Κριτήριο Αξιολόγησης Ιστορία Προσανατολισμού

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Πανελλαδικές Εξετάσεις 2018

Α1. Να δώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω ιστορικών εννοιών / γεγονότων:

1. Τάγματα εργασίας
2. Προσωρινή κυβέρνηση Κρήτης
3. Δ.Ο.Ε
4. Ανόρθωση
5. Επανάσταση 3^ης Σεπτεμβρίου

( μονάδες 15)

Α1. Να αιτιολογήσετε /περιγράψετε  τη δυσκολία που συνάντησε η Ελλάδα:

α) στη διανομή των εθνικών γαιών, β) στην ανάπτυξη της βιομηχανίας ως το 1870, γ) στην πύκνωση του οδικού δικτύου στο τέλος του 19^ου και τις αρχές του 20ου αιώνα και δ) στην κατασκευή σιδηροδρομικής υποδομής από τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας της Ελλάδας έως τη δεκαετία του 1880.

( μονάδες 15)

Α2. Να αντιστοιχίσετε τα γεγονότα της στήλης A με τις χρονολογίες ( ή και ημερομηνίες) της στήλης  Β. Δυο δεδομένα της στήλης Β περισσεύουν.

(μονάδες 6)

Α2. Να κατατάξετε σε χρονολογική σειρά τα παρακάτω γεγονότα:

1. Συνθήκη Σεβρών
2. Απόβαση ελληνικού στρατού στη Σμύρνη
3. Διάλυση Στρατιωτικού Συνδέσμου
4. Κίνημα στο Γουδί
5. Παραίτηση Δραγούμη απ’ την κυβέρνηση
6. Επανάσταση στο Θέρισο

(μονάδες 6)

Β1. Να περιγράψετε πώς επιδιώχθηκε να αντιμετωπιστεί το αγροτικό ζήτημα από την απελευθέρωση της Θεσσαλίας έως και την αγροτική μεταρρύθμιση στα χρόνια του Εθνικού Διχασμού.

(μονάδες   9)

Β1. Να περιγράψετε τις συνέπειες από την εκλογική ήττα του Βενιζέλου σε επίπεδο: α. οικονομικό, β. πολιτικό και γ. στρατιωτικό.

(μονάδες   9)

Β2. Να εξηγήσετε  το ρόλο των Βαλκανικών Πολέμων : α) στην εξέλιξη της εργατικής ιδεολογίας και την εμφάνιση του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα, β) στην κατάσταση της εθνικής οικονομίας της χώρας και γ) στην οριστική επίλυση του Κρητικού ζητήματος.

(μονάδες 10)

Β2. Να περιγράψετε τη δράση α) της  Ηνωμένης Αντιπολίτευσης πριν το ξέσπασμα της επανάστασης στο Θέρισο, β) της  Προσωρινής Κυβέρνησης της Κρήτης κατά τη διάρκεια του κινήματος αυτού, καθώς και γ) της Νέας Προσωρινής (διακομματικής) Κυβέρνησης της Κρήτης μετά την έκδοση του Ενωτικού Ψηφίσματος (24 Σεπτεμβρίου 1908) έως και την παραίτησή της.

(μονάδες 10)

Β3. Να περιγράψετε την κατάσταση του εξωτερικού εμπορίου  στην Ελλάδα ως το 1913, τη σημασία του για τη χώρα, τους ρυθμούς ανάπτυξής του, καθώς και τη θέση των γεωργικών προϊόντων στις εισαγωγές και εξαγωγές της χώρας.

(μονάδες 10)

Β3. Τι γνωρίζετε για τις μετακινήσεις ελληνικών πληθυσμών από διάφορα μέρη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας προς την επαναστατημένη Ελλάδα και ποια η σημασία τους για την ιστορία της χώρας;

(μονάδες 10)

Γ1.  Λαμβάνοντας υπόψη τα παραθέματα που σας δίνονται και σε συνδυασμό με την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου  να περιγράψετε τις φάσεις δανεισμού  απ’ τις οποίες πέρασε η Ελλάδα απ’ την ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού βασιλείου έως τα τέλη του 19^ου αιώνα, τον τρόπο χρήσης των δανείων, καθώς και τις επιπτώσεις του δανεισμού στην οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας.

