λατινικά ενότητα 35

Λατινικά Ενότητα 21

ΜΟΙΡΑΣΟΥ ΤΟ:

Λατινικά  Ενότητα 21

Πώς πήρε το όνομά του το Πίσαυρο

 

Μετάφραση σε αντιστοίχιση

Brenno duce Galli,

delētis

legionibus Romanōrum,

apud Alliam flumen

evertērunt

urbem Rōmam

praeter Capitōlium,

 pro quo accepērunt

immensam pecuniam.

Tum Camillus,

qui fuerat

diu in exilio

apud Ardeam

propter Vēientānam praedam

divīsam non aequo iure,

absens est

factus dictātor;

is secūtus est Gallos

iam abeuntes:

quibus interemptis

recēpit omne aurum.

Quod appensum illic

dedit nomen civitāti:

nam Pisaurum dicitur,

quod aurum pensātum est illic.

Post hoc factum

rediit in exilium,

unde tamen reversus est

rogātus.

Με αρχηγό το Βρένο οι Γαλάτες,

αφού κατατρόπωσαν

τις λεγεώνες των Ρωμαίων

κοντά στον Αλία ποταμό,

κατέστρεψαν εντελώς

την πόλη Ρώμη

εκτός από το Καπιτώλιο,

για το οποίο πήραν ως αντάλλαγμα.

ένα πολύ μεγάλο χρηματικό ποσό

Τότε ο Κάμιλλος,

ο οποίος είχε βρεθεί

για πολύ καιρό στην εξορία

κοντά στην Αρδαία

εξαιτίας της λείας από τους Βηίους

που δεν είχε μοιραστεί ακριβοδίκαια,

αν και απουσίαζε,

έγινε αρχιστράτηγος·

αυτός ακολούθησε τους Γαλάτες,

ενώ πια αποχωρούσαν·

αφού τους εξολόθρευσε,

πήρε πίσω όλο το χρυσάφι.

Αυτό, επειδή ζυγίστηκε εκεί,

έδωσε το όνομά του στην πολιτεία·

ονομάζεται δηλαδή Πίσαυρο,

επειδή το χρυσάφι ζυγίστηκε εκεί.

Μετά από αυτή την πράξη

επέστρεψε στην εξορία,

από όπου όμως επέστρεψε,

αφού τον παρακάλεσαν.

Γλωσσικά – Γραμματικά σχόλια

Brenno: αφαιρ. ενικ. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσης Brennus,i (= ο Βρέννος).

duce: αφαιρ. ενικ. αρσ. του ουσιαστικού γ’ κλίσης dux, ducis (= αρχηγός, στρατηγός).

Galli: ονομ. πληθ. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσης Gallus,i (= ο Γαλάτης).

apud: πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με αιτιατική (= κοντά σε).

Alliam: αιτ. ενικ. θηλ. του ουσιαστικού α’ κλίσης Allia,ae (= ο Αλλίας).

flumen: αιτ. ενικ. ουδ. του ουσιαστικού γ’ κλίσης flumen,inis (= ο ποταμός).

delētis: αφαιρ. πληθ. θηλ. της μετοχής παρακ. παθητ. φωνής του ρ. deleo, 2 (= καταστρέφω, εξολοθρεύω, σκοτώνω).

legionibus: αφαιρ. πληθ. θηλ. του ουσιαστικού γ’ κλίσης legio, legiōnis (= η λεγεώνα).

Romanōrum: γεν. πληθ. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσης Romani, –ōrum (pluralia tantum) (= ο Ρωμαίος).

evertērunt: γ’ πληθ. οριστ. παρακ. ενεργ. φωνής του ρ. everto, 3 (= καταστρέφω ολοκληρωτικά).

urbem: αιτ. ενικ. θηλ. του ουσιαστικού γ’ κλίσης urbs, urbis (= η πόλη).

Rōmam: αιτ. ενικ. θηλ. του ουσιαστικού α’ κλίσης Rōma,ae (= η Ρώμη).

praeter: πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με αιτιατική (= εκτός από).

