόσημο).]
hostium: γενική πληθυντικού του ουσ. hostis, hostis (αρσ. & θηλ. γ’ κλ.) = ο εχθρός. [Γενική πληθ.: hostium.]
praeterequitavit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου του ρήμ. praeterequito, praeterequitavi, praeterequitatum, praeterequitare (1) = περνώ έφιππος μπροστά από.
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
a ή ab: πρόθεση (+ αφαιρετική) = από.
duce: αφαιρετική ενικ. του ουσ. dux, ducis (αρσ. γ’ κλ.) = ο αρχηγός.
hostium: γενική πληθυντικού του ουσ. hostis, hostis (αρσ. & θηλ. γ’ κλ.) = ο εχθρός. [Γενική πληθ.: hostium.]
his: αφαιρετική πληθυντικού, ουδ. γένους, της δεικτικής αντων. hic, haec, hoc = αυτός, αυτή, αυτό.
verbis: αφαιρετική πληθυντικού του ουσ. verbum, verbi (ουδ. β’ κλ.) = ο λόγος.
proelio: δοτική ενικ. του ουσ. proelium, proelii / proeli (ουδ. β’ κλ.) = η μάχη.
lacessitus est: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου παθ. φων. του ρήμ. lacesso, lacessivi, lacessitum lacessere (3) = προκαλώ.
congrediamur: α’ πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα του ρήμ. congredior, congressus sum, congredi (3, 15 σε -io, αποθ.) = συγκρούομαι.
ut: τελικός σύνδεσμος = για να.
singularis: γενική ενικ., ουδ. γένους, του επιθ. της γ’ κλ. singularis, singularis, singulare = μοναδικός.
proelii: γενική ενικ. του ουσ. proelium, proelii / proeli (ουδ. β’ κλ.) = η μάχη.
eventu: αφαιρετική ενικ. του ουσ. eventus, eventus (αρσ. δ’ κλ.) = η έκβαση.
cernatur: γ’ ενικ. υποτακτικής ενεστώτα παθ. φων. του ρήμ. cerno, crevi, cretum, cernere (3) = κρίνω. [Μετοχή παθ. παρακειμένου: conspectus, –a, –u (από το ρήμ. conspicio).]
quanto: αφαιρετική ενικ., ουδ. γένους, της ερωτηματικής αντων. quantus, quanta, quantum = πόσος, πόση, πόσο.
miles: ονομαστική ενικ. του ουσ. miles, militis (αρσ. γ’ κλ.) = ο στρατιώτης.
Latinus: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, του επιθ. της β’ κλ. Latinus, Latina, Latinum = ο Λατινικός· εδώ: ο Λατίνος.
Romano: δοτική ενικ. του επιθ. της β’ κλ. Romanus, Romana, Romanum = ο ρωμαϊκός· εδώ: ο Ρωμαίος.
virtute: αφαιρετική ενικ. του ουσ. virtus, virtutis (θηλ. γ’ κλ.) = η ανδρεία.
antecellat: γ’ ενικ. υποτακτικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. antecello, ‒, ‒, antecellere (3) = ξεπερνώ.
tum: χρονικό επίρρ. = τότε.
adulescens: ονομαστική ενικ. του ουσ. adulescens, adulescentis (αρσ. γ’ κλ.) = ο νεαρός. [Γενική πληθ.: adulescentium.]
vi: αφαιρετική ενικ. του ουσ. vis (θηλ. γ’ κλ.) = η δύναμη∙ εδώ: η βία. [Ενικ.: vis, -, -, vim, vi. Πληθ.: vires, virium, viribus, vires (& viris), vires, viribus.]
suis: αφαιρετική πληθ., θηλ. γένους, της κτητικής αντων. του γ’ προσ. για 1 κτήτορα suus, sua, suum = δικός του, δική του, δικό του.
confisus: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, μετοχής παρακειμένου του ρήμ. confidο, confisus sum, confidere (3, ημιαποθ.) = εμπιστεύομαι.
