Κριτήριο Αξιολόγησης Λατινικά Ενότητες 22-28

Κριτήριο Αξιολόγησης Λατινικών Γ΄Λυκείου

Ενότητες 22-28

KEIMENO 22 (XXII)

Imitemur nostros Brutos, Camillos, Decios, Curios, Fabricios, Scipiōnes, innumerabiles alios qui hanc rem publicam stabilivērunt; quos equidem in deōrum immortalium coetu ac numero repōno. (1) Amēmus patriam, pareamus senatui, consulamus bonis; praesentes fructus neglegamus, posteritatis gloriae serviamus; id esse optimum putēmus, quod est rectissimum; sperēmus quae volumus, sed feramus quod acciderit; arbitrēmur denique corpus virōrum fortium magnorumque hominum esse mortale, animi vero motus et virtūtis gloriam sempiternam esse

KEIMENO 23 (XXIII)

Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae, aegrotabat et filius. Filius mortuus est. Huic Arria funus ita paravit, ut ignoraretur a marito; quin immo cum illa cubiculum mariti intraverat, vivere filium simulabat, (2) ac marito persaepe interroganti, quid ageret puer, respondebat: «Bene quievit, libenter cibum sumpsit». Deinde, cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent prorumperentque, egrediebatur; tum se dolori dabat et paulo post siccis oculis redibat. Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat; fuerat Paetus in partibus eius et, occiso Scriboniano , Romam trahebatur. Erat ascensurus navem ; Arria milites orabat, ut simul imponeretur. Non impetravit: conduxit piscatoriam naviculam ingentemque navem secuta est.

ΚΕΙΜΕΝΟ 24 (XXIV)

Cum P. Cornēlius Nasῑca ad Ennium poētam venisset eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse, Nasica sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse. Accipe nunc quid postea Nasῑca fecerit. Paucis post diēbus cum Ennius ad Nasῑcam venisset et eum a ianua quaereret, exclamavit Nasica se domi non esse, etsi domi erat. Tum Ennius indignatus quod Nasῑca tam aperte mentiebatur: “Quid?” inquit “Ego non cognosco vocem tuam?” Visne scire quid Nasῑca responderit? “Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; tu mihi ipsi non credis?”

ΚΕΙΜΕΝΟ 25 (ΧXV)

Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus «Interrogo vos» inquit «quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore». Cum omnes recentem esse dixissent, «Atqui ante tertium diem» inquit «scitote decerptam esse Carthagine. Tam prope a muris habemus hostem! Itaque cavete periculum, tutamini patriam. Opibus urbis nolite confidere. (3) Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse!». Statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta est.

KEIMENO 26 (XXVI)

C. Plinius Marcellino suo salūtem.

Tristissimus haec tibi scribo: Fundani nostri filia minor mortua est. Ea puella nihil umquam festivius, nihil amabilius nec longiōre vita dignius vidi. Nondum annos XIII impleverat, et iam illi anīlis prudentia, matronalis gravitas erat et tamen suavitas puellaris. Ut illa patris cervicibus inhaerēbat! ut nos amīcos paternos et amanter et modeste complectebatur! ut nutrīces, ut paedagōgos, ut praeceptōres diligēbat! quam studiōse, quam intellegenter lectitabat! ut parce ludēbat! Qua illa patientia, qua etiam constantia novissimam valetudinem tulit!

ΚEIMENO 27 (XXVII)

Cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset, ubi Pacuvius grandi iam aetate recesserat, devertit ad eum. Accius, qui multo minor natu erat, tragoediam suam, cui «Atreus» nomen est, ei desideranti legit. Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia quae scripsisset, sed videri tamen ea sibi duriora et acerbiora. «Ita est» inquit Accius «ut dicis; neque id me sane paenitet; meliora enim fore spero, quae deinceps scribam. (4) Nam quod in pomis est, idem esse aiunt in ingeniis: quae dura et acerba nascuntur, post fiunt mitia et iucunda; sed quae gignuntur statim vieta et mollia, non matura mox fiunt sed putria».

ΚEIMENO 28 (XXVIII)

Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit. Is Athenis apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuit, inde in Asiam abiit. Postea Plato quidam Sardianus, cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset, hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit. (5) Tu hominem investiga, quaeso, summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum deduc. Noli spectare quanti homo sit. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi.

