Το Κρητικό ζήτημα Β
Για να μεταφερθείτε σε κάποια άλλη ενότητα της Ιστορίας Προσανατολισμού της Γ’ Λυκείου επιλέξτε την αντίστοιχη σελίδα από το παρακάτω μενού:
ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ Β
Ομάδα Α
ΘΕΜΑ Α
Α1. Να δώσετε το περιεχόμενο των ιστορικών εννοιών:
α. Προσωρινή Κυβέρνηση της Κρήτης στο Θέρισο
β. Ροπαλοφόροι
γ. Συμφωνία Μουρνιών Κυδωνίας
Μονάδες 15
Α2. Ποια από τις προτάσεις που ακολουθούν είναι σωστή και ποια λανθασμένη;
- Ο Πρίγκιπας Γεώργιος αντέδρασε μετά την επανάσταση του Θερίσου ιδρύοντας στρατιωτική δύναμη από Ιταλούς αξιωματικούς και υπαξιωματικούς (καραμπινιέροι).
- Η προσάρτηση της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης από την Αυστρία και η ανακήρυξη της Βουλγαρίας σε βασίλειο οδήγησαν την Κρητική Κυβέρνηση στην έκδοση Ψηφίσματος για ένωση με την Ελλάδα.
- Η χωροφυλακή της Κρήτης, που οργανώθηκε από την Κρητική Πολιτεία, ονομάστηκε “Σώμα Δημοφρουρών”, αλλά τους αποκαλούσαν και “ροπαλοφόρους”.
- Ο Αλέξανδρος Ζαΐμης ανέλαβε τα καθήκοντα του Ύπατου Αρμοστή στις 18 Σεπτεμβρίου 1906.
- Στις 26 Φεβρουαρίου 1905 η τριανδρία της αντιπολίτευσης και άλλοι επιφανείς πολιτευτές υπέγραψαν προκήρυξη με την οποία ζητούσαν μεταβολή του συντάγματος της Κρητικής Πολιτείας.
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Β
Β1. Τι προέβλεπε η Συνθήκη του Λονδίνου (30/5/1913) και τι η Συνθήκη Ειρήνης Ελλάδας Τουρκίας (14 Νοεμβρίου 1913) για το Κρητικό ζήτημα και πως οδήγησαν στην επίσημη κήρυξη της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα (1/12/1913).
Μονάδες 12
Β2. Να αναφερθείτε στο έργο της κυβέρνησης της Κρητικής Πολιτείας στους τομείς της δημόσιας διοίκησης, υγείας και παιδείας:
α) επί αρμοστείας του Πρίγκιπα Γεωργίου (μον.6)
β) επί αρμοστείας του Αλέξανδρου Ζαΐμη (μον. 7)
Μονάδες 13
Ομάδα Β
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και τις πληροφορίες των παρακάτω παραθεμάτων, να αναφερθείτε στη διαφωνία του Βενιζέλου με τον Πρίγκηπα Γεώργιο, γύρω από το Κρητικό Ζήτημα.
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ Α΄
Η αυτονομία της Κρητικής Πολιτείας έναντι της οθωμανικής κυβέρνησης στα εσωτερικά ζητήματα ήταν πλήρης, συμπεριλαμβανομένης της χωριστής ιθαγένειας, της οργάνωσης ιδιαίτερου τελωνειακού συστήματος και δημόσιας διοίκησης, της συγκρότησης τοπικής χωροφυλακής, της κυκλοφορίας ιδιαίτερου νομίσματος και γραμματοσήμων και της ύπαρξης ιδιαίτερης σημαίας. Αντίθετα, η εξωτερική και αμυντική πολιτική υπάγονταν σε περιορισμούς υπό την κηδεμονία των Μεγάλων Δυνάμεων, οι οποίες διατηρούσαν στρατεύματα στο νησί ενώ μια σιδηρά τουρκική σημαία παρέμεινε υψωμένη στη νησίδα της Σούδας ως υπόμνηση της ψιλής επικυριαρχίας του Σουλτάνου.