Capitōlium: αιτ. ενικ. ουδ. του ουσιαστικού β’ κλίσης Capitolium,ii, (i) (= το Καπιτώλιο).

pro: πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με αφαιρετική (= αντί για, ως αντάλλαγμα).

quo: αφαιρ. ενικ. ουδ. της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod (= ο οποίος, –α, –ο).

immensam: αιτ. ενικ. θηλ. του δευτερόκλιτου επιθέτου immensus,a,um (= τεράστιος). ΣΥΓΚΡ.: immensior,ior,ius ΥΠΕΡΘ.: immensissimus,a,um.

pecuniam: αιτ. ενικ. θηλ. του ουσιαστικού α’ κλίσης pecunia,ae (= τα χρήματα, η αμοιβή).

accepērunt: γ’ πληθ. οριστ. παρακ. ενεργ. φωνής του ρ. accipio (ad+capio), 3 (= δέχομαι).

Tum: χρονικό επίρρημα (= τότε).

Camillus: ονομ. ενικ. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσης Camillus,i (= ο Κάμιλλος).

qui: ονομ. ενικ. αρσ. της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod (= ο οποίος, –α, –ο).

diu: χρονικό επίρρημα (= για πολύ καιρό, ήδη). ΣΥΓΚΡ.: diutius ΥΠΕΡΘ.: diutissime.

apud: πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με αιτιατική (= σε, κοντά).

Ardeam: αιτ. ενικ. θηλ. του ουσιαστικού α’ κλίσης Ardea,ae (= η Αρδέα).

in: πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με αφαιρετική (= σε).

exilio: αφαιρ. ενικ. ουδ. του ουσιαστικού β’ κλίσης exilium,ii, (–i) (= η εξορία).

fuerat: γ’ ενικ. οριστ. υπερσ. του βοηθητικού ρ. sum, fui,, esse (= είμαι, υπάρχω).

propter: πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με αιτιατική (= εξαιτίας).

Vēientānam: αιτ. ενικ. θηλ. του δευτερόκλιτου επιθέτου Vēientānus,a,um (= ο σχετικός με τους Βηίους). Προσοχή: Δεν έχει παραθετικά λόγω σημασίας.

praedam: αιτ. ενικ. θηλ. του ουσιαστικού α’ κλίσης praeda,ae (= η λεία).

non: αρνητικό μόριο (= όχι, δεν).

aequo: αφαιρ. ενικ. ουδ. του δευτερόκλιτου επιθέτου aequus,a,um (= ίσος, δίκαιος). ΣΥΓΚΡ.: aequior,ior,ius ΥΠΕΡΘ.: aequissimus,a,um.

iure: αφαιρ. ενικ. ουδ. του ουσιαστικού γ’ κλίσης ius, iuris (= το δίκαιο).

divīsam: αιτ. ενικ. θηλ. της μετοχής παρακ. παθητ. φωνής του ρ. divido, 3 (= μοιράζω).

absens: ονομ. ενικ. αρσ. της μετοχής ενεστ. του ρ. absum (σύνθετο του sum), afui,, abesse (= απουσιάζω).

dictātor: ονομ. ενικ. αρσ. του ουσιαστικού γ’ κλίσης dictātor, dictātoris (= o δικτάτορας).

est factus: γ’ ενικ. οριστ. παρακ. του ανώμαλου ρ. fio (= γίνομαι).

is: ονομ. ενικ. αρσ. της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id (= αυτός, –ή, –ό).