A. Να μεταφράσετε τα πέντε αριθμημένα και εντόνως σημειωμένα χωρία των παραπάνω κειμένων.

Μονάδες 20

Β. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις για τη Λατινική γλώσσα και Λογοτεχνία να χαρακτηρίσετε ως Σωστές ή Λανθασμένες τις παρακάτω προτάσεις:
1. Το 240 π.Χ. ο Λίβιος Ανδρόνικος χρησιμοποιώντας σατούρνιο στίχο μεταφράζει την Ιλιάδα του Ομήρου.
2. Η σχέση της «παράγωγης» ρωμαϊκής λογοτεχνίας με την πρότυπη ελληνική βασίζεται σε δύο πυλώνες: τη δημιουργική πρόσληψη (imitatio) και τον ανταγωνισμό (aemulatio).
3. Το τέλος της κλασικής εποχής της ρωμαϊκής λογοτεχνίας διαδέχεται ο επιγονισμός και μια περίοδος εσωστρέφειας που φθείρουν σημαντικά την ποιότητα της λογοτεχνικής παραγωγής.
4. Τα Έργα και Ημέραι του Ησιόδου είναι το λογοτεχνικό πρότυπο των βουκολικών Εκλογών (Eclogae) του Βιργιλίου.
5. Κατά την περίοδο της κλασικιστικής πρόζας ξεχωρίζουν οι λογοτεχνικές μορφές του επιστολογράφου Τακίτου και του ιστορικού Πλίνιου του Νεότερου.

Mονάδες 10

Γ. Με ποιες λέξεις των παραπάνω κειμένων είναι ετυμολογικά συγγενείς οι παρακάτω της νεοελληνικής;

Κείμενο 22 → φερέφωνο
Κείμενο 23 → ομοσπονδία
Κείμενο 24 → ουμανισμός
Κείμενο 25 → πατριαρχία, καρποφόρος
Κείμενο 26 → σκαρίφημα, ενδελεχής
Κείμενο 27 → είδος
Κείμενο 28 → σερβίτσιο, φευγαλέος

Mονάδες 10

Δ1. Στους παρακάτω ονοματικούς τύπους:

• να γράψετε την ονομαστική και την γενική του ενικού και πληθυντικού αριθμού,
• να προσδιορίσετε το γένος τους,
• να αναγνωρίσετε την κλίση τους.

Κείμενο 22 → coetu
Κείμενο 23 → funus, partibus
Κείμενο 24 → domi
Κείμενο 25 → ficum, arbore
Κείμενο 26 → cervicibus
Κείμενο 27 → natu
Κείμενο 28 → menses, preti

Μονάδες 5

Δ2. Να γράψετε την πτώση που ζητείται για κάθε ονοματικό τύπο που ακολουθεί:

Κείμενο 22 → Decios: κλητική ενικού

Scipiones: ονομαστική ενικού
deorum immortalium: δοτική πληθυντικού
praesentes fructus: αφαιρετική ενικού
virorum fortium: αιτιατική ενικού

Κείμενο 23 → funus: γενική πληθυντικού

siccis oculis: κλητική ενικού
piscatoriam naviculam: αφαιρετική πληθυντικού
ingentem navem: αφαιρετική ενικού

Κείμενο 24 → ostio: αιτιατική πληθυντικού

paucis diebus: γενική πληθυντικού
homo impudens: αφαιρετική ενικού

Κείμενο 25 → ficum praecocem: αφαιρετική ενικού

opibus: γενική ενικού
extremo discrimine: αιτιατική πληθυντικού

Κείμενο 26 → anilis prudentia: δοτική ενικού

suavitas puellaris: αφαιρετική ενικού
amicos paternos: γενική ενικού
nutrices: κλητική ενικού

Κείμενο 27 → grandi aetate: γενική πληθυντικού

pomis: ίδια πτώση στον άλλο αριθμό
ingeniis: γενική ενικού

Κείμενο 28 → Patrone: κλητική ενικού

quidam Plato Sardianus: αιτιατική ενικού
scelus: αιτιατική πληθυντικού
tanto dolore: ίδια πτώση στον άλλο αριθμό

Mονάδες 13

Δ3. Να αναγνωρίσετε το είδος των παρακάτω αντωνυμιών και να τις κλίνετε στο γένος και τον αριθμό που ζητείται:

Κείμενο 22 → alios (να κλιθεί το ουδέτερο γένος στον ενικό αριθμό)
id (να κλιθεί το αρσενικό γένος στον πληθυντικό αριθμό)
Κείμενο 23 → quid (να κλιθεί το θηλυκό γένος στον ενικό αριθμό)
Κείμενο 25 → quodam (να κλιθεί το ουδέτερο γένος στον ενικό αριθμό)
neminem (να κλιθεί το ουδέτερο γένος στον πληθυντικό αριθμό)
Κείμενο 26 → haec (να κλιθεί το ουδέτερο γένος στον ενικό αριθμό)
Κείμενο 27 → idem (να κλιθεί το θηλυκό γένος στον ενικό αριθμό)

Μονάδες 7

Δ4. Να κάνετε παραθετική αντικατάσταση των επιρρημάτων που παράγονται από τους παρακάτω τύπους των κειμένων:

Κείμενο 22 → optimum, fortium
Κείμενο 23 → ingentem
Κείμενο 25 → recentem, nimia
Κείμενο 26 → minor, amabilius
Κείμενο 27 → mitia, mollia, matura