Οι εξελίξεις αυτές διαμόρφωσαν ένα ιδιότυπο διεθνές και εσωτερικό καθεστώς για την Κρήτη, όπως το περιέγραψε αδρά ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος: «Η νήσος, παρακατατεθείσα εν έτει 1897 εις χείρας των Μεγάλων Δυνάμεων υπό του Σουλτάνου, κυβερνάται υπ’ αυτών, ή μάλλον υπό των τεσσάρων εξ αυτών, μετά την εκ της ομοφωνίας αποχώρησιν της Γερμανίας και της Αυστρίας, ως επαρχία του τουρκικού κράτους δι’ εντολοδόχου του Υπάτου Αρμοστού. Την επί της νήσου επομένως κυριαρχίαν ασκούσι σήμερον οι τέσσαρες Μεγάλες Δυνάμεις. Και είναι μεν αληθές ότι αύται ενέκριναν το Κρητικόν Σύνταγμα δι’ ου η νήσος χαρακτηρίζεται «πολιτεία αυτόνομος». Αλλ’ η θέσπισις του Συντάγματος δεν κατέστησε την αυτονομίαν πραγματικήν, αφού η πλήρης αυτού εφαρμογή μόνον μετά την λήξιν της αρμοστείας είναι δυνατή, επηύξησε δε μόνον την αβεβαιότητα περί της υφισταμένης πολιτικής της νήσου καταστάσεως».
Οι παρατηρήσεις αυτές υπέκρυπταν τη βαθύτερη πεποίθηση του Βενιζέλου ότι, εφόσον η Ένωση δεν φαινόταν άμεσα πραγματοποιήσιμη, η ολοκλήρωση της αυτονομίας αποτελούσε προς το παρόν τη μόνη ρεαλιστική διαζευκτική λύση. Η παράταση του καθεστώτος της αρμοστείας, κατά την οποία το νησί τελούσε υπό την εξουσία του εντολοδόχου των Μεγάλων Δυνάμεων με τη συνδρομή διεθνών στρατευμάτων, συντηρούσε μια ερμαφρόδιτη κατάσταση, που ενέτεινε το αδιέξοδο. Αντίθετα, η απεμπλοκή από την άμεση διεθνή κηδεμονία, με την πλήρη εφαρμογή των θεσμών της αυτοτελούς συνταγματικής ηγεμονίας, την ολοκλήρωση της αυτοδιοίκησης και τη συγκρότηση της συνταγματικά προβλεπόμενης πολιτοφυλακής, θα επέτρεπε την εγκαθίδρυση ενός λειτουργικού κοινοβουλευτικού πολιτεύματος ενώ παράλληλα θα δημιουργούσε τις προϋποθέσεις μιας πλέον ευέλικτης πολιτικής στο διεθνές σκηνικό.
Η γραμμή αυτή, όμως, βρισκόταν σε ευθεία αντιπαράθεση με την πολιτική του Γεωργίου, για μια σειρά από σημαντικούς λόγους. Ο Ύπατος Αρμοστής, κατά πρώτον, δεν επιθυμούσε το συνταγματικό περιορισμό των εξουσιών του, που αναπόφευκτα θα προέκυπτε από μια τέτοια εξέλιξη. Κατά δεύτερον, δεν επιθυμούσε να κατηγορηθεί ότι, υιοθετώντας την πολιτική αυτή, επιδίωκε εμμέσως να εξασφαλίσει για τον εαυτό του την εγκαθίδρυση ενός ισόβιου ηγεμονικού θρόνου. Κατά τρίτον, θεωρούσε το χειρισμό της διεθνούς πτυχής του κρητικού ζητήματος προνομιακό χώρο της δυναστείας – που στην Κρήτη αντιπροσωπευόταν από τον ίδιο και το παράρτημα της Αυλής που είχε συγκροτηθεί γύρω του στο ανάκτορο της Χαλέπας. Τέλος, υποστήριζε ότι δεν έπρεπε να δοθεί στις Μεγάλες Δυνάμεις το επιχείρημα ότι υπάρχει μερίδα των Κρητών που δέχεται πράγματι τη λύση της αυτόνομης πολιτείας, πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό θα ήταν δυνατόν να εκβιασθεί η συγκατάνευση τους στο αίτημα της Ένωσης.