ΠΗΓΗ Α

Η αδυναμία δανεισμού σχετιζόταν άμεσα με τα πρώτα δάνεια που είχαν γίνει στην επαναστατική περίοδο και μετά την απελευθέρωση. Πρόκειται για τα δάνεια αφ’ ενός του 1824 και 1825 και αφ’ ετέρου του 1832. Το ιστορικό των δανείων αυτών είναι αρκετά γνωστό. Λιγότερο γνωστές είναι οι σχέσεις του θέματος με την πολιτική εξάρτηση της χώρας. Γιατί η διαιώνιση του προβλήματος των δανείων  οφείλεται κατά μεγάλο μέρος  στην πολιτική χρήση τους, στο ότι οι Δυνάμεις και ιδίως η Μεγάλη Βρετανία τα χρησιμοποίησαν για να επιβάλλουν στην Ελλάδα μια εξωτερική πολιτική εναρμονισμένη με τα συμφέροντά τους. Από αυτή τη σκοπιά, όμως,  φαίνεται και η ευρύτητα του ζητήματος των δανείων.

[……]

Με τα επαναστατικά δάνεια του 1824-25 οι δυσμενείς εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Οι επαχθείς όροι, με τους οποίους είχαν συναφθεί, οι διαχειριστικές επιπολαιότητες, κυρίως όμως οι καταστροφές του πολέμου, ήταν φυσικό να οδηγήσουν πολύ σύντομα σε οικονομικά αδιέξοδα.  Ήδη απ’το 1827 η επαναστατική κυβέρνηση ανέστειλε τις πληρωμές τοκοχρεωλυσίων. Αυτή στάθηκε η πρώτη αφορμή για τον αποκλεισμό του ελληνικού Δημοσίου από τις δυτικές χρηματαγορές. Το ελληνικό κράτος είχε εγγυηθεί αυτή τη σειρά δανείων με την αξία των εθνικών γαιών , των κτημάτων που αποκτούσε με την αποχώρηση των Οθωμανών κατόχων τους. Μετά την αναστολή των πληρωμών, οι ομολογιούχοι δανειστές  της χώρας αξίωναν συνεχώς την εφαρμογή της εγγύησης…

[…]

Οι ελληνικές κυβερνήσεις ανέστειλαν προσωρινά το 1835 την υπηρεσία και αυτού του δανείου κι έπαυσαν οριστικά τις πληρωμές το 1834. Η αδυναμία της Ελλάδας να εκπληρώσει τις βαρύτατες υποχρεώσεις της, ανάγκασε τελικά τις Δυνάμεις να πληρώσουν εκείνες , ως εγγυήτριες, τα τοκοχρεωλύσια. Αυτό, όμως, τους έδωσε παράλληλα τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν πια μονίμως το ελληνικό δημόσιο χρέος ως μέσο επιρροής και πιέσεων για την εξυπηρέτηση της εξωτερικής πολιτικής τους.

Κατά καιρούς, το Δάνειο χρησιμοποιήθηκε ως μέσο πίεσης και από τις τρεις Δυνάμεις , περισσότερο όμως και αποτελεσματικότερα το αξιοποίησε η Αγγλία. Αδιαφορώντας για την περιορισμένη οικονομική του σημασία, η βρετανική κυβέρνηση το χρησιμοποίησε για να πειθαρχεί τους Έλληνες στις επιταγές της δικής της πολιτικής στο Αιγαίο.

[…]

Κατά την περίοδο της δεύτερης Δυναστείας *, η εκκρεμότητα των δανείων διαρκεί επί μια δεκαπενταετία. Αλλά, ενώ η στρατηγική των Δυνάμεων διατηρείται, η τακτική παραλλάζει, η ηπιότερη μορφή των επεμβάσεων και η τήρηση κάποιων προσχημάτων είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά της μεταβολής….

«Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας (18^ος -20^ος αιώνας)», Γ. Β. Δερτιλής – Κ. Κωστής, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα –Κομοτηνή 1991, σελ.166, 168, 179

*1864

ΠΗΓΗ Β

….Για τη χρηματοδότηση, λοιπόν, των τρικουπικών μεταρρυθμίσεων, η Ελλάδα στράφηκε στον εξωτερικό δανεισμό, όπως εξάλλου όλες οι χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Προκειμένου, όμως, να συμβεί αυτό, έπρεπε προηγουμένως να ρυθμίσει τις οφειλές της, κυρίως εκείνες που προέρχονταν από το δάνειο των 60.000.000 φράγκων του 1833 και που είχε πάψει να εξυπηρετείται από το 1843. [….] Θα εκμεταλλευτεί μάλιστα αμέσως τις νέες δυνατότητες που της προσέφεραν οι διεθνείς κεφαλαιαγορές, προκριμένου να συνάψει σειρά δανείων μέχρι το 1893, οπότε για μια φορά ακόμη θα αποδειχθεί ανίκανη να εξακολουθήσει την εξυπηρέτηση των δανειακών της υποχρεώσεων.

Το πρώτο εξωτερικό δάνειο των 60.000.000 φράγκων, που συνάφθηκε το 1879 είχε ως στόχο την άρση της αναγκαστικής κυκλοφορίας με την εκκαθάριση όλων των εκκρεμών υποχρεώσεων του ελληνικού κράτους. Θα ακολουθήσουν επάλληλα δάνεια με τα οποία γίνονταν προσπάθειες προκειμένου να δημιουργηθούν υποδομές, να συγκροτηθεί ο στρατός,  αλλά και να αντιμετωπιστούν οι εθνικές κρίσεις. Η χρήση των προϊόντων των δανείων εκείνης της περιόδου αρκεί για να βεβαιώσει τα αδιέξοδα αυτής της πολιτικής: για την πληρωμή τόκων και χρεολυσίων  καταβλήθηκαν 389.157.318 φράγκα, για την εξόφληση παλαιότερων δανείων και προκαταβολών 121.700.000 φράγκα, για αγορά θωρηκτών και άλλες πολεμικές προμήθειες 100.000.000 φράγκα, ενώ για διάφορα δημόσια έργα καταβλήθηκαν 120.000.000 φράγκα. Τέλος, τα έξοδα εκδόσεως των δανείων  μεσιτείες και προμήθειες κ. λ. π απορρόφησαν 25.000.000.

«Τα κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας», ( Η διαμόρφωση του νεοελληνικού κράτους, 18^ος -21^ος αιώνας), Κ. Κωστής, εκδ. ΠΟΛΙΣ (HISTORIA), σελ. 473 – 476

ΠΗΓΗ Γ (ΠΙΝΑΚΑΣ)

Πίνακας: Δημόσιο χρέος της Ελλάδας, 1869 -1893

Τα ποσά που αναφέρονται στον πίνακα είναι σε δρχμ.

Πηγή:D. Georgiades, La Grece economique et financiere en 1893, Παρίσι 1893, σ. 47 ( από «Τα κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας» του Κ. Κωστή, εκδ. Πόλις)

Η χρηματοδότηση της ανορθωτικής προσπάθειας του Χ. Τρικούπη και του «ειρηνοπόλεμου» της κυβερνήσεως του Δηλιγιάννη το 1866, εξανάγκασε το ελληνικό δημόσιο να αποδυθεί σε αγώνα εξευρέσεως νέων πιστωτών. Η πολιτική αυτή υπήρξε το κυριότερο αίτιο  της πτωχεύσεως του 1893. Γελοιογραφία από το «Νέο Αριστοφάνη», που εικονίζει τον Τρικούπη σε εναγώνια αναζήτηση νέου δανείου. ( Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο).