Mονάδες 5

Δ5. Να γράψετε τους παρακάτω ρηματικούς τύπους που ζητούνται:

Κείμενο 22:

1. imitemur: χρονική αντικατάσταση στα απαρέμφατα (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)
2. serviamus: να κλιθεί η Προστακτική Ενεστώτα και Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής
3. feramus: χρονική αντικατάσταση στο ίδιο πρόσωπο στην Υποτακτική Μέσης Φωνής (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)
4. volumus: χρονική αντικατάσταση στο β’ πληθυντικό της Οριστικής

Κείμενο 23:

5. quievit: χρονική αντικατάσταση στα απαρέμφατα (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)
6. secuta est: χρονική αντικατάσταση στο ίδιο πρόσωπο στην Υποτακτική (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)

Κείμενο 24:

7. quaererem: να γραφούν τα απαρέμφατα όλων των χρόνων της Ενεργητικής Φωνής (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)

Κείμενο 25:

8. ostendens: χρονική αντικατάσταση στο γ’ πληθυντικό της Υποτακτικής Ενεργητικής Φωνής (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)
9. scitote: να κλιθεί η Προστακτική Ενεστώτα

Κείμενο 28:

10. notus: να κλιθεί η Προστακτική Μέλλοντα

Mονάδες 10

Ε1. Να αναγνωρίσετε πλήρως (είδος, εισαγωγή, εκφορά, συντακτική λειτουργία) τις παρακάτω προτάσεις των κειμένων:

Κείμενο 27 → cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset
Κείμενο 28 → ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi

Μονάδες 2

Ε2. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους των κειμένων: → να σημειώνετε πού αποδίδεται κάθε όρος

Κείμενο 22 → deorum
Κείμενο 23 → dolori, paulo
Κείμενο 24 → iussu
Κείμενο 25 → opibus
Κείμενο 26 → tristissimus, vita
Κείμενο 27 → natu, me
Κείμενο 28 → pro libero

Μονάδες 10

Ε3. Να αναγνωρίσετε το είδος των παρακάτω μετοχών και έπειτα να τις αναλύσετε σε δευτερεύουσες προτάσεις:

Κείμενο 22 → praesentes fructus
Κείμενο 23 → occiso Scriboniano
Κείμενο 24 → Tum Ennius indignatus […] inquit
Κείμενο 25 → ostendens patribus inquit

Μονάδες 4

Ε4. Ισοδύναμες συντακτικές δομές:

Κείμενο 22 → deorum immortalium: Να μετατραπεί ο επιθετικός προσδιορισμός σε δευτερεύουσα (αναφορική) πρόταση.
Amemus patriam: α) Να μετατραπεί σε απαρεμφατική σύνταξη με ρήμα εξάρτησης το debeo.

β) Να μετατραπεί έτσι η πρόταση ώστε να δηλώνει την απαγόρευση (με 2 τρόπους).

Κείμενο 23 → Bene quievit, libenter cibum sumpsit: Να συνδεθούν οι προτάσεις υποτακτικά, μετατρέποντας τη δεύτερη σε χρονική που θα εκφράζει μια σχέση αιτίας – αιτιατού ανάμεσα στην κύρια και την δευτερεύουσα.

contra Claudium: Να αντικαταστήσετε την πρόθεση με άλλες ισοδύναμες.

Κείμενο 24 → Visne scire quid Nasica responderit?: Να μετασχηματιστεί η ευθεία ερώτηση σε πρόταση που να εκφράζει απαγόρευση (με 2 τρόπους).

domi: Να δηλωθούν οι υπόλοιπες εκφάνσεις του τόπου.

Κείμενο 25 → ficum praecocem: Να μετατραπεί ο επιθετικός προσδιορισμός σε δευτερεύουσα (αναφορική) πρόταση.

Κείμενο 26 → Εa puella: Να δηλωθεί η σύγκριση με τον άλλο τρόπο.

Κείμενο 27 → qui multo minor natu erat: Να αναλύσετε την περίπτωση σύγκρισης που υπάρχει στο απόσπασμα.

Κείμενο 28 → propter scelus et audaciam: Να δηλωθεί το αίτιο με τους υπόλοιπους τρόπους.

Μονάδες 10

Ε5. Μετατροπή Ευθέος Λόγου σε Πλάγιο και το αντίστροφο:

Κείμενο 23 → Ε. Λ. Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae, aegrotabat et filius.
Π. Λ. Εξάρτηση από τη φράση: Caesar scripsit …

Κείμενο 27 → Π. Λ. Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia quae scripsisset,
sed videri tamen ea sibi duriora et acerbiora.
Ε. Λ.:

Μονάδες 4

Για να μεταφερθείτε στις απαντήσεις του κριτηρίου επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Κριτήριο Αξιολόγησης Ενότητες 22-28 Απαντήσεις