Κριτήριο Αξιολόγησης Λατινικά Ενότητες 29-34

Κριτήριο Αξιολόγησης Λατινικών Γ΄Λυκείου

Ενότητες 29-34

KEIMENO 29 (XXIX)

Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurrit corvum tenens; eum instituerat haec dicere: «Ave, Caesar, victor imperator». Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti milibus sestertium eum emit. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem. Diu operam frustra impendebat; quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat «Oleum et operam perdidi». Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit. Audita salutatione Caesar dixit: «Domi satis salutationum talium audio». Tum venit corvo in mentem verborum domini sui: «Oleum et operam perdidi». Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.

KEIMENO 30 (XXX)

Hic vero, iudices, et fuit in Asia et viro fortissimo patri suo, magno adiumento in periculis, solacio in laboribus, gratulationi in victoria fuit. Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit. (1) Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt, ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum. Meruisse vero stipendia in eo bello virtutis fuit; patre imperatore libentissime meruisse pietatis fuit; finem stipendiorum patris victoriam ac triumphum fuisse felicitatis fuit.

ΚΕΙΜΕΝΟ 31 (XXXI)

Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit. Is cum aliquando castris abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent. Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est: «Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat». (2) Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit; et fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit. Statim hostes fuga salutem petiverunt. Sed consul, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius opera hostes fugati erant, morte multavit.

ΚΕΙΜΕΝΟ 32 (ΧXXII)

Pleni omnes sunt libri, plenae sapientium voces, plena exemplorum vetustas; quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet. Quam multas imagines fortissimorum virorum – non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum – scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt! Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam. Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam conformabam. (3) Sic enim – laudem et honestatem solum expetendo, omnes cruciatus corporis et omnia pericula mortis parvi esse ducendo – me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potui.

KEIMENO 33 (XXXIII)

Omnia sunt excitanda tibi uni, C. Caesar, quae iacere sentis perculsa atque prostrāta impetu belli ipsius, quod necesse fuit: (4) constituenda iudicia, revocanda fides, comprimendae libidines, propaganda suboles; omnia quae dilapsa iam diffluxerunt, severis legibus vincienda sunt. In tanto civili bello, in tanto ardore animorum et armorum, quassata res publica multa perdidit et ornamenta dignitatis et praesidia stabilitatis suae; multaque uterque dux fecit armatus, quae idem togatus fieri prohibuisset. Quare subveniendum reipublicae est et omnia nunc belli vulnera tibi sananda sunt, quibus praeter te mederi nemo potest.

ΚEIMENO 34 (XXXIV)

Cum Africanus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum venerunt. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit. Quod ut praedones animadverterunt, abiectis armis ianuae appropinquaverunt et (5) clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!) virtutem eius admiratum se venisse. Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is fores reserari eosque intromitti iussit. Praedones postes ianuae tamquam sanctum templum venerati sunt et cupide Scipionis dextram osculati sunt. Cum ante vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrare solent, domum reverterunt.

A. Να μεταφράσετε τα πέντε αριθμημένα και εντόνως σημειωμένα χωρία των παραπάνω κειμένων.

Μονάδες 20

Β. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις για τη Λατινική γλώσσα και Λογοτεχνία να χαρακτηρίσετε ως Σωστές ή Λανθασμένες τις παρακάτω προτάσεις:

1. Από την αποικία του Τάραντα οι Ρωμαίοι υιοθέτησαν τον 8ο/7ο αιώνα π.Χ. μια παραλλαγή ελληνικού δυτικού αλφαβήτου.
2. Σύμφωνα με την περιοδολόγηση της ρωμαϊκής λογοτεχνίας βάσει ιστορικών κριτηρίων, η κλασική εποχή εκτείνεται περίπου μέχρι και το 14 μ.Χ., τον θάνατο δηλαδή του Οκταβιανού Αυγούστου.
3. Καθώς ο λατινικός γραπτός λόγος εξελίσσεται και ωριμάζει, παρατηρούμε ότι τελειοποιείται μεν αισθητικά, γίνεται δε «καθρέφτης» της ρωμαϊκής κοινωνίας και φορέας των ιδανικών της.
4. Την ίδια εποχή με τον Κικέρωνα διαπρέπει στο είδος της ιστορικής βιογραφίας ο Κορνήλιος Νέπως.
5. Ο στωικός Λουκρήτιος (96 – 53 π.Χ.) συνθέτει το – κοσμολογικού περιεχομένου – φιλοσοφικό έπος De rerum natura.