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
cupiditate: αφαιρετική ενικ. του ουσ. cupiditas, cupiditatis (θηλ. γ’ κλ.) = η επιθυμία.
pugnandi: γενική γερουνδίου του ρήμ. pugno, pugnavi, pugnatum, pugnare (1) = μάχομαι.
permotus: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, μετοχής παρακειμένου παθ. φων. του ρήμ. permoveo, permovi, permotum, permovere (2) = παρακινώ.
iniussu: αφαιρετική ενικ. του ουσ. iniussus, iniussus (αρσ. δ’ κλ.)· iniussu + γενική υποκειμενική = παρά τη διαταγή (κάποιου).
consulis: γενική ενικ. του ουσ. consul, consulis (αρσ. γ’ κλ.) = ο ύπατος.
in: πρόθεση (+ αιτιατική) = σε, προς.
certamen: αιτιατική ενικ. του ουσ. certamen, certaminis (ουδ. γ’ κλ.) = ο αγώνας.
ruit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. ruo, rui, rutum, ruere (3) = ορμώ. [Μετοχή μέλλοντα: ruiturus, –a, –um.]
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
fortior: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, του επιθ. της γ’ κλ. fortior, fortior, fortius = γενναιότερος. [Πρόκειται για συγκριτικό βαθμό του επιθ. της γ’ κλ. fortis, fortis, forte.]
hoste: αφαιρετική ενικ. του ουσ. hostis, hostis (αρσ. & θηλ. γ’ κλ.) = ο εχθρός. [Γενική πληθ.: hostium.]
hasta: αφαιρετική ενικ. του ουσ. hasta, hastae (θηλ. α’ κλ.) = το δόρυ.
eum: αιτιατική ενικ., αρσ. γένους, της δεικτικής (ως επαναληπτικής) αντων. is, ea, id = αυτός, αυτή, αυτό.
transfixit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. transfigo, transfixi, transfixum, transfigere (3) = διαπερνώ.
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
armis: αφαιρετική πληθυντικού του ουσ. arma, armorum (ουδ. β’ κλ.) = τα όπλα. [Δεν έχει ενικ. αριθμό.]
spoliavit: γ’ ενικ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. spolio, spoliavi, spoliatum, spoliare (1) = απογυμνώνω.
statim: χρονικό επίρρ. = αμέσως.
hostes: ονομαστική πληθυντικού του ουσ. hostis, hostis (αρσ. & θηλ. γ’ κλ.) = ο εχθρός. [Γενική πληθ.: hostium.]
fuga: αφαιρετική ενικ. του ουσ. fuga, fugae (θηλ. α’ κλ.) = η φυγή.
salutem: αιτιατική ενικ. του ουσ. salus, salutis (θηλ. γ’ κλ.) = η σωτηρία.
petiverunt: γ’ πληθυντικό οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. peto, peti(v)i, petitum, petere (3) = ζητώ.
sed: αντιθετικός σύνδεσμος = αλλά.
consul: ονομαστική ενικ. του ουσ. consul, consulis (αρσ. γ’ κλ.) = ο ύπατος.
cum: χρονικός σύνδεσμος = όταν. [Εδώ είναι ο ιστορικός ή διηγηματικός cum.]
in: πρόθεση (+ αιτιατική) = σε, προς.
castra: αιτιατική πληθυντικού του ουσ. castra, castrorum (ουδ. β’ κλ.) = το στρατόπεδο. [Στον ενικό αριθμό: castrum, castri = το φρούριο (ετερόσημο).]
revertisset: γ’ ενικ. υποτακτικής υπερσυντελίκου του ρήμ. revertor, reverti & reversus sum, reverti (3, αποθ. και ημιαποθ.) = επιστρέφω.
adulescens: ονομαστική ενικ. του ουσ. adulescens, adulescentis (αρσ. γ’ κλ.) = ο νεαρός. [Γενική πληθ.: adulescentium.]
cuius: γενική ενικ., αρσ. γένους, της αναφορικής αντων. qui, quae, quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο.
opera: αφαιρετική ενικ. του ουσ. opera -ae (θηλ. α’ κλ.) = το έργο, η ενέργεια, κόπος. [Στον πληθ.: operae, operarum = οι εργάτες, οι μισθωτοί.]