Gallos: αιτ. πληθ. του αρσ. ουσιαστικού β’ κλίσης Gallus,i (= ο Γαλάτης).

iam: χρονικό επίρρημα (= ήδη, πια, κιόλας, πλέον).

abeuntes: αιτ. πληθ. αρσ. της μετοχής ενεστ. ενεργ. φωνής του ανώμαλου ρ. abeo (ab+eo) (= φεύγω).

secūtus est: γ’ ενικ. οριστ. παρακ. του αποθετικού ρ. sequor, 3 (= ακολουθώ).

quibus: αφαιρ. πληθ. αρσ. της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod (= ο οποίος, –α, –ο).

interemptis: αφαιρ. πληθ. θηλ. της μετοχής παρακ. παθητ. φωνής του ρ. interimo, 3 (= εξολοθρεύω).

aurum: αιτ. ενικ. ουδ. του ουσιαστικού β’ κλίσης aurum,i (= το χρυσάφι).

omne: αιτ. ενικ. ουδ. του τριτόκλιτου επιθέτου omnis,is,e (= όλος). Προσοχή: Δεν έχει παραθετικά λόγω σημασίας.

recēpit: γ’ ενικ. οριστ. παρακ. ενεργ. φωνής του ρ. recipio, 3 (= παίρνω πίσω).

quod: ονομ. ενικ. ουδ. της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod (= ο οποίος, –α, –ο).

illic: τοπικό επίρρημα (= εκεί).

appensum: ονομ. ενικ. ουδ. της μετοχής παρακ. παθητ. φωνής του ρ. appendo, 3 (= ζυγίζω).

civitāti: δοτ. ενικ. θηλ. του ουσιαστικού γ’ κλίσης civitas, civitatis (= η πολιτεία).

nomen: αιτ. ενικ. ουδ. του ουσιαστικού γ’ κλίσης nomen, nominis (= το όνομα).

dedit: γ’ ενικ. οριστ. παρακ. ενεργ. φωνής του ρ. do, 1 (= δίνω).

nam: αιτιολογικός σύνδεσμος (= γιατί, δηλαδή).

Pisaurum: ονομ. ενικ. ουδ. του ουσιαστικού β’ κλίσης Pisaurum,i (= το Πίσαυρο).

dicitur: γ’ ενικ. οριστ. ενεστ. παθητ. φωνής του ρ. dico, 3 (= λέω).

quod: αιτιολογικός σύνδεσμος (= επειδή).

illic: τοπικό επίρρημα (= εκεί).

aurum: ονομ. ενικ. ουδ. του ουσιαστικού β’ κλίσης aurum,i (= το χρυσάφι).

pensātum est: γ’ ενικ. οριστ. παρακ. παθητ. φωνής του ρ. penso, 1 (= ζυγίζω).

post: πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με αιτιατική (= μετά).

hoc: αιτ. ενικ. ουδ. της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc (= αυτός, –ή, –ό).

factum: αιτ. ενικ. ουδ. του ουσιαστικού β’ κλίσης factum,i (= η πράξη).

rediit: γ’ ενικ. οριστ. παρακ. ενεργ. φωνής του ανώμαλου ρ. redeo (red+eo) (= επιστρέφω).

in: πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με αιτιατική (= σε).

exilium: αιτ. ενικ. ουδ. του ουσιαστικού β’ κλίσης exilium,ii, (–i) (= η εξορία).

unde: αναφορικό τοπικό επίρρημα (= απ’ όπου).

tamen: αντιθετικός σύνδεσμος (= όμως).

rogātus: ονομ. ενικ. αρσ. της μετοχής παρακ. παθητ. φωνής του ρ. rogo, 1 (= παρακαλώ, ζητώ).

reversus est: γ’ ενικ. οριστ. παρακ. του ημιαποθετικού ρ. revertor, 3 (= επιστρέφω).