Μονάδες 10

Γ. Με ποιες λέξεις των παραπάνω κειμένων είναι ετυμολογικά συγγενείς οι παρακάτω της νεοελληνικής;

Κείμενο 29 → άσπονδος, επέκταση
Κείμενο 30 → μοιρολατρία
Κείμενο 31 → πυγμαχία, κολόνα
Κείμενο 32 → μαντείο, σκαρίφημα
Κείμενο 33 → αστάθεια, επούλωση
Κείμενο 34 → δωροδοκία

Μονάδες 10

Δ1. Να γράψετε την πτώση που ζητείται για κάθε ονοματικό τύπο που ακολουθεί:

Κείμενο 29

homo quidam: γενική πληθυντικού
parem salutationem: ονομαστική ενικού
avis: αφαιρετική ενικού
domi: γενική πληθυντικού

Κείμενο 30

iudices: κλητική ενικού
viro fortissimo: αφαιρετική πληθυντικού
magno adiumento: αιτιατική πληθυντικού
familiae: ίδια πτώση στον άλλο αριθμό
finem: αιτιατική πληθυντικού

Κείμενο 31

nobili genere: γενική και αιτιατική πληθυντικού
his verbis: αφαιρετική ενικού
singularis proelii: αιτιατική ενικού
eventu: αιτιατική πληθυντικού
miles Latinus: αφαιρετική πληθυντικού
morte: κλητική ενικού

Κείμενο 32

omnes libri: γενική πληθυντικού
multas imagines: αφαιρετική πληθυντικού
homines excellentes: αφαιρετική ενικού
salute vestra: γενική ενικού
tantas dimicationes: γενική πληθυντικού

Κείμενο 33

tibi uni: γενική ενικού
fides: δοτική ενικού
severis legibus: γενική πληθυντικού
tanto civili bello: αιτιατική ενικού
uterque dux: γενική και δοτική ενικού

Κείμενο 34

praedonum: κλητική ενικού
clara voce: γενική πληθυντικού
fores: κλητική ενικού
sanctum templum: αφαιρετική πληθυντικού
postes: γενική πληθυντικού

Μονάδες 15

Δ2. Να αναγνωρίσετε το είδος των παρακάτω αντωνυμιών και να τις κλίνετε στο γένος και τον αριθμό που ζητείται:

Κείμενο 29 → nullam (να κλιθεί στο γένος που βρίσκεται στον ενικό αριθμό)
talium (να κλιθεί το θηλυκό γένος στον ενικό αριθμό)
Κείμενο 30 → aliquod (να κλιθεί το αρσενικό γένος στον ενικό αριθμό)
Κείμενο 33 → uterque (να κλιθεί το ουδέτερο γένος στον πληθυντικό αριθμό)
Κείμενο 34 → ipsum (να κλιθεί το θηλυκό γένος στον ενικό αριθμό)

Μονάδες 2,5

Δ3. Να μεταφέρετε τις παρακάτω φράσεις στον αντίθετο αριθμό, αφού πρώτα κάνετε όλες τις απαραίτητες αλλαγές. Προσοχή: μην παρεμβείτε γραμματικά σε τύπους που, αν μετασχηματιστούν, αλλοιώνουν νοηματικά την πρόταση.

Κείμενο 29 → Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem.
Κείμενο 30 → Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum.
Κείμενο 32 → Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam.

Μονάδες 3

Δ4. Να κάνετε παραθετική αντικατάσταση των παρακάτω επιθέτων και έπειτα των αντίστοιχων παραγόμενων επιρρημάτων:

Κείμενο 29 → cupidus
Κείμενο 30 → fortissimo, magno
Κείμενο 31 → nobili
Κείμενο 32 → plenae, parvi
Κείμενο 33 → severis, multa
Κείμενο 34 → sanctum, dextram

Μονάδες 2,5

Δ5. Να γράψετε τους παρακάτω ρηματικούς τύπους που ζητούνται:

Κείμενο 29:
1. instituerat: χρονική αντικατάσταση στα απαρέμφατα (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)
2. doceret: να κλιθεί το γερούνδιο
3. impendebat: χρονική αντικατάσταση στο ίδιο πρόσωπο στην Υποτακτική (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)
4. didicit: να κλιθεί η μετοχή Ενεστώτα στο θηλυκό γένος στον ενικό αριθμό
5. attulit: να κλιθεί η Προστακτική Ενεστώτα και Μέλλοντα

Κείμενο 30:
6. obiecerunt: να κλιθεί το σουπίνο
7. deportatum: να κλιθεί η Προστακτική Ενεστώτα και Μέλλοντα

Κείμενο 31:
8. congrediamur: χρονική αντικατάσταση στα απαρέμφατα (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)
9. cernatur: χρονική αντικατάσταση στα απαρέμφατα (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)
10. transfixit: χρονική αντικατάσταση στο ίδιο πρόσωπο στην Υποτακτική (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)

Μονάδες 5

Δ6. Να χαρακτηρίσετε κάθε πρόταση ως Σωστή ή Λανθασμένη αναλόγως τη γραμματική ορθότητα κάθε τύπου:

1. Κείμενο 32 → Ο τύπος cogitando είναι αφαιρετική γερουνδίου.
2. Κείμενο 33 → Η μετοχή perculsa προέρχεται από το ρ. percelo.
3. Κείμενο 33 → Η μετοχή quassata προέρχεται από το ρ. quasso, εφετικό του ρ. quatio.
4. Κείμενο 34 → Το σουπίνο που προέρχεται από το ρ. rettulerunt είναι rellatum.