 ΠΗΓΗ Ε

Η οικονομική χρεωκοπία του κράτους, την οποία αναγκάσθηκε να κηρύξει ο Τρικούπης τον Δεκέμβριο του 1893, αφενός ανέκοψε το ανορθωτικό του έργο και αφετέρου εξέθρεψε δυνάμεις οι οποίες, στο όνομα των δικαίων του έθνους, κατέστησαν και πάλι την εξωτερική πολιτική της χώρας όμηρο νέων αυτόκλητων σωτήρων του έθνους. Η διεθνής κατακραυγή εναντίον της Ελλάδας εξαιτίας της πτωχεύσεως και οι απογοητεύσεις από την αδυναμία της χώρας  να θέσει σε εφαρμογή την αλυτρωτική της πολιτικής  είχαν μεταξύ άλλων και την εξής συνέπεια: διευκόλυναν την ίδρυση, ένα έτος αργότερα (1894), της πατριωτικής εταιρίας που έμελλε να παίξει σοβαρό ρόλο σε λίγο, της «Εθνικής Εταιρίας».

«Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος 1797 -1980, Ιωάννης. Σ. Κολιόπουλος, εκδ. Βάνιας, 2014, σελ. 429

*το απόσπασμα μεταγράφηκε στο μονοτονικό σύστημα

(μονάδες 25)

Γ2. Λαμβάνοντας υπόψη σας τα παρακάτω ιστορικά παραθέματα και σε συνδυασμό με τις γνώσεις που αποκομίσατε από το σχολικό βιβλίο να περιγράψετε τις συνθήκες υπό τις οποίες ψηφίστηκε η «Αρχή της Δεδηλωμένης», τη σημασία της για την πολιτική ζωή του τόπου, καθώς και τα αποτελέσματά της στην εδραίωση του δικομματισμού κατά την πρώτη δεκαετία μετά την ψήφισή της.

ΠΗΓΗ Α

Στις εκλογές, λοιπόν, του Δεκεμβρίου του 1881 ο Χ. Τρικούπης θα κερδίσει την πλειοψηφία στη Βουλή, σε πείσμα των προσδοκιών του Α. Κουμουνδούρου, με τους βουλευτές μάλιστα των περιοχών που είχαν μόλις  προσαρτηθεί  να προσχωρούν μαζικά στο τρικουπικό κόμμα.

[…]

Η ανάδειξη του Τρικούπη και του Δηλιγιάννη ως κομματικών ηγετών εγκαινιάζει μια πρωτοφανή σε διάρκεια περίοδο σταθερότητας της ελληνικής πολιτικής ζωής στη βάση ενός δικομματικού συστήματος.

[…]

Αναμφίβολα το διπολικό κομματικό σχήμα που διαμορφώθηκε δε σήμαινε και τη συγκρότηση σύγχρονων κομμάτων. Θα πρέπει να περιμένουμε αρκετό καιρό ακόμη μέχρι να περάσουμε από ένα καθεστώς κοινοβουλευτικών ομάδων στην οργάνωση και ιεράρχηση που απαιτούν οι σύγχρονοι κομματικοί οργανισμοί. Η ρευστότητα, επομένως, των κομματικών τοποθετήσεων  των υποψήφιων βουλευτών εξακολουθούσε να είναι μεγάλη και να εξαρτάται από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα των εκλογών. Το 1892, για παράδειγμα, πριν από τις εκλογές που θα κερδίσει ο Τρικούπης, από τους 643 υποψήφιους που ανακηρύχθηκαν σε όλο το κράτος, οι 316 ήταν τρικουπικοί, μόνο 98 δηλιγιαννικοί, 181 αχρωμάτιστοι και 48 κυβερνητικοί, δηλαδή υποστήριζαν την Κυβέρνηση Κωνσταντόπουλου. Το σύστημα της δια σφαιριδίων ψηφοφορίας επιδρούσε καταλυτικά προς την ίδια κατεύθυνση, δηλαδή προς την ενίσχυση της κομματικής ασάφειας και της τοπικής ιδιαιτερότητας.