Συγκεντρωτική Παρουσίαση Γραμματικών Τύπων

Ουσιαστικά 

A΄ κλίση

Θηλυκά

Allia,ae (δεν έχει πληθυντικό)

Ardea,ae (δεν έχει πληθυντικό)

pecunia,–ae

praeda,–ae

Rōma,ae (δεν έχει πληθυντικό)

Β΄ κλίση

Αρσενικά

Brenus, – i

Camillus, –i

Gallus, -i

Romanus, -i

Ουδέτερα

aurum,i (δεν έχει πληθυντικό)

Capitōllium,ii, (i) (δεν έχει πληθυντικό)

ex(s)illium, –ii, (–i)

factum, –i

Pisaurum,i (δεν έχει πληθυντικό)

Γ΄κλίση

Αρσενικά

dictātor,–is

dux, ducis

Θηλυκά

civitas–civitātis

legio, legiōnis

urbs– urbis

Ουδέτερα

flumen,–inis

ius, iuris

nomen,–inis

Παραθετικά Επιθέτων 

Β΄Κλίση

Θετικός 

aequus, –a, –um

Vēientānus, –a, –um

immensus, –a, –um

Συγκριτικός 

aequior, –ior, –ius

 – 

immensior, –ior, –ius

Υπερθετικός

aequissimus, –a, –um

immensissimus, –a, –um

Γ΄Κλίση

omnis, –is, –e

Αντωνυμίες

hic, haec, hoc

is, ea, id

qui, quae, quod

δεικτική

δεικτική επαναληπτική

αναφορική

Αρχικοί Χρόνοι Ρημάτων

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ   ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ  ΣΟΥΠΙΝΟ  ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ       ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΑΣΥΖΥΓΙΑ

do            dedi                        datum            dāre          

penso       pensavi                 pensatum       pensāre       

rogo         rogavi                   rogatum         rogāre   

Β’ ΣΥΖΥΓΙΑ    

deleo        delevi                        deletum          delēre       

Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ    

accipio     accepi                       acceptum        accipĕre      

appendo   appendi                    appensum       appendĕre  

dico         dixi                               dictum           dicĕre         

divido      divisi                           divisum          dividĕre      

everto       everti                        eversum          evertĕre       

interimo   interemi                    interemptum   interimĕre   

recipio      recepi                        receptum        pecipĕre      

sequor      secutus sum              –                         sequi           Αποθετικό

revertor    reversus sum /reverti         –               reverti       Ημιαποθετικό

sum         fui                                  –                   esse            Βοηθητικό

absum      afui                              –                    abesse         Σύνθετο του sum

abeo         abi(v)i                       abitum           abīre          Ανώμαλο

redeo        redi(v)i                     reditum          redīre         Ανώμαλο

fio           factus sum                –                     fieri            Ανώμαλο

Συντακτική Ανάλυση

  1. Brenno duce Galli, apud Alliam flumen delētis legionibus Romanōrum, evertērunt urbem Rōmam praeter Capitōlium: Κύρια πρόταση.

evertērunt: ρήμα, Galli: υποκείμενο, urbem: αντικείμενο, Rōmam: επεξήγηση στο urbem, praeter Capitōlium: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει εξαίρεση στο evertērunt, Brenno duce: ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη που δηλώνει χρόνο· αποτελείται ειδικότερα από το υποκείμενο της εκφράσεως Brenno και από τον κατηγορηματικό προσδιορισμό σε αυτό duce, delētis: επιρρηματική χρονική μετοχή, με υποκείμενο legionibus (αφαιρετική απόλυτη), ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο evertērunt, Romanōrum: γενική κτητική στο legionibus, apud Alliam: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου που δηλώνει το εγγύς στο delētis, flumen: παράθεση στο Alliam.

  1. pro quo immensam pecuniam accepērunt: Δευτερεύουσα ονοματική αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση, ως επιθετικός προσδιορισμός στο Capitolium. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quo (pro quo: εμπρόθετη εισαγωγή). Εκφέρεται με οριστική παρακειμένου (accepērunt), γιατί δηλώνει το πραγματικό.

accepērunt: ρήμα, Galli: (ενν.) υποκείμενο, pecuniam: αντικείμενο, immensam: επιθετικός προσδιορισμός στο pecuniam, pro quo: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει αντικατάσταση/ αντάλλαγμα στο accepērunt.