hostes: ονομαστική πληθυντικού του ουσ. hostis, hostis (αρσ. & θηλ. γ’ κλ.) = ο εχθρός. [Γενική πληθ.: hostium.]
fugati erant: γ’ πληθυντικό οριστικής υπερσυντελίκου παθ. φων. του ρήμ. fugo, fugavi, fugatum, fugare (1) = τρέπω σε φυγή.
morte: αφαιρετική ενικ. του ουσ. mors, mortis (θηλ. γ’ κλ.) = ο θάνατος. [Γενική πληθ.: mortium.]
multavit: γ’ πληθυντικό οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. multo, multavi, multatum, multare (1) = τιμωρώ.
Συγκεντρωτική Παρουσίαση Γραμματικών Τύπων
Ουσιαστικά
A΄ κλίση
Θηλυκά
fuga, -ae
hasta, -ae
opera, -ae
pugna, -ae
Β΄ κλίση
Αρσενικά
filius, -ii, (-i)
Romanus, -i
Manlius, -ii, (-i)
Ουδέτερα
arma, –orum (δεν έχει ενικό)
castrum, -i (ετερόσημο)
proelium, -ii, (-i)
verbum, -i
Γ΄κλίση
Αρσενικά
adulescens, adulescentis
consul, consulis
dux, ducis
hostis, hostis
miles, militis
Θηλυκά
cupiditas, cupiditatis
mors, mortis
salus, salutis
virtus, virtutis
vis,-,-, vim
Ουδέτερα
certamen, certaminis
genus, generis
Δ΄κλίση
Αρσενικά
eventus, -us
exercitus, -us
iniussus, -us
Παραθετικά Επιθέτων
Β΄Κλίση
Θετικός
Latinus, -a, -um
paulus, -a, -um
Romanus, –a, –um
Συγκριτικός
–
–
–
Υπερθετικός
–
–
–
Γ΄Κλίση
fortis, -is, -e
nobilis, –is, –e
omnis, -is, -e
singularis, -is, -e
fortior, -ior, -ius
nobilior, -ior, -ius
―
―
fortissimus, -a,-um
nobilissimus, -a, -um
―
―
Αντωνυμίες
is, ea, id
hic, haec, hoc
quantus, –a, –um
qui, quae, quod
suus, sua, suum
δεικτική
δεικτική
ερωτηματική
αναφορική
κτητική
Αρχικοί Χρόνοι Ρημάτων
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΣΟΥΠΙΝΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ
fugo fugavi fugatum fugare
multo multavi multatum multare
praeterequito praeterequitavi praeterequitatum praeterequitare
pugno pugnavi pugnatum pugnare
spolio spoliavi spoliatum spoliare
B’ ΣΥΖΥΓΙΑ
abstineo abstinui abstentum abstinere
permoveo permovi permotum permovere
Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ
antecello – – antecellere ελλειπτ.
cerno crevi cretum cernere (μτχ. μέλλ. conspectum)
edico edixi edictum edicere
lacesso lacessivi lacessitum lacessere
peto peti(v)i petitum petere
ruo rui rutum ruere
transfigo transfixi transfixum transfigere
congredior congressus sum – congredi αποθ.
nascor natus sum (nasciturus) nasci αποθ.
confido confisus sum – confidere ημιαποθ.
revertor reversus sum / reverti – reverti ημιαποθ.
Δ’ ΣΥΖΥΓΙΑ
abeo abi(v)i abitum abire ανώμ.
praesum praefui – praeesse Σύνθετο του sum
Συντακτική Ανάλυση
- Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit: κύρια πρόταση κρίσεως.
praefuit: ρήμ. ● T. Manlius: υποκ. του praefuit ● consul: παράθεση στο T. Manlius ● natus: επιθετική μετοχή, παράθεση στο T. Manlius ● genere: αφαιρετική (κυρίως) της καταγωγής στο natus ● nobili: επιθετικός προσδ. στο genere ● exercitui: αντικ. του praefuit ● Romanorum: γενική κτητική στο exercitui ● bello: αφαιρετική (τοπική) του χρόνου στο praefuit ● Latino: επιθετικός προσδ. στο Bello.