«Τα κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας», (Η διαμόρφωση του νεοελληνικού κράτους, 18^ος -21^ος αιώνας), Κ. Κωστής, εκδ. ΠΟΛΙΣ (HISTORIA),σελ 440 -442

ΠΗΓΗ Β

Για 13 σχεδόν χρόνια –ως τον Ιανουάριο του 1895 –ο Τρικούπης ήταν σχεδόν συνεχώς πρωθυπουργός: δεν παρέδωσε την εξουσία στους αντιπάλους του παρά τρεις μόνο φορές  και για διάστημα που δεν ξεπερνούσε  στο σύνολό του τα τρία χρόνια, σφραγίζοντας έτσι μια ολόκληρη εποχή. [….]

Απ’ το τέλος της ανοίξεως  του 1882 ο Τρικούπης είχε επιβάλλει την αδιαμφισβήτητη πρωτοκαθεδρία του. Χρειάσθηκε αρκετός καιρός για να επανασυμπτυχθεί η αντιπολίτευση γύρω από το διάδοχο του Κουμουνδούρου, το Θ. Δηλιγιάννη.

«Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», τόμος ΙΔ΄, σελ. 15 -16, εκδοτική Αθηνών

*το απόσπασμα μεταγράφηκε στο μονοτονικό σύστημα

ΠΗΓΗ Γ

Όπως αναφέρθηκε, ο Τρικούπης δεν πολιτεύτηκε στις εκλογές του 1874. […] …δημοσίευσε  στην εφημερίδα «Καιροί», στις 29 Ιουνίου, ανυπόγραφο άρθρο με τον τίτλο «Τις πταίει;». Με αυτό υποστήριζε ότι οι κυβερνήσεις που σχηματίστηκαν από το 1868 και διενήργησαν τις  εκλογές ήταν καθαρά προσωπικές και όφειλαν την ύπαρξή τους «εἰς μόνην την ἀπόλυτον χρῆσιν τῆς ἐν τῷ  συντάγματι ἀναγεγραμμένης ὑπέρ τοῦ στέμματος προνομίας τοῦ διορισμοῦ και τῆς παύσεως τῶν ὑπουργῶν». Στην προνομία, συνέχιζε, το Σύνταγμα δε βάζει ρητούς περιορισμούς, αλλά έμμεσους, εκείνους που απορρέουν από τα δικαιώματα που αναγνωρίζει το ίδιο στη βουλή. Οι περιορισμοί, όμως, αυτοί αγνοήθηκαν κι έτσι το έθνος αντιμετωπίζει πάλι το δίλημμα: υποταγή στην αυθαιρεσία ή επανάσταση. Πριν από την επανάσταση έπρεπε να εξαντληθούν όλα τα προληπτικά μέτρα. Και ιδιαίτερα να ασκηθεί πίεση από την κοινή γνώμη στο στέμμα για να υιοθετήσει την αρχή , ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να σχηματίζονται από την πλειοψηφία της βουλής. Δεν είναι αντισυνταγματικό, ούτε αντικοινοβουλευτικό να σχηματίζεται κυβέρνηση από μειοψηφία. Θεμέλιο, όμως, του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος είναι η παρουσία δυο κομμάτων στη βουλή. Για να συγκροτηθούν αυτά τα δυο κόμματα, χρειάζεται όλοι να βεβαιωθούν  ότι δε θα σχηματισθεί πια κυβέρνηση από τη μειοψηφία. Γιατί όσο τα μικρά κόμματα θα ελπίζουν  ότι θα πάρουν την εντολή και τη διάλυση, δε συγχωνεύονται με άλλα για να ιδρύσουν ένα μεγάλο κόμμα.

«Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», τόμος ΙΓ’, σελ. 292 -293, εκδοτική Αθηνών

*το απόσπασμα μεταγράφηκε στο μονοτονικό σύστημα

(μονάδες 25)

Υ. Γ : Συμβουλή προς τους μαθητές…

 «Η γνώση της Ιστορίας είναι απλώς γνώση. Εσείς να επιδιώκετε την επίγνωσή της!»

Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κεφάλαιο ή Ενότητα της Ιστορίας Ανθρωπιστικών Σπουδών της Γ’ Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τους παρακάτω πίνακες:

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936)

ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)

ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Το κριτήριο αξιολόγησης συνέταξε η εκλεκτή συνάδελφος Ευαγγελία Αγγελούση, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Η Ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.