  1. Tum Camillus absens dictātor est factus: Κύρια πρόταση.

est factus: ρήμα, Camillus: υποκείμενο, dictātor: κατηγορούμενο στο Camillus μέσω του est factus, tum: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο est factus, absens: επιρρηματική εναντιωματική μετοχή, με υποκείμενο Camillus (συνημμένη), ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης στο est factus.

  1. qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Vēientānam praedam non aequo iure divīsam: Δευτερεύουσα ονοματική αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση, ως παράθεση στο Camillus. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui. Εκφέρεται με οριστική υπερσυντελίκου (fuerat), γιατί δηλώνει το πραγματικό.

fuerat: ρήμα, qui: υποκείμενο, in exilio: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει κατάσταση στο fuerat, diu: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο fuerat, apud Ardeam: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου που δηλώνει το εγγύς στο fuerat, propter praedam: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας (εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο) στο fuerat, Vēientānam: επιθετικός προσδιορισμός στο praedam, non divīsam: επιθετική μετοχή, με υποκείμενο praedam, ως επιθετικός προσδιορισμός στο praedam, iure: αφαιρετική του τρόπου στο non divīsam, aequo: επιθετικός προσδιορισμός στο iure.

  1. is Gallos iam abeuntes secūtus est: Κύρια πρόταση.

secūtus est: ρήμα, is: υποκείμενο, Gallos: αντικείμενο, abeuntes: επιρρηματική χρονική μετοχή, με υποκείμενο Gallos (συνημμένη), ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο secūtus est, iam: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο abeuntes.

  1. quibus interemptis aurum omne recēpit: Κύρια πρόταση. (Η αναφορική αντωνυμία στην αρχή περιόδου–ημιπεριόδου, μετά από ισχυρό σημείο στίξης, λειτουργεί ως δεικτική και εισάγει κύρια πρόταση).

recēpit: ρήμα, is: (ενν.) υποκείμενο, aurum: αντικείμενο, omne: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο aurum, interemptis: επιρρηματική χρονική μετοχή, με υποκείμενο quibus (αφαιρετική απόλυτη), ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο recēpit.

  1. Quod illic appensum civitāti nomen dedit: Κύρια πρόταση.

dedit: ρήμα, quod: υποκείμενο, nomen: άμεσο αντικείμενο στο dedit, civitāti: έμμεσο αντικείμενο στο dedit, appensum: επιρρηματική αιτιολογική μετοχή, με υποκείμενο quod (συνημμένη), ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο dedit, illic: επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο appensum.

  1. nam Pisaurum dicitur: Κύρια πρόταση.

dicitur: ρήμα, civitas: (ενν.) υποκείμενο, Pisaurum: κατηγορούμενο στο civitas μέσω του dicitur.

  1. quod illic aurum pensātum est: Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο dicitur. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod. Εκφέρεται με οριστική παρακειμένου (pensātum est), γιατί δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία.

pensātum est: ρήμα, aurum: υποκείμενο, illic: επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο pensātum est.

  1. Post hoc factum rediit in exilium: Κύρια πρόταση.

rediit: ρήμα, Camillus: (ενν.) υποκείμενο, in exilium: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου που δηλώνει κατεύθυνση στο rediit, post factum: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο rediit, hoc: επιθετικός προσδιορισμός στο factum.

  1. unde tamen rogātus reversus est: Δευτερεύουσα ονοματική αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση, ως επιθετικός προσδιορισμός στο Εισάγεται με το αναφορικό επίρρημα unde. Εκφέρεται με οριστική παρακειμένου (reversus est), γιατί δηλώνει το πραγματικό.

reversus est: ρήμα, Camillus: (ενν.) υποκείμενο, unde: επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου που δηλώνει προέλευση στο reversus est, rogātus: επιρρηματική χρονική μετοχή, με υποκείμενο Camillus (συνημμένη), ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο reversus est.

Η ομάδα του filologika.gr 


Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.