Η αντίθεση αυτή οξύνθηκε ραγδαία τους πρώτους μήνες του 1901, όταν ο Βενιζέλος, αφού υπέβαλε τις προτάσεις του στο Ηγεμονικό Συμβούλιο- όπως ονομαζόταν η κρητική κυβέρνηση – χωρίς να πετύχει την υποστήριξη των υπολοίπων συμβούλων (υπουργών), υπέβαλε την παραίτηση του, αλλά ο Γεώργιος προτίμησε να τον απολύσει με διάταγμα που υπέγραψε στις 20 Μαρτίου 1901, «επειδή όλως αναρμοδίως υπεστήριξε 4 και δημόσια εξέθηκε γνώμας επί σπουδαιότατου ζητήματος του τόπου αντιθέτους προς το φρόνημα και την εντολήν Ημών».
Λ. Καλλιβρετάκης, «Κρήτη 1871-1913. Το τέλος της Οθωμανικής κυριαρχίας», Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, τόμ. 5, Εκδ. Νέα Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003, σ. 338-339
Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται, να αναφερθείτε:
α. στις πρώτες ενέργειες των επαναστατών του Θερίσου (10 Μαρτίου 1905) και τους σκοπούς του επαναστατικού κινήματός τους
β. στην αντίδραση του βασιλικού περιβάλλοντος και της ελληνικής κυβέρνησης απέναντι στο κίνημα αυτό
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
Στις 10 Μαρτίου 1905, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, επικεφαλής σημαντικής μερίδας της αντιπολιτευτικής κινήσεως, κήρυξε στο χωριό Θέρισο, στους πρόποδες των Λευκών Ορέων, ένοπλο επαναστατικό κίνημα. […] Χίλιοι περίπου άνδρες, οι μισοί ένοπλοι, συνιστούσαν την κύρια επαναστατική δύναμη, ενώ, παράλληλα, οι διασκορπισμένοι οπαδοί του κινήματος επιχειρούσαν να το ενισχύσουν ηθικά ή και να δημιουργήσουν επαναστατικές εστίες και στα υπόλοιπα διαμερίσματα της χώρας. […] Η προώθηση της ενωτικής λύσεως συνιστούσε το βασικό επαναστατικό αίτημα· παράλληλα όμως προβαλλόταν και το αίτημα της ριζικής μεταβολής των όρων της εσωτερικής διακυβερνήσεως και υπογραμμιζόταν η ανάγκη για την άμεση αντικατάσταση του ύπατου αρμοστή.
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Νεώτερος Ελληνισμός 1881-1913 τ. ΙΔ΄,
Εκδοτική Αθηνών, 2002 , σσ. 209-210.
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Θ. Δηλιγιάννης καταδικάζει το κίνημα του Θερίσου (Δήλωση στους συντάκτες των αθηναϊκών εφημερίδων, την 11η Μαρτίου 1905)
«Το ήδη εκραγέν κίνημα εις ουδέν καλόν δύναται να οδηγήση. Οι αρχηγοί αυτού ελανθάσθησαν εις τους υπολογισμούς των. Αι Μεγάλαι Δυνάμεις επανειλημμένως εδήλωσαν ότι η ένωσις της Κρήτης μετά της Ελλάδος είναι εντελώς αδύνατος την εποχήν ταύτην. […] εδήλωσαν (επίσης) ότι αύτη είναι αδύνατος επί του παρόντος και ότι στέργουσι2 μόνον να παράσχωσιν εις την Κρήτην οικονομικά τινα οφελήματα και ν’ αποσύρουν μέρος των στρατευμάτων της κατοχής. […] Η απόφασις αύτη των Δυνάμεων φαίνεται αδιάσειστος. Ουδεμία συνεπώς ελπίς υπάρχει ότι το κίνημα δύναται να οδηγήση εις την πολυπόθητον ένωσιν. Ο κ. Βενιζέλος έπρεπε να σταθμίση καλώς το διάβημά του. Έπρεπε να σκεφθή καλώς, ότι μία τοιαύτη επανάστασις ημπορεί να οδηγήση εις συμφοράς την Κρήτην και την Ελλάδα εν γένει».
Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας Γ΄ τάξη Ενιαίου Λυκείου (Θεωρητική Κατεύθυνση), Βιβλίο του Καθηγητή, Διόφαντος ΙΤΥΕ 2012, σ. 129.
Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασε ο συνάδελφος Μπατσίλας Νίκος, ο οποίος στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.
Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κεφάλαιο ή Ενότητα της Ιστορίας Ανθρωπιστικών Σπουδών της Γ’ Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τους παρακάτω πίνακες:
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936)
ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)
ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Η Ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.