Μονάδες 2

Ε1. Να αναγνωρίσετε πλήρως (είδος, εισαγωγή, εκφορά, συντακτική λειτουργία) την παρακάτω πρόταση:
Κείμενο 31 → cum in castra revertisset

Μονάδες 3

Ε2. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους υπογραμμισμένους όρους των κειμένων που σας έχουν δοθεί: → να σημειώνετε πού αποδίδεται κάθε όρος
Κείμενο 29 → pecuniae
Κείμενο 30 → gratulationi, Asiae
Κείμενο 31 → pugna, viribus
Κείμενο 32 → mortis
Κείμενο 33 → stabilitatis

Μονάδες 7

Ε3. Να αναγνωρίσετε το είδος των παρακάτω μετοχών και έπειτα να τις αναλύσετε σε δευτερεύουσες προτάσεις:
Κείμενο 29 → audita salutatione
Κείμενο 34 → abiectis armis

Μονάδες 4

Ε4. Ισοδύναμες συντακτικές δομές:

Κείμενο 29

Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit: Να ξαναγράψετε την περίοδο τρέποντας την πρώτη πρόταση σε χρονική (που να εκφράζει το προτερόχρονο) εισαγόμενη:
α) με τον χρονικό σύνδεσμο ut
β) με τον ιστορικό – διηγηματικό cum
quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat: Να τρέψετε τη δευτερεύουσα πρόταση της περιόδου στην αντίστοιχη μετοχή.

Κείμενο 30

patre imperatore: Να αναγνωριστεί η ιδιαίτερη αυτή συντακτική δομή και έπειτα να αναλυθεί σε ισοδύναμη δευτερεύουσα πρόταση.

Κείμενο 31

fortior hoste: Να δηλωθεί ο β’ όρος σύγκρισης με τον άλλο τρόπο.
cuius opera: Να δηλωθεί η ίδια σχέση με άλλη ισοδύναμη έκφραση.
edixit ut omnes pugna abstinerent:
1. Αφού μεταφέρετε το ρ. εξάρτησης edixit στον αντίστοιχο τύπο του ενεστώτα, να μεταγράψετε την περίοδο κάνοντας όλες τις απαιτούμενες αλλαγές.
2. Να αντικαταστήσετε το ρ. edixit με τον αντίστοιχο τύπο του ρ. iubeo (στο ίδιο πρόσωπο, αριθμό, χρόνο και έγκλιση) και να επιφέρετε όλες τις απαιτούμενες αλλαγές.
Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat: Να μεταφέρετε το ρ. εξάρτησης congrediamur στον παρατατικό και στη συνέχεια να επιφέρετε όλες τις απαιτούμενες αλλαγές στις δευτερεύουσες προτάσεις.

Κείμενο 32

Colendo et cogitando homines excellentes│animum et mentem meam conformabam: Να μετατρέψετε τα γερούνδια colendo και cogitando σε ρήματα, τα οποία θα ανήκουν σε δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις εισαγόμενες με τον ιστορικό – διηγηματικό cum. Ρήμα εξάρτησης των χρονικών προτάσεων θα είναι το conformabam.

Κείμενο 33

severis legibus: Να αναλυθεί ο επιθετικός προσδιορισμός σε δευτερεύουσα πρόταση.

Κείμενο 34

cum ante vestibulum dona posuissent: Να συμπτυχθεί η δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε μετοχή.

Μονάδες 10

Ε5. Μετατροπή Ευθέος Λόγου σε Πλάγιο:

Κείμενο 32

Ε. Λ. Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam conformabam.
Π. Λ. Εξάρτηση από τη φράση: Cicero dixit …

Κείμενο 33

Ε. Λ. Omnia sunt excitanda tibi uni, C. Caesar, quae iacere sentis perculsa atque prostrāta impetu belli ipsius, quod necesse fuit.
Π. Λ. Εξάρτηση από τη φράση: Cicero dixit C. Caesari …

Μονάδες 6

Για να μεταφερθείτε στις απαντήσεις του κριτηρίου επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 29-34 Απαντήσεις