- Is […] edixit: κύρια πρόταση κρίσεως.
edixit: ρήμ. ● is: υποκ. του edixit ● ut… abstinerent (πρότ. 3): ουσιαστική βουλητική πρότ., αντικ. του edixit.
- ut omnes pugna abstinerent: δευτ. ουσιαστική βουλητική πρότ.· εισάγεται με τον βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική· εκφέρεται με υποτακτική, γιατί το περιεχόμενό της είναι απλώς επιθυμητό· συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (edixit)· υπάρχει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτ. πρότ.)· λειτουργεί ως αντικ. του edixit (της πρότ. 2).
abstinerent: ρήμ. ● omnes: υποκ. του abstinerent ● pugna: αφαιρετική (κυρίως) του χωρισμού από το abstinerent.
- cum aliquando castris abiret: δευτ. επιρρ. χρονική πρότ.· εισάγεται με τον ιστορικό cum, ο οποίος χρησιμοποιείται σε διηγήσεις του παρελθόντος· εκφέρεται με υποτακτική, γιατί ο ιστορικός cum υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της κύριας και της δευτ. πρότ.· δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους· είναι φανερός εδώ ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου της υποτακτικής· συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο, και δηλώνει το σύγχρονο (στο παρελθόν)· λειτουργεί ως επιρρ. προσδ. του χρόνου στο edixit (της πρότ. 2).
abiret: ρήμ. ● ενν. is: υποκ. του abiret ● castris: αφαιρετική (κυρίως) της απομάκρυνσης από το abiret ● aliquando: επιρρ. προσδ. του χρόνου στο abiret.
- Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit: κύρια πρότ. κρίσεως.
praeterequitavit: ρήμ. ● filius: υποκ. του praeterequitavit ● eius: γενική κτητική στο filius ● castra: αντικ. του praeterequitavit ● hostium: γενική κτητική στο castra ● post: επιρρ. προσδ. του χρόνου στο praeterequitavit ● paulo: αφαιρετική (οργανική) του μέτρου στο post.
- et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est: κύρια πρότ. κρίσεως.
lacessitus est: ρήμ. ● ενν. filius: υποκ. του lacessitus est ● proelio: αντικ. στο lacessitus est ● a duce: ποιητικό αίτιο στο lacessitus est (εμπρόθετο γιατί είναι έμψυχο) ● hostium: γενική κτητική στο duce ● verbis: αφαιρετική (οργανική) του τρόπου στο lacessitus est ● his: επιθετικός προσδ. στο verbis.
- Congrediamur: κύρια πρότ. επιθυμίας.
congrediamur: ρήμ. ● ενν. nos: υποκ. του congrediamur.
- ut singularis proelii eventu cernatur: δευτ. επιρρ. τελική πρότ.· εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική· εκφέρεται με υποτακτική, όπως όλες οι τελικές, γιατί στα λατινικά ο σκοπός θεωρείται υποκειμενική κατάσταση· συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο και δηλώνει το σύγχρονο (στο παρόν)· υπάρχει ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων, γιατί ο σκοπός είναι ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτ. πρόταση)· λειτουργεί ως επιρρ. προσδ. του σκοπού στο congrediamur (της πρότ. 7).
cernatur: ρήμ. (απρόσ.) ● quanto […] antecellat (πρότ. 9): υποκ. του cernatur ● eventu: αφαιρετική (κυρίως) που δηλώνει σημείο εκκίνησης για εκτίμηση, κρίση στο cernatur ● proelii: γενική υποκειμενική στο eventu ● singularis: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδ. στο proelii.
- quanto miles Latinus Romano virtute antecellat: δευτ. ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρότ., μερικής αγνοίας· εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quanto· εκφέρεται με υποτακτική, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της· συγκεκριμένα, με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (cernatur) και εκφράζει το σύγχρονο (στο παρόν)· λειτουργεί ως υποκ. του cernatur (της πρότ. 8).
antecellat: ρήμ. ● miles: υποκ. του antecellat ● Latinus: επιθετικός προσδ. στο miles ● ενν. militi: αντικ. του antecellat ● Romano: επιθετικός προσδ. στο ενν. militi (ή θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ως αντικ. το Romano, κατά παράλειψη του ουσ. militi) ● virtute: αφαιρετική (οργανική) της αναφοράς στο antecellat ● quanto: αφαιρετική (οργανική) του μέτρου στο antecellat.
- Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit: κύρια πρότ. κρίσεως.
ruit: ρήμ. ● adulescens: υποκ. του ruit ● in certamen: εμπρόθ. προσδ. του σκοπού στο ruit ● iniussu: αφαιρετική (οργανική) του εσωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο ruit ● consulis: γενική υποκειμενική στο iniussu ● confisus / permotus: αιτιολογικές μετοχές, συνημμένες στο adulescens· επιρρ. προσδ. της αιτίας στο ruit ● viribus: αφαιρετική (οργανική) του μέσου στη μετοχή confisus ● suis: επιθετικός προσδ. στο viribus· εκφράζει άμεση αυτοπάθεια ● cupiditate: αφαιρετική (οργανική) του εσωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο permotus ● pugnandi: γενική γερουνδίου, γενική αντικειμενική ως συμπλήρωμα στο cupiditate ● tum: επιρρ. προσδ. του χρόνου στο ρήμ. ruit.
- et fortior hoste, hasta eum transfixit: κύρια πρότ. κρίσεως.
transfixit: ρήμ. ● ενν. adulescens: υποκ. ρήμ. ● eum: αντικ. ρήμ. ● hasta: αφαιρετική (οργανική) του οργάνου στο transfixit ● fortior: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο ενν. υποκ. adulescens ● hoste: αφαιρετική (κυρίως) συγκριτική στο fortior.
- et armis spoliavit: κύρια πρότ. κρίσεως.
spoliavit: ρήμ. ● ενν. adulescens: υποκ. του spoliavit ● ενν. eum: αντικ. του spoliavit ● armis: αφαιρετική (κυρίως) του χωρισμού στο spoliavit.
- Statim hostes fuga salutem petiverunt: κύρια πρότ. κρίσεως.
petiverunt: ρήμ. ● hostes: υποκ. του petiverunt ● salutem: αντικ. του petiverunt ● fuga: αφαιρετική (οργανική) του τρόπου στο petiverunt ● statim: επιρρ. προσδ. του χρόνου στο petiverunt.
- Sed consul, […] adulescentem, […] morte multavit: κύρια πρότ. κρίσεως.
multavit: ρήμ. ● consul: υποκ. του multavit ● adulescentem: αντικ. του multavit ● morte: αφαιρετική (οργανική) της ποινής στο multavit.
- cum in castra revertisset: δευτ. επιρρ. χρονική πρότ.· εισάγεται με τον ιστορικό cum, ο οποίος χρησιμοποιείται σε διηγήσεις του παρελθόντος· εκφέρεται με υποτακτική, γιατί ο ιστορικός cum υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της κύριας και της δευτ. πρότ.· δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους· είναι φανερός εδώ ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου της υποτακτικής· συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο, και δηλώνει προτερόχρονο (στο παρελθόν)· λειτουργεί ως επιρρ. προσδ. του χρόνου στο multavit (της πρότ. 14).
revertisset: ρήμ. ● ενν. consul: υποκ. του revertisset ● in castra: εμπρόθ. προσδ. της κίνησης σε τόπο στο revertisset.
- cuius opera hostes fugati erant: δευτ. επιθετική αναφορική πρότ., προσδιοριστική στο consul (της πρότ. 14)· εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία cuius· εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό· συγκεκριμένα με οριστική υπερσυντελίκου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν (ή: γιατί δηλώνει πράξη συντελεσμένη στο παρελθόν πριν από κάποια άλλη).
fugati erant: ρήμ. ● hostes: υποκ. του fugati erant ● opera: αφαιρετική (οργανική) του μέσου στο fugati erant ● cuius: γενική υποκειμενική στο opera.
Η ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.